Крэнь І.П. (рэд.) Гісторыя Беларусі у 2 ч. Частка 1. Са старажытных часоу да канца XVIII ст. курс лекцый
Подождите немного. Документ загружается.
Каля 1490 - 1552 гг. - Гады жыцця Францыска Скарыны.
1496 г. - Наданне магдэбургскага права г. Гродна.
1498 г. - Атрыманне г. Полацкам магдэбургскага права.
1500 - 1503 гг. - Вайна ВКЛ з Маскоўскай дзяржавай.
1504 г. - Утварэнне Полацкага ваяводства.
1506 г. - Утварэнне Віцебскага ваяводства.
1506 - 1548 г. - Княжанне ў ВКЛ Жыгімонта Старога.
1506 г., 6 жніўня - Перамога войск ВКЛ пад камандаваннем
М. Глінскага над крымскімі татарамі пад Клецкам.
1507 г. - Утварэнне Навагародскага ваяводства.
1512 г. - Пачатак дзейнасці ў ВКЛ павятовых соймаў.
1507 - 1508гг., 1512 - 1514 гг. - Войны ВКЛ з Маскоўскай дзяржавай.
1514 г., 3 верасня - Перамога войск ВКЛ пад камандаваннем К.Ас-
трожскага над маскоўскім войскам пад Оршай.
1517 г., 6 жніўня - Выданне Ф.Скарынам у Празе першай беларус-
кай і ўсходнеславянскай кнігі.
1522 г. - Арганізацыя Ф. Скарынам першай ва Усходняй Еўропе
друкарні ў Вільні.
1529 г., 29 верасня - Першы Статут ВКЛ.
1530 - 1593 гг. - Гады жыцця і дзёйнасць Сымона Буднага.
1531 г. - Атрыманне г. Слонімам магдэбургскага права.
Каля 1540 - 1604 гг. - Гады жыцця і дзейнасці Васіля Цяпінскага.
1548 - 1572 гг. - Княжанне ў ВКЛ Жыгімонта II Аўгуста.
1557 г. - Зямельная рэформа ("Устава на валокі").
1558 - 1583 - Лівонская вайна.
1563 г. - Прывілей Сігізмунда II аб прадастаўленні праваслаўнай
шляхце права займаць вышэйшыя пасады.
1564 г., студзень - Перамога М. Радзівіла над маскоўскімі войскамі
каля в. Іванск (цяперашні Чашніцкі раён).
1566 г. - Утварэнне Берасцейскага (Брэсцкага) ваяводства.
1568 г., студзень - Іўеўскі сабор літоўскіх арыян.
1569 г., 1 ліпеня - Люблінская унія і ўтварэнне Рэчы Паспалітай.
1569 г. - Атабарванне Ордэна езуітаў на Беларусі.
1572 - 1630 гг. - Гады жыцця і дзейнасць Мялеція Сматрыцкага.
1576 - 1586 гг. - Кіраванне ў Рэчы Паспалітай Стэфана Баторыя.
644
1579 г. - Заснаванне Віленскага універсітэта.
1581 г., 1 сакавіка - Утварэнне Галоўнага літоўскага трыбунала -
вышэйшага судовага апеляцыйнага органа ВКЛ.
1588 г., 28 студзеня - Трэці Статут ВКЛ.
1595 - 1596 гг. - Паўстанне пад кіраўніцтвам Севярана Налівайкі.
1597 - 1648 гг. - Гады жыцця і дзейнасці Афанасія Філіповіча.
1596 г., 9 кастрычніка - Брэсцкая царкоўная унія.
1597 г. - Атрыманне г. Віцебскам магдэбургскага права.
1623 г., 12 лістапада - Выступленне жыхароў Віцебска супраць
дзейнасці Іасафата Кунцэвіча.
1632 - 1634 гг. - Руска-польская вайна, паўстанне ў Полацку і
Магілёве.
Каля 1634 - 1689 гг. - Жыццё і дзейнасць Казіміра Лышчынскага.
1648 - 1653 гг. - Казацкія войны на Беларусі.
1654 - 1667 гг. - Вайна паміж Расіяй і Рэччу Паспалітай.
1700 - 1721 гг. - Паўночная вайна Расіі са Швецыяй, тэатрам
баявых дзеянняў якой была і тэрыторыя Беларусі.
1703 г., вясна - Утварэнне ў ВКЛ Генеральнай канфедэрацыі, якая
абвясціла саюз з Расіяй.
Канец 1705 г. - пачатак 1706 г. - Гродзенская аперацыя ў ходзе
Паўночнай вайны.
1708 г., 7 ліпеня - Узяцце Карлам XII г. Магілёва.
1708 г., 28 верасня - Разгром рускімі войскамі шведскага корпуса
пад камандаваннем Левенгаўпта каля в. Лясная.
1736 - 1844 гг. - Дзейнасць у Слуцку мануфактуры шаўковых
паясоў.
1740 - 1744 гг. - Паўстанне сялян пад кіраўніцтвам В.Вашчылы ў
Крычаўскім старостве.
1754 - 1756 гг. - Паўстанне сялян Камянецкай і Стрэшынскай
воласцяў на Мазыршчыне.
1764 - 1766 гг. - Рашэнні соймаў у Варшаве аб юрыдычным прас-
ледаванні асоб, перайшоўшых з каталіцтва ў іншую веру ці высту-
паючых у абарону праваслаўя.
1767 г. - Стварэнне дысідэнтамі Слуцкай праваслаўнай і Тарунскай
пратэстанцкай канфедэрацыі.
1768 г. - Стварэнне антыдысідэнцкай Барскай канфедэрацыі.
645
70 - 90-я гг. XVIII ст. - Шэраг буйных сялянскіх хваляванняў на
Гродзеншчыне і Брэстчыне.
1772 г. - Першы падзел Рэчы Паспалітай паміж Прусіяй, Аўстрыяй
і Расіяй і далучэнне да апошняй часткі Беларусі.
1773 - 1794 гг. - Дзейнасць у Рэчы Паспалітай Эдукацыйнай
камісіі.
1774 г. - Дарчая грамата Кацярыны II аб заснаванні Беларускай
каталіцкай епархіі.
1775 - 1781 гг. - Дзейнасць у Гродна Вышэйшай медыцынскай
акадэміі.
1776 г., 4 верасня - Утварэнне Полацкай губерні.
1788 - 1792 гг. - Дзейнасць у Рэчы Паспалітай Чатырохгадовага
сойма.
1791 г., 3 мая - Прыняцце соймам Рэчы Паспалітай Канстытуцыі.
1776 - 1783 гг. - Выданне "Газеты Гродзенскай" - першага перыя-
дычнага выдання на Беларусі.
1792 г, 27 красавіка - Утварэнне Таргавіцкай канфедэрацыі.
1792 г, жнівень - верасень -- Узброенае ўмяшанне ў справы Рэчы
Паспалітай Расійскай імперыі. Адмена Канстытуцыі 3 мая 1791 г.
1793 г. - Другі падзел Рэчы Паспалітай паміж Прусіяй і Расіяй і
далучэнне да алошняй цэнтральнай часткі Беларусі.
1793 г. - Гродзенскі (нямы) сойм - апошні сойм Рэчы Паспалітай.
1793 г., 23 красавіка - Стварэнне Мінскага намесніцтва.
1794 г., 24 сакавіка - 16 лістапада - Паўстанне ў Польшчы, на
Беларусі і Літве пад кіраўніцтвам генерала Тадэвуша Касцюшкі.
1794 г., 23 чэрвеня - Вызначэнне ў Расійскай імперыі мяжы яўрэй-
скай аседласці.
1794 - 1912 гг. - Існаванне Віленскага генерал-губернатарства, у
склад яго ўваходзіла большая частка тэрыторыі Беларусі.
1795 г. - Трэці падзел Рэчы Паспалітай паміж Аўстрыяй, Прусіяй і
Расіяй і далучэнне да апошняй заходняй часткі Беларусі і Жа-
мойціі.
1795 г., 25 снежня - Утварэнне Слонімскай губерні.
1796 г. - Падзел тэрыторыі Беларусі на губерні і паветы згодна з
тэрытарыяльна-адміністрацыйнай рэформай. Утварэнне Беларус-
кай губерні.
646
ЗМЕСТ
УСТУП (Крэнь І.П.) 3
Лекцыя 1
УВОДЗIНЬІ Ў ГІСТОРЫЮ БЕЛАРУСІ (Марозава С.В.).'. 5
Прадмет і задачы курса 5
Праблема перыядызацыі гісторыі Беларусі 6
Лекцыя 2
СТАРАЖЫТНАЕ ГРАМАДСТВА
НА ТЭРЫТОРЬП БЕЛАРУСІ (Коўкель І.І., Крэнь І.П.) 12
Пачатак засялення чалавекам тэрыторыі Беларусі 12
Балцкая каланізацыя беларускіх зямель 20
Генезіс усходнеславянскіх плямён і шляхі іх рассялення
на тэрыторыі Беларусі. Узаемаадносіны балтаў і славян 23
Грамадскі лад, заняткі і рэлігія ўсходнеславянскіх плямён
на беларускіх землях у VI-VIII стст. н. э 26
Лекцыя 3
ВЁСКА I ЯЕ ГАСПАДАРКА
Ў ІХ-ХІІІ стст. (Марозава С.В.) 36
Сялянскі быт і сацыяльныя адносіны 36
Стан сельскай гаспадаркі 39
Лекцыя 4
УЗНІКНЕННЕ I РАЗВІЦЦЁ ГАРАДОЎ (Марозава С.В.) 46
Прычыны і шляхі ўзнікнення гарадоў у IX—XIII стст. 46
Знешні выгляд старажытнага беларускага горада, насельніцтва 50
Размяшчэнне і характарыстыка асобных гарадоў 54
Развіццё рамяства 62
Гандаль. Шляхі зносін 65
647
Лекцыя 5
ВЫТОКІ БЕЛАРУСКАЙ
ДЗЯРЖАЎНАСЦІ (Марозава С.В.) 68
Утварэнне Полацкай зямлі-княства 68
Палітычны трохкутнік Кіеў-Полацк-Ноўгарад
у другой палове IX - першай палове X .ст. 71
Полацкае княства ў апошняй чвэрці X ст.
Рагвалод і Рагнеда. Ізяслаў 76
Лекцыя 6
УЗМАЦНЕННЕ ПОЛАЦКАГА КНЯСТВА
Ў XI ст. (Марозава С.В.) 81
Княства пры Брачыславе 81
Усяслаў Полацкі. Бітва на Нямізе 84
Барацьба Уладзіміра Манамаха з Усяславам у 70-80-ыя гады.
Значэнне дзейнасці Усяслава 86
Лекцыя 7
ФЕАДАЛЬНАЯ РАЗДРОБЛЕНАСЦЬ
ПОЛАЦКАЙ ЗЯМЛІ (Марозава С.В.) 93
Асноўныя тэндэнцыі полацкай гісторыі ў ХІІ-пачатку XIII ст... 93
Дзейнасць Глеба Менскага. Вайна 1128 г. 98
Полацкая зямля ў другой палове XII ст. 101
Лекцыя 8
ТУРАЎСКАЕ КНЯСТВА (Марозава С.В.) 111
Утварэнне княства 111
Спробы атрымання самастойнасці 120
648
Лекцыя 9
ЗЕМЛІ БЕЛАРУСКАГА ПАНЯМОННЯ, ПАБУЖЖА
I ПАСОЖЖА Ў X—ХІІІ стст. (Марозава С.В.) 127
Княствы ў беларускім Панямонні ў X—XIII стст. 127
Берасцейская зямля 132
Беларускія гарады ў складзе Смаленскага,
Чарнігаўскага і Кіеўскага княстваў 142
Лекцыя 10
БАРАЦЬБА 3 ЧУЖАЗЕМНЫМІ ЗАХОПНІКАМІ
Ў XIII—ПЕРШАЙ ЧВЭРЦІ XIV ст. (Марозава С.В.) 145
Войны Полацкага княства з крыжакамі 145
Барацьба насельніцтва Беларусі
супраць мангола-татарскіх заваёўнікаў 162
Лекцыя 11
РЭЛІГІЯ I КУЛЬТУРА
БЕЛАРУСКІХ ЗЯМЕЛЬ У IX - ПЕРШАЙ
ПАЛОВЕ XIII ст. (Марозава С.В., Сяльверстава С.Я.) 168
Увядзенне хрысціянства на Беларусі 168
Вусная народная творчасць. Літаратура 169
Асвета, мастацтва 177
Лекцыя 12
УТВАРЭННЕ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА,
РУСКАГА I ЖАМОЙЦКАГА (Марозава С.В.) 187
Прычыны аб'яднання славянскіх і балцкіх зямель вакол
Наваградка. Міндоўг 187
Дзейнасць Войшалка, Трайдзена і Віценя 192
649
Лекцыя 13
РОСТ ВКЛ У ГЕАГРАФІЧНАЙ I ПАЛІТЫЧНАЙ
ПРАСТОРЫ УСХОДНЯЙ ЕЎРОПЫ (Марозава С.В.) 204
Рост уплыву ВКЛ на рускіх землях пры Гедыміне 204
Дзяржаўная дзейнасць Альгерда. Вільня як цэнтр
аб'яднання зямель былой Кіеўскай Русі 211
Лекцыя 14
ШЛЯХ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА
ДА ПАЛІТЫЧНАГА ЛІДЭРСТВА
ВА УСХОДНЯЙ ЕЎРОПЕ (Марозава С.В.) 219
Дынастычная барацьба. Крэўская унія.
Востраўскае пагадненне 219
Унутраная і знешняя палітыка Вітаўта 228
"Вялікая вайна" супраць Ордэна. Грунвальдская бітва 233
Лекцыя 15
ВКЛ У 30—80-ыя ГАДЫ XV ст. (Марозава С.В.) 245
Грамадзянская вайна 30-х гадоў 245
Праўленне Казіміра IV 248
Дзяржаўны лад у ВКЛ 253
Лекцыя 16
КУЛЬТУРА БЕЛАРУСІ ДРУГОЙ ПАЛОВЫ
ХІІІ—XV стст. (Марозава С.В.) 260
Літаратура. Творчасць Р. Цамблака... 260
Архітэктура і выяўленчае мастацтва 268
650
Лекцыя 17
ПАЛІТЫЧНАЕ ЖЫЦЦЁ НА БЕЛАРУСІ
Ў ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVI ст. (Марозава С.В.) 276
Абвастрэнне ўнутрыпалітычнага становішча.
Мяцеж князеў Глінскіх 276
Статуты Вялікага княства Літоўскага 1529 і 1566 гг. 280
Адміністрацыйна-тэрытарыяльная,
ваенная і судовая рэформы 284
Лекцыя 18
ЗНЕШНЯЯ ПАЛІТЫКА ВЯЛІКАГА КНЯСТВА
ЛІТОЎСКАГА Ў КАНЦЫ XV -
ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVI ст. (Марозава С.В.) 289
Умацаванне сувязяў з Польшчай 289
Канфрантацыя з Маскоўскай дзяржавай 291
Адпор набегам крымскіх татар 299
Лекцыя 19
ЭТНАГЕНЕЗ БЕЛАРУСАЎ ЦІ
ЭТНІЧНЫЯ ПРАЦЭСЫ НА БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯХ
У ХІІІ—XVI стст. (Марозава С.В.) 302
Прабеларусы 302
Складванне этнічнай тэрыторыі 311
Фарміраванне этнічнай самасвядомасці 319
Этнічныя меншасці 326
Лекцыя 20
ШЛЯХ ДА ЛЮБЛІНА (Марозава С.В.) 331
Лівонская вайна 331
Утварэнне Рэчы Паспалітай 333
651
Лекцыя 21
ПАЛІТЫЧНАЯ СІТУАЦЫЯ Ў РЭЧЫ ПАСПАЛІТАЙ
У 70—80-ыя гады XVI ст. (Марозава С.В.) 343
Першае бескаралеўе. Стэфан Баторый 343
Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 г. - выдатны
помнік прававой думкі 351
Лекцыя 22
АФАРМЛЕННЕ ПРЫГОННАГА ПРАВА
Ў БЕЛАРУСІ (XV—XVI стст.) (Коўкель IX) 357
Формы феадальнага землеўладання і феадальных адносін
у ВКЛ 357
Аграрная рэформа Сігізмунда-Аўгуста
«Устава на валокі» 1557 г. 361
Асноўныя этапы юрыдычнага афармлення
прыгоннага права 366
Лекцыя 23
ГАРАДЫ I МЯСТЭЧКІ БЕЛАРУСІ Ў XIV—
ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ ХVІІ ст. (Фёдараў І.А.) 370
Эканамічнае развіццё гарадоў і мястэчак 370
Сацыяльная структура і сістэма кіравання гарадоў 379
Арганізацыя абароны гарадоў Беларусі 386
Лекцыя 24
РЭЛІГІЯ I ЦАРКВА НА БЕЛАРУСІ
Ў XIII—XVI стст. (Марозава С.В.) 390
Праваслаўе ў палітыцы вялікіх князёў 390
Распаўсюджванне і прывілеі каталіцызму ў ВКЛ 393
Рэфармацыя 397
Контррэфармацыя. Дзейнасць езуітаў на Беларусі 405
652
Лекцыя 25
БЕРАСЦЕЙСКАЯ ЦАРКОЎНАЯ УНІЯ (Марозава С.В.) 413
Уніяцкая ідэя ў ВКЛ 413
Падрыхтоўка і зацвярджэнне уніі, яе ўмовы 418
Барацьба уніяцкай царквы за існаванне і самабытнасць 422
Лекцыя 26
КУЛЬТУРА БЕЛАРУСІ Ў XVI —
ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVII ст. (Марозава С.В.) 430
Асаблівасці Адраджэння на Беларусі 430
Лінгвістычная сітуацыя 436
Лекцыя 27
ПАЧАТАК УСХОДНЕСЛАВЯНСКАГА I
БЕЛАРУСКАГА КНІГАДРУКАВАННЯ (Марозава С.В) 441
Францыск Скарына 441
Рэфармацыйнае кнігадрукаванне 447
Лекцыя 28
ЛГГАРАТУРА XVI — ПЕРШАЙ
ПАЛОВЫ XVII ст. (Марозава С.В.) 453
Лацінамоўная паэзія 453
Сымон Будны 456
Царкоўна-рэлігійная публіцыстыка 458
Летапісы, гісторыка-мемуарная і палітычная літаратура 463
Лекцыя 29
МАСТАЦТВА XVI — ПЕРШАЙ
ПАЛОВЫ XVII ст. (Марозава С.В.) 468
Жывапіс, скульпгура 468
Дойлідства 475
Музыка і тэатр 479
653