Бударагина О.В. и др. (сост.) Хрестоматия по латинскому языку

Подождите немного. Документ загружается.

prius.

(PL) 39.

Omne bellum sumitur facile, ceterum aegerrime desinit.

40. Vir

bonus difficillime alios

esse

improbos existimat.

41.

Non minus

est

imperatoris

consilio superare, quam gladio. (Caes.)

42. Quo

plura habes, acrius, quae

non

habes, cupis. (Curt.)

43.

Inhumana crudelitas, perfidia plus, quam Punica

<in

Hannibale

fuit>. (Liv.)

44. Serius

aut

citius sedem properamus

unam.

(Ov.)

MILTIADE, THEMISTOCLE, ARISTlDE

Nihil

peius

turpius

est

animo ingrato. Nihilo minus multi Athenienses,

qui

de patria bene meriti erant

, pessimam

miserrimam vitam habuere

(=habuerunt).

Cives ingrati Miltiadem proditionis accusaverunt,

constat Miltiadem

vinculis

publicis vitam efflare. Themistocles,

qui e

numero maximorum

pruden-

tissimorum virorum fuit,

urbe Atheniensium relegatus

inimlcos migravit

regi Persarum paruit. Etiam AristTdem, iustissimum probissimumque omnium

Atheniensium,

cives

accusaverunt

aqua ignique

interdixerunt. Brevi autem

tempore

virum optimum revocaverunt. Nomina Miltiadis, Themistoclis, Aristldis

notiora

clariora nominibus multorum regum

principum sunt.

От mereor; de patria bene meriti erant — оказали большие услуги родине.

VINI

LAUDES

Vino aluntur vires, sanguis colorque hominum. Quantum roboris aliis populis

feritas

regionis facit, tantum nobis

vinum.

Lactis potus

ossa

alit, aqua — carnes;

ideo

minus ruboris est in corporibus contraque labores patientiae. Itaque minus

ruboris est in corporibus illis et minus roboris. Vino modico nervi iuvantur.

Stomachus

recreatur et appetentia ciborum invitatur; tristitia et cura hebetatur

somnus conciliatur. Asclepiades utilitatem

vini

aequari vix cum deorum potentia

posse

pronuntiavit.

(по Plin.

Maior,

Naturalis

historia

XXIII,

3 7-38)

Hebeto,

1 — притуплять.

Minister

vetuli

puer FalernT,

Inger

calices

amariores,

lex Postumiae iubet magistrae

Ebrios(o)

acin(o)

ebriosioris...

(Catull

27)

Vetulus, -a, -um (-vetus) — довольно старый ;

Imperat.

Sing.

от ingero,

-gessi,

-gestum,

-ere

— вносить, наполнять;

=mihi;

calix, -icis m — чаша;

ebriosus, -a, -um — предающийся

пьянству;

пьяный;

acinus, -\m — (виноградная) ягода.

Disertissime Romuli nepotum,

Quot

sunt quotque fuere, Marce TullT,

Quotque post

alils

erunt in annls,

Gratias

tibi maximas Catullus

Agit

pessimus omnium poeta,

Tanto

pessimus omnium poeta,

Quanto

t(u) optimus omnium patronus.

{Catull

49)

17.

ЧЕТВЕРТОЕ

СКЛОНЕНИЕ.

SUPINUM I и II.

IDEM,

EADEM,

IDEM.

ABLATlVUS

LIMITATIONIS

Четвертое

склонение

Casus

Nom.,

Voc.

Gen.

Dat.

Acc.

Abl.

Sing.

-us

-п

-Qs

-ul

-um

-п

Nom.

Sing.

-п

-Qs

-ua

-uum

-ibus

-Qs

Nom.Pl.

-ibus

1. Consules

Romani

bello

exercitui

praeerant.

Iurgantium ira perveniebat

etiam

manus.

(Curt)

Recte

vere

dicebat Caesar delectum verborum

esse

originem eloquentiae.

(Cic.)

4. Litterarum radlces amarae sunt, fructus

iucundiores.

(Cic.)

Ad maiorum navium multitudinem idoneus portus

est. 6. Caesar ex castris equitatum educi iubet, proelium equestre commit-

tit.

(Caes.)

Interim nostri milites impetum hostium sustinuerunt.

(Caes.)

8. Refecto ponte, quem hostes rescinderant, <Labienus> exercitum tradu-

cit.

(Caes.)

Cognito

Caesaris adventu

Ariovistus

legatos

eum

mittit.

(Caes.)

10. <Studia litterarum> delectant domi, non impediunt

foris.

(Cic.)

11.

Tullus

Hostilius salubriora credebat militiae, quam domi corpora iuvenum

esse.

(Liv.)

12. Princeps Academiae Philo domo profugit Romamque venit.

(Cic.)

13.

Nonnulla pars militum domum discedit.

(Caes.)

14. Croesus praevalido

hostium equitatui camelorum

gregem

opposuit, quorum novitate et odore

consternati equi non solum insidentes praecipitaverunt, sed peditum quoque

suorum ordines protriverunt.

(Frontin.)

15.

Non

idem iis, qui summas imperii

tenent,

expedit et multitudini.

(Nep.)

16. Non omnibus aetatibus eadem

conveniunt.

(Cic.)

17.

Nemo

nostrumIdem

est

senectute,

qui

fuit

iuvenis.

Nemo

nostrum

est

ldem

mane,

qui fuit

pridie.

(Sen.)

18. Aedui legatos ad

Caesarem

mittunt

rogatum

auxilium.

(Caes.) 19.

Hannibal

patriam

defensum

revocatus

<est>.

(Nep.)

20. Agesilaus

magna

praeda

militibus

locupletatis

Ephesum

hiematum

exercitum

reduxit.

(Nep.)

21. Bello

Helvetiorum

confecto

totius

fere

Galliae

legati ad

Caesarem

gratulatum

convenerunt.

(Caes.) 22.

Nihil

facilius

scitu

est. (Liv) 23.

Libertatis

restitutae

dulce

auditunomen.

(Liv.)

24. Eo

tempore

regia

prodigium

visu

eventuque

mirabile

fuit.

(Liv.)

25.

Poena

metusqu(e)

aberant.

(Ov.)

26.

Gutta

cavat

lapidem,

consumitur

anulus

usu. (Ov.)

27.

Dente

timentur

apri;

defendunt

cornua

cervos.

(Mart.)

28.

Hic

tibi

mortis

erant

metae,

domus

alta

sub Ida. (Verg.)

29.

...Vos

exemplaria

Graeca

Nocturna

versate

manu,

versate

diurna.

(Hor.)

30.

Iuppiter

antlqui

contraxit

tempora

veris

Per

hiemes

aestusqu(e)

inaequales

autumnos.

(Ov.)

31.

Exegi

monument(um)

aere

perennius

Regalique

situpyramid(um)

altius...

(Hor.)

32.

Difficilis, facilis,

iucundus,

acerbus

idem;

Nec

tecum

possum

vivere пёс sine te. (Mart. XII, 46)

Suplnum I от gratulor;

regia, -ae/— царский дворец;

над головой спящего Сервия

Туллия появилось пламя; prodigium, -и п — чудесное явление;

tibi

— троянцу Эолу, убитому

Турном («Энеида»).

NIOBA

Nioba,

Tantali filia, uxor erat Amphionis, regis Thebanorum. Ea mulier propter

potentiam divitiasque marlti et pulchritudinis suae causa superbissima ftiit, maxime

autem propterea quod multos liberos habuit. Fama est mulieres et virgines

aliquando Latonae, matri Apollinis et Dianae, sacrificare. Forte Nioba in

conspectum earum veniens feminas vituperavit: "Cur, — inquit, — illi, non

mihi

sacrificatis?

Pulchritudine, potentia, divitiis, etiam genere omnes homines supero.

Mihi

est Tantalus pater, Iovem

avum

appello. Idem socer meus est. Spectate

liberos: Latona, quae

unum

filium

et filiam unam habet, orba dici poterit, si mecum

comparata erit!" His verbis dictis mulieres sacrificare prohibuit.

Qua

de causa Nioba Latonae iram excitavit. Dea statim liberis suis omnia

narravit, et illi precibus matris paruerunt. Apollo:

"Verba

audacia, — inquit, —

istlus

Niobae poena digna sunt." Idem Diana dixit. In arcem Thebarum venerunt,

Apollo filios, illa filias Niobae sagittis necaverunt. Ita Niobae ipsi superbia

causa

doloris, liberis autem et marlto, qui de caede liberorum certior factus

ipse necavit, exitii causa fuit. Misericordia deorum Nioba in saxum mutata est,

lacrimae

eius

etiam

nunc

manant.

Fabula

ea in

libro

sexto

Metamorphoseon

Р.

Ovidio

Nasone

narrata

est.

Certior factus — узнав.

GERMANIS

Germania

omnis a Gallis Raetisque et Pannoniis Rheno et Danuvio fluminibus,

a Sarmatis Dacisque mutuo metu aut montibus separatur.

Habitus corporis idem est omnibus Germanis: truces et caerulei oculi, magna

corpora et tantum ad impetum

valida.

Laboris atque operum non eadem patientia

est; minime sitim aestumque tolerant,

frigora

autem et inediam tolerare as-

sueverunt. Terra eorum in universum aut

silvis

horrida aut paludibus foeda.

Reges ex nobilitate, duces ex virtute sumunt. Nec

regibus

infinlta potestas

est. Neque vinclre, ne verberare quidem nisi sacerdotibus permissum est. Ita

credunt

se poenas non

iussu

ducis habere, sed

velut

deo imperante.

Deorum

maxime Mercurium colunt, cui homines immolant. Herculem et

Martem

caesis

animalibus placant.

(по Tac.

Germania

1, 4, 5, 7, 9)

Cimbri et Teutoni erant gentes Germanorum. Temporibus antlquis novas

sedes

toto

orbe quaerebant et miserunt legatos ad senatum Romanum terram petentes.

Repulsi autem id, quod precibus non potuerant, armis petebant et in Galliam

Cisalpmam, quae erat provincia Romanorum, migrabant. Adventus Germanorum

non

solum incolis Galliae, sed etiam

civibus

Romanis, senatui magistratibusque

Romanis magno metui fuit, quia semper permani victores fuerant.

Tum

in exercitu Romano C. Marius consul, homo

insigp

fortitudine, erat.

Marius Teutonos sub

ipsis

Alpium radicibus proelio oppressit.

Victis

Teutonis in

Cimbros convertitur. Victoriae Marii civitatem Romanam magno metu libe-

raverunt. Senatus populusque Romanus et imperatori et exercitui post reditum

maximas gratias habebant. Reliquiae exercitus Cimbrorum et Teutonorum domum

evaserunt.

(по

Florus,

Epitome

II, 37)

18.

ПЯТОЕ

СКЛОНЕНИЕ.

HIC,

HAEC,

НОС.

НЕОПРЕДЕЛЕННЫЕ

МЕСТОИМЕНИЯ

Пятое

склонение

Casus

Nom.,

Voc.

Gen.

Dat.

Acc.

Abl.

Sing.

-es

-el /el

-em

-e

-es

-erum

-ebus

-es

-ebus

Casus

Nom.

Gen.

Dat.

Acc.

Abl.

Sing.

hlc

haec

hoc

huius

huic

hunc

hoc

hanc

hac

hoc

horum

hae

harum

haec

horum

hls

hos has haec

hls

1. Nulla dies sine linea. 2. Quidquid discis, tibi discis. (Petr.) 3. In his locis

maturae sunt hiemes.

(Caes.)

4. Omnium rerum principia parva sunt.

(Cic.)

5. Secundae res neglegentiam creant. (Liv.) 6. Suae quisque fortunae faber

est. (Sall.) 7. Suum cuiusque rei tempus. (Sen.) 8. Imperatorum res adversae

auctoritatem

minuunt.

(Caes.)

9. In bello parva momenta in spem metumque

impellunt animos. (Liv.) 10. Non, ut hominum vultus, sic locorum facies

mutantur.

(Tac.) 11. Galli spatia omnis temporis nonnumeris dierum, sednoctium

flniunt.

(Caes.)

12. Rem publicam vos

vestris

umeris sustinetis.

(Cic.)

13. Sed,

amlce, noli hanc epistolam Attico ostendere.

(Cic.)

14. Obsecro te, quamprimum

hoc

me libera miserum metu. (Тек) 15. Quemcumque quaerit calamitas, facile

invenit. (Syr.) 16. Malum nullum est sine aliquo bono. (Plin. Maior) 17. Errant,

si qui in bello omnes secundos rerum proventus exspectant.

(Caes.)

18. Con-

suetudine quasi altera quaedam natura efficitur.

(Cic.)

19. Videmus suam cuique

rem

esse

carissimam. (Petr.) 20. CuTvis dolori remedium est patientia. (Syr.)

21.

Omnia se simulant scire, neque quicquam sciunt. (PL) 22. Neque domi, neque

urbe invenio quemquam. (Pl.)

23.

Amicus certus in r(e) incerta cernitur. (Ennius)

24. Dum licet, in rebus iucundis

vive

beatus. (Hor.)

26. Quidquid id est, timeo Danaos, et dona ferentes.

(Verg.)

FIDE

ROMANORUM

Romani

aliis

populis fide praestare putabant. Rem publicam in rebus et

secundis et

adversis

fide et constantia virorum sustineri dicebant. Itaque, quod

res

gestas

clarorum virorum adulescentibus exemplo

esse

putabant, multas fabulas

de fide Romanorum narrabant. Haec de Fabricio, viro eximia virtute, narrantur.

Romanis cum Tarentlnis bellum longe gerentibus Pyrrhus, vir summa rei bellicae

scientia, ex Eplro Tarentmis auxilio venit. Multis Romanis vel in acie caesis vel

captis Fabricius legatus ad Pyrrhum missus captivos redimere studuit. Pyrrhus autem,

quod gratiam Romanorum

sibi

conciliare in animo habuit, captlvos sine pretio remlsit

et,

admiratione quadam Fabricii affectus eximiis donis eum temptavit. Quibus donis

a Fabricio contemptis postero die Pyrrhus elephantum subito Fabricio monstrari

iussit,

sed huius specie vir Romanus nihil perterritus est.

Intermisso anno contra Pyrrhum Fabricius est missus. Castris utrisque in

propinquo positis Fabricius iterum exemplum

egregiae

fidei praebuit. Nam

medicus

regis

in castra Romana venit et dominum suum magno pretio occidere

proposuit. Fabricius autem medicum in vinculis ad Pyrrhum reduci

iussit.

2 Бударап

19.

PARTICIPIUM

FUTURI

ACTIVI.

ACCUSATIVUS

CUM

INFINITlVO

(продолжение).

CONIUGATIO

PERIPHRASTICA

ACTlVA

1. Senatum corruptum

esse

dicunt.

(Cic.)

2. Quem defendis, sperat se

absolutum iri.

{Cic.)

3. Timoleon maluit se

diligi,

quam metui. (Nep.) 4. Hostes

perpetuum se fore victores confidebant. 5. Illud tibi promitto senatum omnia

comprobaturum.

(Cic.)

6. Legati docuerunt bello Graeciam arsuram

esse.

(Liv.)

7. Fama est adiutum Terentium in scriptis a Laelio et Scipione. (Suet.) 8. An deum

aliquem protecturum vos rapturumque hinc putatis? (Liv.) 9. Scio te non sponte

tua

errasse, sed amorem tibi pectus obscurasse.

(JPL)

10. Spero multa vos

liberosque vestros inre publica bona

esse

visuros.

(Cic.)

11. Pentheum diripuisse

aiuntBacchas: nugas maximas

fiiisse

credo. (Pl.) 12. Constat inter omnes neminem

uno iuris peritiorem

esse.

{Cic.)

13. Quis ignorat ex ipsa Socratis schola

evasisse

tyrannos et hostes patriae suae? (Quint.) 14. Praetorem decet non solum manus,

sed etiam oculos abstinentes habere.

(Cic.)

15. Peripatetici dicunt claros viros, а

se instructos, rem publicam saepe

rexisse.

(Cic.)

17. Iniuriam qui facturus est,

iam facit. (Sen.) 18. M. Catonem Graecas litteras in senectute didicisse

accepi.

(Cic.)

19. Puero dormienti, cui Servio Tullio nomen fuit, caput

arsisse

ferunt multorum in conspectu. (Liv.) 20. Cupio, patres conscripti, me

esse

clementem, cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri.

(Cic.)

21.

Quoniam, Quintes, periculosissimi belli nefarios duces captos iam et

comprehensos tenetis, existimare debetis omnes Catillnae

spes

concidisse.

(Cic.)

22. Qui

visuri

domos, parentes, coniuges, liberos estis, ite

mecum. (Liv.)

23.

Nam cast(um)

esse

decet pium poetam

Ipsum; versiculos nihil necesse (e)st. (Catull.)

24. ...Credula vitam

Spes

fovet

ac melius cras fore semper ait. (Tih.)

25.

Cras te victurum, cras dicis, Postume, semper.

Dic

mihi, cras istud, Postume, quando venit? (Mart.)

Imperat. Pl. от глагола ео.

CORIOLANO

Cn.

Marcius Coriolanus, dux belli peritissimus, qui moleste ferebat plebeios

potentiam

aliquam et tribunos habere,

exsilio

a populo damnatus in

Volscos,

infestum Romanis populum,

discessit.

Ira in patriam suam commotus bellum contra

Romanos una cum

Volscis

gerebat. Castris ante urbem positis patriciorum agros

intactos rellquit, sperans discordiam inter patricios et plebeios excitatum iri. Sed

extemum inimlcum maximum concordiae vinculum

esse

apparuit. Itaque nonnulli

patricii, legati ad Coriolanum missi, movere virum iratum studebant, qui tamen

urbem suam deleri cupiebat. Dum Romani Coriolanum ulla re moveri posse iam

non

credunt, mater uxorque eius Romam lacrimis defensurae in castra hostium

venerunt.

Verbis

acerbis mater filium vituperavit dicens eum non solum urbern,

sed etiam

filios

eius perditurum,

sese

autem uxoremque eius miserrimas mulierum

esse. His

verbis

lacrimisque feminarum fractus Coriolanus bello destitit et castra

Roma movit. Deinde a

Volscis

interfectus est, propterea quod victoriam certam

amissam Romamque feminarum lacrimis concessam

esse

moleste ferebant.

20. НЕПРАВИЛЬНЫЕ

ГЛАГОЛЫ

(VOLO,

NOLO,

MALO;

EO;

FERO;

EDO И ПРОИЗВОДНЫЕ).

NOMINATlVUS

CUMINFINITIVO

1.1, rus te amove! (PL) 2. Sic transit gloria mundi! 3. Omnia mutantur, nihil

interit.

(Ov) 4. Orta omnia intereunt. (Sall.) 5. Si vis pacem, parabellum. 6. Nemo

alteri imperium volens concedit. (Sall) 7. Aliena vitia reprehendi quisque mavult,

quam

sua. (Quint.) 8. Altera manus fert lapidem, panem ostentat altera. (Pl.)

9. Idem

velle

atque idem nolle — ea demum firma amicitia est. (SalL) 10. Omnia

tibi fortuna abstulit, sed spem rellquit. (Sen.) 11. Meum caput obtuli pro patria

periculis omnibus. (Cic.) 12. Duo consules eius anni — alter morbo, alter ferro

periit. (Liv.) 13. Si ursus hominem comest, quanto magis homo debet ursum

comesse. (Petr.) 14. Quae volumus, et credimus libenter, et, quae sentlmus ipsi,

reliquos sentire speramus. (Caes.) 15. Diutius nostrorum militum impetum hostes

ferre non potuerunt ac terga verterunt. (Caes.) 16. Romanus orator non bellum se

Syracusanis, sed opem auxiliumque afferre ait. (Liv.) 17. Ad Labienum incredibili

celeritate de Caesaris victoria fama perfertur. (Caes.) 18. Aurum et argentum omne

publicum privatumque ad se iubet deferri. (Liv.) 19. Nonnullae militum voces

audiebantur

sese

contra civem et consulem armanon laturos. (Caes.) 20. Druides

impnmis hoc volunt persuadere non interlre animas, sed ab aliis post mortem

translre ad alios. (Caes.) 21. Dolebam, patres conscripti, rem publicam, vestris

quondam

meisque consiliis conservatam, brevi tempore

esse

peritiiram. (Cic.)

22. Apollo Pythius oraculum edidit Spartam nulla re alia nisi avaritia

esse

perituram.

(Cic.)

23.

Impnmis arduum videtur res gestas scribere. (SalL) 24. Clarae mortes,

pro

patria oppetltae

, beatae videri solent. (Cic.) 25. Inimlcus patriae

fuisse

Ti.

Gracchus

a patriciis existimatus est. (Val. Мах.) 26. Lectitavisse Platonem

studiose, audivisse etiamDemosthenes dicitur. (Cic.) 27. Quammultos scriptores

rerum

suarum Magnus ille Alexander secum habuisse dicitur. (Cic.) 28. Tempora

rei publicae mihi quidem turbulenta videntur fore. (Cic.) 29. Qui stultis videri

erudlti

volunt, stulti erudltis videntur. (Quint.) 30. Romulus non solum Urbem

condidisse, sed etiam ipse optimus augur

fuisse

dicitur. (Cic.)

31.

Pacem huc fertis, an arma?

(Verg.)

32. STc itur ad astra.

(Verg.)

33.

Stultum facit fortuna quem vult perdere. (Syr.)

34. 6 navis, referent in таге te novi

Fluctus.

6, quid

agis?

Fortiter occupa

Portum.

(Hor.)

35.

Est modus in rebus; sunt certl denique fmes,

Quos ultra citraque nequit consistere rectum. (Нок)*

36. Luna mihi tremulum praebebat lumen eunti. (Ov.)

37. Graecia capta ferum victorem cepit et artes

Intulit

agrestl Latio. (Нок)

38. Nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda,

Nec,

quae praeteriit, hora redire potest. (Ov.)

Oppeto, -Tvi (ii),

Itum,

-ere -— подвергаться; mortem oppetere — умирать.

THRASYBULO

Thrasybulo Atheniensi neminem Cornelius Nepos rerum scriptor praefert fide,

constantia,

magnitudine animi, in patriam amore. Nam multi voluerunt paucique

potuerunt

ab uno tyranno patriam liberare, hic autem a triginta oppressam tyrannis

e servitute in libertatem vindicavit. Nemo eum antelbat his virtutibus, sed multi

nobilitate praecurrerunt. Primum Peloponnesio bello multa hic sine Alcibiade

gessit,

ille

autem nullam rem sine hoc. Postea triginta tyrannis servitute oppressas

tenentibus

Athenas non solum primus, sed etiam solus initio bellum intulit.

Tyrannis devictis et reconciliata расе plurimum in civitate poterat et, dum quidam

ex iis, qui simul cum eo in

exsilio

fuerant, caedem facere hostium volebant, legem

tulit oblivionis appellatam.

Начиная

с этого параграфа ударения в гекзаметре и элегическом дистихе не про-

ставляются.

21.

VERBA

DEPONENTIA,

SEMIDEPONENTIA,

DEFECTIVA.

IMPERATIVUS

PRAESENTIS PASSIVI.

IMPERATIVUS

FUTURI

ACTlVI

PASSIVI

1. Mementomori. 2. Gloriam invidia sequitur. (Sall.) 3. Vincere scis, Hannibal,

victoriauti nescis.

(Liv.)

4. Nostra utere amicitia. (Тек) 5. Nonprogredi est regredi.

6. Ave, imperator, morituri te salutant! (Suet.) 7. Poetae nascuntur, oratores

fiunt.

(prov.)

8. Illi palam de eorum iniuriis sunt questi.

(Caes.)

9. Factum est

illud; fieri infectum non potest. (Pl) 10. Undique in murum lapides iaci coepti

sunt.

(Caes.)

11. Egredere ex urbe, Catilma, libera rem publicam metu; in exsilium

<...>proficiscere.

(Cic.)

12. Varro sealtero dieadcolloquium ventorumprofessus

est.

(Caes.)

13. Caesar non solum publicas, sed etiam privatas iniurias ultus

est.

(Caes.)

14. Legati, qui missi in Macedoniam erant, iam reverterimt

Romam.

(Liv.) 15. Non fit sine periculo facinus magnum nec memorabile. (Тек)

16. Memini etiam, quae nolo;

oblivisci

non possum, quae volo.

(Cic.)

17. Han-

nibalem propter crudelitatem semper haec civitas oderit.

(Cic.)

18. Hostes

impeditos nostri in flumine

aggressi

magnum eorumnumerum occiderunt.

(Caes.)

19. Hannibalis miles, ubi transgressos flumen hostes nuntiatum est, alacer animis

corporibusque arma capit atque in aciem procedit. (Liv.) 20. Cares, qui tum

Lemnum

incolebant, Miltiadi resistere ausi non sunt atque ex insula demig-

rarunt.

(Nep.) 21. Memento promississe te mihi omne argentum redditum iri. —

Meminero:

de isto quietus esto. (Pl) 22. Metus ac terror sunt infirma vincula

caritatis; quaeubi removeris, qui timere desierint, odisse incipient. (Tac.) 23. Regio

imperio duo sunto iique consules appellantor.

(Cic.)

24. Meminisse durum (e)st, quae fuit durum pati. (Sen.)

25.

Dulc(e) et decorum (e)st pro patria mori. (Hor.)

26. Nltimur in vetitum semper cupimusque negata. (Ov.)

27. Oderunt hilarem tristes, tristemque iocosl. (Hor.)

ACUTE

DICTUM

Samiorum legati, auxilium orantes, longa oratione usi erant. Responderunt

Lacedaemonii: "Prima sumus obllti, postrema non intelleximus, quia prima non

meminimus".

Ipsa quoqu(e) assiduo labuntur tempora motu,

Non

secus ac flumen. Nequ(e) enim consistere flumen,

Nec

levis

hora potest; sed ut und(a) impellitur unda

Urgeturqu(e) eadem veniens urgetque priorem,

Tempora slc fugiunt pariter pariterque sequuntur

nova sunt semper.

(Ov.

Metamorphoses

XV, 179- 184)

22. ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ

1. Tres faciunt collegium

. 2. Dies triginta, aut plus eo, in navi fui. (Тек)

3. Nemo debet bis punlri pro uno delicto. (Non bis in idem.) 4. Duo cum idem

faciunt, saepe non est idem. (Тек) 5. Pyrenaei montis spatium sescenta milia

passuum

efficit.

(lust.) 6. Militaris aetas estpost annum septimum decimum usque

ad quadragesimum sextum.

(FoKcellini

in уекЬит

"militdris")

7. Duode-

quadraginta annos Dionysius tyrannus fuit opulentissimae civitatis.

(Cic.)

8. Senator post sexagesimum et quintum annum in curiam venlre non cogitur nec

vetatur. (Sen.) 9. Horatius quinquagesirno septimo aetatis suae anno Romae

moritur. (Suet.) 10. Aequinoctium vernum a. d.

VIII Kalendas

Aprlles

peragi

videtur. (Plin. Maior) 11. Roma condita est secundo anno Olympiadis sep-

timae.

(Cic.)

12.

Viginti

talentis unam orationem Isocrates vendidit. (Plin. Маюк)

13.

Convivarum numerum incipere oportet a Gratiarum numero et progredi ad

Musarum, id estproficisci a tribus et consistere in novem.

(Varro)

14. <Helvetii>

angustos se fines habere arbitrabantur, qui in longitudinem milia passuum ducenta

quadraginta, in latitudinem centum et octoginta patebant.

(Caes.)

15. Ex eo proelio

circiter hominum milia centum et triginta superfUerunt eaque tota nocte continenter

ierunt.

(Caes.)

16. <Caesar> diebus omnino duodeviginti trans Rhenum

consumptis satis et ad laudem et ad utilitatem populi Romani profectum arbitratus

se in Galliam recepit pontemque rescindit.

(Caes.)

17. <Populus Romanus> duas tantum res anxius optat:

Pan(em)

et circenses. (Iuv.)

18. "Tnginta toto mala sunt epigrammata libro".

Si totidem bona sunt, Lause, bonus liber est. (Mart. VII, 81)

GALLORUM

NUMERO

castris Helvetiorum tabulae repertae sunt, litteris Graecis confectae et ad

Caesarem relatae, quibus in tabulis nominatim ratio confecta erat, qui numerus

domo

exisset

eorum, qui arma ferre possent

, et item separatim pueri, senes

mulieresque. Quarum omnium rerum summa erat capitum Helvetiorum milia

CCLXIII,

Tulingorum

milia

XXXVI,

Latobrigorum

XIV, Rauracorum

XXIII,

Boiorum

XXXII;

ex his, qui arma ferre possent, ad milia XCII. Summa omnium

fuerunt ad milia CCCLXVIII. Eorum, qui domum redierunt, censu habito, ut

Caesar imperaverat, repertus est numerus milium CX.

(Caes.

Commentarii

hello

Gallico

I, 29)

Несколько измененный пример, взятый из

«Дигест»

(юридическая антология,

составленная при Юстиниане в VI в. от Р. X.);

= ante diem (например, а. d. quintum Kalendas —

в пятый день перед календами);

plusquamperfectum coniunctlvi от "ехео";

imperfectum

coniunctlvi от "possum";

Tulingi, Latobrigi, Rauraci, Boii — тулинги, латобриги, раураки,

бойи (галльские племена).

23.

GERUNDIUM.

GERUNDIVUM

В ФУНКЦИИ ОПРЕДЕЛЕНИЯ

Образование

герундия

герундива

Основа

инфекта

суффикс -nd- (I, II спр.) /

-end-(III,

IV спр.)

gerundium:

окончания

косвенных

падежей

склонения

(только

Sing.)

• 1

gerundlvum:

окончания

прилагательных

I—II

склонения