Кетенчиев М. Б. Къарачай-малкъар тилни морфологиясы. - Нальчик,
2005. - 167 с.
Къабарты-Малкъар къырал универститетни малкъар бёлюмюню студентлерине дерслик
Морфология карачаево-балкарского языка. Учебник для студентов балкарского отделения КБГУ.
Учебник представляет вторую часть вузовского курса современного
карачаево-балкарского языка, в которой дается систематическое
функционально-граматическое описание частей речи.
Къайсы тилде да морфология энчи жерни алады. Ол тил билимде эки тюрлю магъанада ангылашынады: тилни морфология къурамы эм грамматиканы аны тинтген бёлюмю. Морфологияда тилни кесеклери, аланы жалчытхан грамматика категорияла эм сёзню формалары тинтиледиле.
Сёз морфологияны баш ёлчеулеринден бириди. Ол кеси да бир белгили формалада кесине тюрлю-тюрлю грамматика категорияланы жыйышдырып хайырланылады. Тилни къайсы кесегине киргенлерине кёре, сёзле тюрлю-тюрлю магъаналада жюрютюледиле. Сёз ючюн, атла затланы белгилеген сёзледиле, этимле ишни белгилейдиле, сыфатла бла сёзлеуле уа затны, ишни шартларын ачыкълайдыла. Санауну энчилиги затланы санларын кёргюзтюудеди.
Тилни хар кесегини грамматика жаны бла энчиликлери бардыла. Атны затны кёргюзтюу магъанасы, грамматика жаны бла къарагъанда, морфология категорияла бла (иелик, сан, хапарчылыкъ, болуш) бериледи. Этимле ишни кёргюзтген сёзледиле. Бу зат айырма, туруш, заман, бет категорияланы эм аспектлени болушлукълары бла ачыкъланады. Затны шартын белгилеуге уа сыфатланы даража формалары себеплик этедиле.
Тил билимни бёлюмюча, морфология тилни (сёзню) морфология къурамын тинтеди. Алай эсе, аны баш борчу сёзлени тюрлю-тюрлю къауумлагъа – тилни кесеклерине – юлешиудю. Тилни кесеклери уа, лексика-грамматика эм морфология энчиликлерине кёре, андан ары ууакъ къауумлагъа юлешинедиле. Андан тышында, морфология тилни кесеклерин тилде жюрютюлюу энчиликлерин, къуллукъларын ачыкълаугъа да эс бурады.
Бу дерслик былайда белгиленнген затланы ачыкълаугъа жораланнганды. Кеси да Ахматланы Ибрагим КъМКъУ-ну малкъар бёлюмюню студентлерине деп жарашдыргъан программагъа кёре жазылгъанды.
Дерсликни авторлары: «Ат», «Алмаш» – филология илмуланы докт., проф. Ахматланы И. Х. эм Кетенчиланы М. Б.; «Сыфат», «Санау», «Сёзлеу», «Хапарчы сёзле» - филология илмуланы доктору, професссор Кетенчиланы М. Б.; «Этим» – филология илмуланы кандидаты, доцент Додуланы А. Т.; «Этимни иесиз формалары» - филология илмуланы доктору, професссор Кетенчиланы М. Б. (соавтору – филология илмуланы кандидаты Киштикланы Л. Х. ); «Байламла бла байлам сёзле» – филология илмуланы кандидаты, доцент Мызыланы А. М.; «Междометияла», «Эриклеу сёзле», «Кесекчикле» - филология илмуланы кандидаты, доцент Ахматланы М. А.; «Къарамчы сёзле», «Сонгурала эм сонгура атла» - филология илмуланы кандидаты, доцент Хуболланы С. М.
Къабарты-Малкъар къырал универститетни малкъар бёлюмюню студентлерине дерслик
Морфология карачаево-балкарского языка. Учебник для студентов балкарского отделения КБГУ.
Учебник представляет вторую часть вузовского курса современного
карачаево-балкарского языка, в которой дается систематическое
функционально-граматическое описание частей речи.
Къайсы тилде да морфология энчи жерни алады. Ол тил билимде эки тюрлю магъанада ангылашынады: тилни морфология къурамы эм грамматиканы аны тинтген бёлюмю. Морфологияда тилни кесеклери, аланы жалчытхан грамматика категорияла эм сёзню формалары тинтиледиле.
Сёз морфологияны баш ёлчеулеринден бириди. Ол кеси да бир белгили формалада кесине тюрлю-тюрлю грамматика категорияланы жыйышдырып хайырланылады. Тилни къайсы кесегине киргенлерине кёре, сёзле тюрлю-тюрлю магъаналада жюрютюледиле. Сёз ючюн, атла затланы белгилеген сёзледиле, этимле ишни белгилейдиле, сыфатла бла сёзлеуле уа затны, ишни шартларын ачыкълайдыла. Санауну энчилиги затланы санларын кёргюзтюудеди.
Тилни хар кесегини грамматика жаны бла энчиликлери бардыла. Атны затны кёргюзтюу магъанасы, грамматика жаны бла къарагъанда, морфология категорияла бла (иелик, сан, хапарчылыкъ, болуш) бериледи. Этимле ишни кёргюзтген сёзледиле. Бу зат айырма, туруш, заман, бет категорияланы эм аспектлени болушлукълары бла ачыкъланады. Затны шартын белгилеуге уа сыфатланы даража формалары себеплик этедиле.
Тил билимни бёлюмюча, морфология тилни (сёзню) морфология къурамын тинтеди. Алай эсе, аны баш борчу сёзлени тюрлю-тюрлю къауумлагъа – тилни кесеклерине – юлешиудю. Тилни кесеклери уа, лексика-грамматика эм морфология энчиликлерине кёре, андан ары ууакъ къауумлагъа юлешинедиле. Андан тышында, морфология тилни кесеклерин тилде жюрютюлюу энчиликлерин, къуллукъларын ачыкълаугъа да эс бурады.
Бу дерслик былайда белгиленнген затланы ачыкълаугъа жораланнганды. Кеси да Ахматланы Ибрагим КъМКъУ-ну малкъар бёлюмюню студентлерине деп жарашдыргъан программагъа кёре жазылгъанды.
Дерсликни авторлары: «Ат», «Алмаш» – филология илмуланы докт., проф. Ахматланы И. Х. эм Кетенчиланы М. Б.; «Сыфат», «Санау», «Сёзлеу», «Хапарчы сёзле» - филология илмуланы доктору, професссор Кетенчиланы М. Б.; «Этим» – филология илмуланы кандидаты, доцент Додуланы А. Т.; «Этимни иесиз формалары» - филология илмуланы доктору, професссор Кетенчиланы М. Б. (соавтору – филология илмуланы кандидаты Киштикланы Л. Х. ); «Байламла бла байлам сёзле» – филология илмуланы кандидаты, доцент Мызыланы А. М.; «Междометияла», «Эриклеу сёзле», «Кесекчикле» - филология илмуланы кандидаты, доцент Ахматланы М. А.; «Къарамчы сёзле», «Сонгурала эм сонгура атла» - филология илмуланы кандидаты, доцент Хуболланы С. М.