Львів. Leopolis. Lwow. Lemberg. Genius Loci

Подождите немного. Документ загружается.



http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

êàïëèöü òà ³íøèõ áóäîâ, áóëè ïåðåâàæíî í³ìö³,

òîä³ ÿê ìàëÿðÿìè ³êîí, îáðàç³â, ïîðòðåò³â òà ³íøèõ

ìàëÿðñüêèõ òâîð³â áóëè óêðà¿íö³, êîíêóðóþ÷è

ç ïîëÿêàìè. Íå çâàæàþ÷è íà âåëèêó ï³äòðèìêó

ïîëüñüêîãî ìàëÿðñüêîãî öåõó, îñîáëèâî ïðèâ³ëå-

ÿìè ïîëüñüêîãî àðõèºïèñêîïà Ñîë³êîâñüêîãî,

ïîëüñüê³ ìàëÿð³ íå ìîãëè äîð³âíÿòè «ðóòåíñüêèì»

ìàëÿðÿì. Ìàëÿðñüêèé öåõ, çëîæåíèé ç óêðà¿íö³â,

íàñì³õàâñÿ, ùî òàê ïðèì³òèâíî ³ «ïî-ïàðòàöüêè»

âèêîíàí³ îáðàçè ïîëüñüêîãî öåõó «â êîñòåëàõ

ïî÷èòàþòü ³ áîãîòâîðÿòü». Íå çàëèøàëèñÿ «ïî-

çàäó» ³ ïîëüñüê³ ïàòð³îòè, ùî ï³ä ïðîâîäîì àðõè-

ºïèñêîïà Ñîë³êîâñüêîãî ÷àñ-â³ä-÷àñó ðîáèëè

«êãâàëòè» ³ ñïðàâæí³ ïîãðîìè óêðà¿íñüêèõ öåð-

êîâ, íàïðèêëàä íà óêðà¿íñüêå Ð³çäâî 1583 ð.

Òå÷³¿ ðåíåñàíñó, ç ðåàë³ñòè÷íèì òðàêòóâàí-

íÿì ïîðòðåòó, çíàéøëè ñâ³é íàéêðàùèé âèñë³â ó

ïîðòðåòàõ ëüâ³âñüêèõ ïàòðèö³¿â ³ ì³ùàí, ÿê³ çáå-

ðåãëèñÿ â Ñòàâðîï³ã³¿: ïîðòðåòè Êîðíÿêòà, Ëÿí´³-

ø³âíè, Êðàñîâñüêîãî òà ³íøèõ. Òà, íà æàëü, àâòî-

ðè ¿õ íàì íåâ³äîì³. Ç äðóãîãî áîêó, ëüâ³âñüê³ äîêó-

ìåíòè çáåðåãëè íàì ³ìåíà óêðà¿íñüêèõ ìàëÿð³â,

ÿêèõ ïðàö³ íàì íåâ³äîì³. Äî òàêèõ, ç XVI ñòîë.,

íàëåæàòü: Àíäð³é 1540-1542 ð., Âàñèëü ç³ Ñòðèÿ

1545 ð., Âàñüêî, ó÷åíü ìàëÿðÿ Ôåäîðà 1553 ð.,

Âîðîá³é Ìèñüêî 1524-1575, Ãàâðè¿ë 1594 ð., ²âàí

1550 ð., ²âàí 1596 ð., Àíò³í ²ðèíêîâè÷ 1543 ð.,

Ëóêà 1539 ð., Âàñèëü Ìàêñèìîâè÷ 1592-1599 ð.,

Ñåìåí (Ñåíüêî) 1573-1600 ð., Ôåä³ð 1539 ð.

Ñòèëü ðåíåñàíñó â³äáèâñÿ òàêîæ â ìà-

ëÿðñòâ³ ïåðøî¿ ïîëîâèíè XVII ñòîë. Ç áàãàòüîõ

ëüâ³âñüêèõ ìàëÿð³â òîãî ÷àñó â³äçíà÷àëèñÿ ³ìåíà:

Êîðóïêà, Ôåä³ð Ñåíüêîâè÷, àâòîð ïåðâ³ñíîãî ³êî-

íîñòàñó Áðàòñüêî¿ öåðêâè 30-èõ ðîê³â XVII ñòîë.,

Ìèêîëà Ïåòðàõíîâè÷, ùî âèêîíàâ ³êîíè äî ò³º¿

ñàìî¿ öåðêâè êîëî 1635 ð., Îëåêñàíäåð Ëÿíèöü-

êèé, ìàëÿð êðàºâèä³â Åâñòàõ³é, ìàëÿð «êîëòðèí»

÷è òàíåò ²âàí Ëóêàøåâè÷. ²ç çáåðåæåíèõ îáðàç³â,

îñîáëèâî ö³ííèé ³êîíîñòàñ, ç ðåíåñàíñîâîþ

ð³çüáîþ, Ïÿòíèöüêî¿ öåðêâè ïåðøî¿ ïîëîâèíè

XVII ñòîë.

Â ìîíóìåíòàëüíîìó (íàñò³ííîìó) ìà-

ëÿðñòâ³ âåëèêó ñëàâó çäîáóâ ñîá³ Âàñèëü ç³ Ëüâîâà,

ùî ïðàöþâàâ êîëî 1659-1687 ð., àâòîð áàòàë³ñòè÷-

íèõ ñöåí ïîëüñüêî-òóðåöüêî¿ â³éíè â êîñòåë³

â Æîâêâ³, ïîðòðåòó êîðîëÿ ßíà Ñîáºñüêîãî, ³êîí

êðåõ³âñüêîãî ìàíàñòèðÿ.

Ïåâíî áàãàòî ³êîí, ùî ïåðåõîâóþòüñÿ â

ìóçåÿõ Ëüâîâà òà ö³ë³é Çàõ. Óêðà¿í³, òàêîæ âèêî-

íóâàëèñÿ ëüâ³âñüêèìè ìèñòöÿìè, ò³ëüêè ¿õ ³ìåíà

íå äîñë³äæåí³ é íå âèÿâëåí³. Áåçñóìí³âíî, ùî êî-

ëèøíÿ â³çàíò³éñüêà àáñòðàêòíà îñíîâà ³êîíîïè-

ñó â XVI ñòîë. øëÿõîì åâîëþö³¿ íàáèðàº á³ëüø

ðåàë³ñòè÷íîãî ³ íàòóðàë³ñòè÷íîãî òðàêòóâàííÿ ç

åëåìåíòàìè óêðà¿íñüêîãî ïîáóòó, ùî áóëî âèñë³-

äîì íîâèõ òå÷³é ó ìàëÿðñòâ³, ÿê³ ïðèõîäèëè íà

Óêðà¿íó ãîëîâíî ç ²òàë³¿ ³ Ôëÿíäð³¿.

Îñîáëèâå çíà÷åííÿ äëÿ ëüâ³âñüêîãî ðåíå-

ñàíñó ìàº ðîçâèòîê ´ðàâåðñòâà ³ äðóêàðñòâà, ùî

ïðèïàäàº íà äðóãó ïîëîâèíó XVI ³ ïî÷. XVII ñòîë.

Ùå ïåðåä âèõîäîì ó ñâ³ò ëüâ³âñüêîãî «Àïîñòîëà»

1574 ð., ó Ëüâîâ³ áóëî â³äîìå ´ðàâåðñòâî. Òàêèì

âèçíà÷íèì ìàéñòðîì áóâ Ëàâðåíò³é Ôèëèïîâè÷,

ùî ìàâ ö³ëó øêîëó ìàëÿð³â ³ ´ðàâåð³â, à ïîì³æ

íèìè Ãðèíÿ ²âàíîâè÷à, ùî ïðàöþâàâ ó äðóêàðí³

²âàíà Ôåäîðîâè÷à. Îñòàíí³é âèäðóêóâàâ ó Ëüâîâ³:

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua



«Àïîñòîë»1574 ð.  ïåðøèé äàòîâàíèé äðóê ó

Ëüâîâ³, òîä³ ÿê äðóêàðñòâî íà Óêðà¿í³ áóëî âæå

â³äîìå â ïîëîâèí³ XVI ñòîë. (Ó÷èò. ªâàíãåë³ÿ

1562 ð.). Öåé ñàìèé äðóêàð âèäðóêóâàâ «Àïîñòîë»

ó Ìîñêâ³ â 1564 ð. Öåé ôàêò øèðîêî âèêîðèñòîâó-

âàëè ðîñ³éñüê³ àâòîðè, ï³äêðåñëþþ÷è, ùî îáðàìî-

âàííÿ òèòóëüíî¿ ñòîð³íêè ç àï. Ëóêè áóëî îäíàêî-

âå ó Ìîñêâ³ ³ Ëüâîâ³. Äîñë³äè àâòîðà, ïåðåâåäåí³

ó Ëüâîâ³ â ðîêàõ 1922-1923 ð., äîâåëè, ùî ö³ëå òå

îáðàìóâàííÿ â Ìîñêâ³ é ó Ëüâîâ³ áóëî ñêîï³éîâà-

íå ç ãðàâþðè Å. Øåíà, ó÷íÿ çíàìåíèòîãî À. Äþ-

ðåðà, 1524 ðîêó. Ñàìà ô³´óðîâà ´ðàâþðà àï. Ëóêè

ó ëüâ³âñüêîìó âèäàíí³ çîâñ³ì â³äì³ííà, ïðè ÷îìó

àâòîð çíàéøîâ ï³ä ´ðàâþðîþ ï³äïèñ «Ë. Ô.», ùî

íàëåæèòü Ëàâðåíò³þ Ôèëèïîâè÷åâ³. Òàêîæ ïðî

ïîõîäæåííÿ ñàìîãî äðóêàðÿ ²âàíà Ôåäîðîâè÷à,

ï³äïèñàíèé ùå â 1924 ð. âèñëîâèâ ïîãëÿä, ùî â³í

ïîõîäèâ, ïðàâäîïîä³áíî, ç Óêðà¿íè é Á³ëîðóñè ³,

ïðèéøîâøè äî Ëüâîâà, ëèøå «îáíîâèâ çàíåäáà-

íå äðóêàðñòâî», ÿê öå ñâ³ä÷èòü íàäïèñ íà éîãî

íàãðîáí³é ïëèò³ ó Ëüâîâ³ 1583 ðîêó. Òàê³ âèâîäè,

ùîäî ïî÷àòê³â ´ðàâåðñòâà ó Ëüâîâ³ ³ ïîõîäæåííÿ

Ôåäîðîâè÷à, çóñòð³ëè ãîñòðó ïîëåì³êó ó âèäàíí³

«Éâàí Ôåäîðîâ  ïåðâîïå÷àòíèê» (Ìîñêâà

1935). Îäíà÷å â òîìó ñàìîìó âèäàíí³ áóëà óì³ùå-

íà ñòàòòÿ â³äîìîãî çíàâöÿ ´åðàëüäèêè Â. Ê. Ëó-

êîìñüêîãî, ÿêèé â³äêðèâ, ùî äðóêàðñüêèé çíàê

²âàíà Ôåäîðîâè÷à, óì³ùåíèé ó ëüâ³âñüêîìó âè-

äàíí³, º ãåðáîì XVI ñò. óêðà¿íñüêî-á³ëîðóñüêîãî

ðîäó «Ðàãîçà», à ïîì³æ ïðåäñòàâíèêàìè öüîãî

ðîäó áóëè äâà êè¿âñüê³ ìèòðîïîëèòè: Ìèñà¿ë

1474-1477 ðð. ³ Ìèõàéëî 1589- 1593 ðð.! Íàéíîâ³-

øà ïðàöÿ À. Ñ³äîðîâà, âèä. Àêàäåì³¿ Íàóê ÑÑÑÐ,

1951 ðîêó, îäíà÷å âèçíàº ôàêò çàïîçè÷åííÿ ´ðà-

âþðè Á. Øåíà òà ä³ÿëüí³ñòü ´ðàâåðà Ëàâðåíò³ÿ

Ôèëèïîâè÷à ùå ïåðåä âèõîäîì ó ñâ³ò ëüâ³âñüêî-

ãî «Àïîñòîëà» 1574 ð.

Ïîçà íþðíáåðçüêèìè âïëèâàìè, ó ëüâ³â-

ñüêèõ äðóêàõ Áðàòñòâà, ïî÷èíàþ÷è ç «Ãðàìàòè-

êè» 1591 ð., ïîì³òí³ âïëèâè Âåíåö³¿. Â ïåðø³é ïî-

ëîâèí³ XVII ñò. ïîì³÷àºòüñÿ ò³ñíèé çâÿçîê

ëüâ³âñüêîãî ´ðàâåðñòâà ³ äðóêàðñòâà ç Êèºâîì, òàê

ùî íàâ³òü ðîñ³éñüê³ àâòîðè íàçèâàþòü öþ ´ðà-

âåðñüêó øêîëó êèºâî-ëüâ³âñüêîþ.

Âåëèêèé ðîçâèòîê öåõ³â ³ áðàòñòâ òà çâÿçêè

ç ï³âäåííîþ ³ öåíòðàëüíîþ Åâðîïîþ ïðè÷èíèëè-

ñÿ òàêîæ äî ðîçâèòêó óæèòêîâîãî, ïðîìèñëîâî-

ãî ìèñòåöòâà ó Ëüâîâ³, îñîáëèâî êåðàì³êè, òêàö-

òâà, îáðîáó äåðåâà, ìåòàë³â ³ þâåë³ðñòâà. Ëüâ³â

îñîáëèâî ñëàâèâñÿ ñâî¿ìè âèðîáàìè ãàðìàò òà

³íøî¿ â³éñüêîâî¿ çáðî¿, ÿêèìè óñòàòêóâàëèñÿ çàì-

êè Ãàëè÷èíè é Ïîä³ëëÿ. Çðàçêàìè â³äëèâàíèõ

äçâîí³â ëüâ³âñüêî¿ ïðàö³ ñëóæèëè: äçâ³í ôóíäî-

âàíèé êí. Êîðåöüêèì íà Êîðíÿêò³âñüê³é âåæ³

1571 ð. (ïåðåòîïëåíèé ó 1855 ð.) ³ äçâ³í ó Ðîçäîë³

1633 ð., ç ïëàñêîð³çüáîþ ñâ. Þðà.

Îñîáëèâîãî ðîçâèòêó äîñÿãàëî ó Ëüâîâ³

þâåë³ðñòâî, ïðè ÷îìó çíàíà áóëà òåõí³êà ³íêðóñ-

òàö³¿ çîëîòîì ³ ñð³áëîì òà ò. çâ. í³ºëÿ. Ïîëüñüêèé

äîñë³äíèê Â. Ëîç³íñüêèé êàæå, ùî óêðà¿íö³ «äà-

þòü òëî ³ ö³ëå ñåðåäîâèùå» ëüâ³âñüêîãî þâåë³ð-

ñòâà. Ëüâ³âñüê³ âèðîáè êîíêóðóâàëè ç âèðîáàìè

êðàê³âñüêèìè, ëþáëèíñüêèìè ³ íàâ³òü äàíö³´ñü-

êèìí ³ ìàëè ïåðøåíñòâî íå ò³ëüêè íà ÿðìàðêàõ

Óêðà¿íè, àëå òàêîæ Ìîëäàâ³¿, Ìîñêîâ³¿ òà ³íøèõ

êðà¿í. Çà â³äîìîñòÿìè 1595 ð. ó Ëüâîâ³ áóëî

!

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

30 þâåë³ðñüêèõ ìàéñòð³â, à ïîì³æ íèìè âåëèêó ÷à-

ñòèíó ñêëàäàëè óêðà¿íö³, ÿê Ëåñüêî 1548-1563 ð.,

². ³ Ä. Ñòåôàíîâè÷³ 1594 ð., Ì. Ðóñèí 1618 ð., ²âàí-

êî 1638 ð. Âèçíà÷íèé þâåë³ð À. Êàñ³ÿí çíàìåíèòå

âèêîíàâ õðåñòà Áðàòñòâà 1638 ð. ç ô³´óðîâîþ

ð³çüáîþ. ²íøà ö³ííà ïàìÿòêà  ñð³áíà êàäèëü-

íèöÿ XVI. ñòîë. öåðêâè ñâ. Îíóôð³ÿ.

Ëüâ³âñüêèé ìèñòåöüêèé îñåðåäîê äîáè Ðå-

íåñàíñó ìàâ âèêëþ÷íå çíà÷åííÿ äëÿ ïîøèðåííÿ

ðåíåñàíñîâîãî ñòèëþ íà ö³ë³é Óêðà¿í³, çîêðåìà

âïëèâàâ íà ñóñ³äí³ êðà¿íè  Ðóìóí³þ, Ëèòâó

³ Ìîñêîâùèíó.

Çáåðåæåíî ñòèëü ³ ïðàâîïèñ îðèã³íàëó (Ðåä.)

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

"

Tetana

Stepancykova



Òåòÿíà

Ñòåïàí÷èêîâà

Ç ³ñòîð³¿ ãåáðåéñüêîãî òåàòðó ó Ëüâîâ³

Z istoriji hebrejskoho teatru u Lvovi



#

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

Ïóðèìøï³ëü

Ââàæàþòü, ùî ãåáðåÿì òåàòð çàáîðîíÿâ

Òàëìóä. Ââàæàþòü, ùî âîíè ð³çíèõ âèäîâèù óíè-

êàþòü, íà÷å ãð³õà. Àëå öå  ëåãåíäà. Òàê, ä³éñíî,

Òàëìóä çàáîðîíÿº ä³ÿííÿ ïóáë³÷í³, îñîáëèâî

æ³íêàì. Äîáðî÷åñíà ãåáðåéêà î÷³ ïåðåä ñòîðîí-

í³ìè íå ï³äí³ìå, í³êîëè ñëîâà íå ïðîìîâèòü.

Àëå îò ïðèõîäèòü ñâÿòî Ñóáîòè. Õòî º ãî-

ëîâíèì ãåðîºì Øàáàòîâèì? Æ³íêà. Êîëè âîíà, â

ñâÿòêîâ³é îäåæ³, ïðîìîâëÿº áëàãîñëîâåííÿ íàä

ñâ³÷êàìè, òî õòî íå ñêàæå: Îöå òåàòð! Òóò íå

ò³ëüêè òðåáà çíàòè, ùî ãîâîðèòè, àëå é âì³òè òå

ñêàçàòè.

À ÷è âè áà÷èëè îáðÿä áëàãîñëîâåííÿ ¿æ³?

À ïðîöåñ³þ ãåáðå¿â ó ñèíàãîç³ ç Òîðîþ? À ÿê áþòü

òàð³ëêó íà çàðó÷èíàõ ÷è ÿê ï³ä õóïïîþ ñòàþòü ï³ä

÷àñ â³í÷àííÿ? Öå æ âñå  òåàòð.

À âæå ÿê ñâÿòêóþòü Ïåñàõ, Õàíóêó, ÿê³ çà-

áàâè ãóäÿòü íà ñâÿòî Ïóðèì! Íà ö³ëèé Ëüâ³â ÷óòè

¿õí³ êàðíàâàëè. ×îãî òóò ò³ëüêè íå ïîáà÷èø! Íàé

áè ëüâ³âñüê³ õëîïö³ ç³ ñâî¿ì Ñâÿòîì Äóðí³â ïî-

â÷èëèñÿ. ¯õíº âøàíóâàííÿ äóðíóâàòîãî êîðîëÿ

íå ãîäíå é â ñë³ä âñòóïèòè ãåáðåéñüêèì â³íøóâàí-

íÿì Ïóðèìñüêîãî Ðåáå. Ãåáðåéñüêîãî êàðíàâà-

ëó ³ Òàëìóä íå çàáîðîíèòü: ï³ä ìàñêîþ, â êîñòþ-

ìàõ  êàæè, ùî õî÷åø, âèðîáëÿé, ùî ìîæåø. Öå

ÿê â ðóñèí³â íà ñâÿòî Ìåëàíêè, äå õëîïö³ ãðà-

þòüñÿ â êîçó, ó âåäìåäÿ, â êîòà...

Âåñåëå ñâÿòî Ïóðèì! Íàïèâñÿ äîñõî÷ó

÷åðâîíîãî âèíà é âîëàé íà ö³ëå ì³ñòî. Áî íà òå

â ãåáðå¿â ñâÿòî, ùîá ðàç íà ð³ê äóð³òè ïðèâñåëþä-

íî. Í³õòî íå çàáîðîíèòü. Õî÷åø  âîëî÷èñÿ çà

Ïóðèìñüêèì Ðåáå, õî÷åø  óäàâàé ³ç ñåáå áóð-

ãîì³ñòðà é ÷³ïëÿéñÿ äî ëþäåé ç ïîâ÷àííÿì; òîé

íàïíóâ âîëîõàòó øóáó é êàæå, ùî â³í öàï. ² ïðî-

ïîíóº çà éîãî, çà öàïîâó äóøó, ïîäàòè ùå ÷åðâî-

íîãî âèíà. Îäí³ õëîïö³ ïåðåîäÿãíóëèñÿ â ä³âîê,

èíø³ ÷³ïëÿþòüñÿ äî íèõ, íåìîâ íå çíàþòü, ùî

æ³íêàì íà êàðíàâàëè  çàñü! Òîé òàêîæ ïåðåáðàâ-

ñÿ â æ³íêó ³ ïëà÷å íåìîâ âäîâà, íà ìåòð õóñòèíêà

âèòèðàòè ñëüîçè. Àæ îñü âøêâàðèëà ìóçèêà 

³ â³í âæå ãîïöÿº: íîãè âèùå ãîëîâè. Íà êàðíàâàë³

êîãî ëèøåíü íåìà: ñòîðîæ³ ç ïîìåëàìè, ÷îðòè

ç ðîãàìè ³ õâîñòàìè, æ³íêè ç äîâãèìè  äî ïîÿñà

 ÿçèêàìè; êàæàíè, ñîáàêè é â³ñëþêè ç âåëèêè-

ìè ïîòâîðíèìè âóõàìè, ðîãàò³ òâàðþêè é ëèöàð³

ç ì³òëîþ çàì³ñòü ñïèñà... Ùî é íå êàæè, à âåñåëå

ñâÿòî Ïóðèì!

À ñàì ïóðèìøï³ëü  íàðîäíà ñöåíêà, ðîç³-

ãðàíà ãåáðåéñüêèìè àêòîðàìè, ÿêèõ çäàâíà íà-

çèâàþòü ïóðèìøï³ëåðàìè. Âîíè âñå ïðî Êíèãó

Åñòåð çíàþòü: ïðî òå, ÿê âîíà âðÿòóâàëà ãåáðå¿â

â³ä çëî÷èíöÿ Îìàíà ðàçîì ç³ ñâî¿ì äÿäå÷êîì Ìàð-

äîõàºì. Àëå æ ³ âåñåëà òî çàáàâà! Â³ä íàéìåíøèõ

øêîëÿðèê³â ç õåäåðà äî äîðîñëèõ ó÷í³â ç ³ºøè-

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

$

âè, â³ä ñòàðøèõ ãåáðå¿â ç Ïåðåäì³ñòÿ äî ìîëîäèê³â

 âñ³õ ºäíàº ñâÿòêîâà âèñòàâà ïóðèìøï³ëÿ. Ðîë³

âñ³ çíàþòü, íàïåðåä çìàëå÷êó çíàþòü, ÷èÿ ðîäèíà

êîãî ïðåäñòàâëÿòè áóäå: îò òè, Ìîøêî,  Öàð.

² ñèí òâ³é áóäå, ÿê âèðîñòå, Öàðåì. À òè, Ñîëîìî-

íå,  Åñòåð, ³ ñèíî÷îê òâ³é áóäå Åñòåð. Ìåíäåëü

 Îìàí. Îò âíóê éîãî âæå ï³äðîñòàº, ³ çíàº, ùî

òàêîæ áóäå Îìàíîì. ² êîñòþìè â êîæí³é ðîäèí³

çáåð³ãàþòüñÿ. Ðàç íà ð³ê âèòÿãàþòüñÿ ç³ ñêðèí³ 

³ äî ä³ëà!

² êàæóòü, ùî ãåáðå¿ áîÿòüñÿ òåàòðó? Òà õòî

ç ãåáðåÿìè çð³âíÿºòüñÿ ó òåàòðàëüí³é ñïðàâ³? Õòî

çàñï³âàº òàê, ÿê ò³ õàçàíè? Íå äóìàéòå, ùî âîíè

ëèøå ó ñèíàãîç³ ï³ä ÷àñ â³äïðàâè äóõîâí³ ï³ñí³

ñï³âàòè âì³þòü. Àâæåæ! Îí äî ïîëüñüêèõ áàãàò³¿â

ãåáðåéñüêèõ õàçàí³â çàäëÿ çàáàâè çàïðîøóþòü.

Äóìàºòå, íå éäóòü? Ùå é ÿê! Çà ãðîø³? Ëàïñåðäàê

ï³äøèþòü, áîðîäó ïîãîëÿòü é ï³äóòü! ¯õ íàâ³òü äî

øèíê³â ïðîñÿòü. Áî í³õòî òàê, ÿê âîíè, é íàðîä-

íî¿ ï³ñí³ íå âøêâàðèòü. ßêó âàì òðåáà ï³ñíþ? Ãåá-

ðåéñüêó  áóäü ëàñêà! Ðóñèíñüêó  ìàºø ðó-

ñèíñüêó! Ïîëüñüêó  íåìà ïèòàíü! Í³ìåöüêó 

òàê í³ìåöüêó! À îò àð³¿ ç îïåð íå çàñï³âàþòü! Àð³¿

ç îïåð? Îò âàì ³ àð³ÿ ç îïåðè  áåç ïðîáëåì!

[...]

Áðîäåðç³íãåðè

Ãåáðå¿ Ëüâîâà çàâæäè ëþáèëè ì³ñòî Áðî-

äè, ùî ñëàâèëîñÿ äîñâ³ä÷åíèìè ìàéñòðàìè  ðå-

àëüíèìè êîíêóðåíòàìè öåõîâèêàì Ëüâîâà. Òîìó

ò³ é íå äîçâîëÿëè áðîä³â÷àíàì ñåëèòèñÿ ó Ëüâîâ³.

Çàòå òóò, ó Áðîäàõ, ãåáðå¿ áóëè ñàì³ ñîá³

ãîñïîäàð³. Âèðîáëåí³ íèìè òîâàðè çáóâàëèñÿ íà

÷èñëåííèõ ÿðìàðêàõ, êîòð³ âèðóâàëè íàâêîëî

ïðîòÿãîì ìàéæå ö³ëîãî ðîêó. Íà òèõ òîðãîâèùàõ

òðàïëÿëîñÿ êóïö³â âèäèìî-íåâèäèìî: ç³ Ñòàìáó-

ëà, ç Êèºâà, ç Áóäàïåøòà, ç Áóõàðåñòà, ç Âàðøà-

âè, ç³ Ëüâîâà. Æèòòÿ ó íåâåëèêèõ Áðîäàõ áóÿëî,

ãåáðå¿ áàãàò³ëè, îñîáëèâî ò³, ùî ïðîâàäèëè îïòî-

âèé ãåíäëü. Ïðî ¿õí³ äîñòàòêè ñëàâà êîòèëàñÿ ïî

âñ³õ óñþäàõ. Êîëè æ ïîáóäóâàëè ó Ëüâîâ³ ïåðøèé

òåàòð  çíàìåíèòå âèäîâèùå Áóëëÿ, à ïðè íüîìó

ùå é çàëó ðåäóòîâó, òî áðîä³âñüê³ ãåáðåéêè áëèñ-

êîì ñâî¿õ êîøòîâíîñòåé âèêëèêàëè çàçäð³ñòü

ëüâ³âñüêèõ øëÿõòÿíîê. Ó Áðîäàõ âñå ³ çàâæäè áóëî

íàéêðàùèì. ² ÷åðåç öå ïðîçâàëè ì³ñòî Ãàëèöüêèì

ªðóñàëèìîì.

Ó òàêîìó ñëàâíîìó ì³ñò³ ³ çðîñòàâ Áåð, ñèí

Ìàðãóë³ñà. ² õî÷ éîãî áàòüêî íå íàëåæàâ äî òèõ,

õòî ¿çäèâ äî Ëüâ³âñüêîãî òåàòðó Áóëëÿ, çàòå õî-

äèâ ç õëîï÷èêîì äî ñèíàãîãè, ³ òàì ñèí ï³äñï³âó-

âàâ ñâî¿ì ÷èñòèì ãîëîñî÷êîì òà ìð³ÿâ: îò êîëè

ï³äðîñòå, òî áóäå òàêèì, ÿê êàíòîð...

%

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

Òà éîìó ëåäü ìèíóëî äåñÿòü ðîê³â, êîëè

ïîìåð áàòüêî. Ëèøèâñÿ Áåð ìàëèé ñèðîòîþ. Ïðî-

÷èòàâøè, ÿê ãîäèòüñÿ ñèíîâ³, ñåìèäåííèé êàäèø

(çàóïîê³éíó ìîëèòâó) ïî áàòüêîâ³, ï³øîâ øóêàòè

ïðèòóëêó ó øåâñüê³é ìàéñòåðí³. Ãîëîâíå áóëî íå

âòðà÷àòè íàä³¿, ïîêëàäàòèñü íà Áîãà ³ â³ðèòè

ó ñâîþ äîëþ.

Çâè÷àéíî, êðàùå áóëî á ï³òè éîìó â÷èòèñü

íà êàíòîðà. Áî äîñ³ çãàäóþòü áðîä³â÷àíè: ÿê

ñï³âàâ õëîï÷èñüêî, áóâàëî, â ñèíàãîç³ Âëàäèêî

Íåáåñíèé!, òî íå ëèøàëîñü æîäíîãî ãåáðåÿ, íå

êàæó÷è âæå ïðî æ³íîê íà ãàëåðå¿, õòî á íå âèòè-

ðàâ î÷³. À ÿê âèâîäèâ â³í Â³ñ³ìíàäöÿòü áëàãî-

ñëîâåíü!...

Òàê, êàíòîðîì áóòè äîáðå, àëå ìóñèø ìàòè

â ðóêàõ ðóêîìåñëî. Â³í æå ÷îëîâ³ê, ìóñèòü ìàò³ð

ï³äòðèìóâàòè. ² ñòàðàííî ïðàöþþ÷è ó øåâöÿ, Áåð

ïðîäîâæóâàâ âèâîäèòè ñâî¿ì ãîëîñî÷êîì çíàéîì³

òà ð³äí³ äóõîâí³ ñîëîñï³âè. ßêîñü â³í çàñï³âàâ

òàêî¿, ùî í³õòî ùå íå ÷óâ. Öå áóëà éîãî âëàñíà

ï³ñíÿ, íàòõíåííà áåçñìåðòíèì Âëàäèêî Íåáåñ-

íèì! Íîâèé õëîï÷èê, ùî ïðàöþâàâ äðóãèé òèæ-

äåíü ïîðó÷ ç íèì, ïðèãîëîìøåíî âåëèêèìè êðóã-

ëèìè î÷èìà âòóïèâñÿ ó íüîãî:

 Çâ³äêè òè òîãî íàâ÷èâñÿ?

 Ñàì ïðèäóìàâ.

 Ñàì!?..

 Õî÷åø, ³ òåáå íàâ÷ó?..

Íà äðóãèé äåíü âîíè âæå ñï³âàëè âäâîõ.

À ïîò³ì... Ïîò³ì äî íèõ ïðèºäíàâñÿ òðåò³é, à äàë³

÷åòâåðòèé, ³ òàê ï³øëî. Õëîïö³ âèâîäèëè äðóæíî

³ òàê ùåìëèâî, ùî äî âáîãîãî áóäèíî÷êà, äå ïðî-

æèâàâ Áåð ç ìàò³ðþ, âäîâîþ Ìàðãóë³ñà, âå÷îðà-

ìè ïî÷àëè ñõîäèòèñÿ ëþäè. ... Ó äí³ ëèïíåâîãî

ÿðìàðêó ïðè¿õàâ ó Áðîäè óêðà¿íñüêèé õîð. Áåð

³ âñ³ éîãî õëîïö³ ïîá³ãëè ñëóõàòè, ÿê ñï³âàþòü

ðóñèíè. Òàêî¿ êðàñè ñï³âó âîíè íå ÷óëè íàâ³òü ó

ñèíàãîç³. Äèâëÿ÷èñü, ÿêèé óñï³õ ìàëè ìàíäð³âí³

àðòèñòè, õëîïö³ âèð³øèëè: à íóìî é ñîá³ óòâîðè-

ìî ñâ³é õîð  ãåáðåéñüêèé.

Íà ïåðøèé, îãîëîøåíèé íèìè âèñòóï,

ç³áðàëàñÿ âñÿ âóëèöÿ. Õëîïö³ ñï³âàëè àíãåëüñüêè-

ìè ãîëîñàìè, à æ³íêè ïëàêàëè. Ïîò³ì ñï³âàëè äëÿ

÷óæèõ  ³ òàêîæ óñï³øíî. Òà íåçàáàðîì ÿðìàðîê

ñê³í÷èâñÿ. Õëîïö³ âèð³øèëè ïî¿õàòè äî ñóñ³äíüîãî

ì³ñòå÷êà.

¯õ ùå í³õòî íå çíàâ, òîìó é íå çäèâóâàëèñÿ,

ïî÷óâøè, ÿê îäèí ñòîðîíí³é çàïèòàâ: Äå òóò íèí³

îö³ áðîäåðç³íãåðè ñï³âàòèìóòü?

Áðîäåðç³íãåðè  öå áóëî ïðî íèõ. Â³äíèí³

³ íàçàâæäè âîíè ñòàëè áðîäåðç³íãåðàìè  ñï³âà-

êàìè ç Áðîä³â.

Ñï³âàëè òå, ç ÷îãî ïî÷èíàëè ë³òí³ìè âå÷î-

ðàìè á³ëÿ áóäèíî÷êà âäîâè Ìàðãóë³ñà: ç äóõîâ-

íèõ ñîëîñï³â³â, ñåðåä ÿêèõ ³ íàéïðåêðàñí³øèé

Âëàäèêî Íåáåñíèé!, äàë³ ï³ñí³ íàðîäí³, ï³ñí³

ñàìîãî Áåðà. ¯õí³ âèñòóïè ÷àñîì íàãàäóâàëè ðè-

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

&

ìîâàí³ îïîâ³äàííÿ, ÿê³ ëþäè ñëóõàëè é äèâóâà-

ëèñÿ: ïðàâäó ñï³âàëè õëîïö³ ïðî ãåáðåéñüêå âàæêå

é ïðèíèçëèâå æèòòÿ. Í³õòî ç íèõ  í³ õîðèñòè, í³

ñàì Áåð  í³êîëè íå ¿çäèëè äî Ëüâîâà, íå áóâàëè

ó òàìòåøí³é í³ìåöüê³é îïåð³. Àëå ò³, ùî â³äâ³äó-

âàëè ò³ âèñòàâè, à ïîò³ì ñëóõàëè áðîäåðç³íãåð³â,

êàçàëè, õèòàþ÷è ãîëîâîþ, ùî ¿õí³ âèñòóïè ÷àñîì

íàãàäóþòü ñöåíè ç îïåð. Âîíè ñòàëè ïðîâåñ³ííþ

ãåáðåéñüêîãî ïðîôåñ³éíîãî òåàòðó. Çãîäîì âîíè

áóäóòü çàïèñàí³ äî âñ³õ áåç âèíÿòêó åíöèêëîïåä³é

ñâ³òó ÿê ïåðø³ ãåáðåéñüê³ àêòîðè.

Ìè äàëåê³ â³ä äóìêè, ùî, çäîáóâàþ÷è íà

øëÿõàõ Ãàëè÷èíè ñâ³é íåëåãêèé õë³á, áðîäåðç³í-

ãåðè êîãîñü íàñë³äóâàëè. ¯õíÿ òâîð÷³ñòü áóëà àá-

ñîëþòíî ñàìîáóòíÿ, õî÷ ³ ðîçâèâàëàñü çà òèìè æ

çàêîíàìè, ùî é äåìîêðàòè÷íèé òåàòð áóäü-ÿêîãî

íàðîäó. Òðóïà ìàíäðóâàëà ç Áðîä³â äî Ï³äêàìå-

íÿ, çâ³äòè äî ßññè, øóêàþ÷è êðàùî¿ äîë³, âèù³

ãîíîðàðè, ñèòí³ø³ îá³äè...

Òàì, ó ßññàõ, ó 1868 ðîö³ çàõâîð³â òà ïîìåð

ñàì Áåð Ìàðãóë³ñ, çàëèøèâøè ñâî¿ì ïîáðàòèìàì

áëèçüêî 200 ñòâîðåíèõ òà îáðîáëåíèõ íèì ñàìèì

ï³ñåíü.

[...]

Øîëîì-Àëåéõåì

³ ëüâ³âñüêèé ãåáðåéñüêèé òåàòð

Ó 1905 ðîö³ äî Ëüâîâà, ðÿòóþ÷èñü â³ä ÷îð-

íîñîòåíö³â òà ïîãðîìíèê³â ó Ðîñ³¿, ïðè¿çäèòü

Øîëîì Ðàáèíîâè÷. Íèí³ â³í äîáðå â³äîìèé óñ³ì

ÿê âåëèêèé ïèñüìåííèê Øîëîì-Àëåéõåì. Ó Ãàëè-

÷èí³ Øîëîì Ðàáèíîâè÷ áóâ âðàæåíèé çîâñ³ì èí-

øèì óñòðîºì æèòòÿ. Òóò ãåáðå¿  é á³äí³, é áàãàò³

 â³ä÷óâàëè ñåáå ïîâíîö³ííèìè ãðîìàäÿíàìè.

Çàìåøêàâøè ³ç ñ³ìºþ íà âóëèö³ Êîòåëüí³é, 1,

ó êîëèøíüîìó Êðàê³âñüêîìó ïåðåäì³ñò³, ïèñüìåí-

íèê óâàæíî ïðèäèâëÿºòüñÿ äî ãåáðåéñüêèõ ïîñå-

ëåíü.

Î÷åâèäíî, ùî âîíî äóæå â³äð³çíÿºòüñÿ â³ä

æèòòÿ éîãî îäíîâ³ðö³â ó Íàääí³ïðÿíñüê³é Óê-

ðà¿í³. Àäæå òàì, ó Êèºâ³, ó âåëèêîìó ñòîëè÷íîìó

ì³ñò³, ãåáðåé íå ìàº ïðàâà íàâ³òü çàíî÷óâàòè

â ãîòåë³, ³ çìóøåíèé áóâ øóêàòè ïðèòóëêó äåñü

ó ïðèì³ñüêèõ àáî äà÷íèõ ïîñåëåííÿõ. Âðàçèëà

Øîëîì-Àëåéõåìà íàÿâí³ñòü 27 ñèíàãîã ó Ëüâîâ³:

îðòîäîêñàëüíèõ, õàñèäñüêèõ, ïðîãðåñèñòñüêèõ,

öåõîâèõ, áðàòñüêèõ, ìîë³ëüíèõ äîì³â òîùî. Çâè-

÷àéíî, áóëè êîëèñü ³ òóò óòèñêè, áóâàëè é ïîãðî-

ìè. Àëå ï³ñëÿ êîíñòèòóö³¿ 1867 ðîêó ãåáðå¿ ïåâíî

æ ïî÷óâàþòüñÿ â³ëüí³øå.

'

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

Òðîõè äàë³ â³ä ñòàðîãî é íîâîãî öåíòð³â

ì³ñòà, íà âóëèö³ Ñâ. Òåðåçè, 26, âîíè ïîáóäóâàëè

ñâ³é ªâðåéñüêèé àêàäåì³÷íèé ä³ì ç âåëèêîþ çà-

ëîþ òà ïðèì³ùåííÿìè, äå ðîçòàøóâàëèñÿ òîâàðè-

ñòâà Ñï³ëêà òà Øòóêà (ìèñòåöüêå îáºäíàí-

íÿ), õîð Ê³íîð, ï³ä êåð³âíèöòâîì éîãî çàñíîâ-

íèêà, îáäàðîâàíîãî ìóçèêàíòà ßíà Ãàëëÿ, êàìåð-

íèé ãåáðåéñüêèé îðêåñòð ³ ùå ÷èìàëî ÷îãî. Ó 1904

ðîö³ ñïîðóäæåíî áóäèíîê ãåáðåéñüêèõ ðåì³ñíè-

÷èõ îáºäíàíü ßä-Õàðóç³ì, äå çíàéøëà ïðèòó-

ëîê çíàìåíèòà íà âåñü ñâ³ò ãåáðåéñüêà Òåàòðàëü-

íà Êîðïîðàö³ÿ, çàñíîâàíà À.Ãîëüäôàäåíîì. Êîð-

ïîðàö³ÿ ïèëüíóâàëà ³ ïðîôåñ³éí³ ïðàâà, ³ ÷åñíîòè

àêòîðñüê³, ï³äòðèìóâàëà ìàòåð³àëüíó íåçàëåæ-

í³ñòü ãåáðåéñüêèõ ëèöåä³¿â.

Ó ì³ñüêîìó îðêåñòð³, ùî éîãî óòðèìóº ñàì

ìàã³ñòðàò òåæ á³ëüø³ñòü ìóçèê  ãåáðå¿. Êåðóº íèì

çíàìåíèòèé àâñòð³éñüêèé â³éñüêîâèé êàïåëüìåé-

ñòåð Ìàóðèö³é Ôàëëü, ñèí â³äîìîãî àâñòð³éñüêî-

ãî êîìïîçèòîðà Ëåîíà Ôàëëÿ, ÷è¿ îïåðåòêè ãðà-

þòü ó òåàòð³ Ñêàðáåêà.

Òåàòð Ñêàðáåêà òàêèé âåëè÷åçíèé, ùî çà

òðè äí³ íå îá³éäåø! Òóò ó áðàì³ ¹ 5, ÿê â³ä ïëîù³

Êàñòðóì ïîâåðíóòè ë³âîðó÷, à ïîò³ì ùå òðîøêè

ïðîéòè, à äàë³ ïðàâîðó÷, à ïîò³ì ë³âîðó÷, ò³ëüêè

íà äðóãèé ïîâåðõ íå õîä³òü, áî òðåáà íà ïåðøèé,

òî òàì çíàéäåòå ëüîêàëü, äå º Òîâàðèñòâî äð³áíèõ

êóïö³â, çâ³ñíî æ ãåáðåéñüêèõ. Òàì âîíè ñëóõàþòü

ëåêö³¿ òà êîíöåðòè. À ïîðó÷, íåäàëåêî â³ä Êîòåëü-

íî¿ ¹ 1, äå â³í, Øîëîì-Àëåéõåì, òåïåð ìåøêàº,

º ùå çàë Õàññà. Éîãî òóäè íåäàâíî, íà Øïè-

òàëüíó, 38, çàïðîøóâàëè  çíîâó ÿêèéñü âå÷³ð ìó-

çè÷íèé. Îòàê æèâóòü ãåáðå¿ ó Ëüâîâ³. À º ùå òóò

ãåáðåéñüêå Òîâàðèñòâî îñâ³òÿíñüêå. Íàçèâàºòüñÿ

Òî¿íá³¿õàëà. Òåæ çàïðîøóº. Äå æ öå âèäàíî, ùîá

ó öåíòð³ òàêîãî âåëèêîãî ì³ñòà, ÿê Ëüâ³â, ãåáðå¿

óòðèìóâàëè á îñâ³òÿíñüê³ êëóáè, äå ÷èòàëè á ëåêö³¿

ïðîôåñîðè, âèñòóïàëè á ãåáðåéñüê³ ïèñüìåííèêè?

Íà âóëèö³ Ñèêñòóñüê³é, 23  Êëóá ³íòåë³ãåíö³¿ ãåá-

ðåéñüêî¿. Íà ïëîù³ Ñìîëêè  ãåáðåéñüê³ êàâÿðí³.

Ó ãåáðåéñüêîìó òåàòð³, íà âóëèö³ ßãåë-

ëîíñüê³é, 11 Øîëîì Ðàáèíîâè÷ ïîçíàéîìèâñÿ

ç äîñòîéíèêîì ßêóáîì Áåð-Ã³ìïëåì  àíòðåïðå-

íåðîì, òà éîãî ñèíàìè: îäèí  ìóçèêàíò, äðóãèé

 àäì³í³ñòðàòîð; ç õóäîæíèêîì Ë³ë³ºíîì, ÿêèé

ïðàãíå íà ñöåí³ çáåðåãòè äóõ ³ òðàäèö³¿ ðåë³ã³éíèõ

òà íàðîäíèõ ñâÿò ãåáðåéñòâà.

Ïåðåæèâøè ïåðøèé øîê ï³ñëÿ ç³òêíåííÿ

ç íîâèì óêëàäîì æèòòÿ, ç â³ëüíèì ðîçâîºì ãåá-

ðåéñòâà ó Ëüâîâ³, Øîëîì Ðàáèíîâè÷ íåç÷óâñÿ, ÿê

çíîâó ïîâåðíóâñÿ äî ñâîãî íàòóðàëüíîãî ºñòâà,

ÿêå íàçèâàëîñÿ âåëèêèé ïåðåñì³øíèê Øîëîì-

Àëåéõåì.

* * *

Âèñòàâè ãåáðåéñüêîãî òåàòðó Ã³ìïëÿ

ó Ëüâîâ³ íå ìîãëè çàëèøèòè áàéäóæèìè í³êîãî.

Ïîñòóïîâî ñêëàäàâñÿ òîé ³ì³äæ òåàòðó Ã³ìïëÿ,

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua



ÿêèé ïîò³ì áóäå ïîçíà÷åíî â åíöèêëîïåä³¿ ÿê âè-

çíà÷íèé, ³ñòèííî ãåáðåéñüêèé òåàòð Åâðîïè.

ßê æå òîä³ ðîçóì³òè âáèâ÷ó õàðàêòåðèñòè-

êó òåàòðó ó çíàìåíèòîìó ãåáðåéñüêîìó òåàòðàëü-

íîìó ðîìàí³ Øîëîì-Àëåéõåìà Áëóêàþ÷³ ç³ðêè?

Î, âè çàáóëè, ç êèì ìàºòå ñïðàâó. Àäæå âñå ñòàâà-

ëî îáºêòîì éîãî ³ðîí³÷íîãî äîñë³äæåííÿ, ó ÿêî-

ìó ïåðåïàäàëî âñ³ì  ³ àêòîðàì, ³ ãëÿäà÷àì.

Ùî òàêå ãåáðåéñüêèé òåàòð? Ñâ³ò, äå ëþäè

ïåðåîäÿãàþòüñÿ, ïåðåâò³ëþþòüñÿ, êðóòÿòüñÿ é âåð-

òÿòüñÿ, âèìîâëÿþòü äèâí³ ñëîâà, ñï³âàþòü, òàíöþ-

þòü é âèðîáëÿþòü òàê³ øòó÷êè, ùî ïðîñòî äè-

âóºøñÿ: àáî äî òîãî ñì³øíî, ùî òð³ñíóòè ìîæíà,

àáî òàê ñóìíî, ùî ñë³çüìè îáëèâàºøñÿ.

À ïóáë³êà? Ãåáðåéñüêà ïóáë³êà, ÿêà ïîíèí³

íå äóæå ðîçáåùåíà àí³ õîðîøèì òåàòðîì, àí³ òà-

ëàíîâèòèìè ïºñàìè, àí³ çíàìåíèòèìè àêòîðà-

ìè?.. Ïóáë³êà íàïîñ³äàëà íà òåàòð, áèëàñÿ çà

êâèòêè ³ àïëîäóâàëà, â³äáèâàþ÷è ñîá³ ðóêè,

...ïóáë³êà á³ãëà äî òåàòðó íå ÷åðåç òå, ùî ðîçóì³-

ëàñÿ íà òîíêîùàõ ìèñòåöòâà, à øâèäøå òîìó, ùî

âåñü ñâ³ò äèâóâàâñÿ íà öå ÷óäî, à ñâ³ò, ÿê òî êà-

æóòü, ùå ç ãëóçäó íå ç¿õàâ .

Ïðî àêòîð³â: Âñ³é ãåáðåéñüê³é ìàíäð³âí³é

òðóï³ â ö³ëîìó  ãð³ø ö³íà. Ãåáðåéñüêèé òåàòð...

íå á³ëüø ÿê áàëàãàí, áëþçí³ðñòâî, òåìðÿâà áåç-

ïðîñâ³òíà. Â³í ìåðòâèé, íåìîâ öâèíòàð...

² ëèøå ïîÿâà îêðåìèõ òàëàíîâèòèõ àêòîð³â-

ç³ðîê ñïðîìîæíà ïåðåòâîðèòè öå âèäîâèñüêî:

ç ò³º¿ õâèëèíè ÿê íà ñöåí³ çÿâëÿºòüñÿ Ðàôàëåñêî,

â³äðàçó çÿâëÿºòüñÿ ñâ³òëî ó âñ³õ ¿¿ êóòî÷êàõ.

Ñâ³òëî, òåïëî é ðàä³ñòü. Âñå îæèâàº, âñå ðóõàºòüñÿ.

Öå âæå á³ëüøå íå ñöåíà, íå òåàòð. Öå ñàìå æèòòÿ.

Îïèñ ãåáðåéñüêîãî òåàòðó ó ñàìîìó Ëüâîâ³

áàçóºòüñÿ íå ëèøå íà çîáðàæåíí³ òåàòðó Ã³ìïëÿ.

Öå øâèäøå óçàãàëüíåííÿ âñüîãî ïîáà÷åíîãî ³ ïî-

÷óòîãî ñåðåä ãåáðå¿â Ëüâîâà. Íà ñòîð³íêàõ êíèãè

 ãðîòåñêíå âò³ëåííÿ âñ³õ òèõ ðèñ, ùî ïðèíèæó-

þòü òåàòð ÿê ÿâèùå ìèñòåöòâà. Òóò ïåðî ñàòèðè-

êà íå øêîäóº í³÷îãî: â³ä òüìÿíî¿ ãàñîâî¿ ëàìïè,

ÿêà ëåäü îñâ³òëþº çàëàøòóíêîâèé ïðîñò³ð, äî

ïðèìàäîííè, êîòðà äîíåäàâíà ïðàëà ÷óæó á³ëèç-

íó, à íèí³ êðóòèòü õâîñòîì íà ñöåí³. ² âñå çàâäÿêè

ñâî¿é ÷óäîâ³é òàë³¿ òà âåëè÷í³é ô³ãóð³.

² ó Ëüâîâ³, äå â³ääàâíà ³ñíóâàâ ãåáðåéñü-

êèé òåàòð, ïóáë³êà òàêîæ ñïåöèô³÷íà. ¯é àáè-

ùî ï³äíåñåø  âîíà âñå ð³âíî ïàëü÷èêè îáñìîê-

÷å, áóäå ãîðëàòè áðàâî òà øàëåí³òè Òåàòð òóò,

ÿê ³ ñêð³çü, ãîäóº ïóáë³êó ìåëîäðàìàìè, ùî êðà-

þòü äóøó, òà òðàãåä³ÿìè ³ç ãó÷íèìè íàçâàìè:

Øì³íäåð Âò³êà÷ íà àóòîäàôå, Êðèâàâà ³íêâ³çè-

ö³ÿ ÷àñ³â Ñîáåñüêîãî, ²çàáåëëà ç òîíêîþ òà-

ë³ºþ, à òàêîæ èíøèìè, ïîä³áíèìè äî íèõ ïåðëà-

ìè, ÿê³ âèãàäóþòüñÿ ó ñóò³íêàõ... ðîçá³éíèêàìè

ïåðà. Ïîíÿòòÿ ë³òåðàòóðíà äðàìà òóò â³äñóòíº.

Çàì³ñòü íüîãî ãðàþòüñÿ ñó÷àñí³ ïºñè íà êøòàëò

Õ³íêå-Ï³íêå, Øëîéìà Ãîðãë, Ñêà÷è â ë³æ-

êî, Âåëâåëå ¿ñòü êîìïîò. Ïðî àêòîð³â ïèøåòü-