Хоміцька З.М. Латинська мова

Подождите немного. Документ загружается.

Çðàçîê â³äì³íþâàííÿ ä³ºñë³â ó Futurum II indicativi activi:

Â³äì³íþâàííÿ íåïðàâèëüíîãî ä³ºñëîâà esse

ó ÷àñàõ ñèñòåìè ïåðôåêòà

Âïðàâè

I. Ïðîâ³äì³íÿéòå â perfectum indicativi activi ä³ºñëîâî vinco; ó

plusquamperfectum indicativi activi ä³ºñëîâî habeo; ó futurum II

indicativi activi ä³ºñëîâî scio.

II. Âèçíà÷òå ä³ºñë³âí³ ôîðìè:

expugnabîtis — expugnaverîtis; eris — fuêris; audio — audivi.

ƿǐǙǓǖ

ƶǙǖǉǈ

I ǌǭǫǊǭǌǔǭǕǈ

condemnare

ǏǈǙǛǌǎǛǊǈǚǐ

II ǌǭǫǊǭǌǔǭǕǈ

docere

ǕǈǊǟǈǚǐ

III ǌǭǫǊǭǌǔǭǕǈ

defend×re

Ǐǈǝǐǡǈǚǐ

IV ǌǭǫǊǭǌǔǭǕǈ

punire

ǒǈǘǈǚǐ

condemnavƟro

ǧ ǏǈǙǛǌǎǛ ǘǈǕǭǠǍ

docuƟro

ǧ ǕǈǊǟǛ

ǘǈǕǭǠǍ

defendƟro

ǧ ǏǈǝǐǡǛ ǘǈǕǭǠǍ

punivƟro

ǧ ǗǖǒǈǘǈǦ

ǘǈǕǭǠǍ

condemnavƟris

docuƟris

defendƟris

punivƟris

Singularis

condemnavƟrit

docuƟrit

defendƟrit

punivƟrit

condemnaverƱmus

ǔǐ ǏǈǙǛǌǐǔǖ ǘǈǕǭǠǍ

docuerƱmus

ǔǐ ǕǈǊǟǐǔǖ

ǘǈǕǭǠǍ

defenderƱmus

ǔǐ ǏǈǝǐǙǚǐǔǖ

ǘǈǕǭǠǍ

puniverƱmus

ǔǐ Ǘǖǒǈǘǈǫǔǖ

ǘǈǕǭǠǍ

condemnaverƱtis

docuerƱtis

defenderƱtis

puniverƱtis

Pluralis

condemnavƟrint

docuƟrint

defendƟrint

punivƟrint

ƿǐǙǓǖ

ƶǙǖǉǈ

Perfectum Plusquamperfectum futurum II

fui

ǧ ǉǛǊ

fuƟram

ǧ ǉǛǊ ǘǈǕǭǠǍ

fuƟro

ǧ ǉǛǌǛ ǘǈǕǭǠǍ

fuisti

fuƟras

fuƟris

Singularis

fuit

fuƟrat

fuƟrit

fuƱmus

ǔǐ ǉǛǓǐ

fueramus

ǔǐ ǉǛǓǐ ǘǈǕǭǠǍ

fuerƱmus

ǔǐ ǉǛǌǍǔǖ

ǘǈǕǭǠǍ

fuistis

fueratis

fuerƱtis

Pluralis

fuerunt

fuƟrant

fuƟrint

III. Ïåðåêëàä³òü:

1. Dixi et an

mam levavi. 2. Caesar, postquam a Pharnâce,

rege Pontî co, victoriam reportavit, ad amicum suum

scripsit: «Veni, vidi, vici.» 3. Feci, quod potui. 4. Philippus,

Macedônum rex, Lacaedemoniis scripsit: «Si in Laconîcam

venêro, finîbus vos exturbabo.»Lacaedemonii rescripserunt:

«Si.» 5. Tarquinius Superbus fuit ultîmus rex Romanorum.

6. Fuit Troia, fuîmus Troiani. 7. Exegi monumentum. 8. Ut

sementåm fec

ris, ita metes. 9. Promisisti ad me venire, sed

non venisti. 10. Senatores Romani Ciceronem patrem

patriae nominaverunt. 11. Gallina scripsit. 12. Si vis amari,

ama. 13. Donec eris felix, multos numerabis amicos:

tempôra si fuerint nubîla, solus eris! 14. Graecii loco, quo

hostem superavêrant, tropaea statuebant. 15. Non credam,

nisi vidêro. 16. Urbem Romam a principio reges habuerunt.

17. Romani Gallos, qui in Italiam irrupêrant, ceciderunt.

18. Si quaesivêris, invenies. 19. Bias, unus e septem sapien-

tîbus, dixit: «Omnia mea mecum porto.» 20. Cum finitis

fuêrit ususfructus, revertîtur ad proprietatem. 21. Levis est

fortuna: cito reposcit quod dedit (Publ. Syr.). 22. Romûlus

et Numa Pompilius binos quaestores haberunt (Ulp.).

Ñëîâíèê

1. an

îî

îma, ae f — äóøà; levo, avi, atum, are — ïîëåãøóâàòè.

2. rex, regis m — öàð; Pharn

ââ

âces, is m — Ôàðíàê, ïîíòèéñüêèé

öàð (63–47 ðð. äî í. å.); pont

îî

î cus, a, um — ïîíò³éñüêèé;

victoriam reportare (a (ab (ex, de) ç abl.) — çäîáóâàòè ïåðå-

ìîãó (íàä).

3. facio, feci, factum,

êê

êre — ðîáèòè; possum, potui, –, posse —

ìîãòè.

4. Mac

êê

êdo,

ôô

ônis m — ìàêåäîíÿíèí (ìàêåäîíÿíè íàñåëÿëè êðà¿-

íó Ìàêåäîíèÿ (Macedonia, ae f), ðîçòàøîâàíó ì³æ Åï³ðîì ³

Ôðàê³ºþ, â³ä Îë³ìïó äî ð³êè Ñòðèìîíà); Lacedaemonius, i m

— ñïàðòàíåöü; Lacon

îî

îca, ae f = Laconia,ae f — Ëàêîí³ÿ (ñòî-

ëèöÿ Ëàêîí³¿ — Ñïàðòà (Sparta, ae f); exturbo, avi, atum,

are — âèãàíÿòè, âèãîíèòè; rescribo, scripsi, scriptum,

êê

êre —

ïèñàòè â³äïîâ³äü.

5. superbus, a, um — ãîðäîâèòèé, ãîðäèé, ãð³çíèé.

7. ex

îî

îgo, exegi, actum,

êê

êre — óñòàíîâëþâàòè.

8. sementis, is f — ñ³ÿííÿ, ñ³âáà, ïîñ³â.

9. promitto, misi, missum,

êê

êre — îá³öÿòè.

12. vis äðóãà îñîáà sing. praes. ind. act. â³ä volo, volui, –, velle —

õîò³òè.

13. donec — ïîêè, ïîêè íå; nubilus, a, um — ñóìíèé, íåÿñíèé,

íåñïðèÿòëèâèé.

14. sup

êê

êro, avi, atum, are — ïåðåìàãàòè; tropaeum, i n (ãðåö.) —

ïàì’ÿòíèê ïåðåìîãè;

statuo, tui, tutum,

êê

êre — ñïîðóäæóâàòè, óñòàíîâëþâàòè.

16. a principio — ñïî÷àòêó.

17. irrumpo, irrupi, ruptum,

êê

êre — ïðîíèêàòè, óðèâàòèñÿ;

ceciderunt â³ä cado, cec

di, casurum,

re — ïàäàòè, çàãèíó-

òè.

18. quaero, quaesivi, quaesitum,

êê

êre — øóêàòè; invenio, veni,

ventum, ire — çíàõîäèòè.

20. finitus, a, um â³ä finio, ivi,itum, ire — ê³í÷àòè, çàâåðøóâà-

òè; revertor, versus sum, verti — ïîâåðòàòèñÿ; propri

êê

êtas,

atis f — âëàñí³ñòü.

21. levis, e — â³òðÿíèé, íåïîñò³éíèé, ïðèìõëèâèé; reposco, –, –,

êê

êre — âèìàãàòè íàçàä; dedit — äèâ. do

22. Rom

ûû

ûlus, i m — Ðîìóë (ëåãåíäàðíèé çàñíîâíèê Ðèìà);

Numa Pompilius — Íóìà Ïîìï³ë³é (çà ïåðåêàçîì, äðóãèé,

çà Ðîìóëîì, öàð Ðèìà, çàñíîâíèê áàãàòüîõ çàêîí³â ³ ðåë³ã-

³éíèõ óñòàíîâëåíü, ùî ðîçä³ëèâ ì³ñòà íà òðèáè); bini, ae,

a — ïî äâà.

MANCIPATIO

1. Mancipatio est imaginaria quaedam venditio, quod ad ipsum

ius proprium civium Romanorum est. Eaque res ita agîtur: coram non

minus quam quinque testîbus civîbus Romanis puberîbus et praeterea

alio eiusdem conditionis qui libram aeneam teneat, qui appellatur

librîpens, is qui mancipio accîpit, aes tenet et ita dicit: Hunc ego

hom

îî

nem iure Quiritium meum esse aio

, is que mihi emptus esto

hoc aere aeneaque libra. Deinde aere percûtit, libram idque aes dat

ei, a quo mancipium accîpit, quasi pretii loco (Gai.).

2. Ideo autem aes et libra adhibetur, quia olim aereis tantum

nummis utebantur, nec ullus aureus vel argenteus in usu erat, sicut ex

lege Duodêcim tabularum intellegêre possumus. Eorumque num-

morum vis et potestas non in numêro erat, sed in pondêre (Gai.).

3. Mancipatio locum habet inter cives Romanos eosque pereg-

rinos, quibus commercium datum est (Ulp.).

imaginarius, a, um — ô³êòèâíèé, ñèìâîë³÷íèé;

quidam, quaedam, quoddam — äåÿêèé, ÿêèéñü;

venditio, onis f — ïðîäàæ;

venditio imaginaria = mancipatio;

[mancipatio manus + capio, cap

êê

êre];

Êóðñèâîì ïîçíà÷åíî ³íô³í³òèâíèé çâîðîò Accusativus cum infinitivo

ñì.:§ 56

is, ea, id — òîé;

ita — òàê, ó òàêèé ñïîñ³á;

que — ³; ago, egi, actum, ag

êê

êre — ðîáèòè, ä³ÿòè, óêëàäàòè óãîäó;

pubes, pub

êê

êris — ïîâíîë³òí³é, çð³ëèé;

coram — îñîáèñòî, íà î÷àõ â óñ³õ;

praeterea — êð³ì òîãî;

ullus, a, um — ÿêèé-íåáóäü;

eius Gen. sing. äî is, ea, id;

dem äèâ.: do;

condiñio, onis f — óìîâà;

aereus, a, um — ì³äíèé;

accipio, cepi, ceptum,

êê

êre — ïðèéìàòè, îäåðæóâàòè;

deinde — ïîò³ì;

aes, aeris n — ì³äü;

percutio, cussi, cussum,

êê

êre — áèòè, óäàðÿòè;

libra, ae f — âàãè;

ei Dat. sing. äî is, ea, id;

pretium, i n — ö³íà, âàðò³ñòü;

ideo — òîìó ùî;

adhibeo, hibui, hib

îî

îtum, ere — çàñòîñîâóâàòè;

quia — òàê, ÿê;

olim — êîëèñü;

nummus, i m —ìîíåòà;

utor, usus sum,

êê

êre — êîðèñòóâàòèñÿ;

ullus, a, um — ÿêèéñü;

intell

êê

êgo, lexi, lectum,

êê

êre — ðîçóì³òè, âèçíàâàòè;

eorum — Gen.pl. äî is, ea, id;

vis f — ñèëà;

potestas, atis f — âëàäà, ìîãóòí³ñòü;

pond

êê

êro, avi, atum, are — çâàæóâàòè;

eos — Acc. pl. äî is, ea, id;

quibus —Abl. pl. äî qui, quae, quod;

datum äèâ.: do

DE VITA ROMAE ANTIQUAE

PERSONALIA

Modestinus Herennius

Ìîäåñò³í Ãåðåíí³é (òî÷í³ äàòè íàðîäæåííÿ ³ ñìåðò³ íåâ³äîì³)

Ó÷åíü Óëüï³àíà Ìîäåñò³í áóâ îñòàíí³ì ïðåäñòàâíèêîì øêî-

ëè êëàñè÷íîãî ïðàâà. Ìîæëèâî, ãðåê çà ïîõîäæåííÿì. Ó 226–

244 ðð. îá³éìàâ ó Ðèì³ ïîñàäó ïðåôåêòà ïîæåæíî¿ êîìàíäè

(praefectus vigîlum). Ï³ñëÿ ïðåôåêòà ãâàðä³¿ öÿ ïîñàäà áóëà äðó-

ãîþ çà çíà÷åííÿì. Vigîles — öå ïîæåæíà êîìàíäà, ó í³÷íèé ÷àñ

çä³éñíþâàëà òàêîæ ïîë³öåéñüê³ ôóíêö³¿. Ó 426 ð. Ìîäåñò³í (ðà-

çîì ç Ïàï³í³àíîì, Ïàâëîì, Óëüï³àíîì ³ Ãàºì) çàêîíîì áóâ

âêëþ÷åíèé äî ÷èñëà àâòîð³â, íà òâîðè ÿêèõ äîçâîëÿëîñÿ ïîñèëà-

òèñÿ â ñóä³. Éîãî ïðàö³, ùî îõîïëþþòü âñ³ ãàëóç³ ïðàâà, â îñíîâ-

íîìó áóëè ïîâ’ÿçàí³ ç íàâ÷àííÿì ³ þðèäè÷íîþ ïðàêòèêîþ:

Pandectaå, Regûlae, Responsa, ìîíîãðàô³¿ De excusationîbus (Ïðî

âèïðàâäîâóâàííÿ — ºäèíèé òâ³ð ðèìñüêèõ êëàñè÷íèõ þðèñò³â,

íàïèñàíèé ãðåöüêîþ ìîâîþ), De praescriptionîbus (Ïðî ïðèïèñè)

òà ³íø³.

IUS ROMANUM

Plebs (íåäèôåðåíö³éîâàíà áåçë³÷ ëþäåé) — íàðîä, þðáà, ïëå-

áå¿ (plebei), ï³çí³øå íàçâà ñîö³àëüíîãî ïðîøàðêó, ùî âèíèê ó ðå-

çóëüòàò³ âíóòð³øíüî¿ äèôåðåíö³àö³¿ ùå çà ÷àñ³â äîðèìñüêîãî ðî-

äîâîãî ëàäó é ó ðèìñüêîãî ñóñï³ëüñòâà. Éîãî àíòèïîäîì áóëè

patricii.

Pleb³scitum — ïîñòàíîâà ïëåáåéñüêèõ çáîð³â (consilium

plebis), ùî áåçïîñåðåäíüî çîáîâ’ÿçóâàëà ò³ëüêè ïëåáå¿â; îäíàê

âîíè ìîãëè äîìàãàòèñÿ ðåàë³çàö³¿ ïëåá³ñöèòó íåïðÿìî. Çðîñòàí-

íÿ ïîë³òè÷íî¿ âàãè ïëåáå¿â âåëî äî ïðàãíåííÿ øèðøå çàñòîñîâó-

âàòè ïëåá³ñöèò. Ó 287 ð. äî í. å. pleb³scitum íàáóëè ñèëè çàêîíó,

ï³ñëÿ ÷îãî ¿õ ïîâèíåí áóâ äîòðèìóâàòèñÿ êîæåí ãðîìàäÿíèí — ³

ïëåáåé, ³ ïàòðèö³é. Á³ëüøå òîãî, ç 250 ð. äî í. å. pleb³scitum ñòàëè

îñíîâíîþ ôîðìîþ ðèìñüêîãî çàêîíîäàâñòâà.

Patricii — ïàòðèö³¿, ï³çí³øå íàçâà äëÿ ñòàíó, ÿêèé ùå â äî-

ðèìñüêîìó ðîäîâîìó ëàä³ ï³äíÿâñÿ íàä éîãî ðÿäîâèìè ÷ëåíàìè

(plebs) ³ ïðèâëàñíèâ ñîá³ ð³çí³ ïðèâ³ëå¿, íàñàìïåðåä ïðîâ³äí³ ïî-

ë³òè÷í³ ïîçèö³¿.

ARS

Ïîðòðåò Ë³â³¿ — äðóæèíè Àâ-

ãóñòà. I ñò. í. å. (Ñàíêò-Ïåòåðáóðã,

Åðì³òàæ).

LECTIO XII (DUODECIMA)

§ 33. SUPINUM

ÑÓÏ²Í

Ñóï³í — öå â³ää³ºñë³âíèé ³ìåííèê ç³ çíà÷åííÿì ìåòè, ÿêèé ìàº

çàê³í÷åííÿ –um. Ñàìîñò³éíî âæèâàºòüñÿ ð³äêî. Ñëóæèòü äëÿ óò-

âîðåííÿ ä³ºñë³âíèõ ôîðì (participium perfecti passivi, participium

futuri activi, infinitivus futuri activi ³ passivi, àíàë³òè÷í³ ôîðìè ñè-

ñòåìè ïåðôåêòà ïàñèâó), íàïðèêëàä: accusatum — ùîá çâèíóâà-

òèòè, scriptum — ùîá íàïèñàòè, dictum — ùîá ñêàçàòè, visum —

ùîá ïîáà÷èòè.

§ 34. PARTICIPIUM

Ä²ªÏÐÈÊÌÅÒÍÈÊ

Ó ëàòèíñüê³é ìîâ³ ³ñíóº òðè âèäè ä³ºïðèêìåòíèê³â:

I. Participium praesentis activi — ä³ºïðèêìåòíèê òåïåð³øíüî-

ãî ÷àñó àêòèâíîãî ñòàíó. Íàïðèêëàä: accusans, accusantis — ùî

çâèíóâà÷óº. (Á³ëüø äîêëàäíî ïðî participium praesentis activi äèâ.

§ 21).

II. Participium perfecti passivi — ä³ºïðèêìåòíèê ìèíóëîãî

÷àñó ïàñèâíîãî ñòàíó. Óòâîðþºòüñÿ øëÿõîì äîäàâàííÿ äî îñíî-

âè ñóï³íà (äëÿ ¿¿ çíàõîäæåííÿ íåîáõ³äíî â³ä ñëîâíèêîâî¿ ôîðìè

ñóï³íà â³äîêðåìèòè çàê³í÷åííÿ -um) ðîäîâèõ çàê³í÷åíü: äëÿ ÷î-

ëîâ³÷îãî ðîäó -us, äëÿ æ³íî÷îãî -a, ñåðåäíüîãî -um (â³äì³íþºòü-

ñÿ çà çðàçêîì ïðèêìåòíèê³â I, II â³äì³íè), íàïðèêëàä:

condemnatus, a, um — çàñóäæåíèé;

doctus, a, um — íàâ÷åíèé;

defensus, a, um — çàõèùåíèé;

punitus, a, um — ïîêàðàíèé.

III. Participium futuri activi — ä³ºïðèêìåòíèê ìàéáóòíüîãî

÷àñó àêòèâíîãî ñòàíó. Óòâîðþºòüñÿ øëÿõîì äîäàâàííÿ äî îñíî-

âè ñóï³íà ñóô³êñà -ur- ³ ðîäîâèõ çàê³í÷åíü -us (m), -a (f), -um (n),

íàïðèêëàä:

condemnaturus, a,um — òîé, ùî ìàº íàì³ð çâèíóâàòèòè;

docturus, a, um — òîé, ùî ìàº íàì³ð íàâ÷èòè;

defensurus, a, um — òîé, ùî ìàº íàì³ð çàõèñòèòè;

puniturus, a, um — òîé, ùî ìàº íàì³ð ïîêàðàòè.

Participium futuri activi îçíà÷àº íàì³ð, ãîòîâí³ñòü ùî-íåáóäü

çä³éñíèòè. Â³í â³äì³íþºòüñÿ ÿê ïðèêìåòíèêè I, II â³äì³íè.

Participium futuri activi çâè÷àéíî âèñòóïàº ³ìåííîþ ÷àñòèíîþ

ïðèñóäêà ³ âõîäèòü äî ñêëàäó Coniugatio periphrastica activa

Coniugatio periphrastica activa óòâîðþºòüñÿ ç participium futuri

activi ³ ôîðì ä³ºñëîâà esse ó áóäü-ÿêîìó ÷àñ³ ³ îçíà÷àº áàæàííÿ,

íàì³ð, çàäóì, ãîòîâí³ñòü ùîñü âèêîíàòè, íàïðèêëàä: Caesar

Galliam expugnaturus erat. — Öåçàð ìàâ íàì³ð çàâîþâàòè Ãàëë³þ;

Öåçàð çàäóìàâ çàâîþâàòè Ãàëë³þ.

§ 35. PASSIVUM TEMPORUM SYSTEMATIS PERFECTI

ÏÀÑÈÂÍÈÉ ÑÒÀÍ ×ÀÑ²Â ÑÈÑÒÅÌÈ ÏÅÐÔÅÊÒÀ

Perfectum, plusquamperfectum, futurum II indicativi passivi óòâî-

ðþþòüñÿ ç participium perfecti passivi â³äì³íþâàíîãî ä³ºñëîâà â

Nominativus singularis ó â³äïîâ³äíîìó ðîä³ òà ÷èñë³ ³ äîïîì³æíîãî

ä³ºñëîâà esse â îäíîìó ç ÷àñ³â ñèñòåìè ³íôåêòà — äëÿ perfectum

indicativi passivi ó praesens, äëÿ plusquamperfectum indicativi passivi

â imperfectum, äëÿ futurum II indicativi passivi ó futurum I.

Çðàçîê â³äì³íþâàííÿ ä³ºñë³â çà ÷àñàìè ñèñòåìè ïåðôåêòà

ïàñèâíîãî ñòàíó:

Coniugatio periphrastica passiva (îïèñîâà ä³ºâ³äì³íà ïàñèâíîãî ñòà-

íó) äèâ. § 59.

ƿǐǙǓǖ

ƶǙǖǉǈ

I ǌǭǫǊǭǌǔǭǕǈ

condemnare

ǏǈǙǛǌǎǛǊǈǚǐ

II ǌǭǫǊǭǌǔǭǕǈ

docere

ǕǈǊǟǈǚǐ

III ǌǭǫǊǭǌǔǭǕǈ

defend×re

Ǐǈǝǐǡǈǚǐ

IV ǌǭǫǊǭǌǔǭǕǈ

punire

ǒǈǘǈǚǐ

Perfectum indicativi passivi

1 condemnatus, a, um

sum

ǧ ǫ ǏǈǙǛǌǎǍǕǐǑ

doctus, a, um

sum

ǧ ǫ ǕǈǊǟǍǕǐǑ

defensus, a, um

sum

ǧ ǫ ǏǈǝǐǡǍǕǐǑ

punitus, a, um

sum

ǧ ǫ ǗǖǒǈǘǈǕǐǑ

2 condemnatus, a, um es doctus, a, um

defensus, a, um

punitus, a, um

Singularis

3 condemnatus, a, um

est

doctus, a, um

est

defensus, a, um

est

punitus, a,um

est

1 condemnati, ae, a

sumus

ǔǐ ǫ ǏǈǙǛǌǎǍǕǐǔǐ

docti, ae, a

sumus

ǔǐ ǫ

ǕǈǊǟǍǕǐǔǐ

defensi, ae, a

sumus

ǔǐ ǫ ǏǈǝǐǡǍǕǐǔǐ

puniti, ae, a

sumus

ǔǐ ǫ

ǗǖǒǈǘǈǕǐǔǐ

2 condemnati, ae, a estis docti, ae, a

estis

defensi, ae, a estis puniti, ae, a

estis

Pluralis

3 condemnati, ae, a sunt docti, ae, a

sunt

defensi, ae, a sunt puniti, ae, a

sunt

Âïðàâè

I. Âèçíà÷òå ôîðìó ä³ºñë³â ³ ïåðåêëàä³òü:

accusatus est, accusata eram, accusatum erit; rei absoluti

sunt, infantes educatae sunt.

II. Ïðîâ³äì³íÿéòå ä³ºñëîâà çà ÷àñàìè ñèñòåìè ïåðôåêòà ïàñèâíîãî

ñòàíó:

vinco, vinci, victum, êre — ïåðåìàãàòè;

deleo, delevi, deletum, ere — ðóéíóâàòè;

Plusquamperfectum indicativi passivi

1 condemnatus, a, um

eram

ǧ ǉǛǊ ǏǈǙǛǌǎǍǕǐǑ

doctus, a, um

eram

ǧ ǉǛǊ

ǕǈǊǟǍǕǐǑ

defensus, a, um

eram

ǧ ǉǛǊ ǏǈǝǐǡǍǕǐǑ

punitus, a, um

eram

ǧ ǉǛǊ

ǗǖǒǈǘǈǕǐǑ

2 condemnatus, a, um

eras

doctus, a, um

eras

defensus, a, um

eras

punitus, a, um

eras

Singularis

3 condemnatus, a, um

erat

doctus, a, um

erat

defensus, a, um

erat

punitus, a, um

erat

1 condemnati, ae, a

eramus

ǔǐ ǉǛǓǐ ǏǈǙǛǌǎǍǕǐǔǐ

docti, ae, a

eramus

ǔǐ ǉǛǓǐ

ǕǈǊǟǍǕǐǔǐ

defensi, ae, a

eramus

ǔǐ ǉǛǓǐ

ǏǈǝǐǡǍǕǐǔǐ

puniti, ae, a

eramus

ǔǐ ǉǛǓǐ

ǗǖǒǈǘǈǕǐǔǐ

2 ɫondemnati, ae, a

eratis

docti, ae, a

eratis

defensi, ae, a

eratis

puniti, ae, a

eratis

Pluralis

3 ɫondemnati, ae, a

erant

docti, ae, a

erant

defensi, ae, a

erant

puniti, ae, a

erant

Futurum II indicativi passivi

1 condemnatus, a, um

ero

ǔǍǕǍ ǏǈǙǛǌǧǚǤ, ǧ ǉǛǌǛ

ǏǈǙǛǌǎǍǕǐǑ

doctus, a, um

ero

ǔǍǕǍ ǕǈǊǟǈǚǤ,

ǧ ǉǛǌǛ

ǕǈǊǟǍǕǐǑ

defensus, a, um

ero

ǔǍǕǍ ǏǈǝǐǙǚǧǚǤ,

ǧ ǉǛǌǛ

ǏǈǝǐǡǍǕǐǑ

punitus, a, um

ero

ǔǍǕǍ

ǗǖǒǈǘǈǦǚǤ, ǧ

ǉǛǌǛ

ǗǖǒǈǘǈǕǐǑ

2 condemnatus, a, um

eris

doctus, a, um

eris

defensus, a, um

eris

punitus, a, um

eris

Singularis

3 condemnatus, a,um

erit

doctus, a, um

erit

defensus, a, um

erit

punitus, a, um

erit

1 condemnati, ae, a

erƱmus

ǕǈǙ ǏǈǙǛǌǧǚǤ, ǔǐ

ǉǛǌǍǔǖ ǏǈǙǛǌǎǍǕǐǔǐ

docti, ae, a

erƱmus

ǕǈǙ ǕǈǊǟǈǚǤ,

ǔǐ ǉǛǌǍǔǖ

ǕǈǊǟǍǕǍǔǐ

defensi, ae, a

erƱmus

ǕǈǙ ǏǈǝǐǙǚǧǚǤ,

ǔǐ ǉǛǌǍǔǖ

ǏǈǝǐǡǍǕǐǔǐ

puniti, ae, a

erƱmus

ǕǈǙ ǗǖǒǈǘǈǦǚǤ,

ǔǐ ǉǛǌǍǔǖ

ǗǖǒǈǘǈǕǐǔǐ

2 condemnati, ǈe, a

erƱtis

docti, ɚe, a

erƱtis

defensi, ae, a

erƱtis

puniti, ae, a

erƱtis

pluralis

3 condemnati, aǍ, a

erunt

docti, ae,a

erunt

defensi,ae,a erunt puniti,ae,a

erunt

accuso, avi, atum, are — çâèíóâà÷óâàòè;

audio, ivi, itum ire — ñëóõàòè.

III. Ïåðåêëàä³òü:

1. Troia a Graecis deleta est. 2. Alea iacta est. 3. Fortîbus

viris est data fortuna. 4. Accepi omnes epistûlas, quae a

fratre meo missae erant. 5. Romûlus et Remus in iis locis,

ubi flumîne Tibêri exposîti et a pastore educati erant, urbem

condêre statuerunt. 6. Tres legiones a Caesâre in Galliam

missae erant. 7. In testamento, a Lucio Titio facto, ita

scriptum erat: Maevius, filius meus primogenîtus, heres

esto. 8. Dictum — factum. 9. Gallia est omnis divisa in

partes tres. 10. Multa bella a Romanis terra marique gesta

sunt. 11. Multorum aures veritati clausae sunt. 12. Melior

tutiorque est certa pax, quam sperata victoria. 13. Qui

capitali crimîne damnatus est, non debet pro alio postulare

(Ulp.). 14. Plebiscitum sine auctoritate patrum est consti-

tutum (Pomponius). 15. Sanctum est, quod ab iniuria

homînum defensum atque munitum est. 16. Inter fratrem

et sororem prohibitae sunt nuptiae (Gai.). 17. Dolo malo ait

praetor pactum se non servaturum esse (Ulp.). 18. Tes-

tamentum lex statim post mortem testatoris aperiri voluit

(Paul). 19. Trecentesî mo anno post Romam condîtam

tabûlae composîtae scriptaeque sunt (Gell.). 20. Caritate te

et benevolentia civium saeptum oportet esse non armis

(Cicêro).

Ñëîâíèê

2. alea, ae f — æåðåá; iacio, ieci, iactum,

êê

êre — êèäàòè.

3. fors, fortis — ñì³ëèâèé, õîðîáðèé.

4. missae â³ä mitto, misi, missum,

re — ïîñèëàòè.

5. iis — abl. pl.(is, ea, id — òîé); flumen,

îî

înis n — ð³êà; Tib

êê

êris,

is m — Òèáð, ð³êà â ñåðåäí³é ²òàë³¿, ùî âïàäàº â Ò³ððåíñüêå

ìîðå â Îñò³¿; expono, posui, pos

îî

îtum,

êê

êre — âèêèäàòè, ï³äêè-

íóòè; pastor, oris m — ïàñòóõ; educo, avi, atum, are — âè-

õîâóâàòè; urbs, urbis f — ì³ñòî; condo, d

îî

îdi, d

îî

îtum,

êê

êre —

ñïîðóäæóâàòè, çâîäèòè, áóäóâàòè.

6. legio, onis f — ëåã³îí.

7. scriptum — â³ä scribo; primogen

îî

îtus, a, um — ïåðâîðîäíèé,

ïåðâ³ñòîê.

9. div

îî

îdo, visi, visum,

êê

êre — ïîä³ëÿòè.

10. mare, is n — ìîðå; gesta â³ä gero, gessi, gestum,

re — âåñòè.

11. clausae â³ä claudo, si, sum, ere — çàìèêàòè, çàêðèâàòè.

12. melior, ius — êðàùèé; tutior — gradus comparativus â³ä

tutus, a, um — áåçïå÷íèé, íàä³éíèé; pax, pacis f — ìèð;

speratus â³ä spero, avi, atum, are — ñïîä³âàòèñÿ.

13. capitalis, e — êðèì³íàëüíèé, äóæå íåáåçïå÷íèé; crimen,

îî

înis

n — çëî÷èí; damno, avi, atum, are — çàñóäæóâàòè, ïðèñó-

äèòè; post

ûû

ûlo, avi, atum, are — âèìàãàòè, âèñóâàòè âèìî-

ãè; alio â³ä alius, a, um — ³íøèé.

14. plebiscitum, i n — ïëåá³ñöèò, ïîñòàíîâà çáîð³â ïëåáå¿â

(consilium plebis) (plebs, is f — íàðîä, þðáà, ïëåáå¿).

15. sanctus, a, um — ñâÿòèé, ñâÿùåííèé; defensum â³ä defendo;

munitum â³ä munio, ivi, itum, ire — çì³öíþâàòè, îáîðîíÿòè.

16. prohibeo, bui, b

îî

îtum, ere — çàáîðîíÿòè; nuptiae, arum f —

øëþá.

17. dolo (abl. modi) malo (abl. modi).

18. aperiri inf. praes. pass. â³ä aperio, perui, pertum,

ire —

â³äêðèâàòè, ðîçêðèâàòè, ðîáèòè äîñòóïíèì; volo, volui, –,

velle — õîò³òè, âèðàæàòè âîëþ.

20. car

îî

îtas, atis f — ìèë³ñòü, ïðèõèëüí³ñòü; ëþáîâ; benevolentia,

ae f — äîáðîçè÷ëèâ³ñòü; saepio, saepsi, saeptum, ire — îòî-

÷óâàòè, çàõèùàòè, îõîðîíÿòè; oportet, uit, –, ere (áåçîñîáîâå

ä³ºñëîâî) — âèïëèâàº, ñë³ä, ïîâèííå.

DE MAGISTRATIBUS ROMANORUM

Principatus magistratuum Romae in manîbus consûlum erat.

Consûles erant magistratus annui; consulîbus erant imperium et

potestas vitae necisque; praeterea consul erat iudex et pontîfex

maxîmus. Item ordinarii magistratus alii erant. Praetor urbanus ius

inter cives dicebat. Quaestores aerarium curabant. Censor censum

agebat. Postea autem officium censoris erat etiam peccata civium

contra bonos mores notare atque senatum legêre. Aediles curam

aedium, postea curam ludorum denîque curam annonae habebant.

Extraordinarii magistratus Romae erant dictator, magister equîtum,

decemvîri, tribuni milîtum consulari potestate.

principatus, us m — ïðèíöèïàò, âëàäà, êåðóþ÷à ðîëü, âåðõîâåíñòâî,

ïàíóâàííÿ;

magistratus, us m — ìàã³ñòðàò, ïîñàäîâà îñîáà;

manus, us f — ðóêà, âëàäà;

annuus, a, um — ð³÷íèé (tempus magistratus);

consul

îî

îbus erant imperium et potestas — ó êîíñóë³â áóëà âèùà âëàäà

³ ñèëà;

pont

îî

îfex max

îî

îmus — ïîíòèô³ê, âåðõîâíèé æðåöü;

magister equ

îî

îtum — íà÷àëüíèê ê³ííîòè, â³í æå ïîì³÷íèê äèêòàòîðà;

decemvir, i m (çâè÷àéíî â pluralis, ïèñàëè ïåðåâàæíî Xvir, Xviri) —

äåöåìâ³ð, ÷ëåí öåíòðàëüíîãî àäì³í³ñòðàòèâíîãî ÷è çàêîíîäàâ÷îãî îðãàíó

ç äåñÿòè ÷îëîâ³ê, ÷ëåí êîëåã³¿ äåñÿòè;