Ответы на экзаменационные вопросы "Современный белорусский
язык"
БГПУ, ФСО, 2015 г.
преподаватель Бобрович.
Сост. Лисовская А. 1. Функцыі мовы. Мова і соцыум. Фунцыянаванне беларускай мовы ва ўмовах білінгвізму.
2. Беларуская мова сярод іншых моў свету. Беларуская мова – мова нацыі. Літаратурная мова – адна з формаў нацыянальнай мовы, яе прыметы і асаблівасці. Дыялекты беларускай мовы. Мова і культура.
3. Асноўныя этапы развіцця беларускай мовы.
4. Асноўныя фанетычныя адзінкі. Фанетычная транскрыпцыя.
5. Гукі беларускай мовы. Акустычны, артыкуляцыйны і функцыянальны аспекты вывучэння гукаў мовы.
6. Галосныя гукі. Класіфікацыя галосных гукаў.
7. Зычныя гукі. Класіфікацыя зычных гукаў.
8. Моцная і слабая пазіцыі гукаў. Узаемадзеянне гукаў у маўленчай плыні. Пазіцыйныя і камбінаторныя змены галосных і зычных гукаў. Фанетычныя і гістарычныя чаргаванні гукаў.
9. Фанетычныя асаблівасці беларускай мовы ў сістэме галосных і зычных гукаў (у параўнанні з рускай мовай).
10. Асноўныя нормы літаратурнага вымаўлення націскных і ненаціскных галосных, зычных і спалучэнняў зычных гукаў.
11. Графіка. Беларускі алфавіт. Літары, іх гукавое значэнне. Прынцыпы беларускай графікі. Нялітарныя графічныя сродкі.
12. Арфаграфія. Апорнае напісанне і арфаграма. Прынцыпы беларускай арфаграфіі. Дыферэнцыйныя і традыцыйныя напісанні ў сучаснай беларускай мове.
13. Правілы, заснаваныя на фанетычным прынцыпе напісання.
14. Правілы, заснаваныя на марфалагічным прынцыпе напісання.
15. Правілы ўжывання вялікай літары.
16. Правілы напісання разам, праз злучок і асобна.
17. Слова як адзінка мовы. Лексічнае і граматычнае значэнні слова. Тыпы лексічных значэнняў.
18. Амонімы: тыпы, шляхі ўзнікнення, выкарыстанне ў мове. Адрозненне аманіміі ад мнагазначнасці.
19. Сінонімы. Сінанімічны рад, дамінанта. Разрады сінонімаў. Шляхі ўзнікнення сінонімаў. Функцыі сінонімаў.
20. Антонімы, іх тыпы. Стылістычнае выкарыстанне антонімаў. Паронімы.
21. Лексіка сучаснай беларускай мовы паводле яе паходжання.
22. Стылістычныя разрады лексікі беларускай мовы.
23. Актыўная і пасіўная лексіка.
24. Лексіка сучаснай беларускай мовы паводле сферы яе ўжывання.
25. Спецыяльная лексіка. Тэрміны, іх спецыфічныя асаблівасці. Прафесіяналізмы і номены, іх адрозненне ад тэрмінаў.
26. Класіфікацыя тэрмінаў. Асаблівасці словаўтварэння беларускай тэрміналогіі. 3 гісторыі беларускай навуковай тэрміналогіі.
27. Фразеалогія як раздзел мовазнаўства. Разуменне фразеалогіі ў вузкім і шырокім сэнсе. Прыказкі, устойлівыя параўнанні. Крылатыя выразы, афарызмы. Перыфразы.
28. Асноўныя асаблівасці фразеалагічных адзінак. Класіфікацыі фразеалагізмаў. Крыніцы ўзнікнення беларускай фразеалогіі. Асаблівасці перакладу фразеалагізмаў з адной мовы на другую.
29. Лексікаграфія як раздзел мовазнаўства. Слоўнікі. Тыпы слоўнікаў. Будова слоўнікавага артыкула розных тыпаў слоўнікаў. Тэрміналагічныя слоўнікі і даведнікі. Сістэма падачы тэрмінаў у слоўніках розных тыпаў.
30. Марфема, яе адметныя рысы. Тыпы марфем. Змены ў марфемнай будове слова ў выніку гістарычнага развіцця мовы.
31. Асноўныя спосабы ўтварэння слоў у беларускай мове.
32. Марфалогія. Граматычныя значэнні і граматычныя катэгорыі . Сістэма часцін мовы ў беларускай мове.
33. Назоўнік як часціна мовы. Лексіка-граматычныя разрады назоўнікаў.
34. Граматычныя катэгорыі назоўнікаў: род, лік, склон. Тыпы скланення назоўнікаў.
35. Асаблівасці скланення назоўнікаў 1 і 3 скланенняў.
36. Асаблівасці скланення назоўнікаў 2 скланення. Склонавыя канчаткі назоўнікаў у множным ліку.
37. Прыметнік як часціна мовы. Разрады прыметнікаў.
38. Ступені параўнання якасных прыметнікаў, іх значэнне і ўтварэнне.
39. Лічэбнік як часціна мовы. Разрады лічэбнікаў паводле значэння і структуры. Скланенне лічэбнікаў розных разрадаў.
40. Займеннік як часціна мовы. Разрады займеннікаў. Скланенне займеннікаў, іх правапіс.
41. Дзеяслоў як часціна мовы. Формы дзеяслова. Інфінітыў: граматычныя катэгорыі і сінтаксічныя функцыі.
42. Асаблівасці спражэння дзеясловаў. Правапіс асабовых канчаткаў.
43. Дзеепрыметнік як зменная форма дзеяслова: граматычныя катэгорыі, утварэнне, асаблівасці ўжывання.
44. Дзеепрыслоўе як нязменная форма дзеяслова: граматычныя катэгорыі, утварэнне, асаблівасці ўжывання.
45. Прыслоўе як часціна мовы. Разрады прыслоўяў. Ступені параўнання, формы суб’ектыўнай ацэнкі якасных прыслоўяў. Правапіс прыслоўяў. Безасабова-прэдыкатыўныя словы.
46. Прыназоўнік як службовая часціна мовы: значэнне, функцыі, разрады. Правапіс прыназоўнікаў.
47. Злучнік як службовая часціна мовы. Разрады злучнікаў. Правапіс злучнікаў.
48. Часціца як службовая часціна мовы. Разрады часціц. Правапіс часціц. Ужыванне часціц не і ні з рознымі часцінамі мовы.
49. Асноўныя сінтаксічныя адзінкі: словазлучэнне, сказ, тэкст. Сінтаксічная сувязь (злучэнне, падпарадкаванне).
БГПУ, ФСО, 2015 г.
преподаватель Бобрович.
Сост. Лисовская А. 1. Функцыі мовы. Мова і соцыум. Фунцыянаванне беларускай мовы ва ўмовах білінгвізму.
2. Беларуская мова сярод іншых моў свету. Беларуская мова – мова нацыі. Літаратурная мова – адна з формаў нацыянальнай мовы, яе прыметы і асаблівасці. Дыялекты беларускай мовы. Мова і культура.
3. Асноўныя этапы развіцця беларускай мовы.
4. Асноўныя фанетычныя адзінкі. Фанетычная транскрыпцыя.
5. Гукі беларускай мовы. Акустычны, артыкуляцыйны і функцыянальны аспекты вывучэння гукаў мовы.
6. Галосныя гукі. Класіфікацыя галосных гукаў.
7. Зычныя гукі. Класіфікацыя зычных гукаў.
8. Моцная і слабая пазіцыі гукаў. Узаемадзеянне гукаў у маўленчай плыні. Пазіцыйныя і камбінаторныя змены галосных і зычных гукаў. Фанетычныя і гістарычныя чаргаванні гукаў.
9. Фанетычныя асаблівасці беларускай мовы ў сістэме галосных і зычных гукаў (у параўнанні з рускай мовай).
10. Асноўныя нормы літаратурнага вымаўлення націскных і ненаціскных галосных, зычных і спалучэнняў зычных гукаў.
11. Графіка. Беларускі алфавіт. Літары, іх гукавое значэнне. Прынцыпы беларускай графікі. Нялітарныя графічныя сродкі.
12. Арфаграфія. Апорнае напісанне і арфаграма. Прынцыпы беларускай арфаграфіі. Дыферэнцыйныя і традыцыйныя напісанні ў сучаснай беларускай мове.
13. Правілы, заснаваныя на фанетычным прынцыпе напісання.
14. Правілы, заснаваныя на марфалагічным прынцыпе напісання.
15. Правілы ўжывання вялікай літары.
16. Правілы напісання разам, праз злучок і асобна.
17. Слова як адзінка мовы. Лексічнае і граматычнае значэнні слова. Тыпы лексічных значэнняў.
18. Амонімы: тыпы, шляхі ўзнікнення, выкарыстанне ў мове. Адрозненне аманіміі ад мнагазначнасці.
19. Сінонімы. Сінанімічны рад, дамінанта. Разрады сінонімаў. Шляхі ўзнікнення сінонімаў. Функцыі сінонімаў.
20. Антонімы, іх тыпы. Стылістычнае выкарыстанне антонімаў. Паронімы.
21. Лексіка сучаснай беларускай мовы паводле яе паходжання.
22. Стылістычныя разрады лексікі беларускай мовы.
23. Актыўная і пасіўная лексіка.
24. Лексіка сучаснай беларускай мовы паводле сферы яе ўжывання.
25. Спецыяльная лексіка. Тэрміны, іх спецыфічныя асаблівасці. Прафесіяналізмы і номены, іх адрозненне ад тэрмінаў.
26. Класіфікацыя тэрмінаў. Асаблівасці словаўтварэння беларускай тэрміналогіі. 3 гісторыі беларускай навуковай тэрміналогіі.
27. Фразеалогія як раздзел мовазнаўства. Разуменне фразеалогіі ў вузкім і шырокім сэнсе. Прыказкі, устойлівыя параўнанні. Крылатыя выразы, афарызмы. Перыфразы.
28. Асноўныя асаблівасці фразеалагічных адзінак. Класіфікацыі фразеалагізмаў. Крыніцы ўзнікнення беларускай фразеалогіі. Асаблівасці перакладу фразеалагізмаў з адной мовы на другую.
29. Лексікаграфія як раздзел мовазнаўства. Слоўнікі. Тыпы слоўнікаў. Будова слоўнікавага артыкула розных тыпаў слоўнікаў. Тэрміналагічныя слоўнікі і даведнікі. Сістэма падачы тэрмінаў у слоўніках розных тыпаў.
30. Марфема, яе адметныя рысы. Тыпы марфем. Змены ў марфемнай будове слова ў выніку гістарычнага развіцця мовы.
31. Асноўныя спосабы ўтварэння слоў у беларускай мове.
32. Марфалогія. Граматычныя значэнні і граматычныя катэгорыі . Сістэма часцін мовы ў беларускай мове.
33. Назоўнік як часціна мовы. Лексіка-граматычныя разрады назоўнікаў.
34. Граматычныя катэгорыі назоўнікаў: род, лік, склон. Тыпы скланення назоўнікаў.
35. Асаблівасці скланення назоўнікаў 1 і 3 скланенняў.
36. Асаблівасці скланення назоўнікаў 2 скланення. Склонавыя канчаткі назоўнікаў у множным ліку.
37. Прыметнік як часціна мовы. Разрады прыметнікаў.
38. Ступені параўнання якасных прыметнікаў, іх значэнне і ўтварэнне.
39. Лічэбнік як часціна мовы. Разрады лічэбнікаў паводле значэння і структуры. Скланенне лічэбнікаў розных разрадаў.
40. Займеннік як часціна мовы. Разрады займеннікаў. Скланенне займеннікаў, іх правапіс.
41. Дзеяслоў як часціна мовы. Формы дзеяслова. Інфінітыў: граматычныя катэгорыі і сінтаксічныя функцыі.
42. Асаблівасці спражэння дзеясловаў. Правапіс асабовых канчаткаў.
43. Дзеепрыметнік як зменная форма дзеяслова: граматычныя катэгорыі, утварэнне, асаблівасці ўжывання.
44. Дзеепрыслоўе як нязменная форма дзеяслова: граматычныя катэгорыі, утварэнне, асаблівасці ўжывання.
45. Прыслоўе як часціна мовы. Разрады прыслоўяў. Ступені параўнання, формы суб’ектыўнай ацэнкі якасных прыслоўяў. Правапіс прыслоўяў. Безасабова-прэдыкатыўныя словы.
46. Прыназоўнік як службовая часціна мовы: значэнне, функцыі, разрады. Правапіс прыназоўнікаў.
47. Злучнік як службовая часціна мовы. Разрады злучнікаў. Правапіс злучнікаў.
48. Часціца як службовая часціна мовы. Разрады часціц. Правапіс часціц. Ужыванне часціц не і ні з рознымі часцінамі мовы.
49. Асноўныя сінтаксічныя адзінкі: словазлучэнне, сказ, тэкст. Сінтаксічная сувязь (злучэнне, падпарадкаванне).