?zt?rk T. G?kku?a?? Dil bilgisi 2

Подождите немного. Документ загружается.

Aşağıdaki cümleler hangi kelimelerle

tamamlanmalıdır?

Bu kitabı da sana bir hediye vere-

ceğim.

A) dinlersen B) okumazsan

C) okursan D) okursam

Saat 5:00'e kadar

rüşebilirsiniz.

A) beklerseniz

uyursanız

C) konuşursanız

D) düşünerseniz

onunla

gö-

Bilgisayarın

edeyim.

A) çalışırsa

C) ölürse

Eğer yeni bir savaş

şan olur.

A) düşünürse

C) gelirse

. bana getir, tamir

bozulursa

D) biterse

insanlar

peri-

Konuyu

A) çalışmazsanız

anlamazsanız

gelirse

D) başlarsa

öğretmeninize

sorun.

tekrar ederseniz

D) ezberlemezseniz

Aşağıdaki fiilleri

çekimleyiniz,

(Geniş zamanın şartı)

Hatırlamak (Olumlu)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

İstemek (Olumsuz)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Öğrenmek (Soru)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

I-

GÖRÜLEN GEÇMİŞ

ZAMANIN

ŞARTI

Kullanımı: Bir işin yapılabilmesi

için

başka bir işin görülen geçmiş

zamanda

yapılması şartını gerektiren anlatım biçimidir.

Yapılışı:

Fiil+Görülen

geçmiş zaman

eki+Ek

fiilin

şartı+Şahıs

ekleri

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Kitabı

okumak

seyretmek

yaşamak

bitirmek

göstermek

yapmak

okuduysan

bana ger

—>

ver.

okuduysam

seyrettiysen

yaşadıysa

bitirdiysek

gösterdiyseniz

yaptılarsa

Babam,

geldiyse bana hediye getirmiştir.

A: Onun rengini beğenmedim.

B: Eğer sadece rengini beğen-

mediyseniz

başka renkler-

den

gösterebilirim.

Not

Görülen

geçmiş zamanın şartı ile şart kipinin

hikâyesi

birbirine karıştırılmamalıdır.

Görülen

geçmiş zamanın şartında ihtimal

anlamı vardır. İşin olup olmadığı kesin

ola-

rak

bilinmez.

"Doktora

gittiyse iyileşir."

cümlede doktora gitme işi oldu mu olmadı

mı tam bilemiyoruz. Gitti

ise

iyi olmuş; gitmedi

ise

olmamıştır.

"Doktora

gitseydi iyileşirdi."

cümlede kişi doktora gitmemiş ve

iyileşme-

ımiştir. Kesinlik anlamı vardır.

Fiil

ÇEIûMIERİ

Görülen Geçmiş Zamanın

Şarlı

(Olumlu)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Aramak

Aradıysam

Aradıysan

Aradıysa '

Aradıysak

Aradıysanız

Aradılarsa

Üzülmek

Üzüldüysem

Üzüldüysen

Üzüldüyse

Üzüldüysek

Üzüldüyseniz

Üzüldülerse

Alışveriş yaptıysanız gidebiliriz.

Konuyu

anladıysanız başka konuya

geçelim.

Teyzeni çok özlediysen niçin ziyaretine gitmiyorsun?

Yemekler

hazırlandıysa misafirleri içeri alalım.

Doktora

gittilerse akşama kadar gelmezler.

Mektubumu

okuduysan cevap yaz.

İmtihanları bitirdiyseniz çıkabilirsiniz.

Otelimizden

memnun kaldıysanız önümüzdeki

yıl yine bekleriz

Sizi

çok

beklettiysem

özür

dilerim.

arabayı beğendiyseniz uygun bir fiyatla

size satabilirim.

Kitabı okuduysan bana ver.

Görülen Geçmiş Zamanın Şartı

(Olumsuz)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Aramak

Aramadıysam

Aramadıysan

Aramadıysa

Aramadıysak

Aramadıysanız

Aramadılarsa

Üzülmek

Üzülmediysem

Üzülmediysen

Üzülmediyse

Üzülmediysek

Üzülmediysen

Üzülmedilerse

Antrenman

yapmadıysan güzel oynayamazsın.

Gece

uyumadıysanız bugün erken yatmalısınız.

Kitabı okumadıysan soruları cevaplayamazsın.

Yemekleri

beğenmediyse

yemek zorunda değil.

Ayşe,

gelmediyse

mutlaka hastadır.

Burayı

gezmediyseniz

sizi gezdirebilirim.

Tedavi

olmadıysanız

mutlaka doktora görünün.

Çayımız kalmadıysa marketten alabiliriz.

Bundan

hoslanmadıysanız

diğerlerine bakabilirsiniz.

ilâçları

doktor tavsiye etmediyse alamazsın.

1F.

Aşağıdaki cümleleri görülen geçmiş

zamanın şartı ile

çekimlenmiş

tüllerle

tamamlayınız.

giymek

/ almak / hazırlanmak / çıkmak /

çalmak

Sınava

iyi

iyi not alırsın.

Telefon niçin cevap ver-

medin?

Çok kilo rejim yapmalısınız.

Baban, hastaneden ziyareti-

gidelim.

Elbiselerini çıkabiliriz.

Aşağıdaki cümleleri

eşleştiriniz.

Beni iyi dinlediyseniz

Yemeği çok beğendiysen

Babanın arabası bozulduysa

Çocuğun ateşi yükseldiyse

Ali, sınıfa geç geldiyse

Aşağıdaki cümleleri görülen geçmiş

zamanın şartı ile

btrleştiriniz.

Dün akşam erken yattın. / Bu sabah niçin

geç

kalktın?

Geçen yaz tatile

gittin.

/ Bu yaz gidemezsin.

Rıza Beyler ev kiraladılar. / Bugün taşına-

caklar.

Zil çalmadı. / Biraz daha oynayabiliriz.

Beni daha önce hiç

görmedi.

/ Tanıyamaz.

a. öğretmenden özür dilesin.

hemen hastaneye

götürün.

sorulara cevap verebilirsiniz.

biraz daha al.

tamirciye telefon aç.

Aşağıdaki fiilleri çekimleyiniz. (Görülen

geçmiş

zamanın şartı)

Oturmak

(Olumlu)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Uyumak

(Olumsuz)

Ben

Sen

•

Biz

Siz

Onlar

Görüşmek (Soru)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Aşağıdaki cümleler hangi

kelilemeler-

tamamlanmalıdır?

Dedemin istediğini

kızacaktır.

bilmediyseniz

C) görmediyseniz

size

Evindeki halılar

A) kirlendiyse

C) eskidiyse

yenilerini

al.

pislendiyse

D) yaşlandıysa

Elindeki

işi ....

iş vereyim.

A) bitirdiysen

C) baktıysan

yapmadıysanız

olmadıysanız

başka bir

Çok geç kaldık. Eğer öğretmen sınıfa

bize

kızacak.

A) bulduysa

C) çalıştıysa

girdiyse

D) anlattıysa

attıysa

D) çalıştıysan

dinlenebilirsin.

acıktıysan

C) yorulduysan

uyuduysan

oturduysan

DUYULAN

GEÇMİŞ

ZAMANIN

ŞARTI

Şimdi yapılacak

işin

başkasından duyulan bir işe bağlı

olduğu durumlarda kullanılır.

Yapılacak

iş

bir tahmine bağlı olduğu zaman kullanılır.

Otobüs

gitmişse taksi ile

gidelim.

(Bu

cümlede otobüsün gittiğini bize başka birisi söylüyor.

Taksi

ile

gitme işi otobüsün gitmiş olmasına bağlıdır.)

Annem eve gelmişse yemek

hazırlamıştır.

Tahmin Tahmine bağlı sonuç

(Bu

cümlede tahmin anlamı vardır. Yemeğin hazır olması

bir

tahmine bağlıdır.)

"Servis gitmişse taksiyle git." cümlesinde taksiyle gitme

fiili,

servisin

gitmiş olması şartına bağlıdır. Servisin gidip gitmediği-

bilmiyoruz.

ğÖ^

llyas

: Servis gitmişse ne yapayım?

Firdevs : Oğlum, servis gitmişse sen de

otobüsle

git.

Yapılışı:

Fiil+Duyulan

geçmiş

zaman

eki+Ek

fiilin

dilek-

şart kipi

eki+Şahıs

eki

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

hoşlanmak

göndermek

beklemek

ödemek

bulmak

bitirmek

—>

—»

—>

—»

hoşlanmışsam

göndermişsen

beklemişse

ödemişsek

bulmuşsanız

bitirmişlerse

FiiL

ÇEICİMLERİ

Duyulan Geçmiş Zamanın Şartı

(Olumlu)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Kırmak

Kırmışsam

Kırmışsan

Kırmışsa

Kırmışsak

Kırmışsanız

Kırmışlarsa

Söylemek

Söylemişsem

Söylemişsen

Söylemişse

Söylemişsek

Söylemişseniz

Söylemişlerse

Güneş doğmuşsa

perdeleri

aç.

Ayakkabın eskimişse yeni bir ayakkabı almalı-

sın.

Annesini çok özlemişse

telefon

açsın.

Yemeklerini

yemişlerse hemen

işe

başlasınlar.

Bilgisayarın bozulmuşsa tamirciye

götür.

Duyulan Geçmiş Zamanın Şartı

(Olumsuz)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Kırmak

Kırmamışsam

Kırmamışsan

Kırmamışsa

Kırrnarnışsak

Kırmamışsanız

Kırmamışlarsa

Söylemek

Söylememişsem

Söylememişsen

Söylememişse

Söylememişsek

Söylememişseniz

Söylememişlerse

Yemek

yememişlerse gelsinler, beraber yiyelim.

İyi

çalışmamışsanız

bu imtihanda zorlanırsınız.

Maç

bitmemişse seyredebiliriz.

Annem,

pantolonumu ütülememişse

ben

ütüleyeceğim.

Karlar

erimemişse kayak yapmaya

gidelim.

^Eü

UipmiALM

Aşağıdaki cümleleri verilen

fiillerle

tamamlayınız.

görmemişse

seyretmişlerse

boyanmamışsa

/ bozulmamışsa /

bekletmişsen

Bu yerleri daha önceden çok

beğenecektir.

Öğrenciler bu filmi başka bir

film

kiralayabilirsin.

Duvarlar geçen yıl bu yıl

mutlaka

boyanır.

Çalar saati vaktinde

gelecektir.

Eğer

onu çok sana si-

nirlenmiştir.

Aşağıdaki cümleleri duyulan geçmiş za-

manın şartı olan fiillerle tamamlayınız.

gitmek

/ yapmak / tamir etmek / duymak /

öğrenmek

Arabayı hafta

sonu

pikniğe gidecektir.

Hasta olduğunu

mutlaka

ziyaretine gelecektir.

Pazara mutlaka meyve alır.

Lisede bu konuları

üni-

versitede

zorlanması

normaldir,

(olumsuz)

Kendisi de aynı hataları

seni

daha iyi anlıyordur.

Aşağıdaki cümleleri verilen fiillerle

tamamlayınız.

olgunlaşmışsa /

yumurtlamışsa

göndermişse

varmışsa / yapmışsam

Soruları doğru yüksek

not

alırım.

Elmalar biraz toplarız.

Kümeste tavuklar. taze yu-

murta

yeriz.

Ali, Ankara'ya telefon

eder.

Babam para bu

bilgi-

sayarı alabilirim.

Aşağıdaki cümleler hangi kelimelerle

tamamlanmalıdır?

Çiçekler yenilerini dik.

A) kokmuşsa B) kurumuşsa

C) açmışsa D) gelişmişse

Camlar hizmetçi temizlesin.

A) durmuşsa B)

ıslanmışsa

tozlanmışsa

D) açılmışsa

Çantasını okulda

fon

açsın.

vermişse

C) unutmuşsa

Okuldan mezun .

lerdir.

A) etmişlerse

C) bitmişlerse

bekçiye

tele-

atmışsa

D) almışsa

. ülkelerine

dönmüş-

olmuşlarsa

D) bulmuşlarsa

Sizi öğretmene şikâyet ceza

alırsınız.

A) söylemişse

C) olmuşsa

Hasan, gölde balık

kızartırız.

A) tutmuşsa

C) yemişse

dinlemişse

D) etmişse

akşa-

sermişse

D) görmüşse

Bt^

Eğer sırlarımı herkese onunla

bir

daha konuşmam.

Eğer köye kar her taraf bembe-

yaz olmuştur.

A) almışsa

C) paylaşmşısa

duymuşsa

D) söylemişse

A) erimişse

C) yağmışsa

bir damlamışsa

D) gelmişse

İnşaat yeni evimize taşınabi-

liriz.

10.

Jüri,

şiirimi belki birinci

olabilirim.

A) olmuşsa

C) devam etmişse

bitmişse

D) boyanmışsa

A) görmüşse

C) yazmışsa

beğenmişse

istemişse

Aşağıdaki illileri çekimleyiniz. (Görülen

geçmiş

zamanın şartı)

Tanımak (Olumlu)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

İlgilenmek (Olumsuz)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Kaldırmak (Soru)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

GELECEK

ZAMANIN

ŞARTI

Kullanımı: Şimdi yapılan bir işin, gelecekte yapılacak bir işe bağlandığı yapıya denir.

Pikniğe gideceksek et alalım

(Et alma işi şimdi olacak; ama bu

işin

yapılması gelecekte piknik yapmaya bağlı.)

Tiyatroya

gideceksen bilet al.

(Bilet

alma işi tiyatroya gitmeye bağlı. Gelecekte tiyatroya gidilecekse şimdi bilet

alınmalıdır.)

Yapılışı:

Fiil+Gelecek

zaman eki+Ek fiilin

şartı+Şahıs

ekleri

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

beklemek

göstermek

getirmek

almak

cevaplamak

dinlenmek

—>

bekleyeceksem

göstereceksen

getirecekse

alacaksak

cevaplayacaksanız

dinleneceklerse

mı

Fiil

ÇEIüMLERî

Gelecek Zamanın Şartı (Olumlu)

Ben

Sen

Biz

SİZ

Onlar

Satmak

Satacaksam

Satacaksan

Satacaksa

Satacaksak

Satacaksanız

Satacaklarsa

İzlemek

Izleyeceksem

İzleyeceksen

Izleyecekse

İzleyeceksek

İzleyecekseniz

İzleyeceklerse

Ali

ile

Ayşe, yazın düğün yapacaklarsa bu evde

otursunlar.

Doktora

gideceksen randevu almalısın.

2. Gelecek Zamanın Şartı (Olumsuz)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar

Satmak

Satmayacaksam

Satmayacaksan

Satmayacaksa

Satmayacaksak

Satmayacaksanız

Satmayacaklarsa

İzlemek

Izlemeyeceksem

İzlemeyeceksen

İzlemeyecekse

İzlemeyeceksek

Izlemeyecekseniz

Izlemeyeceklerse

Kasım Bey, geziye gitmeyecekse bize telefon

etsin.

Kemal,

maçı

izlemeyecekse

dizi seyretsin.

Yüzmeyeceksen

niçin denize gidiyorsun?

Uyuyacaksan ışığı kapatayım.

Yemek

yemeyecekseniz

çay

için.

^B^JİE»

Aşağıdaki cümleleri

gelecek

zamanın şartı olan tüllerle tamamlayınız,

söylemek / vermek / oynamak / uğramak / yağmak

Piknikte top ayakkabılarını

unutma,

(olumlu)

Bu konuda söz iyi

düşünmelisiniz,

(olumlu)

Yalan

benimle bir daha

konuşmasınlar,

(olumlu)

Yarın yağmur denize

gidelim,

(olumsuz)

5. Ömer, dersten sonra pazara patlıcan

alsın,

(olumlu)

Aşağıdaki ifadeleri

eşleştiriniz.

Ayşe, Mersin'e araba

ile

gidecekse

Ankara'ya telefon edeceksen

Sabah derse

girmeyecekseniz

Galatasaray şampiyon olacaksa

5. Sabah erken

kalkacaksam

Aşağıdaki cümleler hangi kelimelerle

tamamlanmalıdır?

Ders sessiz

bir

odaya

geçin.

A) bileceksen B) çalışacaksanız

C) duyacaksanız D) duyacaksınız

Dışarı önce izin al-

malılar.

A) bekleyeceklerse B) oturacaklarsa

C) bakacaklarsa D) çıkacaklarsa

Baban bu işe bence

ısrar etme.

A) sevecekse B)

beğen

ece

kse

C) kızacaksa D) hoşlanacaksa

yarışmaya katılalım.

A) kazanabileceksek B) kaybedeceksek

C) bileceksek D) yaşayabileceksek

Eve erken izin verebilirim.

A) koşacaksanız B) dönecekseniz

C) koşacaksanız D) yatacaksanız

fi. Buradan oraya kadar taksi tutma-

mıza gerek yok.

A) görebileceksek B) yürüyebileceksek

C) ayrılabileceksek D) dinlenebileceksek

müdür yardımcısından izin alın.

bu maçı kazanmak zorunda.

e. annene ve babana selâm söyle.

a. akşam saati kurmam gerek.

e. ehliyetini yanına alsın.

İşi zamanında ,

yapamayacaksanız

B) çalışabilecekseniz

C) bitirebilecekseniz

D) gelebilecekseniz

başlayın.

8. Evde menemen ..

domates

al.

A) keseceksen

B) kızartacaksan

C) yapacaksan

isteyeceksen

Gelecek yıl

larına

şimdi başlamalı.

A) evlenecekse

B) öğreneceksem

C) isteyeceksen

D) bileceksem

pazardan

düğün hazırlık-

Mezuniyet gecesinde sunuculuk

yeni bir elbise almalıyım.

A) öğreneceksem

B) yapacaksam

isteyeceksem

D) bileceksem

AKTARMA

CÜMLELERİ

DÜZ AKTARMA CÜMLELERİ

EMİR AKTARMA CÜMLELERİ

SORU AKTARMA CÜMLELERİ

GİZLENEN GERÇEK

Bebeğini görüp göremeyeceğini sordu yeni anne.

Kucağına çocuğunu verdiler. Anne çocuğunun kundağını

açınca şaşkınlıktan âdeta dili

tutuldu.

Anne ve bebeğini

seyreden

doktor,

"Gözünüz aydın." dedi ve hızla arkasını

dönerek

pencereden dışarıyı seyretmeye başladı.

Bebeğin kulakları

yoktu.

Yapılan kontrollerde çocuğun

duyma

probleminin olmadığı, sadece görünüşünü

bozan

bir kulak yoksunluğu olduğu anlaşıldı.

Küçük

çocuk, bu problemlerle büyüdü. Okula

gitti.

Bir

gün gözyaşları içinde eve

geldi.

Hıçkırıyordu.

Annesine,

büyük bir çocuğun kendisine çirkin dediğini

söyledi.

Annesi bu duruma üzülse de her zaman ona

genç

insanların arasına karışması gerektiğini

ifade

etti.

Bir

gün delikanlının babası, doktora çocuğuyla ilgili bir

şey yapılıp yapılamayacağını

sordu.

Doktor ise bir

çift

kulak

bulunursa organ nakli yapabileceklerini söyledi.

Böylece

genç çocuk için kulaklarını feda edecek

biri

aranmaya

başlanıldı.

İki yıl sonra bir gün babası çocuğa, hastaneye

gide-

ceklerini,

hazırlanmasını söyledi. Çocuğa kulaklarını

verecek

biri

bulunmuştu. Başarılı bir ameliyat olmuştu.

Çocuk

şimdi daha iyi bir görünüşe sahipti. Yıllar geçmişti.

Çocuk

babasına, kendisine bu

iyiliği

yapan kişiyi öğrenmek

istediğini

söyledi. Babası anlaşma gereği

bunu,

şu an öğrenemeyeceğini söyledi.

Çocuk,

yıllar sonra kendisinden gizlenen bu sırrı en acı gününde öğreniyordu. Annesinin cenazesinin

başında babasıyla birlikte

bekliyordu.

Babası yavaşça annesinin saçlarını kaldırdı. Çocuk gözlerine inana-

madı. Çünkü annesinin kulakları

yoktu.

AKTARMA CÜMLELERİ (DOLAYLI

ANLATIM)

Söylenen

bir sözün yükleminin değiştirilerek başkasına aktarılmasına dolaylı anlatım denir.

Bir

kimseye söylenen söz, başka birine üç şekilde aktarılır:

DÜZ

AKTARMA

EMİR

AKTARMA

SORU

AKTARMA