Маршэуская В.В. Беларуская мова(прафесiйная лексiка) у сiнтаксiчным и стылiстычным аспектах
Подождите немного. Документ загружается.
101
Ïðåóâåëè÷åíèå ïåðàáîëüøâàííå
Ïðåäñòàâëåíèå óÿ¢ëåííå
Ïðåäñòàâëÿåò ñîáîé óÿ¢ëÿå ñàáîé
Ïîæàëóé áàäàé
Ïîõîæèé ïàäîáíû
Ðàäèîèçëó÷åíèå ðàäûåâûïðàìåíüâàííå
Ñëåäóåò çàìåòèòü òðýáà çà¢âàæûöü
Ñëåäóåò ïîä÷åðêíóòü òðýáà ïàäêðýñë³öü
Ñëåäóþùèé íàñòóïíû
Ñîâåðøåííî çóñ³ì
Ñî÷åòàíèå ñïàëó÷ýííå
Ñðåäà àñÿðîääçå
Òàêèì îáðàçîì òàê³ì ÷ûíàì
Óòâåðæäåíèå ñöâåðäæàííå
ÊÎÌÏÜÞÒÅÐÍÛÅ ÂÈÐÓÑÛ
À íà÷àëàñü ýòà èñòîðèÿ íè ìíîãî íè ìàëî òðèäöàòü ëåò
íàçàä. Èìåííî òîãäà, â êîíöå 60-õ, êîãäà î «ïåðñîíàëêàõ» ìîæíî
áûëî ïðî÷èòàòü ëèøü â ôàíòàñòè÷åñêèõ ðîìàíàõ, â íåñêîëüêèõ
«áîëüøèõ» êîìïüþòåðàõ, ðàñïîëàãàâøèõñÿ â êðóïíûõ èññëåäîâà-
òåëüñêèõ öåíòðàõ ÑØÀ, îáíàðóæèëèñü î÷åíü íåîáû÷íûå ïðîãðàì-
ìû.  îòëè÷èå îò ïðîãðàìì íîðìàëüíûõ, ïîñëóøíî õîäèâøèõ «ïî
ñòðóíêå» è âûïîëíÿâøèõ âñå ðàñïîðÿæåíèÿ ÷åëîâåêà, ýòè ãóëÿëè
ñàìè ïî ñåáå, ïîäîáíî êèïëèíãîâñêîé êîøêå. Çàíèìàëèñü â íåäðàõ
êîìïüþòåðà êàêèìè-òî ïîíÿòíûìè òîëüêî èì äåëàìè, ïî õîäó äåëà
ñèëüíî çàìåäëÿÿ ðàáîòó êîìïüþòåðà. Õîðîøî õîòü, ÷òî íè÷åãî ïðè
ýòîì íå ïîðòèëè è íå ðàçìíîæàëèñü.
Îäíàêî ïðîäëèëîñü ýòî íåäîëãî. Óæå â 70-õ ãîäàõ áûëè çàðå-
ãåñòðèðîâàíû ïåðâûå íàñòîÿùèå âèðóñû, ñïîñîáíûå ê ðàçìíîæåíèþ
è äàæå ïîëó÷èâøèå ñîáñòâåííûå èìåíà: áîëüøîé êîìïüþòåð Univac
1108 «çàáîëåë» âèðóñîì Pervading Animal, à íà êîìïüþòåðàõ èç
ñëàâíîãî ñåìåéñòâà ²ÂÌ-360 / 370 ñâèë ãíåçäî âèðóñ Christmas tree.
Ê 80-ì ãîäàì ÷èñëî àêòèâíûõ âèðóñîâ èçìåðÿëîñü óæå ñîòíÿ-
ìè. À ïîÿâëåíèå è ðàñïðîñòðàíåíèå ÏÊ ïîðîäèëî íàñòîÿùóþ ýïè-
äåìèþ ñ÷åò âèðóñîâ ïîøåë íà òûñÿ÷è. Ïðàâäà, òåðìèí «êîìïüþòåð-
íûé âèðóñ» ïîÿâèëñÿ òîëüêî â 1984 ã. âïåðâûå åãî èñïîëüçîâàë â
ñâîåì äîêëàäå íà êîíôåðåíöèè ïî èíôîðìàöèîííîé áåçîïàñíîñòè
ñîòðóäíèê Ëåõàéñêîãî óíèâåðñèòåòà ÑØÀ Ô.Êîýí.
Ïåðâûå «ïåðñîíàëüíûå» âèðóñû áûëè ñóùåñòâàìè ïðîñòûìè
è íåïðèõîòëèâûìè îñîáî îò ïîëüçîâàòåëåé íå ñêðûâàëèñü, «ñêðà-
øèâàëè» ñâîå ðàçðóøèòåëüíîå äåéñòâèå (óäàëåíèå ôàéëîâ, ðàçðó-
øåíèå ëîãè÷åñêîé ñòðóêòóðû äèñêà) âûâîäèìûìè íà ýêðàí êàð-
102
òèíêàìè è êàâåðçíûìè «øóòêàìè» (Íàçîâèòå òî÷íóþ âûñîòó ãîðû
Êèëèìàíäæàðî â ìèëëèìåòðàõ! Ïðè ââåäåíèè íåïðàâèëüíîãî îòâå-
òà âñå äàííûå íà âàøåì âèí÷åñòåðå áóäóò óíè÷òîæåíû!!!»). Âûÿ-
âèòü òàêèå âèðóñû áûëî íåòðóäíî îíè « ïðèêëåèâàëèñü» ê èñïîë-
íÿåìûì (*.ñîm èëè *.exe) ôàéëàì, èçìåíÿÿ èõ îðèãèíàëüíûå ðàç-
ìåðû ÷åì è ïîëüçîâàëèñü ïåðâûå àíòèâèðóñû, óñïåøíî
âûÿâëÿâøèå íàõàëîâ.
Ïîçäíåå âèðóñû ñòàëè õèòðåå îíè íàó÷èëèñü ìàñêèðîâàòüñÿ,
çàïðÿòûâàÿ ñâîé ïðîãðàììíûé êîä â òàêèõ ïîòàåííûõ óãîëêàõ, äî
êîòîðûõ, êàê èì êàçàëîñü, íè îäèí àíòèâèðóñ äîáðàòüñÿ íå ìîã.
Ïîíà÷àëó äåéñòâèòåëüíî íå äîáèðàëèñü. Ïîòîìó è íàçûâàëèñü
òàêèå âèðóñû «íåâèäèìêàìè» (stealth).
Êàçàëîñü, ôàíòàçèÿ âèðóñîïèñàòåëåé íàêîíåö-òî èñòîùèëàñü.
È êîãäà ïðîòèâ stealth âèðóñîâ áûëî íàêîíåö-òî íàéäåíî «ïðîòè-
âîÿäèå», êîìïüþòåðíûé íàðîä âçäîõíóë ñ îáëåã÷åíèåì. À âñå åùå
òîëüêî íà÷èíàëîñü
 90-å ãîäû âèðóñû ñòàëè «ìóòèðîâàòü» ïîñòîÿííî èçìå-
íÿòü ñâîé ïðîãðàììíûé êîä, ïðÿ÷à åãî ê òîìó æå â ðàçëè÷íûõ ó÷à-
ñòêàõ æåñòêîãî äèñêà. Åñëè ðàíüøå âèðóñû «ïàðàçèòèðîâàëè» íà
îäíîì ôàéëå, òî òåïåðü îíè ðàçäåëÿëèñü íà íåñêîëüêî íåçàâèñèìûõ
«êóñî÷êîâ» è ëèøü ñîåäèíÿÿñü, îíè íà÷èíàëè òâîðèòü ñâîè ñòàí-
äàðòíûå áåçîáðàçèÿ. Òàêèå âèðóñû-ìóòàíòû ñòàëè íàçûâàòü «ïî-
ëèìîðôíûìè». Êîíå÷íî, áîðîòüñÿ ñ íèìè íàó÷èëèñü íî òåïåðü
óæå ëèêâèäèðîâàòü îäíèì óäàðîì öåëûé êëàññ âèðóñîâ áûëî íå-
âîçìîæíî, ê êàæäîìó ïðèõîäèëîñü èñêàòü ñâîé, îñîáûé ïîäõîä.
À êîìïüþòåðû òåì âðåìåíåì ïîðòèëèñü, èíôîðìàöèÿ òå-
ðÿëàñü
(Â.Ëåîíòüåâ)
Ñëîâû ¢ äàïàìîãó ïðû ïåðàêëàäçå.
Áåçîáðàçèå áÿçëàääçå, íåïàðàäàê
 îòëè÷èå îò ó àäðîçíåííå àä
Âûñîòà âûøûíÿ
Äåéñòâèòåëüíî ñàïðà¢äû
Äåëà ñïðàâû
È ëèøü ³ òîëüê³
Èìåííî ìåíàâ³òà
Èñïîëüçîâàòü âûêàðûñòàöü
Èñòîùèòüñÿ âû÷àðïàööà
Êàçàëîñü çäàâàëàñÿ
Êàðòèíêè ìàëþíê³
Êóñî÷åê êàâàëà÷àê
103
Íàêîíåö-òî íàðýøöå
Íàñòîÿùèé ñàïðà¢äíû
Íåâîçìîæíî íåìàã÷ûìà
Íåçàâèñèìûé íåçàëåæíû
Íåòðóäíî íÿöÿæêà
Îáíàðóæèòü âûÿâ³öü
Îñîáî àñàáë³âà
Îòâåò àäêàç
Ïîëó÷èòü àòðûìàöü
Ïîëüçîâàòüñÿ êàðûñòàööà
Ïîíà÷àëó ñïà÷àòêó
Ïîíÿòíî çðàçóìåëà
Ïîðòèòüñÿ ïñàâàööà
Ïîñëóøíî ïàñëóõìÿíà
Ïðÿòàòüñÿ õàâàööà
Ðàçðóøàòü ðàçáóðàöü
Ðàñïîëàãàòüñÿ ðàçìÿø÷àööà
Ñëàâíûé ñëà¢íû, ñëàâóòû
Ñîáñòâåííûé óëàñíû
Ñóùåñòâî ³ñòîòà
Òåì âðåìåíåì òûì ÷àñàì
Òåðÿòü ãóáëÿöü
Òî÷íûé äàêëàäíû
Óíè÷òîæèòü çí³ø÷ûöü
Óñïåøíî ïàñïÿõîâà
Øóòêè æàðòû
ÌÀÒÅÌÀÒÈÊÀ ÊÀÊ ÈÇßÙÍÎÅ ÈÑÊÓÑÑÒÂÎ È ÅÅ
ÐÎËÜ Â ÎÁÙÅÌ ÎÁÐÀÇÎÂÀÍÈÈ
Âîïðîñ î òîì, ÷òî òàêîå ìàòåìàòèêà, ïðåäñòàâëÿåò, ñîáñòâåí-
íî, âîïðîñ î òîì, çàíèìàòüñÿ ëè åþ èëè íåò, èáî óçíàâàòü, ÷òî îíà
ñîáîþ ïðåäñòàâëÿåò, ìîæíî ëèøü ïî ìåðå åå èçó÷åíèÿ. Ìû ïîýòî-
ìó íà÷íåì ñ âîïðîñà î òîì, êîìó ïîäõîäèò çàíèìàòüñÿ åþ ñïåöè-
àëüíî è â ÷åì åå çíà÷åíèå.
Òîìó, êòî îöåíèâàåò âñå ñ òî÷êè çðåíèÿ äåíåã è ëè÷íûõ áëàã,
íóæíî îò ìàòåìàòèêè îòâåðíóòüñÿ. Íà ìàòåìàòè÷åñêèå îòêðûòèÿ
íåò ïàòåíòîâ. Ìàòåìàòè÷åñêèå æóðíàëû çà ñòàòüè íå ïëàòÿò, îò
ïðåïîäàâàòåëÿ æå ó íàñ òðåáóåòñÿ òîëüêî âûïîëíåíèå ïðîãðàìì, à
òâîð÷åñòâî, êàê ââîç êîíòðàáàíäû, âñåãäà ñâÿçàíî ñ íåïðèÿòíîñòÿ-
ìè. Ìàòåìàòèê, êîòîðîãî æäåò áåññìåðòèå, óìåð áû ãîëîäíîé ñìåð-
òüþ, åñëè áû ìàòåìàòè÷åñêîå òâîð÷åñòâî áûëî äëÿ íåãî ñðåä-
ñòâîì ê æèçíè.
104
Íî äàæå è òåì, êòî õî÷åò çàíèìàòüñÿ òîëüêî ïîëåçíûì, âðÿä
ëè ìåñòî ñðåäè ìàòåìàòèêîâ. Íàóêà, êîòîðàÿ áûëà áû ñîçäàíà èñ-
êëþ÷èòåëüíî ðàäè ïðèëîæåíèé, âîîáùå íåâîçìîæíà. «Íàó÷íûå èñ-
òèíû, ãîâîðèò Ïóàíêàðý, ïëîäîòâîðíû òîëüêî òîãäà, êîãäà îíè
ñâÿçàíû â íåðàçðûâíóþ öåïü, è åñëè îñòàíàâëèâàòüñÿ òîëüêî íà òåõ
çâåíüÿõ ýòîé öåïè, êîòîðûå èìåþò íåïîñðåäñòâåííûå ïðèëîæåíèÿ,
òî ïðîìåæóòî÷íûå çâåíüÿ èñ÷åçíóò, à ñ íèìè èñ÷åçíåò è öåïü».
Ïðàêòè÷åñêèå ëþäè, ïðåçðèòåëüíî îòíîñÿùèåñÿ ê òåîðèÿì, âñåãäà
ïîýòîìó ïîëüçóþòñÿ ïëîäàìè òåîðèè; îíè, êîíå÷íî, ïîëüçóþòñÿ è
ìàòåìàòèêîé, ýòîé òåîðèåé âñåõ òåîðèé. Äëÿ òîãî ÷òîáû åþ ïîëüçî-
âàòüñÿ, èì ïðèõîäèòñÿ åå èçó÷àòü, íî èçó÷àòü ìàòåìàòèêó è äàæå
êàê óãîäíî åå çíàòü åùå íå çíà÷èò áûòü ìàòåìàòèêîì.
Ðÿäîì ñ íèìè ñòîÿò ëþäè, ìàòåìàòèêå óæå áëèçêèå. Îíè
èíòåðåñóþòñÿ ïðèðîäîé è â ìàòåìàòèêå èùóò ïóòè äëÿ ïîçíàíèÿ
çàêîíîâ ïðèðîäû. Èìè ñîçäàíà íåáåñíàÿ ìåõàíèêà, ýòîò ñòàðûé
âåíåö ñàìîé ñòàðîé è ñàìîé ïî÷òåííîé íàóêè àñòðîíîìèè, ñîçäàíà
òåîðåòè÷åñêàÿ ôèçèêà, òåïåðü íàíîâî èìè ïåðåñòðàèâàåìàÿ íà
ñîâåðøåííî íîâûõ íà÷àëàõ. Èìè æå ñîçäàí ïðèìåíèòåëüíî ê ÿâëå-
íèÿì ïðèðîäû öåëûé ðÿä ãëóáî÷àéøèõ ìàòåìàòè÷åñêèõ äèñöèïëèí.
Íî ýòî åùå íå ìàòåìàòèêà. Ìàòåìàòèêà íà÷èíàåòñÿ òàì, ãäå
êîí÷àþòñÿ ïðèìåíåíèÿ, íåîòëîæíûå ïîòðåáíîñòè ìàòåðèàëüíîé
æèçíè, ïðÿìàÿ ïîëåçíîñòü. Ìàòåìàòèê çàíèìàåòñÿ ìàòåìàòèêîé
ðàäè íåå ñàìîé, è â ýòîì, ïî ñ÷àñòüþ, íå èçîëèðîâàí. Åñëè áû ôèçè-
êè ïðîøëîãî âåêà çàíèìàëèñü òîëüêî òåì, ÷òî íåïîñðåäñòâåííî ïî-
ëåçíî, îíè çàáðîñèëè áû ýëåêòðè÷åñòâî, êîòîðîå â òî âðåìÿ áûëî
êóðüåçîì, ëèøåííûì ïðàêòè÷åñêîãî èíòåðåñà. Ïðèìåðû áåñïîëåç-
íîñòåé, ñòàâøèõ ïîëåçíîñòÿìè, çíàåò êàæäàÿ íàóêà, èõ íåìàëî è â
ìàòåìàòèêå. Êàê íà ïðèìåð ìîæíî óêàçàòü íà ìíèìûå ÷èñëà, ñà-
ìîå íàçâàíèå êîòîðûõ ãîâîðèò î òîì, êàê íà íèõ ñìîòðåëè âíà÷àëå.
Ïîòîì îíè ñòàëè òàê íàçûâàåìûìè âåêòîðàìè, ñòàëè íàçûâàòüñÿ
êîìïëåêñíûìè è, ïîëó÷èâ ðÿä èíòåðïðåòàöèé, ñäåëàëèñü òåì ÿçû-
êîì, íà êîòîðîì èçëàãàåòñÿ òåïåðü êíèãà ïðèðîäû.
Ìàõ ãîâîðèò, ÷òî ðîëü íàóêè çàêëþ÷àåòñÿ â ñîçäàíèè ýêîíîìèè
ìûñëè, ïîäîáíî òîìó êàê ìàøèíà ñîçäàåò ýêîíîìèþ ñèëû. Íàóêå
íóæíû ïîýòîìó ôîðìû, ñèìâîëû, ñëîâà, âûðàæàþùèå êàê ìîæíî
áîëüøå, äàþùèå âîçìîæíîñòü ðàññóæäåíèÿ, ïðîâåäåííûå äëÿ
îäíîãî ïðåäìåòà, ïðèëîæèòü ê ìíîæåñòâó äðóãèõ, è ïðè òîì òàê,
÷òîáû â íèõ íè÷åãî íå íóæíî áûëî èçìåíÿòü, äàæå îòäåëüíûõ ñëîâ.
Íóæíî ïðè ýòîì âûðàæàòü ñîîòíîøåíèÿ î÷åíü òî÷íûå, î÷åíü òîíêèå,
íåóëîâèìûå äëÿ íàøèõ ïÿòè ÷óâñòâ.
Íàø îáû÷íûé ÿçûê ñëèøêîì äëÿ ýòîãî áåäåí, è òàê æå, êàê
ìû ñîçäàëè ìóçûêó ýòîò ÿçûê íàøèõ òîí÷àéøèõ ýìîöèé, äëÿ
105
êîòîðûõ îáû÷íûé ÿçûê òîæå ñëèøêîì áåäåí, ìû ñîçäàëè ÿçûê ôîð-
ìóë, òî÷íûé, âñåîáúåìëþùèé, ñòðîÿùèé êàæäîå íîâîå ïðåäëîæå-
íèå êàê ñòðîãèé âûâîä èç ïðåäøåñòâóþùèõ ïðåäëîæåíèé.
Íî, êàê è âñÿêèé ÿçûê, ñîçäàâøèñü êàê ïîëåçíîñòü, äåëàåòñÿ
ïðåäìåòîì èñêóññòâà, òàê æå êàê ïðåäìåòîì ÷èñòîãî èñêóñòâà
ñòàëà ìóçûêà, èì ñòàëà è ìàòåìàòèêà
( ß.Øàòóíîâñêèé)
Ñëîâû ¢ äàïàìîãó ïðû ïåðàêëàäçå.
Áåñïîëåçíîñòü áåñêàðûñíàñöü
Áåññìåðòèå áåññìÿðîòíàñöü
Âîçìîæíîñòü ìàã÷ûìàñöü
Âîîáùå óâîãóëå
Âîïðîñ ïûòàííå
Âðÿä ëè íà¢ðàä ö³
Âñåîáúåìëþùèé óñ¸àáäûìíû
Çâåíüÿ çâ¸íû
Èíòåðåñîâàòüñÿ ö³êàâ³ööà
Èñêëþ÷èòåëüíî âûêëþ÷íà
Èñêóññòâî ìàñòàöòâà
Èñ÷åçíóòü çí³êíóöü
Êàê óãîäíî ÿê õî÷àöå
Êîìïëåêñíûé êàìïëåêñíû
Ëè÷íûå áëàãà àñàá³ñòàÿ êàðûñöü
Ëèøåííûé ïàçáà¢ëåíû
Ìíèìîå ÷èñëî óÿ¢íû ë³ê
Ìíîæåñòâî ìíîñòâà
Íå íóæíî íå ïàòðýáíà
Íåïîñðåäñòâåííûé íåïàñðýäíû
Íåóëîâèìûé íÿ¢ëî¢íû
Îáû÷íûé çâû÷àéíû
Îòäåëüíûé àñîáíû
Ïîäîáíî òîìó ïàäîáíà äà òàãî ÿê
Ïîëüçà, ïîëåçíî êàðûñöü, êàðûñíà
Ïî÷òåííûé ïàâàæàíû
Ïðåäñòàâëÿòü óÿ¢ëÿöü
Ïðåäøåñòâóþùèé ïàïÿðýäí³
Ïðèëîæèòü ïðûêëàñö³
Ïðèìåíèòåëüíî ê ó àäíîñ³íàõ äà
Ïðîìåæóòî÷íûé ïðàìåæêàâû
Ïóòü øëÿõ
Ðàäè ïðèëîæåíèÿ äçåëÿ ïðûìÿíåííÿ, ïðûêëàäàííÿ
106
Ðàññóæäàòü ðàçâàæàöü
Ðÿä øýðàã
Ñëèøêîì âåëüì³, çàíàäòà
Ñîáñòâåííî ãîâîðÿ óëàñíà êàæó÷û
Ñîâåðøåííî çóñ³ì, öàëêàì
Ñîçäàíèå ñòâàðýííå
Ñîîòíîøåíèå ñóäà÷ûíåííå
Ñ òî÷êè çðåíèÿ ç ïóíêòó ïîãëÿäó
Òåïåðü öÿïåð
Òî÷íûé äàêëàäíû
Öåïü ëàíöóã
ßçûê ìîâà
ÊËÞ×Û ÄÀ ÇÀÄÀÍÍß¡
Äà çàäàííÿ 1, ñ.20.
1 .Ó íåñòàíäàðòíûì àíàë³çå ðàøàþ÷óþ ðîëþ ³ãðàå ìåíàâ³òà
íåàðõ³ìåäàâà ¢ïàðàäêàâàíàå ïîëå íåñòàíäàðòíàÿ ñàïðà¢äíàÿ
ïðàìàÿ (À.Äðàãàë³í). 2. Ó öÿïåðàøí³ ÷àñ öàëêàì ñôàðì³ðàâàíûì
çÿ¢ëÿåööà àãóëüíû íàïðàìàê, ïðûñâå÷àíû âûâó÷ýííþ íåàñàöûÿ-
òû¢íûõ êîëüöࢠ(Þ.Ìåðçëÿêî¢). 3. À.Ìàðêࢠíàçûâàå äâà ñëîâû
íåàääçåëüíûì³ ïà ³íâàðûÿíòàì äàäçåíàé àäíîñ³íû, êàë³ ¢ñÿê³ âûë-
³÷àëüíû ³íâàðûÿíò ãýòàé àäíîñ³íû ïåðàïðàöî¢âàå íàçâàíûÿ ñëîâû
¢ àäç³í ³ òîé æà âûí³ê (².Ëà¢ðî¢). 4. Äàêëàäíû ë³ê ñàïðà¢äíûõ
êàðàí¸¢, ëÿæà÷ûõ íà äàäçåíûì ³íòýðâàëå (ó ïðûâàòíàñö³, ë³ê óñ³õ
ñàïðà¢äíûõ êàðàí¸¢) ìíàãàñêëàäó ç ñàïðà¢äíûì³ êàýô³öûåíòàì³,
ÿê³ íå ìàå êðàòíûõ êàðàí¸¢, ìîæíà çíàéñö³ ïà ïðàâ³ëó Øòóðìà (À.Êó-
ðàø). 5. Êëàñ³÷íûì³ àëãåáðà³÷íûì³ ñ³ñòýìàì³ çÿ¢ëÿþööà ãðóïû,
êîëüöû, ë³íåéíûÿ ïðàñòîðû, ë³íåéíûÿ àëãåáðû, ë³íåéíà ¢ïàðàäêàâà-
íûÿ êîëüöû, êðàòû ³ ã.ä. (Â.Ãðûøûí). 6. Àñíî¢íàé çàäà÷àé ñ³ñòýì-
íàãà ïðàãðàìàâàííÿ çÿ¢ëÿåööà ñòâàðýííå àïåðàöûéíûõ ñ³ñòýì, ÿê³ÿ
ê³ðóþöü ðàáîòàé ìàøûíû, ïðàãðàìíûì øëÿõàì ïàøûðàþöü
ìàã÷ûìàñö³ ìàøûíû ³ äàþöü êàðûñòàëüí³êó äàäàòêîâàå àáñëóãî-
¢âàííå, íå ïðàäóãëåäæàíàå àïàðàòóðàé (².Ëà¢ðî¢). 7. Ïðàäóãëåäæà-
íà íåêàëüê³ àñíî¢íûõ òûïࢠàïåðàòàðà¢: àïåðàòàð ïðûñâîéâàííÿ,
àïåðàòàð ïåðàõîäó, óìî¢íû àïåðàòàð, ÿê³ ¢ çàëåæíàñö³ àä çíà÷ýííÿ
ëàã³÷íàãà âûðàçó, øòî ¢âàõîäç³öü ó ÿãî, âûá³ðàå äëÿ âûêàíàííÿ àäç³í
ç óíóòðàíûõ àïåðàòàðࢠ³ àïåðàòàðࢠöûêëà, ÿê³ÿ ¢ ³ì çìÿø÷àþööà
(Â.Ìàðòûíþê). 8. ²ñòîòíûì³ ¢ àçíà÷ýíí³ ãýòûõ ³íòýãðàëࢠçÿ¢ëÿþö-
öà ¢âîäç³íû äëÿ íåêàòîðûõ ìíîñòâà¢, íàçâàíûõ âûìÿðàëüíûì³, ïà-
íÿöö³ ³õ ìåðû ³ íà ãýòàé àñíîâå ïàíÿöö³ âûìÿðàëüíàé ôóíêöû³
107
(².Ëà¢ðî¢). 9. Âûë³÷àëüíàÿ ìàòýìàòûêà ðàçäçåë ìàòýìàòûê³, ÿê³
¢êëþ÷àå øýðàã ïûòàííÿ¢, çâÿçàíûõ ç âûêàðûñòàííåì ÝÂÌ. Çìåñò
òýðì³íà «âûë³÷àëüíàÿ ìàòýìàòûêà» íåëüãà ë³÷ûöü óñòàëÿâàíûì, áî
ãýòà ãàë³íà ìàòýìàòûê³ ³íòýíñ³¢íà ðàçâ³âàåööà ¢ ñóâÿç³ ç õóòê³ì
ðîñòàì óæûâàííÿ ÝÂÌ ó íîâûõ íàê³ðóíêàõ (Ì.Íàãîðíû). 10. Ó àí-
òû÷íàé ìàòýìàòûöû ³äýÿ ôóíêöûÿíàëüíàé çàëåæíàñö³ íå áûëà ÿ¢íà
âûðàæàíà ³ íå çÿ¢ëÿëàñÿ ñàìàñòîéíûì àáåêòàì äàñëåäàâàííÿ,
õîöü ³ áûëî âÿäîìà øûðîêàå êîëà êàíêðýòíûõ ôóíêöûÿíàëüíûõ
àäïàâåäíàñöåé, ÿê³ÿ ñ³ñòýìàòû÷íà âûâó÷àë³ñÿ (².Ëà¢ðî¢). 11. Âÿë³ê³õ
ìàòýìàòûêà¢, ÿê³ì³ á ðûçûêî¢íûì³ í³ áûë³ ³õ ðàçâàæàíí³, çà¢ñ¸äû
âûëó÷àëà òîíêàÿ ³íòó³öûÿ, ÿêàÿ äàçâàëÿëà ïàçáåãíóöü êàòàñòðàô³÷íûõ
ïàìûëàê (Â.Øëûêà¢). 12. Êëàñ³÷íûì ïðûêëàäàì ýêñòðýìàëüíàé
çàäà÷û âàðûÿöûéíàãà çë³÷ýííÿ çÿ¢ëÿåööà ³çàïåðûìåòðû÷íàÿ çàäà-
÷à Äç³äîíû, àâåÿíàÿ ëåãåíäàé, ÿêàÿ àï³ñâàå ïàäçå³, øòî àäíîñÿööà
äà 9 ñò. äà í.ý. (Â.Äçÿì³äàâà).
Äà çàäàííÿ 10, ñ.27.
1. Àñòðàëÿá³ÿ ñêëàäàåööà ç äçâþõ ÷àñòàê: äûñêà, ïàäçåëåíàãà
íà ãðàäóñû, ³ ë³íåéê³ (àë³äàäû), øòî âåðö³ööà âàêîë öýíòðà äûñêà
(Ë.À.). 2. Ìîæíà ñàáå, íàïðûêëàä, óÿâ³öü, øòî íàä ìîðàì ëÿö³öü
÷àéêà òàê, øòî ¢âåñü ÷àñ çíàõîäç³ööà íàä àäíûì ³ òûì æà ãðýáå-
íåì õâàë³ (Ã.Ì.). 3. Òàêàÿ ìàã÷ûìàñöü âûçíà÷ûöü ðî¢íàñöü äçâþõ
ô³ãóð, íå ðîáÿ÷û íàêëàäàííÿ àäíîé íà äðóãóþ, à âûìÿðàþ÷û ³ ïà-
ðà¢íî¢âàþ÷û òîëüê³ íåêàòîðûÿ ýëåìåíòû ãýòûõ ô³ãóð, âàæíà äëÿ
ïðàêòûê³, íàïðûêëàä äëÿ ïàðà¢íàííÿ äâóõ çÿìåëüíûõ ó÷àñòêà¢, ÿê³ÿ,
áåçóìî¢íà, íåëüãà íàêëàñö³ àäç³í íà àäç³í (Ë.À.). 4. Ïàâåðõíÿ ï³ðàì³äû
ñêëàäàåööà ç àñíîâû ³ áàêàâûõ ãðàíåé. Êîæíàÿ áàêàâàÿ ãðàíü òðîõ-
âóãîëüí³ê. Àäíîé ç ÿãî âÿðøûíü çÿ¢ëÿåööà âÿðøûíÿ ï³ðàì³äû, à ïðî-
ö³ëåãëàé ñòàðàíîé ñòàðàíà àñíîâû ï³ðàì³äû (À.Ï.). 5. Àíàëàã³÷íà
âûçíà÷àåööà ïàðàëåëüíàñöü àäðýçêà ³ ïðàìîé, ïðàìåíÿ ³ ïðàìîé,
àäðýçêà ³ ïðàìåíÿ, äâóõ ïðàìåíÿ¢ (Ë.À.). 6. Äà¢æûí³ àäðýçêà¢, âåë³-
÷ûí³ âóãëî¢, ïëîø÷û óñå ãýòûÿ ïàíÿöö³ çìÿíÿþööà ïðû áåñïåðà-
ïûííûõ ïåðà¢òâàðýííÿõ, ³ íà ³õ íå òðýáà çàáûâàööà (À.Ï.). 7. Êàë³
êóá, àá ÿê³ì ³äçå ãàâîðêà ¢ àçíà÷ýíí³, ìàå êàíò 1 ñì, òî àá¸ì áóäçå
¢ êóá³÷íûõ ñàíòûìåòðàõ; êàë³ êàíò êóáà ðî¢íû 1 ì, òî àá¸ì áóäçå
¢ êóá³÷íûõ ìåòðàõ; êàë³ êàíò êóáà ðî¢íû 1 êì, òî àá¸ì áóäçå ¢
êóá³÷íûõ ê³ëàìåòðàõ ³ ã.ä. (À.Ï.). 8. Ïðû âûâó÷ýíí³ ë³í³é ìåòàäàì
êààðäûíàò óçí³êàþöü äçâå çàäà÷û: 1) ïà ãåàìåòðû÷íûõ óëàñö³âàñöÿõ
äàäçåíàé ë³í³³ çíàéñö³ ÿå ¢ðà¢íåííå; 2) àäâàðîòíàÿ çàäà÷à: ïà
çàäàäçåíàìó ¢ðà¢íåííþ ë³í³³ äàñëåäàâàöü ÿå ãåàìåòðû÷íûÿ
¢ëàñö³âàñö³ (Ë.À.). 9. Ñýíñ øìàòêðîïÿ âûçíà÷àåööà ïðàâ³ëàì ðàç-
ìÿø÷ýííÿ çàï³ñàíûõ ýëåìåíòà¢, à êàë³ ãýòû ñýíñ íåçðàçóìåëû ç ñàìî-
108
ãà çàï³ñó, òî íåàáõîäíà ïðûâåñö³ ÿãî äàäàòêîâàå òëóìà÷ýííå (².Ê.).
10. ²íäûéöû ¢ ñòàðàæûòíàñö³ çàï³ñâàë³ äðîáû òàê, ÿê ³ ¢ öÿïåðàøí³
÷àñ: ë³÷í³ê íàä íàçî¢í³êàì, òîëüê³ áåç äðîáíàé ðûñê³ (À.Ã.). 11. Ëþáîå
ë³÷ûëüíàå ìíîñòâà áÿñêîíöàå, òàìó øòî áÿñêîíöûì çÿ¢ëÿåööà
ìíîñòâà íàòóðàëüíûõ ë³êࢠ(íà ³íòó³òû¢íûì óçðî¢í³) (².Ê.).
Äà çàäàííÿ 7, ñ.46.
Ìåõàí³çàöûÿ ãýòà ïåðàõîä àä ðó÷íîé ïðàöû äà ïðàöû ç
äàïàìîãàé ìàøûí. À âà ¢ñÿêàé ìàøûíå ¸ñöü íåøòà, øòî ðóõàåööà.
² ïðû ñòâàðýíí³ ìàøûíû íåëüãà àáûñö³ñÿ áåç âûêàðûñòàííÿ çàêî-
íࢠìåõàí³ê³. Ïàáóäàâàíûÿ ÷àëàâåêàì ìàøûíû ïàñïÿõîâà ïðàöóþöü,
òûì ñàìûì äàêàçâàþ÷û ïðàâ³ëüíàñöü ³ äàêëàäíàñöü çàêîíà¢
ìåõàí³ê³.
Ìåõàí³çàöûÿ ãýòà ïàçáà¢ëåííå ÷àëàâåêà àä öÿæêàé ðó÷íîé
ïðàöû, øìàòðàçîâàå ïàâåë³÷ýííå ÿå ïðàäóêöûéíàñö³. Íåêàë³ ïðû
áóäà¢í³öòâå áóäûíêࢠðàáî÷ûÿ ïåðàíîñ³ë³ íà ñàáå öýãëó ³ ³íøûÿ
ìàòýðûÿëû. Öÿïåð ãýòà ðîáÿöü ïàä¸ìíûÿ êðàíû. Ïðû áóäà¢í³öòâå
÷ûãóíàê ïðûëàäàì³ áóäà¢í³êî¢ áûë³ ëîì, ðûä븢êà, ê³ðêà, òà÷êà.
Öÿïåð íà äàïàìîãó áóäà¢í³êàì ïðûéøë³ ýêñêàâàòàðû, áóëüäîçåðû,
ïóöå¢êëàä÷ûê³ ³ ³íøûÿ ìàøûíû.
Ìåõàí³çàöûÿ êàðýííûì ÷ûíàì çìÿí³ëà àäíó ç àñíî¢íûõ ãàë³í
ãàñïàäàðê³ çåìëÿðîáñòâà.
Ìåõàí³çàöûÿ ãýòà ïðàöýñ áåñïåðàïûííû. Óäàñêàíàëüâàííå
ìàøûí, ïàâûøýííå ³õ ïðàäóêöûéíàñö³, àáëÿã÷ýííå ïðàöû íà ³õ
óñ³ì ãýòûì ïàñòàÿííà çàéìàåööà ïðàìûñëîâàñöü. Óñ¸ áîëüøóþ
ðîëþ ïðû ãýòûì ïà÷ûíàþöü àäûãðûâàöü ðîáàòû. Ó àïîøí³ÿ äçåñÿ-
ö³ãîääç³ ìåõàí³çàöûÿ âûòâîð÷àñö³ ñòàëà äàïà¢íÿööà à¢òàìàòûçà-
öûÿé. À¢òàìàòûçàöûÿ çàêëþ÷àåööà ¢ òûì, øòî ê³ðàâàííå ìàøû-
íàì³, êàíòðîëü çà ³õ ðàáîòàé ïåðàäàþööà ñïåöûÿëüíûì ïðûñòàñà-
âàííÿì à¢òàìàòàì, ÿê³ÿ ñàì³ çÿ¢ëÿþööà ìåõàí³çìàì³, ìàøûíàì³.
Ó ïðûâàòíàñö³, ðîáàòû ãýòà òàêñàìà à¢òàìàòû÷íûÿ ïðûñòàñà-
âàíí³, ìàøûíû.
Ìåõàí³çàöûÿ ³ à¢òàìàòûçàöûÿ ãýòà äàáðîòû äëÿ ëþäçåé. Àëå
íåëüãà çàáûâàöü ³ àá øêîäíûõ âûí³êàõ, çâÿçàíûõ ç ³ì³.
Ñó÷àñíàÿ òýõí³êà ïðàìà àáî ¢ñêîñíà ¢çäçåéí³÷àå íà íàâàêîëüíû
ñâåò. Öÿæê³ÿ òðàêòàðû ³ ³íøûÿ ñåëüñêàãàñïàäàð÷ûÿ ìàøûíû
¢ø÷ûìëÿþöü ãëåáó íà ïàëÿõ, ÷ûì çí³æàþöü ÿå ¢ðàäæàéíàñöü.
Ïëàö³íû ã³äðàýëåêòðàñòàíöûé ³ âàäàñõîâ³ø÷û ãóáÿöü ðûáíûÿ çàïàñû,
çàòàïëÿþöü ëÿñû ³ âîðíûÿ çåìë³. Ýëåêòðàñòàíöû³, íà ÿê³õ ñïàëü-
âàåööà ïàë³âà, çàáðóäæâàþöü àòìàñôåðó. Àòàìíûÿ ýëåêòðàñòàíöû³
ìàþöü íåáÿñïåêó ðàäûåàêòû¢íûõ çàáðóäæâàííÿ¢ ³ ã.ä. Òàìó ¢
íàéâûøýéøàé ñòóïåí³ âàæíà, ðàçâ³âàþ÷û òýõí³êó, óë³÷âàöü äàíûÿ
109
ýêàëîã³³ íàâóê³ àá óçàåìàäçåÿíí³ àðãàí³çìࢠ(ðàñë³í ³ æûâ¸ë) ïàì³æ
ñàáîé ³ ç íàâàêîëüíûì àñÿðîääçåì (².Ê-í).
Äà çàäàííÿ 2, ñ.63.
Ãàëî¢íûÿ âûâàäû:
1. Áë³çàðóêàñöü ãýòà äýôåêò çðîêó, ïðû ÿê³ì â³äàðûñ àääàëå-
íûõ ïðàäìåòࢠçíàõîäç³ööà ïåðàä ñÿò÷àòêàé âîêà. Âûïðà¢ëÿåööà
áë³çàðóêàñöü ïðûìÿíåííåì ðàññåéâàþ÷ûõ ë³íçà¢.
2. Äàëüíàçîðêàñöü ãýòà äýôåêò çðîêó, ïðû ÿê³ì â³äàðûñ áë³çê³õ
ïðàäìåòࢠçíàõîäç³ööà çà ñÿò÷àòêàé âîêà. Âûïðà¢ëÿåööà äàëüíà-
çîðêàñöü âûêàðûñòàííåì çá³ðàþ÷ûõ ë³íçà¢.
3. Äëÿ íàðìàëüíàé ðàáîòû âîêà íåàáõîäíà ðàçãëÿäàöü ïðàäìåò
ç àäëåãëàñö³, íå ìåíøàé çà 25 ñì, ³ ìåöü íàðìàëüíàå àñâÿòëåííå.
Äà çàäàííÿ 1, ñ.83.
1. Êàìá³íàò áóäà¢í³÷ûõ ìàòýðûÿëࢠâûêàíࢠïëàí äà 20 ëþ-
òàãà. 2. Ïðàïðàöàâà¢øû òîëüê³ äâà ìåñÿöû, ¸í ñàïñàâࢠàäíîñ³íû
ç íà÷àëüí³êàì öýõà. 3. Íàê³ðî¢âàåì Âàì äëÿ àçíàÿìëåííÿ «Àñíî¢íûÿ
ïàëàæýíí³ Àäç³íàé äçÿðæà¢íàé ñ³ñòýìû ñïðàâàâîäñòâà», ÿê³ÿ
àäîáðàíû Äçÿðæà¢íûì êàì³òýòàì ïà íàâóöû ³ òýõí³öû. 4. Òðýáà
äàêëàäíà âûçíà÷ûöü çàäà÷û, ïàñòà¢ëåíûÿ à¢òàðàì ó äàäçåíàé ðà-
áîöå, ³ ìåòàäû, âûêàðûñòàíûÿ ïðû äàñÿãíåíí³ ìýòû. 5. Ãýòà ïàêàç-
âàå, øòî ìû öåðï³ì íåäàõîïû. 6. ʳðà¢í³öòâà âûòâîð÷àé ïðàêòûêàé
àæûööÿ¢ëÿåööà ëåïøûì³ ñïåöûÿë³ñòàì³ ïðàäïðûåìñòâà. 7. Ïðàâî-
äçÿööà ³ñïûòû óí³âåðñàëüíàé ëÿá¸äê³-ïàãðóç÷ûêà. 8. Êîæíû ÷ëåí
áðûãàäû àäêàçíû çà ÿêàñöü ïðàäóêöû³. 9. Íà çàâîä áûëî äàñòà¢ëåíà
äà âàñüì³ñîò ïÿö³äçåñÿö³ òîí ìåòàëàëîìà. 10. Çàáÿñïå÷öå äç³öÿ÷à-
ìó ñàäêó ïàñòàÿííóþ íÿíþ ³ ïðûá³ðàëüø÷ûöó íà øýñöü ìåñÿöà¢.
11. Ðàçìÿñö³öå êàìàíäç³ðàâàíûõ ó íàøàé ãàñö³í³öû. 12. Íåàáõîäíà
ÿê ìàãà õóò÷ýé óçâåñö³ ñöåíû ³ ïàáóäàâàöü õëå¢. 13. Ó àäêàç íà Âàøà
ï³ñüìî ïàâåäàìëÿåì, øòî ìû ñêàðàö³ë³ òýðì³í äàñòà¢ê³ äýòàëåé íà
1 ìåñÿö. 14. Íàê³ðî¢âàåì Âàì âàðûÿíò ïðàåêòà. Ïðîñ³ì ÿãî
àáìåðêàâàöü. 15. Ïðîñ³ì âûêàçàöü çà¢âàã³, ÿê³ÿ áóäóöü êàðûñíûÿ
äëÿ ðàáîòû. 16. Ó ãýòûì ìåñÿöû ïðýì³þ àòðûìàë³ 23 ðàáî÷ûÿ ç
ãîðíàãà öýõó ³ 27 ðàáî÷ûõ ç ýëåêòðàöýõó.
Äà çàäàííÿ 5, ñ.86.
Øàíî¢íûÿ ñïàäàðû, ìû àòðûìàë³ Âàø ë³ñò (Âàøà ï³ñüìî) àä
; äçÿêóåì çà ë³ñò (ï³ñüìî) àä ; Âàø ë³ñò (Âàøà ï³ñüìî) ç
äàäàòêàì (ç óêàçàííåì, ïðîñüáàé àá ..); ó àäêàç íà Âàø ë³ñò (Âàøà
ï³ñüìî) àä ; ïàöâÿðäæàþ÷û íàøó (ûÿ) òýëåôîííóþ ðàçìîâó (ïåðà-
ìîâû, ÿê³ÿ àäáûë³ñÿ ¢ ), ïàâåäàìëÿåì, øòî ; ç çàäàâàëüíåííåì
110
ïàâåäàìëÿåì Âàì, øòî ; íà æàëü, âûìóøàíû íàïîìí³öü Âàì, øòî
; ç Âàøàãà ë³ñòà (ï³ñüìà) ìû äàâåäàë³ñÿ, øòî; âûáà÷àéöå, êàë³
ëàñêà, çà íåêàòîðóþ çàòðûìêó ç àäêàçàì íà âàø ë³ñò (ï³ñüìî); íà
æàëü, ìû íå ìîæàì çàäàâîë³öü Âàøó ïðîñüáó àá ; ó äàäàòàê äà
íàøàãà ë³ñòà (ï³ñüìà) àä ; ìû âûìóøàíû íàïîìí³öü Âàì, øòî
; ïðîñ³ì ïðûíÿöü äà âåäàìà, øòî ; ìû âûðàæàåì óïý¢íåíàñöü
ó òûì, øòî ; ë³÷ûì íåàáõîäíûì (âàæíûì, ìýòàçãîäíûì) àäçíà-
÷ûöü ; àêðàìÿ âûøýéñêàçàíàãà ; ó äàäàòàê äà âûøýéñêàçàíà-
ãà; çâÿðòàåì Âàøó ¢âàãó íà òîé ôàêò, øòî ; ó ñóâÿç³ ç âûøýé-
âûêëàäçåíûì ; ó ñóâÿç³ ç ãýòûì ; ó ñóâÿç³ ç Âàøàé ïðîñüáàé;
øòî äàòû÷ûöü Âàøàé ïðîñüáû (Âàøàãà çàêàçà, Âàøàé ïðýòýíç³³)
; ñïðàâà ¢ òûì, øòî ; ïðû äàäçåíûõ àáñòàâ³íàõ ; íà íàøó
äóìêó ; ìû íå ìàåì í³ÿê³õ öÿæêàñöåé ç ; íåàáõîäíà ïðûçíàöü,
øòî ; ìû íå çãàäæàåìñÿ ç Âàøûì ïóíêòàì ãëåäæàííÿ ; ó âû-
ïàäêó Âàøàãà àäìà¢ëåííÿ ; ó âûïàäêó íÿâûïëàòû; êàá ïàç-
áåãíóöü çàòðûìê³ ¢ ; ó àäïàâåäíàñö³ ç êàíòðàêòàì, ÿê³ äàäàåööà
; äàëåé Âû ï³øàöå ; áîëüø òàãî ; òûì íå ìåíø ; ó ïåðøóþ
÷àðãó ; ôàêòû÷íà ; àêðàìÿ òàãî ; ìû áóäçåì óäçÿ÷íû çà õóòê³
àäêàç; ïðîñ³ì çâÿðòàööà äà íàñ, êàë³ Âàì ñïàòðýá³ööà äàïàìîãà;
ñïàäçÿ¸ìñÿ àòðûìàöü Âàø àäêàç ó áë³æýéøûì áóäó÷ûì; ïðîñ³ì
ïàâåäàì³öü íàì ÿê ìàãà õóò÷ýé; ïàñëÿ àòðûìàííÿ ï³ñüìà ïðîñ³ì
òýëåãðàôàâàöü (ïàâåäàì³öü òýëåêñàì) ïàöâÿðäæýííå (çãîäó); ìû
õàöåë³ á çàïý¢í³öü Âàñ ; ñïàäçÿ¸ìñÿ ïàäòðûìë³âàöü ñóïðàöî¢í³öòâà
ç Âàì³; áóäçåì óäçÿ÷íû çà õóòêàå âûêàíàííå íàøàãà çàêàçó; ÷àêà-
åì ïðûåçäó Âàøûõ ïðàäñòà¢í³êî¢ äëÿ äàëåéøûõ ïåðàãàâîðà¢;
÷àêàåì Âàøàé çãîäû (àäàáðýííÿ, ïàöâÿðäæýííÿ).