Бударагина О.В. и др. (сост.) Хрестоматия по латинскому языку

Подождите немного. Документ загружается.

12. ИСКЛЮЧЕНИЯ

ТРЕТЬЕГО

СКЛОНЕНИЯ.

ФУНКЦИИ ИНФИНИТИВА.

ACCUSATIVUS

CUM

INFINITIVO

(начало)*

Vergilius

"turrim" dicit, non "turrem" et "securim", поп "securem".

(Gell)

2. Leporem praedam canum dicunt. 3. Corpora iuvenum labore firmantur. (Cic.)

4. Socrates parens philosophiae iure dici potest. (Cic.) 5. Mors tam seni ante oculos

debet esse, quam iuveni. (Sen.) 6. Petulantia magis est adulescentium, quam

senum. (Cic.) 7. Ad patres. 8. Cibus famem sedat, potio sitim exstinguit,

vestis

arcet

frigus. (Sen.) 9. Quod licet Iovi, поп licet bovi. (prov.) 10. Vim vi repellere

licet. (prov.) 11. Est munus oratoris поп ingenii solum, sed corporis etiam et virium.

12. Ut immodica sitis et inedia ingenii memoriaeque vim elldit in pueris, ita cibus

immodicus in pueris gignit ingenii stuporem, si credimus Aristoteli. (Erasm.)

13.

<In Gallia Helvetiis> erant omrimo itinera duo. (Caes.) 14. Caesar magnis

itineribus in Galliam contendit et ex itinere oppidum capit. 15. Summi montium

vertices nive aetema teguntur. 16. Dulcis amor patriae, dulce et praeclare videre

suos. 17. Si Graeco poetae credimus, aliquando et insanlre iucundum est. (Sen.)

18. Errare malo cum Platone, quam cum istis (=Pythagoreis)

vera sentlre. (Cic.)

19.

Aliae

nationes servlre possunt, populi Romani est propria libertas. 20. Homines

ab iniuria поп роепа, sed natura arcere debet.

21.

Dum

vlres

annique sinunt, tolerate labores:

Iam

veniet tacito tarda senecta

pede. (Ov.)

22. ...Manet sub Iove frigido

Venator tenerae coniugis immemor. (Hor.)

Pythagoreus,

-ei m —

пифагореец;

senecta,

-ae/=

senectus,

-utis/

ACCUSATlVUS

CUM

INFINITlVO

23.

Fama

nuntiabat

te esse in

Syria.

(Cic.) 24.

Bonos

inter

oportet

esse

amlcos.

(Apul.)

25. Non

oportet

immortales

esse

inimicitias.

(Quint.)

26.

Vetus

sententia

est

artes

honorenutrlri.

(Symm.) 27.

Senecaputat

hominesplus

alieno

negotio

videre,

quam

in suo. 28.

Falsum

est

testamenta

hominum

speculum

esse

morum.

(Plin. Minor) 29.

Cicero

nihil

morti

tam

simile

esse

quam

somnum

putat.

30.

Fama

erat

Caesarem

magnis

itineribus

Galliam

contendere.

31.

Antlqui

repetitionem

matrem

studiorum

esse

censebant.

32. Mater et

soror

tibi

sahltem

dicere

iubent.

33.

Pater

meus

testis

fratri

suo

erit

eum

verum

dicere.

34.

Britanni

leporem

galllnam

anserem

gustare

fas

nonputabant.

35.

Galli

turrim

constitui

procul

vident.

(Caes.) 36. Sub

terra

censebant

reliquam

vitam

agi

mortuorum.

(Cic.) 37.

Notum

est

incendium

igne

parvo

exsuscitari

posse.

38.

Apud

omnes

gentes

animadvertere

possumus

dominis

servos

vitae

necisque

данном

параграфе

обороте

AccusatTvus

cum

Infinitlvo

употребляются

только

инфинитивы

настоящего

времени

(Infinitlvus

Praesentis

ActTvi

PassTvi).

potestatem

esse.

39. Siculi se moveri possessionibus,

avitis

suis

sedibus ac dis

penatibus

negant oportere.

(Cic.)

40. Insanus omnis furere credit ceteros. (Syr.)

Больше;

exsuscito, 1 — возбуждать, раздувать;

dei penates — отеческие боги.

AENEA

Fama

est post expugnationem Troiae Graecos eam urbem ferro ignique

vastare. Magna multitudo patrum, matrum, iuvenum, senum ab iis trucidabatur.

At paucis iuvenibus et suam et patrum vitam licebat servare. Inter eos Aeneas,

Veneris

filius,

erat.

Vergilius,

clarus poeta Romanus, narrat Aeneam patrem ex

urbe umeris asportare, cum parvo numero iuvenum naves conscendere et ad

Tiberim fluvium venlre.

CONSUETUDINIS

MAGNA VIS EST

Aniculae

saepe inediam biduum

aut triduum

ferunt. Subduc cibum unum diem

athletae:

Iovem Olympium implorabit, ferre

se non posse clamabit. Consuetudinis

magna vis est. Pernoctant venatores in nive, in montibus; uri se tolerant

Indi.

Gladiatores

multas

plagas

perferunt. Saepe ei accipere plagam malunt, quam turpiter

vitare. Quomodo apparet eos vel domino satis facere vel populo studere! Quis

gladiator ingemiscit? Quis vultum

mutat unquam? Quis non modo stat, verum etiam

decumbit Шфкег? Tantum exercitatio et consuetudo valet.

(по Cic. Tusculanae

disputaiiiones

II, 40-41)

Anicula, -ae/— старушка;

biduum, -\n — два дня; triduum, -i n — три дня (зд. Асе.

temporis: в течение 2 (3) дней);

Асе. Sing. от dies, -ei m (V скл.) в функции Асе. temporis;

см. fero;

наречие от turpis, -е;

Асе. Sing. от vultus, -us m (IV

скл.).

Beatus ille, qui procul negotiis,

prisca gens mortalium,

Paterna

rura bubus exercet suis.

(Нок

Epodi

2, 1-3)

13.

PERFECTUM

INDICATIVIACTIVI.

ABLATIVUS

TEMPORIS.

ACCUSATIVUS

TEMPORIS

Образование

Perfectum

Indicatlvi

Actlvi

основа

перфекта +

Sing.

-T

-istl

-it

-imus

-istis

-erunt

(-ere)

1. Satis diu

vixi.

2. Est ita, ut saepe dixisti. 3. Non modo proditori, sed ne

perfugae quidem locus in meis castris fuit.

(Cic.)

4. Populi Romani honores

quondam

fuerunt rari ob eamque causam gloriosi. (Nep.) 5. Semper appetentes

gloriae praeter ceteras gentes atque avidi laudis fuistis.

(Cic.)

Verba,

simul

atque

evolaverunt, non revolant.

{Erasm.)

7. Hippias, Pisistrati

filius,

Marathonio

proelio cecidit, contra patriam pugnans.

(Cic.)

8. Ad senem senex

de senectute scripsi.

(Cic.)

9. Navem et omnia perdidistis in mari. 10. Magnum

numerum

hostium occldimus.

(Cic.)

11. Equum et mulum Brundisii tibi

rellqui.

(Cic.)

12. Amlcus mihi nuntiavit se morbo carere et bene se habere.

13.

Tribunus militum vulnus accepit eoque pugnare nonpotuit. 14. Divlnanatura

dedit agros, ars humana aedificavit urbes. (Varr.) 15. "Cedo" facit perfectum

"cessi",

"cado" — "cecidi", "caedo" — "cecldi". 16. Nihil agere sinit morbus,

qui me omnibus abduxit

officiis.

(Sen.) 17. Tot quaestiones fortuna tibi posuit,

nondum

illas

solvisti.

(Sen.) 18. Urbem Romam aprincipio

reges

habuere (=ha-

buerunt).

(Tac.) 19. Homerus multis annis fuit ante Romulum.

(Cic.)

20. Scipio

Numantiam

sustulit

, Scipio Carthaginem delevit, Scipio pacem peperit, Scipio

civitatem

servavit.

(rh. #.) 21. Caesar, postquam Pharnacem, regem Ponticorum,

uno

proelio superavit, ad amlcum suum scripsit: "Veni, vidi,

vici."

22. Lace-

daemonii, postquam audiverunt muros ab Atheniensibus strui, legatos id vetantes

Athenas miserunt. 23. Et ceteri quidem etiam amlci et satellites, postquam regem

cadentem

videre, diffugerunt; unus e militibus mansit et regem protexit.

24. Simul consul de hostibus cognovit et ipsi hostes aderant, et priusquam copiae

aut

instrui aut sarcinas colligere, denique antequam signum ullum accipere

quiverunt, equites Mauri

in nostros incurrunt. 25. Roscius

Romam multis annis

non

venit.

(Cic.)

26. Bello Punico multos annos Italia urebatur. 27. Bellum in

Sicilia iam alterum annum ingenti dimicatione geritur. {Liv.) 28. Tantum bellum

Pompeius extrema hieme apparavit,

vere

suscepit, media aestate confecit.

(Cic.)

29. Socrates philosophiam devocavit de caelo et in urbibus collocavit et in

domos

etiam introduxit et coegit de vita et moribus bonis et malis quaerere.

30. Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit. (Iuv.)

31.

Inopem me copia fecit. (Ov.)

32. Fuimus Troes

, fuit Ili(um)

et ingens

Gloria

Teucrorum

(Verg.)

33.

Qui

mali sunt, non fuere matris ab alvo

mali;

Sed malos faciunt malorum

falsa

contubernia. (Anth. Lat.)

34. Omnia promittis, cum tota nocte bibistl.

Mane

nihil praestas. Pollio, mane bibe! (Mart. XII, 12)

Simul atque — лишь только;

см. tollo;

Maurus, Лт — мавр, пуниец (зд. об одном из

нумидийских

полководцев);

Roscius, -ii m —

Росций,

актер времени Цицерона;

Асе. Р1. от

domus/;

это слово имеет некоторые параллельные формы по II и IV скл.;

Troes, -um m —

троянцы;

Ilium, -ii п — Троя;

Teucri, -orum т — тевкры

(=троянцы);

Nom.

Plur. m от qui,

quae,

quod;

alvus, -i/— чрево.

PYRRHO ET FABRICIO

Miles Romanus, Fabricius nomine, nobili genere non fuit, Romae tamen

multum

fortitudine et probitate valebat. Neque amlcos neque inimlcos suos fallebat

praemiaque nunquam ab eo sumebantur. Itaque Romani ei Urbis salutis curam

mandaverunt et inter alios legatos ad Pyrrhum miserunt. Pyrrhus multa de Fabricii

honestate audiens ea vera

esse

credidit et legationem benigne accepit. Ad

extremum rex Fabricio dixit: "Cur Eplrum mecum non

venis?

Tibi quartam regni

mei partem tribuam!" Fabricius autem respondit se non id

sibi

tribui cupere.

Proximo anno Fabricius contra Pyrrhum pugnavit. Medicus

regis,

homo

improbus, ad Romanum media nocte venit et se Pyrrhum interficere posse dixit.

Fabricius autem medicum in vinculis ad dominum reduci iussit. Rex proditorem

vidit et Fabricium ab honestate averti non posse intellexit.

HERCULE

Iuno

Herculi, Iovis et Alcmenae filio, invidens dracones puerum necatum

misit. Hercules autem infans ea monstra necavit. Hydram Lernaeam

Typhonis

filiam

cum

capitibus multis interfecit et eius

felle

sagittas suas tinxit. Aprum

Erymanthium

occldit, cervum ferocem in Arcadia

vivum

adduxit.

Aves

Stymphalides

in insula Martis sagittis interfecit. Diomedem

Thraciae

regem et

equos quattuor cum famulo interfecit. Draconem immanem

, qui mala aurea

Hesperidum

servabat, ad montem Atlantem

occldit et Eurystheo

regi mala

dedit. Canem Cerberum

ab inferis regi adduxit.

(по

ttyg.

Fabulae

30)

Supinum I; перевести 'чтобы убить';

hydra Lernaea — лернейская гидра;

Typhon,

-onis m — Тифон (гигант);

Erymanthius, -a, -um — эриманфский;

Arcadia, ae/— Аркадия,

область Греции;

Stymphalis, -idis — стимфалийский;

Diomedes, -is m — Диомед;

Thracia,

-ae/—

Фракия;

immanis, -e — огромный;

Hesperis, -idis/— Гесперида

(нимфа);

Atlas,

Atlantis m — Атлант;

Eurystheus, -i m — Эврисфей (царь

Микен);

Cerberus, -i m — Цербер.

14.

PARTICIPIUM

PERFECTI

PASSIVI.

PERFECTUM

INDICATIVI

PASSIVI.

ABLATIVUS

ABSOLUTUS

Образование

Participium

Perfecti

Passlvi

Основа супина + -us, -a, -um

Образование

Perfectum

Indicatlvi

Passlvi

Participium Perfecti

Passivi

и Praesens Indicativi от

"esse"

1. Vae victis. (Liv.) 2. Mane accepi litteras pridie datas.

(Cic.)

3. Non est

consuetudo populi Romani ullam accipere ab hoste armato condicionem.

(Caes.)

4. Mos antlquis fuit, usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae

verbis

adiicere: "Si

vales,

bene est, ego valeo." (Sen.) 5. Dictum sapienti sat est. (PL)

Ariovistus

ad postulata Caesaris pauca respondit, de

suis

virtutibus multa

praedicavit.

(Caes.)

7. Hannibal armis vicit,

vitiis

victus est. (Sen.) 8.

Alea

iacta

est. 9. Omnia sunt subito mutata.

(Caes.)

10. Gallia est omnis

divlsa

in partes

tres.

(Caes.)

11. Natio est omnis Gallorum admodum dedita religionibus.

(Caes.)

12. Captlvi Romam missi atque ibi in carcere inclusi sunt. (Liv.) 13. In virtute

posita est vera felicitas. (Sen.) 14. Caesaris familiaris ethospes e manibus

hostium

ereptus est. 15. Nihil est simul inventum et perfectum.

(Cic.)

16. Ibi Orgetorlgis

filia

atque unus e

filiis

captus est.

(Caes.)

17. Ita ancipiti proelio diu atque acriter

pugnatumest.

(Caes.)

18.

Syllaba

longa brevi subiecta vocatur iiambus. (Hor.)

19. Una

salus

victis

— nullam sperare salutem.

(Verg.)

20. Dic mihi, Musa, virum, captae post tempora Troiae

Qui mores hominum multorum vidit et urbes. (Hor.)

21.

Amissum non flet, cum sola (e)st, Gellia patrem;

Si quis adest,

iussae

prosiliunt lacrimae.

Non

luget, quisquis laudarl, Gellia, quaerit:

Ille dolet vere, qui sine teste dolet. (Mart. I, 33)

ABLATlVUS

ABSOLUTUS

22. Pompeius

amissis

etiam castris solus

fugit.

(Cic.)

23. Quae

potest

esse

vitae iucunditas sublatis amicitiis?

(Cic.)

24.

Verres

praedonum duces accepta

pecunia dimlsit.

(Cic.)

25. Perterritis omnibus

sibi

quisque consulebat.

{Caes.)

26.

Нас

oratione habita <Caesar> concilium dimlsit.

(Caes.)

27. Illi

gladiis

eductis caedere incipiunt eius

servos.

(Cic.)

28. Consul captis castris direptione

praedaque abstinuit milites. 29. Graeci advenientibus Persis Thermopylas

occupavere. (Iust.) 30. Latrante uno latrat statim et alter canis.

(prov.)

31. Alienos

agros

irrigas

tuis sitientibus.

(prov.)

32. Quia voluntas tacitis nobis intellegi non

potest, verba reperta sunt.

(Cic.)

33. Galba secundis aliquot proeliis factis

castellisque multis eorum

expugnatis,

missis

ad eum undique

legatis

obsidibusque

datis et расе facta constituit cohortes in Nantuatibus collocare.

34. Quam bene Saturno vivebant rege. (Tib.)

35.

Tu nihil invlta dlces faciesque Minerva. (Hor.)

Abl.

Plur. от manus, -us/(IV

скл.);

наречие от acer, -cris, -cre;

Nom. Sing./от qui,

quae,

quod;

Abl. Sing./от hic, haec,

hoc;

речь идет о галльских племенах.

PUPIUS

PISO ORATOR ЕТ SERVUS

Pupius Piso, orator Romanus, semper

servos

monuit tantum ad interrogata

respondere et nihil praeterea dicere. Aliquando Clodium ad cenam invitari

iussit.

Hora

cenae instabat; aderant ceteri convlvae omnes; solus Clodius exspectabatur.

Iterum

servus

Pisone

eum missus

est.

Clodio satis

diu

exspectato Piso servo:

"Dic,

—

inquit,

— num non

invitasti (=invitavisti) Clodium?" "Invitavi,"—

respondit ille. "Cur ergo non venit?" "Quia venlre non potest." Tum Piso: "Cur

non

statim dixisti?" Respondit servus: "Quia non

sum a te

interrogatus."

Fame

coacta vulpes alt(a)

vinea

Uvam

petebat summis saliens viribus.

Quam

tanger(e)

non potuit, discedens

ait:

"Nondum

matura (e)st; nol(o) acerbam sumere."

(Phaedr. IV,

Acc.

Sing./от qui, quac, quod.

Poma

dat

autumnus; formosa

(e)st

messibus

aestas;

Ver praebet flores; igne levatur hiems.

Temporibus certis maturam rusticus uvam

Deligit,

nudo

sub

pede musta

fluunt.

Temporibus certis desectas alligat herbas

tonsam raro pectine

verrit

humum.

Ipse potes riguis

plantam

deponer(e)

hortls,

Ipse potes

rlvos

ducere lenis aquae.

(Ov. Remedia

amoris

187-194)

Messis, -is/— жатва;

mustum,

-i n —

молодое вино;

pecten, -inis

m —

грабли;

verro,

versum,

-ere —

волочить, мести, сгребать;

riguus,

-a,

-um— орошенный;

planta,

-ae/—

черенок,

отросток.

15.

PLUSQUAMPERFECTUM

FUTURUM SECUNDUM

INDICATIVI

ACTlVI ET

PASSIVI.

QUI, QUAE,

QUOD

Образование

Plusquamperfectum Indicatlvi Actlvi

Основа

перфекта

суффикс

-ега-

личные окончания

Образование

Futurum II Actlvi

Основа

перфекта

суффикс -ег-

лицо Sing.)

-eri-

личные окончания

Образование

страдательного

залога

Plusquamperfectum

Indicatlvi

Futurum

Plusquamperfectum

Participium Perfecti PassTvi и

Imperfectum IndicatTvi от

"esse"

Futurum

Participium Perfecti PassTvi и

Futurum

I от

"esse"

Casus

Nom.

Gen.

Dat.

Acc.

Abl.

Sing.

qul

quae

quod

cuius

cul / cui*

quem

quo

quam

qua

quod

quo

quT

quorum

quae

quarum

quae

quorum

quibus

quos

quas

quae

quibus

Данная форма произносится односложно.

1. Scipionis

flliae

aerario dotem acceperunt, quia nihil

illis

reliquerat

pater. (Sen.)

Leonidas regi Persarum,

qui

scripserat: "Mitte arma!", rescripsit:

"Veni

sume!".

Militum

vires

inopia frumenti deminuerat.

(Caes.)

Multis

hostibus,

qui ex

incendiis

servaverant, interfectis urbs

Romanis capta

est.

5. Antlquis temporibus forum Romanum rostris navium expugnatarum ornatum

erat.

Loca amoena

facile

otio feroces militum animos molliverant. (Sali)

7. Galli Transalplni,

qui in

Italiam irruperant, caesi sunt.

Carthagine capta milites

Romani,

qui

urbem invaserant,

nec

sacris

nec

privatis aedificiis pepercerunt.

9. Helvetii

vicis

relictis

iam per

fines Sequanorum copias suas traduxerant

et in

Aeduorum flnes pervenerant.

(Caes.)

10.

Magna multitudo undique

Gallia

perditorum hominum convenerat.

(Caes.)

11. Si а те rogatus eris, nonne

respondebis? 12. Si perdiderit Phidias statuam, protinus alteram faciet. (Sen.)

13.

Si <...>

Verris

similis

fuero, non magis mihi deerit inimlcus, quam

Verri

defuit.

(Cic.)

14. Si fatum tibi ex hoc

morbo convalescere,

sive

tu medicum

adhibueris,

sive

non adhibueris, convalesces. Si fatum tibi est ex hoc morbo non

convalescere,

sive

tu medicum adhibueris,

sive

non adhibueris, non conva-

lesces.

(Cic.)

15. Philippus, Macedonum rex, Lacedaemoniis scripsit: "Si in

Laconicam venero, finibus

vestris

vos expellam." Lacedaemonii ei rescripserunt:

"Si." 16. Legati Persarum Atheniensibus dixerunt: "Nisi regi nostro aqua et terra

data

erit, urbs vestra delebitur, coniuges liberique in servitutem abducentur."

17. Donec eris

felix,

multos numerabis amicos.

Tempora si fuerint nubila, solus eris. (Ov.)

18. ...Carpiteflorem

Qui nisi carptus erit, turpiter

ipse

cadet. (Ov.)

19. Heredem tibi me, Catulle, dicis.

Non

credam, nisi legero, Catulle. (Mart. XII, 73)

QUI,

QUAE, QUOD

22. Movemur locis

ipsis,

in quibus eorum, quos diligimus, adsunt

vestigia.

(Cic.)

23. Omnes nos in iis linguis, quas non intellegimus, quae sunt

innumerabiles, surdi profecto sumus.

(Cic.)

24. Libenter homines, quod volunt,

credunt.

(Caes.)

25. Alexander Magnus omnes, qui proelio superfuerant, crucibus

affixit.

(Iust.) 26. Quid est, Catillna? Num dubitas id me imperante facere, quod

iam tua sponte

faciebas?

(Cic.)

27. Caelum, non animum, mutant qul trans таге currunt. (Hor.)

28. Stultum (e)st timere, quod

vltarl

non potest. (Syr.)

29. Quae tua sunt, tib(i) habe; quae mea, redde mihi. (Mart.)

30. Iamqu(e) opus

exegi,

quod пёс Iovis ira пес

ignis,

Nec

poterit ferrum пес edax abolere vetustas. (Ov.)

31.

Quem recitas, meus est, б Fidentine,

libellus.

Sed male cum recitas, incipit

esse

tuus. (Mart. I, 38)

32. Primus amor Phoebi

— Daphne

Peneia

, quem поп

Fors

ignara

dedit, sed

saeva

Cupidinis ira. (Ov.)

Abl. Sing. m от hic, haec,

hoc;

Phoebus, -i m —- Феб, Аполлон;

Daphne,

-es/— Дафна,

дочь речного бога

Пенея;

Peneius, -а, -ит — Пенеев;

ignarus, -а, -ит — незнающий.

EUCLlDE

Temporibus antiquis discordia inter Athenas et Megara fuerat. Qua de causa

Athenienses prohibuerant Megarenses

cives

Athenas intrare. Placuerat populo:

"Si qui Megarensis in urbem nostram venerit, capite damnabitur."

Tum

Euclldes Megarensis, qui ante id decretum et

esse

Athenis et audire

Socratem

consueverat, eo decreto cognito sub noctem tunica longa muliebri

indutus

Athenas ad Socratem commeabat. Itaque noctis tempore consiliorum et

sermonum

eius erat particeps, rursusque sub lucem eadem

veste

tectus evadebat.

(по

Gell

VII,

10)

AMICITIA ET

PECUNIA

Alexander, Philippi,

regis

Macedonum,

filius,

benevolentiam amicorum donis

sibi

conciliare studebat. Quod ubi Philippus animadvertit, eum talibus

fere

verbis

vituperavit: "Num ii tibi

fideles

erunt, quos pecunia conciliaveris?" Amor et

amicitia non auro, sed virtute comparantur.

Gratia,

Musa, tibi. Nam tu solatia praebes,

Tu спгаё requies, tu medicina venis,

Tu dux et comes es;

nos abducis ab Histro

medioque mihi das Helicone locum.

Tu mihi, quod rarum (e)st,

vivo

sublime dedistl,

Nomen,

exsequiis

quod dare fama solet.

(Ov.

TristialV,

10, 117-122)

16.

СТЕПЕНИ

СРАВНЕНИЯ

ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ

И НАРЕЧИЙ.

ABLATIVUS

COMPARATIONIS.

GENETlVUS

PARTITIVUS.

ABLATIVUS

MENSURAE

Образование

сравнительной

степени

прилагательных

для т, /: основа + ior (Gen. Sing. -ioris)

для п: основа + ius (Gen. Sing. -ioris)

Образование

превосходной

степени

прилагательных

1. Основа +

-issimus,

-а, -ит

2. Nom. на -er +

-rimus,

-а, -ит

3. Основа +

-limus,

-а, -ит

(facilis, -e;

difficilis,

-e; similis, -e;

dissimilis, -e; humilis, -e; gracilis, -e)

1. Ех Nestoris lingua melle dulcior fluebat oratio.

(Cic.)

2. Constat officia

alia

esse

iuvenum, alia seniorum. 3. Nullus est locus domestica sede iucun-

dior.

(Cic.)

4. Gentes facilius est barbaras regere, quam animum suum

continere.

(Sen.) 5. Utilius est fortes milites

esse,

quam grandes.

(Vegetius)

6. Plinius Maior dicit omnes fontes aestate quam hieme gelidiores

esse.

7. Hostes

loco superiore occupato Romanos prohibere coeperunt.

(Caes.)

8. Ita sentio

Latmam

linguam non modo non inopem, ut

vulgo

putant, sed locupletiorem etiam

esse,

quam Graecam.

(Cic.)

9. Regibus boni quam mali suspectiores sunt

semperque eis aliena virtus formidulosa

est. (Sall.) 10. Pauci, quibus relicta est

anima, clausi in tenebris, cum maerore morte graviorem vitam exigunt. (Sall.)

11.

Dentium, oculorum dolor acutissimus est. (Sen.) 12. Ti. (=Tiberius)

Sempronius Gracchus iuvenum longe acerrimus fuit. 13. Multo miserior Dolabella,

quam ille, quem tu miserrimum

esse

voluisti.

(Cic.)

14. Omnium gentium, quae

Galliam incolebant, fortissimi erant Belgae. 15. Iugurtha — homo omnium, quos

terra sustinet, sceleratissimus. (Sall.) 16. Cum omnium

bellicosissimis

bellum

gessi:

multa castra cepi, multa

vastavi.

(Cic.)

17. Nemo celerius opprimitur, quam

qui nihil timet, et frequentissimum initium calamitatis est securitas. (Vell.) 18. Is

homo

mihi videtur

amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervenit, non

qui ascendit per alterlus incommodum et calamitatem.

(Cic.)

19.

Vilius

argentum (e)st auro, virtutibus aurum. (Hor.)

20. Nutrltur vento, vento restinguitur ignis.

Lenis alit flammas, grandior aura necat. (Ov.)

Formidulosus, -a, -um — пугающий, страшный;

videor — кажусь.

СУППЛЕТИВНЫЕ СТЕПЕНИ СРАВНЕНИЯ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ

Gradus

positivus

bonus, -а, -um

malus, -a, -um

magnus, -a, -um

parvus, -a, -um

multi,

-ae, -a

Gradus

comparatlvus

melior, -ius

peior, -ius

maior, -ius

minor,

minus

Sing.

f—;

n plus

Pl plures, plura

Gradus

superlatlvus

optimus, -a, -um

pessimus, -a, -um

maximus, -a, -um

minimus, -a, -um

plurimi, -ae, -a

21.

Pessimum inimicorum genus — laudantes. (Tac.) 22. Turpis

fuga

mortis

omni

est morte peior.

(Cic.)

23. Non omnia apud priores meliora. (Tac.) 24. Qui

prior strinxerit ferrum, eius victoria erit. (Liv.) 25. Nihil est agri cultura melius,

nihil dulcius, nihil homine libero dignius.

(Cic.)

26. Minus habeo, quam speravi,

sed fortasse plus speravi, quam debui. (Sen.) 27. Maximis minimisque corporibus

par est dolor vulneris. (Sen.) 28. Iovem propter beneficia populus Romanus

optimum,

propter vim maximum nominavit.

(Cic.)

29. <Caesar> maturat ab Urbe

proficisci

et quam maximis potest itineribus in Galliam ulteriorem contendit et

ad Genavam pervenit.

(Caes.)

30. Plerumque in summo periculo timor

misericordiam non recipit.

(Caes.)

31. Plinius Maior memoriam necessarium

maxime vitae bonum

esse

scripsit. 32. C.Volusenus, qui in Britanniam cum navi

longa praemissus erat, a Caesare magis strenuus, quam alii principes, putabatur.

33.

Crocodilis superior pars corporis dura $t inpenetrabilis

est etiam maiorum

animalium dentibus; at inferior mollis et tenera. (Sen.) 34. Aquam salubrem aeris

quam simillimam

esse

oportet, quia aquarum salubrium odoriiullus

esse

debet.

35.

Aliquando M. Tullius Cicero orator in foro generum suum P. Cornelium

Dolabellam, qui homo humillima statura erat, vidit longo gladio accinctum.

"Quis, — inquit, — generum meum ad gladium alligavit?"

Infmitivus praesentis отложительного глагола; см. proficiscor;

inpenetrabilis, -e —

непроницаемый.

СТЕПЕНИ СРАВНЕНИЯ НАРЕЧИИ

СУППЛЕТИВНЫЕ СТЕПЕНИ СРАВНЕНИЯ

Gradus

positTvus

bene

male

magnopere (очень)

parum

multum

Gradus

comparativus

melius

peius

magis

minus

plus

Gradus

superlatlvus

optime

pessime

maxime

minime

plurimum

36. Citius, altius, fortius. (Девиз Олимпийских игр с 1913 г.) 37. Potius sero,

quam nunquam. (Liv.) 38. Me benignius omnes salutabant, quam salutabant