Бударагина О.В. и др. (сост.) Хрестоматия по латинскому языку

Подождите немного. Документ загружается.

FORO ROMANO

Forum

Romanum mirum spectaculum oculis praebet. Aedificia magnifica

multaque monumenta in foro stant. Statuae deorum et dearum atque virorum

clarorum

vias

et forum ornant. Multi

viri

et feminae in forum veniunt. Agricolae

foro mercaturam faciunt; multi Romani de publicis consiliis

verbis

contendunt;

nonnulli

viri

in rostris sententias suas defendunt. Pueri autem circa statuas currunt

et ludunt. Multis in tabernis

viri

vina bibunt atque negotia agunt. Gloriam, gaudia,

negotia simul in foro invenis.

5. PRAESENS

INDICATIVI

PASSlVI.

ABLATIVUS

AUCTORIS.

ABLATlVUS

INSTRUMENTI.

NOMINATlVUS

ACCUSATIVUS

DUPLEX

Окончания

страдательного

залога

Sing.

-or

/ -r

-ris

-tur

-mur

-minl

-ntur

1. De te fabula narratur. (Hor.) 2. Ut salutamus, ita resalutamur. 3. Populus

ludis delectatur.

(Cic.)

4. Etiam magna regna delentur. 5. Poetae audiuntur,

leguntur, ediscuntur.

(Cic.)

6. Consilia saepe commutantur.

(Cic.)

7. Clavus clavo

pellitur.

(prov.)

8. Post laborem magnum bene dormltur. 9. Prudentia saepe vitantur

pericula. 10. Castra

vallo

fossaque muniuntur. 11. In Italia bene

vivitur.

12. Etiam

sine magistro vitia discuntur. (Sen.) 13.

Avaritia

neque copia* neque inopia

minuitur.

(Sall.) 14. Cicero summus orator habetur. 15. Fumi incendiorum procul

videntur. 16. Ubi vinci necesse est, expedit cedere. 17. A probis probari, ab

improbis improbari aequa laus est. 18. Fluvio Rheno lato et alto ager Helvetius а

Germanis

dividitur. 19. Nemo invltus audit, cum cogitur aut cibum sumere, aut

vivere.

(Petr.) 20. Incolae Galliae antlquae sua lingua Celtae, Latlna Galli

appellantur. 21. Plato poetas

filios

deorum appellat. 22. AntTqui iram initium

insaniae putant. 23. Litterae mihi a te dantur: "Fac Gaium amlcum tibi."

24. Grata femnt nymphae pro

salvls

dona maritls.

Ponitur

ad patrios barbara praeda deos. (Ov.)

DEGALLIAEINCOLIS

*- /

Gallia a

variis

populis incolitur. Populi Galliae lingua inter se differunt Galli

ab Aquitanis Garumna fluvio, a

Belgis

Matrona et Sequana dividuntur. Helvetii

reliquos Gallos virtute

praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis

contendunt.

Undique loci natura Helvetii continentur et non facile

fmitimis bellum

inferunt. Itaque terram suam relinquere et alias Galliae terras petere statuunt.

Aedui autem, populi Romani socii, a Helvetiis valde vexantur. Itaque auxilium а

Romanis rogant. Diu cum populis Galliae bellum geritur et tota Gallia a Romanis

superatur. De bello Gallico in C. Iulii Caesaris

Commentariis legimus.

Abl. Sing. от virtus, -utis/(III

скл.);

легко;

Gen. Sing. от Caesar.

6. МЕСТОИМЕНИЯ

ILLE,

ILLA,

ILLUD;

ISTE,

ISTA,

ISTUD;

IPSE,

IPSA,

IPSUM.

МЕСТОИМЕННЫЕ

ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ.

DATIVUS

COMMODI ET INCOMMODI.

DATIVUS

POSSESSIVUS

Особенности

склонения

местоимений

местоименных

прилагательных:

Gen.

Sing. (m,f, n) -Tus

Dat.

Sing. (m,f, n) -I

Senectus ipsa est morbus. (Тек) 2. Medice, cura te ipsum!

(Vulg.)

Valde

ipsas Athenas amo.

(Cic.)

4. Nulli est homini perpetuumbonum. (Pl) 5. Sibi parat

malum, qui alteri parat. 6. Utrumque vitium est — et cunctis credere et nulli.

7. Non est honestum aliud dicere, aliud sentlre. 8. Ad templum Delphicum illud

legitur: nosce te ipsum. 9. Fini tandem falsum istud spectaculum! 10. Natura aliud

alii iter ostendit. (Sall.) 11. In poetis non Homero soli locus est. (jp'c.) 12. Populi

Romani

totiusque Italiae mira concordia est. 13. Non vitae, sed scholae

discimus. (Sen.) 14. Non nobis tantum

vivimus,

sed amlcis etpropinquis nostris.

15. Aegroto, dum animus est,

spes

est. 16. Aurum et argentum et alia domum

regiam comportant, ibi illa et domum

et se ipsos comburunt

. 17. Qui malus ipse

sibi

est, non bonus est ulli. 18. Miserrimum

est arbitrio alterlus

vivere.

(Syr.)

Acc. Sing. от domus, -us/(IV

скл.);

в первом случае он отвечает на вопрос куда? и

переводится 'в дом';

имеются в виду жители нумидийского г. Талы, не пожелавшие сдаться

римлянам

во время Югуртинской войны

(111-105

гг. до Р. X.);

превосходная степень от

miser, -era, -erum; зд. Nom. Sing. neutrum.

BELLO

PUNICO

SECUNDO

Multos iam annos Carthaginienses

contra populum Romanum bellum gerunt.

Tandem

Scipio magnis cum copiis in Africam sine ullo periculo se traicit. Uni

tantum

viro

Carthaginienses

patriam committunt, itaque Hannibalem

ex Italia

revocant. Hannibal invltus paret, statim totis cum copiis Zamam oppidum petit.

Ibi

Romanum ad colloquium vocat, solus cum solo frustra

verbis

contendit.

Denique

uterque dux armis decertare studet, utriusque copiae ad pugnam

parantur,

alii alia de causa pugnam postulant. Alter dux alterlus merita non

ignorat, itaque neutri victoria certa est.

Utri

viro fortuna belli

fovet?

Utri

populo

imperare, utri

servlre

oportet?

Пуническая война между Римом и Карфагеном происходила в

218-201

гг. до Р. X.;

Nom.

Pl. (III

скл.);

Асе. от Hannibal, -is m (III

скл.).

IMPERFECTUMINDICATIVI

ACTIVI

ЕТ

PASSIVI.

IS, EA, ID.

DATlVUS

DUPLEX

Образование

Imperfectum

Indicatlvi

Основа инфекта + суффикс: -Ьа- (I, II спр.) / -eba-

(III,

IV спр.) + личные окончания

sum,fui,

esse

Imperfectum

IndicatTvi

Sing.

1. eram eramus

2. eras eratis

3. erat erant

Casus

Nom.

Gen.

Dat.

Acc.

Abl.

Sing.

eius

eum

eam

el(il)

eorum

eae

earum

eorum

els (ils)

eos eas ea

els (ils)

1. In eo libro tuo tecum ipse pugnabas. 2. Meum mihi placebat,

illi

suum.

(Cic.)

3. Amlcus eius magnam dis (=deis) gratiam habebat. 4. Augustus somnia neque

sua neque aliena de se neglegebat. (Suet.) 5. lam frumenta maturescere

incipiebant.

(Caes.)

6. Litterae imprlmis in Graecia florebant. 7. Condiunt

Aegyptii

mortuos et eos servant domi

.(C/c.) 8.

Viri

in eo culpa, si femina modum

excedit. (Tac.) 9. Apparet id quidem etiam caeco. (Liv.) 10. Altera puella ab eo

amabatur, altera а те. 11. In bello frumentum copiis Romanis a sociis eorum

parabatur. 12.

Viri

magni non sine causa praeponebant rusticos Romanos

urbanis. (Varr.) 13. SolebantGraeci saxeamonumenta exstruere in loco victoriae,

quod

Romani non faciebant. 14.

Alius

sum, quam ante eram; alii sumus, quam

pridie eramus. 15. Sparta antlqua muris non cingebatur: ei oppido pro muris

viri

erant.

16. Cicero et erat et habebatur vir clarus. 17. Oppida populorum antiquorum

interdum

incendiis delebantur. 18.

Alter

alteri odio est. (Pl.) 19. Locus

ipse

erat

praesidio barbaris.

(Caes.)

20. Eloquentia

viris

claris magno ornamento est.

'Condio,

4 — бальзамировать;

форма местного падежа (LocatTvus); перевести 'дома';

Асе. Sing. neutrum от qui, quae, quod.

CAPITOLIO

Primo

Romani totum Capitolium muro cingebant, postea summus modo

clivus

muniebatur. Ibi castellum et templum Capitolmum erant. Id templum

sexto

ante

Christum natum

saeculo exstruebatur. Propterea quod incendia Romae saeviebant,

Sulla,

Augustus,

Vespasianus

Domitianusque templum renovabant. Ibi libri

Sibyllae

Cumanae

a Romanis conservabantur. ^

Templum quadratum, in Capitolio situm, tres cellas

habebat. Mediam cellam

Iuppiter

Optimus

jyiaximus

obtinebat, reliquas primo Mars et Quirmus, postea

Iuno

et Minerva. A foro Romani Capitolium ascendebant, cum triumphum agebant,

magnaque in pompa etiam spolia secum portabant et captlvos ducebant.

Capitolium saxum Tarpeium

habebat, unde Romani antlqui

viros

nefarios

deiciebant

. Iuno Moneta

etiam in

clivo

templum habebat, ibi nummi a Romanis

fabricabantur

Clivus, -i m — холм;

до рождества Христова;

Sibylla

Cumana — Сивилла Кумекая (из

г. Кумы), прорицательница и жрица Аполлона;

cella, -ае/— комната; часть храма;

Юпитер

Всеблагой и Величайший;

saxum Tarpeium — Тарпейская скала;

de(i)icio, -ieci, -iectum,

-ere — сбрасывать;

Iuno Moneta — Юнона Монета; Moneta ('советчица')

-fp-

одно из прозвищ

Юноны,

связанное с глаголом топёге (напоминать, наставлять советом). Поскольку в ее храме

находился монетный двор, словом moneta стали называть и сами деньги;

fabrico, 1 —

изготовлять.

FUTURUM

PRIMUM

INDICATIVIACTIVI

PASSlVI.

ПРОИЗВОДНЫЕ

ГЛАГОЛЫ

ОТ "ESSE".

GENETlVUS

CHARACTERISTICUS

Образование

Futurum

Основа инфекта +

спряжение

+ суффикс

-Ь-

+ личные окончания

III,

IV спряжение

+ суффикс

-а-

лицо

Sing.)

-ё-

+ личные окончания

sum,fui,

esse

Futiirum

Sing.

1. его erimus

2. eris eritis

3. erit erunt

Serva

me,

servabo

te. (Petr.) 2. Quando ego te

videbo?

(Pl.) 3. Cras

credemus, hodie nihil.

(prov.)

4. Qui fodit foveamproximo, incidet in eam.

(prov.)

5. Contumeliam si dices, audies. (PL) 6. Post prandium stabis, post cenam

ambulabis.

(prov.)

7. Dabitur tibi magnum malum. (Pl.) 8. Amlcus

verus

pecunia

non

parabitur. 9. Mala, unde minime

exspectabuntur, erumpent. 10. <Leonidas,

rex Lacedaemoniorum, inquit

>: "Prandete, Lacedaemonii: hodie apud inferos

fortasse

cenabimus."

(Cic.)

11. Antigonum

filius

eius interrogabat: "Quando castra

movebimus?" Tum Antigonus: "Num, — inquit, —

solus

tubae sonum non

audies?" 12. Creditor: "Novem talenta mihi debentur." Debitor: "Atque in

posterum, ut credo, debebuntur."

{comoedia

XVI

saeculi)

13. Mutari fata non

possunt.

(Cic.)

14. Stellae caeli nunquam a nobis numerari poterunt. 15.

Ades

amlcis, amlci tibi aderunt.

(prov.)

16. Malus etsi

obesse

non potest, tamen

cogitat. (Syr.) 17. Invidere

viris

bonis miserorum est. 18. Generosi animi et

magnifici est iuvare et prodesse.

(prov.)

19. Pueri Romanorum antiquorum in foro

et in iudiciis aderant, ubi

viros

claros audlre poterant. 20. Iustitia sine prudentia

multum

poterit, sine iustitia nihil

valebit

prudentia.

(Cic.)

21. Ignosco tibi, si neque

eorum praescripta observare neque nostra poteras. 22. Qui non est vir bonus

poterit nihilo minus

medicus

esse,

potest gubernator, potest grammaticus

tam,

mehercules

, quam coquus

23.

Cenabis bene, mi Fabull(e), apud те.

(Catuli)

24. 6 rus! Quand(o) ego t(e) aspiciam? (Hor.)

25.

Candida те capiet, capiet те

flava

puella. (Ov.)

26. Donec eris

felix,

multos numerabis amicos. (Ov.)

27. Aut prodesse volunt aut delectare poetae,

Aut simul et iucund(a) et idonea dicere vitae. (Hor.)

28. Non amo te , Sabidi, nec possum dicere quare:

Нос

tantum possum dicere: "Non amo te." (Mart I, 32)

Менее всего;

3 л. Sing. от недостаточного глагола inquam;

vir bonus — зд. человек

благородного происхождения;

nihilo minus — тем не менее;

grammaticus, -i m —

грамматик,

ученый-языковед;

клянусь Геркулесом!;

coquus, -i m — повар;

Асе. Sing.

neutrum

от hic, haec, hoc.

TAURUSETMUSCA

cornu

tauri parva sedebat musca. "Si te nimis gravo, — inquit, — statim

avolabo." Tum taurus: "Ubi es? Nihil sentio."

Abl. Sing. от cornu, -us n (IV

скл.).

PERFIDIA

PUNlTA

Olim bellum erat inter Romam et Falerios

, oppidum Romae proximum, et

Romani

ante Falerios castra habebant. Pueri autem Faliscorum

etiam in bello

extra oppidum se exercebant. Aliquando Faliscus quidam cum pueris nonnullis

castra Romana intrat et Romanis dicit: "Frustra oppidum nostrum oppugnabitis:

armis id expugnare non poteritis, sed dolo incolas superabitis.

Videtis

pueros

istos: eos

vobis

mando ac ita Romanis victoriam paro." Sed Romani ei respondent:

"Contra

viros

arma habemus, nunquam ea contra pueros capiemus. Semper armis

pugnamus; itaque Faliscos dolo insidiisque superare non possumus. Pueros domum

remittemus,

te autem merito puniemus."

Текст

из учебника: Латинский язык / Под ред. В. Н. Ярхо и В. И. Лободы. 7-е изд. М.,

2002. С. 243.

PunTtus, -а, -um —

наказанный;

Falerii, -orum m — Фалерии, город в Этрурии;

Faliscus,

-\т — представитель племени фалисков.

ТРЕТЬЕ

СКЛОНЕНИЕ:

СОГЛАСНЫЙ

ТИП.

ABLATlVUS

SEPARATIONIS.

ABLATIVUS

MODI

Третье

склонение

Casus

Nom.,

Voc.

Gen.

Dat.

Асе.

Abl.

Sing.

-s / нулевое

нулевое

-is

-I

-em

Nom. Sing.

-e(-I)

-es

-a (-ia)

-um

(-ium)

-jfbus

-es

Nom.Pl.

-Ibus

1. De pictore, sculptore, factore nisi artifex iudicare non potest. (Plin. Minor)

2. Doloris medicmam a philosophia peto.

(Cic.)

3. Docto homini et erudlto

vivere

est cogitare.

(Cic.)

4. Homines, dum docent, discunt. (Sen.) 5. Dos dabitur

virgini. (Pl.) 6. Nomen atque omen. (Pl.) 7. Nomina sunt odiosa.

(prov.)

8. Nemo

sine crimine

vivit.

9. Germania et Gallia et Italia

rivis

fluminibusque abundant

10. Amlcus Plato, sed magis amlca veritas.

(prov.)

11. In vino veritas, in aqua

sanitas.

(prov.)

12. Sperne voluptates. (Hor.) 13. Oratores cum severitate, poetae

autem

cum voluptate audiuntur. 14. Magnus numerus militum per Romam

silentio in Aventlnum

pervenit. 15. Caesar dat tuba signum militibus

suis

atque

ex oppido educit. 16. Est natura hominum novitatis avida. (Plin. Maior)

17. Horatius auream mediocritatem diligebat. 18. Malum est in necessitate

vivere,

sed in necessitate

vivere

necessitas nulla est. (Sen.) 19.

Virtus

solaneque

datur

dono neque accipitur. {Sall.) 20. Gloria umbra virtutis est. (Sen.) 21. Is

homo

vestrae salutis causa periculum suum neglegebat. 22. In

fuga

salutem

sperare dementia est. (Sall.) 23. Non liberat diadema

capitis dolore. 24. Nemo

sua causa iudex

esse

potest.

(prov.)

25. Pacem cum hominibus, bellum cum

vitiis

habe. (Syr.) 26. Neque ingenium sine discipllna aut discipllna sine ingenio

perfectum artificem potest efficere. (Vitr.) 27. Corrumpunt bonos mores

colloquia mala.

(prov.)

28.

Aliud

est poetarum more verba fimdere, aliud —

ratione et arte distinguere.

(Cic.)

29. О tempora, о mores!

(Cic.)

30. Animi

voluptates et dolores nascuntur

e corporis voluptatibus et doloribus.

(Cic.)

31.

Nemo liber est, qui corpori

servit.

(Sen.) 32. In Britannia est pecorum magnus

numerus.

(Caes.)

33. Munera etiam deos vincunt. (Sen.) 34. Nunquam malum

malo nec vulnus curatur vulnere.

(prov.)

35. Opera Ciceronis permulta sunt.

36. In pulchra Venere semper certat dolor et gaudium.

37. Sed timidi (e)st optare песет. (Ov.)

38. Temporibus

servire

decet.

(prov.)

39. Gaudia principium nostri sunt saepe doloris. (Ov.)

40. Cantica

gignit

amor et amorem cantica gignunt. (Anth. Lat.)

41.

Sin(e) amore iocisque nil (=nihil) est iucundum. (Hor.)

42. Armaqu(e) in armatos

sumere iura sinunt. (Ov.)

43.

Tempora mutantur, nos et mutamur in

illis

Abundo, 1 — изобиловать;

Aventmus, -i m — Авентин (один из холмов

Рима);

diadema,

-atis n — диадема

(знак

царского достоинства);

форма, от отложительного глагола nascor;

перевести 'рождаются, появляются';

armatus, -а, -um — вооруженный;

фраза при-

писывается франкскому императору Лотарю I (IX в.).

AETATIBUS

Publius Ovidius Naso in libro primo Metamorphoseon

de quattuor aetatibus

narrat.

Aetate aurea pax aeterna atque libertas in terris erat. Nondum

reges

bella

gerebant, nondum milites a ducibus ad arma vocabantur. Quamquam populus sine

legibus

vivebat

et poena aberat, homines tamen rectum et virtutem colebant. Tellus

fruges

per se dabat. Ver aeternum erat. Ita homines temporibus Saturni vivebant.

Postea sub Iove

mundus erat. Rex hominum deumque annum in quattuor

spatia — hiemem, ver, aestum

et autumnum — dividit. Ea aetas argentea a poeta

vocatur. Post illam aetas aenea succedit —

saeva,

non tamen scelerata. Suam

aetatem Ovidius ferream putabat. Ex rapto

vivitur,

non hospes ab hospite tutus

est, non socer a genero. Pudor

fugit,

fraudes insidiaeque ei succedunt. Pietas

scelere vincitur et iustitia terras relinquit.

'Gen.

Pl. от metamorphoses, -eon/— превращения; поэма Овидия «Метаморфозы»

(греческие слова могли сохранять падежные окончания родного

языка);

АЫ. от Iuppiter;

Асе. от aestus, -us m (IV

скл.).

10.

ТРЕТЬЕ

СКЛОНЕНИЕ:

ГЛАСНЫЙ

И СМЕШАННЫЙ ТИПЫ.

ABLATIVUS

LOCI

1. Маге movetur ventis.

(Cic.)

2. Маге Rubrum colore non abhorret а

ceteris.

(Curt.)

3. In mari aquam quaerit.

(prov.)

4. In таге fundis aquas. (Ov.)

5. Alter frenis eget, alter calcaribus.

(Cic.)

6. A mari usque ad таге. (Девиз на

гербе

Канады)

7. Carthago terra marique imperio Romano imminebat. 8. Finis

coronat

opus.

(prov.)

9. Amlcus verus — rara

avis.

(prov.)

10. Ex ungue

leonem.

(prov.)

11. Hostium munera — non munera.

(prov.)

12. Fames artium

magistra.

(prov.)

13. Ovum sine ave et

avis

sine ovo

gigni

non potest.

(Cens.)

14. Oculis magis quam auribus credimus. (Liv.) 15. Nocturnorum animalium,

veluti felium, in tenebris

flilgent

oculi. (Plin. Maior) 16. Legiones a hostibus ex

oppido educebantur. 17. In toto orbe terrarum nota est Punica calliditas. 18. Galli

spatia temporis numero noctium finiebant. 19. Maria vel a provinciis, vel ab insulis,

vel a civitatibus nomen accipiunt. (Serv. adAen.) 20. Urbi et orbi

.21. Raro simul

hominibus bona fortuna bonaque mens datur. (Liv.) 22. Bonae mentis soror est

paupertas. (Petr.) 23. Summo in monte fons aquae magnus erat. 24. Urbes

constituit aetas, hostes interdumpaucis horis delent. 25. Castra summo in monte —

loco opportuno — a militibus Romanis ponebantur. 26. Helvetii reliquos Gallos

virtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt, cum

aut

suis

finibus eos prohibent, aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt.

(Caes.)

27. Carmina morte carent. (Ov.)

28. Mens san(a) in corpore sano. (luv.)

29.

Vina

bibunt homines, animalia cetera — fontes.

(prov.)

30. Navita

de ventis, de tauris narrat arator;

Enumerat

mlles vulnera, pastor oves.

(Prop.)

31.

Tu mihi sola places, nec iam te praeter in Urbe

Formosa (e)st oculis ulla puella meis. {Tib.)

32. Nat lupus inter oves,

fulvos

vehit unda leones,

Unda

vehittigres

... (Ov.)

Формула

благословения

римского

папы

при

избрании

и при его

обращении

като-

лическому

миру;

зд.

urbs

Roma;

navita

nauta,

-ae m;

Овидий

описывает

потоп.

DE MIRACULIS URBIS

BABYLONIS

Septem

miracula

mundi

grammaticis

AlexandrTnis

nominantur:

pyramides

Aegyptiae,

moenia

Babylonis,

horti

Semiramidis

statua

Iovis

Olympii,

templum

Dianae

Ephesiae

sepulchrum

regis

Mausoli

statua

Solis

Rhodi

sita.

Pharus

AlexandrTae

exstruitur

miraculisque

ceteris

additur.

In toto

orbe

terrarum

latitudo

moenium

urbis

Babylonis

nota

erat:

duae

quadrlgae

etiam,

inter

occurrebant,

sine

periculo

currere

poterant.

Tanta

moenium

latitudo

rulnis

adhuc

apparet.

Urbs

Babylon

etiam

hortos

claros

habebat.

Alii

Semiramim,

alii

Cyrum

regem

Assyriae,

alii

Artaxerxen

regem

Persarum,

conditores

eius

horti

putant.

Babyloniorum

fines

inter

amnes

Euphraten

Tigrim

patebant.

Hortus

colle

erat

aqua

Euphratis

amnis

irrigabatur.

Itaque

locus

erat

arboribus

plenus,

vocibus

avium

amoenus.

Ibi

reges

quieti

dabant.

Grammaticus,

-i m —

грамматик;

ученый;

Alexandna,

-ae/—

Александрия,

город

Египте;

Alexandrlnus,

-а, -um —

александрийский;

Semiramis,

-idis

f {Асе.

Semiramim)

—

Семирамида, вавилонская царица;

Gen. от Iuppiter;

Diana Ephesia — Диана Эфссская;

Mausolus, Л т— Мавзол, царь Карий IV в. до Р. X.;

Pharus, -i/— Фарос (остров);

зд. метонимически: Фаросский маяк;

см. duo;

Cyrus, -\ т — Кир;

Artaxerxes,

-is m —

Артаксеркс {Асе. Artaxerxen);

Euphrates, -is m — Евфрат (Асе. Euphraten);

Tigris,

-is m

(Асе. Tigrim) — Тигр.

11.

ТРЕТЬЕ

СКЛОНЕНИЕ:

ИМЯ

ПРИЛАГАТЕЛЬНОЕ.

PARTICIPIUM

PRAESENTIS

ACTlVI.

ABLATlVUS

GENETlVUS

QUALITATIS

1. Nihil tam volucre est, ut maledictum.

(Cic.)

Alcibiades,

vir acri ingenio,

civibus

suis

non semper consiliorum salubrium auctor erat. 3. A

Xerxe,

rege

Persarum, magnus numerus copiarum pedestrium

et equestrium Hellespontum

transportabatur

. 4.

Vita

brevis

est, ars longa. 5. Omnia mea mecum porto.

6. Amicorum sunt communia omnia.

(Cic.)

7. Nulla ars tam necessaria est omni

generi hominum, quam mediclna. (Quint.) 8. Nocere

facile

est, prodesse

difficile.

(Quint.) 9. Nullum periculum communis salutis causa recusabo.

10. Similia

similibus

curantur. 11. Terra communis mater est omnium morta-

lium. (Liv.) 12. Neque animo aequo pauperes alienam spectant opulentium

fortunam. (Nep.) 13. Omnes et habentur et dicuntur tyranni, qui

potestate sunt

perpetua in civitate antea libera. 14. Fortes non modo fortuna adiuvat, sed multo

magis

etiam ratio.

(Cic.)

15. Incredibili sum sollicitudine de tua valetudine.

(Cic.)

16. Longum iter est per praecepta,

breve

efficax

per exempla. (Sen.) 17. Pari

periculo, sed fama impari boni atque

ignavi

erant. (Sall.) 18.

Vetera

proverbia

saepe simplicibus

verbis

prudentiam populi exprimunt

. 19.

Inter

hostes

discordiarum serere

causas sapientis est ducis

(Veget.)

20. Nullum summi ingenii

virum humilia delectare possunt. 21. Nulli ad alienarespicienti suaplacent. (Sen.)

22. Sed absentes tamen prosunt praesentibus. (Pl.) 23. Sero venientibus

ossa.

(prov.)

24. In castra ex urbe ad nos veniunt flentes principes. (Pl.) 25. Leo-

nidas militi nuntianti: "Hostes nobis propinqui sunt," — "Et nos, — inquit, —

hostibus propinqui sumus." 26. Diogenes muribus ad mensam subrepentibus

"En,

— inquit, — Diogenes quoque parasltos alit."

27. Omnia vincit amor.

(Verg.)

28. Non omnia possumus omnes.

(Verg.)

29. Labor omnia vincit | improbus.

(Verg.)

30. Difficile (e)st tristi

fingere

mente iocum. (Tib.)

31.

Protinus alter amat,

fugit

altera nomen amantis. (Ov.)

32. Militat omnis amans et habet sua castra Cupido. (Ov.)

33. Iamque mar(e) et

tellus

nullum discrimen habebant:

Omnia pontus erant. Deerant quoque litora ponto. (Ov.)

34. "Troia,

vale,

rapimur," — clamant dantqu(e)

oscula

terrae

"Troades

et patriae fumantia

tecta relinquunt. (Ov.)

35. Pallida mors aequo

pulsat

pede pauperum tabernas

Regumque turres.

(Hor.)

Pedester, -stris, -stre — пеший, пехотный;

Hellespontus, -i m — Геллеспонт;

trans-

porto,

1 —переправлять;

Nom. Plur. masculinum от qui, quae, quod;

exprimo, -pressi, -pressum,

-ere — выражать;

sero,

sevi,

satum, -ere — сеять, насаждать;

subrepo, -psi, -ptum, -ere —

подползать, подкрадываться;

Troas, Troadis/— троянка;

fumo, 1 — дымиться.

DECENTAURIS

Centauri

mira erant animalia, capite et pectore hominibus similes paresque,

reliquo autem corpore equis celeribus. Admirabili erant noti celeritate. Propter

incredibilem vini cupiditatem comites Bacchi appellabantur. Centaurus Chiron

insigni iustitia et sapientia erat, propterea multos et nobiles adulescentes educabat.

numero eorum adulescentium Achilles et Hercules noti sunt. Chiron solus e

centauris immortalis erat.

CLOELIA

Cloelia virgo, una ex obsidibus, quia castra Etruscorum forte ^aud procul a ripa

Tiberis erant, fallens custodes, dux agminis virginum, inter

tel£

hostium

Tiberim

tranat

sospitesque omnes

Romam

propinquos

restituit.

Quod

ubi

Porsennae

nuntiatur,

iratiis

legatos

Romam

mittit

Cloeliam

obsidem

deposcit.

Cloelia Etruscis

datur,

non

autem

ab iis

interficitur.

Itaque

Romani

pignus

pacis

foedere

restituunt

et rex

Etruscorum,

virtutem

colens,

virginem

parte

obsidum

donat.

modo

pax

redintegratur

Romani novam

femina

virtutem

novo

genere

honoris

—

statua

equestri

—

donant.

Sacra

via

ponitur virgo

insldens

equo.

(по Liv. II 13, 6-11)

Рассказ о римлянке Клелии, совершившей побег из этрусского плена, встречается также

у Вергилия и Ювенала;

trano,

1 — переплывать;

Асе. Sing. neutrum от qui, quae, quod;

перевести указательным местоимением.

Frater

ad eloquium

viridi tendebat ab aevo,

Fortia

verbosi natus

ad arma fori.

At mihi iam puero caelestia sacra placebant,

Inque

suum furtim Musa trahebat opus.

(Ov.

TristialV,

10, 17-20)

Eloquium, -ii n = eloquentia;

natus, -a, -um — рожденный.