Белазаровіч В.А Гістарыяграфія гісторыі Беларусі

Подождите немного. Документ загружается.

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь

УСТАНОВА АДУКАЦЫІ

«ГРОДЗЕНСКІ Д ЗЯРЖАЎНЫ УНІВЕРСІТЭТ

ІМЯ ЯНКІ КУПАЛЫ»

В. А. Белазаровіч

ГІСТАРЫЯГРА ФІЯ ГІСТОРЫІ БЕЛАРУСІ

Дапаможнік

па аднайменным курсе

для студэнтаў спецыяльнасцяў

1 – 21.03.01 – 01 – Гісторыя,

1 – 02.01.02 – 04 – Гісторыя. Замежная мова

Гродна 2006

УДК 303.446.4(476)

ББК 63.1(4 Беі)

Б 43

Рэцэнзенты: кандыдат гістарычных навук, дацэнт Н.У.Казлоўская,

кандыдат гістарычных навук, дацэнт А.І.Шаланда.

Пад агу льнай рэдакцыяй кандыда та гістарычных навук, прафесара І.П.Крэня,

доктара гістарычных навук, прафесара А.М.Нечухрына.

Рэкамендавана саветам гістарычнага факульт эта ГрДУ імя Я.Купа лы

Белазаровіч, В.А.

Гістарыяграфія гісторыі Беларусі : дапаможнік / В.А.Белаза-

ровіч ; пад агульн. рэд. І.П.Крэня, А.М.Нечухрына. – Гродна : ГрДУ,

2006. – 346 с.

ISBN 985-417-858-7

Дапамо жнік змяшчае разгорнутую панараму развіцця гістарыяграфіі гісторыі

Беларусі ад з’яўлення першых гістарычных звестак пра Беларусь па сённяшні дзень.

Выданне ўтрымлівае тэматыку і планы заняткаў, спіс літаратуры, тэматыку рэфера-

таў, тэсты для самаправеркі.

Прызна чаны для спецыялістаў па гісторыі гістарычнай навукі, студэнтаў-гісто-

рыкаў, выкладчыкаў гісторыі Беларусі.

УДК 303.446.4(476)

ББК 63.1(4 Беі)

ISBN 985-417-858-7 © Белазаровіч В.А., 2006

Б 43

Прадмова

Пераход да нацыянальнай гістарычнай канцэпцыі ў Беларусі ,

які быў здзейснены ў першай палове 90-х гг. ХХ ст., прадвызначыў

увядзенне ў праграмы ВНУ курса «Гістарыяграфія гісторыі Бела-

русі». Гэтая спецыяльная гістарычная дысцыпліна прадугледжвае

вывучэнне творчасці гісторыкаў, навуковых кірункаў, вызначэнне

іх ролі ў айчыннай гістарыяграфіі. Асобная ўвага надаецца аналізу

дзейнасці навуковых і навуча льных установаў гістарычнага про-

філю ў Беларусі. У дапаможніку ахопліваецца перыяд гісторыі гіста-

рычнай думкі Беларусі ад яе вытокаў па сённяшні дзень.

Выкладанне курса пабудавана на аснове праграмы «Гістарыя-

графія гісторыі Беларусі» для студэнтаў гістарычных спецыяль-

насцяў, зацверджанай Саветам Грод зенскага дзяржаўнага універ-

сітэта імя Янкі Купалы. Дапаможнік утрымлівае тэматыку і планы

лекцыйных і практычных заняткаў, літаратуру да іх. Для паглыб-

ленага вывучэння прапануюцца прыкладныя тэмы р эфератаў па

асобных пыт аннях гістарыяграфіі гісторыі Беларусі. Кожная тэма

мае тэкставае суправаджэнне. Да кожнай тэмы ёсць праверачныя

тэсты, разлічаныя як на веданне фактычнага мат эрыялу, так і на

яго аналіз. Адказваючы на іх, студэнты могуць ацаніць ступень

засваення і разумення той ці іншай тэмы айчыннай гістарыяграфіі.

У працэсе падрыхтоўкі да семінарскіх заняткаў спачатку не-

абходна праглядзець канспект лекцыяў, прысвечаных вывучаемай

тэме. Затым – прачытаць тэкст дапаможніка, прааналізаваць спіс

рэкамендаванай літаратуры, які складаецца з манаграфіяў, наву-

чальных дапаможнікаў, абагульняльных навуковых працаў, наву-

ковых артыкулаў. Заключным момантам ёсць вывучэнне літарату-

ры і работа з праверачным тэстам.

Тэма 1. Уво дзіны

План

1. Прадмет курса «Гіст арыяграфія гісторыі Беларусі».

2. Задачы курса «Гістарыяграфія гісторыі Беларусі».

3. Прынцыпы і метады гістарыяграфічнага пазнання. Гістарыягра-

фічны факт і гістарыяграфічная крыніца

4. Праблема перыядызацыі гістарыяграфіі гісторыі Беларусі.

5. Станаўленне гістарыяграфіі гісторыі Беларусі як навукі.

Рэкамендаваная літ аратура

1. Барг, М.А. Категории и методы исторической науки / М.А.Барг. –

М.: Наука, 1 984. – 342 с.

2. Белазаровіч, В.А. Асноўныя этапы гіст арыяграфіі гісторыі Бела-

русі (да праблемы перыядызацыі) / В.А.Белазаровіч // Подготовка педа-

гогических и научных кадров историков и развитие исторической науки в

Беларуси: материалы респ. науч. – практ. конф., 30 сент. 2004 г., Гродно /

Грод. гос. ун-т; под ред. Е.А.Ровбы, А.Н.Нечухрина, И.П.Креня. – Грод-

но: ГрГУ, 2005. – С. 131 – 134.

3. Біч, М.В . Гістарыяграфія / М.В.Біч // Беларуская Энцыклапедыя.

У 18 т. – Мн.: БелЭн, 1997. – Т. 5. – С. 273 – 274.

4. Дербов, Л.А. Введение в изучение истории / Л.А.Дербов. – М.:

Высш. шк., 1981. – 184 с.

5. Достижения исторической науки в БССР за 50 лет (1919 – 1969

гг.). Краткий очерк / под ред. И.С.Кравченко и З.Ю.Копысского. – Мн.:

Наука и техника, 1970. – 96 с.

6. До стижения исторической науки в БССР за 60 лет / Поболь Л.Д.

[и др.]; под ред. З.Ю.Копысского и П.Т.Петрикова. – Мн.: Наука и техни-

ка, 1979. – 80 с.

7. Завелев, А .И. Историографическое исследование: методологичес-

кие аспекты / А.И.Завелев. – М.: Высш. шк., 1987. – 159 с.

8. Игнатенко, А.П. Введение в историю БССР / А.П.Игнатенко. – Мн.:

Высш. шк., 1965. – 48 с.

9. Иоффе, Э.Г. Пичета как историк социально-экономического раз-

вития Белоруссии в эпоху фео дализма (ХVI – первая половина ХVII века) /

Э.Г.Иоффе; автореф дис. на соиск. уч. степ. канд ист. наук: 07.00.09 – ис-

ториография и источниковедение. – Мн., 1974. – 21 с.

10. Историография истории России до 1 917 г.: учебник для студ.

высш. учеб. заведений. В 2 т. / под ред. М.Ю.Лачаевой. – М.: ВЛАДОС ,

2003. – Т. 1. – С. 12 – 25.

11. Каспяровіч, М.І. Краязнаўства / М.І.Каспяровіч. – Мн.: Бел.

дзярж. выд-ва, 1929. – 160 с.

12. Методология истории: Учеб. пособие для студентов вузов /

А.Н.Нечухрин [и др.]. – Мн.: НТООО «ТетраСистемс», 1996. – 240 с.

13. Михнюк, В.Н. Становление и развитие исторической науки Со-

ветской Белоруссии (1919 – 1941 гг.) / В.Н.Михнюк; под ред. П.Т.Пет ри-

кова. – Мн.: Наука и техника, 1985. – 286 с.

14. Михнюк, В.Н. Историческая наука Белорусской ССР, 80-е годы /

В.Н.Михнюк, П.Т.Петриков. – Мн.: Наука и техника, 1987. – 120 с.

15. Наука в БССР за 30 лет. – Мн., 1949.

16. Навука ў Беларускай ССР за 40 год. – Мн.: Выд. АН БССР, 1958. –

С. 64 – 89.

17. Навука БССР за 50 год. – Мн.: Навука і тэхніка, 1968. – С. 52 – 78.

18. Наука Беларуси в ХХ столетии. – Мн.: Белорусская наука, 2001. –

С. 49 – 91.

19. Очерки истории историче ской науки в СССР / под ред. М.Н.Ти-

хомирова. – М.: Изд. АН СССР, 1955. – Т. 1.

20. Пет рыкаў, П.Ц. Перыядызацыя гісторыі гістарычнай навукі ў

БССР / П.Ц.Петрыкаў // Весці АН БССР. Сер. грамад. навук. – 1990. –

№6. – С. 52 – 65.

21. Петрыкаў, П.Ц. Асноўныя этапы гістарыяграфіі Беларусі / П.Ц.Пет-

рыкаў // Белар ускі гістарычны часопіс. – 2003. – №4. – С. 34 – 42.

22. Пичета, В.И. Введение в р усск ую ист орию (источники и историо-

графия) / В.И.Пичета. – М.: К оопер. «Наука и просвещение», 1922. – 205 с.

23. Шаўчук, І.І. Гістарыяграфія / І.І .Шаўчук // Энцыклапедыя гісто-

рыі Беларусі. У 6 т. – Мн.: БелЭн, 1996. – Т. 3. – С. 15 – 16.

24. Шчарбакоў В.К. Класавая барацьба і гістарычная навука на Бе-

ларусі / В.К.Шчарбакоў. – Мн.: Выд. Бел. АН, 1934. – 104 с.

Тэматыка рэфератаў

1. У.І.Пічэта – даследчык гісторыі гістарычнай навукі Беларусі.

2. З.Ю.Капыскі – даследчык гісторыі гістарычнай навукі Беларусі.

3. У.М.Міхнюк – даследчык гісторыі гістарычнай навукі Беларусі .

4. П.Ц.Пет рыкаў – даследчык гісторыі гістарычнай навукі Беларусі.

1. Прадмет курса «Гістарыяграфія гісторыі Беларусі».

Гістарычная нав ук а Беларусі прайшла складаны і супярэчлівы шлях

развіцця, асабліва ў савецкі час. Склалася сістэма ўстановаў гіста -

рычнага профілю, падрыхтаваны кваліфікаваныя кадры даследчы-

каў, назапашаны вялікі аб’ём гістарычных ведаў. Гістарычная на-

вука не можа развівацца без аналіза набытых звестак, вызначэння

ўкладу асобных вучоных і калектываў у вырашэнне навуковых праб-

лемаў. Яна мае патрэбу ў ацэнцы выкарыстаных вучонымі крыні-

цаў і іх інт эрпр этацыі, вызначэння метадалогіі даследавання, дак-

ладнасці вынікаў, новага ўкладу ў развіццё навукі. Усё гэта вызна-

чае высокую ролю гіст арыяграфіі гісторыі Беларусі сярод іншых

гістарычных дысцыплінаў.

Тэрмін «гіст арыяграфія» мае грэчаскае паходжанне і склада-

ецца з двух словаў: «гісторыя», што азначае «апавяданне аб міну-

лым», і «графо» – «пішу». Такім чынам, у прамым сэнсе «гістары-

яграфія» азначае «апісанне чаго-небудзь», «пісьмовае апавяданне

аб мінулым». Гэт ае значэнне т эрміна захавалася да ХХ ст., а тых,

хто займаўся гісторыяй, называлі «гістарыёграфамі». Напрыклад,

у дарэвалюцыйнай Расіі існавала званне прыдворнага гістарыёг-

рафа. Яно прысвойва лася вядомым вучоным і пісьменнікам

(Г.Ф.Мілеру, М.М.Шчарбатаву, М.М.Карамзіну). Пасада давала ім

вялікі грашовы аклад і доступ у архівы. Такую ж пасаду займаў і

нямецкі гісторык Л.Ранке.

У ХХ ст. значэнне тэрміна «гістарыяграфія» змянілася. Пад

ёю сталі звычайна разумець сукупнасць гістарычных работ, прыс-

вечаных той ці іншай праблеме або су купнасць даследаванняў, аб-

’яднаных агульнымі рысамі: нацыянальнымі (беларуская, расійская,

амерыканская гіст арыяграфія), тэарэтычнымі (ліберальная, два-

ранска-манархічная, марксісцкая гістарыяграфія), тэматычнымі

(гістарыяграфія ВКЛ, гістарыяграфія аграрнай гісторыі), хранала -

гічнымі (гістарыяграфія 20 – сярэдзіны 50-х гг., гістарыяграфія ся-

рэдзіны 50 – 80-х гг. ХХ ст.).

Не адразу зацвердзілася вызначэнне гістарыяграфіі як гісто-

рыі гістарычнай навукі, якое стала ўжывацца з пачатку ХХ ст. Па-

колькі гісторыя гістарычнай навукі – гэта працэс развіцця навукі і

яе падсістэм, то гістарыяграфія – гэта навуко вая дысцыпліна, якая

вывучае гэты працэс. Гістарыяграфія – гэта навука, якая выву-

чае працэс накаплення ведаў аб развіцці чалавечага грамад-

ства і пераўтварэння іх у навуку, характарызуе розныя погля-

ды на гіст арычныя з’явы, разглядае працэс удасканалення

метадаў гіст арычнага даследавання. Прадметам гістарыяграфіі

гісторыі Беларусі з’яўляецца гісторыя вывучэння айчыннай гісто-

рыі ў гістарычнай навуцы Беларусі.

Паколькі прадмет даследавання це сна звязаны з паняццем

«гістарычная навука», гістарыяграфія ўключае ў сябе два кірункі:

1) арганізацыя навукі (структура навуковых і вучэбна-наву ковых

установаў, падрыхтоўка кваліфікаваных кадраў, крыніцазнаўчая

база навукі, метадалагічная аснова даследаванняў, перыядычныя

выданні і выдавецкая база і інш.); 2) дасягненні гістарычнай на-

вукі (абагульняльныя калектыўныя працы, манаграфіі, артыкулы,

дакументальныя публікацыі і інш.).

Таму гістарыяграфія гісторыі Беларусі вывучае арганізацыю

гістарычнай навукі, даследчыцкую праблематыку (паказвае раз-

віццё навуковага пазнання гістарычнага мінулага), тэар этычную

базу даследаванняў (выяўляе, якім чынам тыя ці іншыя тэарэтыч-

ныя канцэпцыі выкарыстоўваюцца ў працы даследчыка, уплыва-

юць на фарміраванне навуковых школаў, плыняў), паказывае ўплыў

палітычнай сітуацыі на канцэптуальную пазіцыю даследчыка.

Крытэрыяў вызначэння гістарыяграфіі як самастойнай гіст а -

рычнай дысцыпліны – пяць: значныя дасягненні ў галіне тэорыі і

метадалогіі гістарычных даследаванняў, фармаванне цэнтраў па

распрацоўцы гістарычных праблемаў, падрыхтоўка кадраў гісто-

рыкаў, якія прафесійна займаюцца мінулым сваёй навукі, ствар эн-

не навуковых даследаванняў, якія асвятляюць працэс развіцця гіста-

рычнай навукі, фармаванне асаблівай навуковай лексікі.

2. Задачы курса «Гістарыяграфія гісторыі Беларусі». Вы-

вучаемы курс ставіць шэраг задачаў, якія не абходна вырашыць:

1) вывучэнне заканамернасцяў змены гістарычных канцэпцыяў і

іх аналіз; 2) аналіз метадалагічных прынцыпаў, якімі кіраваліся дас-

ледчыкі гісторыі Беларусі ў розныя гістарычныя перыяды; 3) дас-

ледаванне працэсу накаплення фактычных ведаў аб чалавечым гра-

мадстве на т эрыторыі Беларусі, увядзення ў навуковы зварот но-

вых крыніцаў (аднак гістарыяграфія не займаецца пошукам і

публікацыяй гістарычных крыніцаў); 4) вывучэнне змены і ўдас-

каналення метадаў і прыёмаў крыніцазнаўчага аналізу; 5) выву-

чэнне праблематыкі гіст арычных даследаванняў; 6) вывучэнне

гістарычных навуковых уст ановаў, а таксама сістэмы гістарычнай

адукацыі ў краіне; 7) ана ліз сродкаў навуковай інфармацыі і рас-

паўсюджвання гіст арычных ведаў, іх уплыву на грамадскую сама-

свядомасць; 8) даследаванне міжнародных сувязяў айчыннай гіста-

рычнай навукі, уплыву замежнай філасофіі і навуковай думкі на

беларускіх вучоных; 9) вывучэнне ўмоваў развіцця гістарычнай

навукі і адукацыі, і, ас абліва ўрадавай палітыкі ў вышэйадзнача-

най галіне.

3. Прынцыпы і мет ады гістарыяграфічнага пазнання.

Вывучэнне гістарыяграфіі гісторыі Беларусі прадугледжвае выка-

рыстанне шэрагу прынцыпаў навуковага пазнання. Першым з іх

ёсць прынцып гістарызму. Ён вызначае аналіз любой гістарыягра-

фічнай з’явы (канцэпцыі вучонага, навуковага кіру н ку і г.д.) у

развіцці і ў сувязі з фактарамі, якія яе абумовілі. Разглядаючы той

ці іншы гістарыяграфічны факт, неабходна ўлічваць узровень раз-

віцця тагачаснай гістарычнай навукі, каб не было неабгрунтава-

ных заўваг да сваіх папярэднікаў.

Другі прынцып – прынцып сістэмнасці. Ён арыентуе даслед-

чыка на вывучэнне перыядаў і кірункаў гісторыі гістарычнай на-

вукі як сістэмы.

Трэці прынцып – прынцып каштоўнаснага падыходу, які пра-

дугледжвае вылучэнне тых ідэяў і з’яваў мінулага, якія маюць зна-

чэнне для сучаснага этапа развіцця гістарычнай навукі .

Вылучаецца шэсць асноўных метадаў гістарыяграфічнага паз-

нання: 1) параўнальна-гістарычны метад (параўнанне розных гіста-

рычных канцэпцыяў з мэтай вызначэння іх агульных рысаў, асаб-

лівасцяў, ступеняў параўнання), 2) храна лагічны метад (аналіз эва-

люцыі навуковай думкі, змены канцэпцыяў, ідэяў у храналагічнай

паслядоўнасці), 3) праблемна-храналагічны метад (дзяленне шы-

рокай тэмы на шэраг вузкіх праблемаў, кожная з якіх разглядаецца

ў храналагічнай паслядоўнасці), 4) мет ад перыядызацыі (вылучэн-

не асобных этапаў у развіцці гістарычнай навукі з мэтай вызначэн-

ня вядучых кірун каў навуковай думкі), 5) метад рэтраспектыўнага

аналізу (вывучэнне развіцця гістарычнай думкі ад сучаснасці да

мінулага), 6) метад перспектыўнага аналізу (вызначэнне перспек-

тывы будучых даследаванняў, тэмаў, праблемаў).

У сучаснай гістарыяграфіі гістарыяграфічным фактам пры-

нята лічыць канцэпцыю вучонага, прадстаўленую ў навуковых пра-

цах. Гістарыяграфічная крыніца – гэта працы гісторыкаў (мана-

графіі, артык улы, даклады, рукапісы і г.д.), дакументацыя навукова-

даследчых устаноў (пратаколы з’ездаў, канферэнцыяў, «круглых»

сталоў, стэнаграмы дыскусіяў і г.д.), рэцэнзіі на гістарычныя да-

следаванні.

4. Праблема перыядызацыі гістарыяграфіі гісторыі Бела-

русі. Развіццё гістарычнай навукі Беларусі пат рабуе аналізу і сістэ-

матызацыі пройдзенага ёю шляху пры дапамозе перыядызацыі.

Зразумела, што любая перыядызацыя азначае спрошчванне і схе-

матызацыю гістарычнага працэсу, але ўзровень развіцця навукі на

сучасным этапе і выкладанне на гіст арычных факультэт ах вучэб-

най дысцыпліны «Гістарыяграфія гісторыі Беларусі» звяртае да-

следчыкаў да гэтага пытання.

Пытанне аб перыядызацыі гісторыі гістарычнай навукі паў-

стала ў пачатку 60-х гг. ХХ ст., калі ішла падрыхтоўка «Очерков

истории исторической науки в СССР». Акадэмік АН СССР

М.В.Нечкіна разгарнула на старонках часопіса «История СССР»

дыскусію, якая ахапіла шырокае кола навукоўцаў. Гісторыкі пас-

тавілі пытанне аб крытэрыях перыядызацыі, якіх было прапанава-

на пяць: выкарыстанне марксісцка-ленінскай мет ада логіі, змена

праблематыкі даследаванняў, праведзеныя прыёмы даследавання,

увядзенне ў навуковы зварот новых крыніцаў, змены ў арганізацыі

гістарычнай навукі. Таму савецкія гістарыёграфы сталі пад зяляць

гісторыю гістарычнай навукі ў СССР на тры перыяды: 1917 – сяр.

30-х гг. – станаўленне са вецкай гіст арычнай навукі, кансалідацыя

гісторыкаў на падставе марсісцка-ленінскай метадалогіі; сяр. 30 –

сяр. 50-х гг. – накапленне даследчыкамі факталагічных ведаў, ства-

рэнне першых абагульняльных працаў; сяр. 50-х – 80-я г. – уздым

савецкай гістарычнай навукі.

З беларускіх вучоных да гэтай праблемы адным з першых звяр-

нуўся А.П.П’янкоў. У зборніку «Наука в БССР за 30 лет» ён вы-

значыў наступныя перыяды: ад адкрыцця БДУ ў 1921 г. да выхада

пастановы ЦК ВКП(б) і СНК СССР аб выкладанні грамадзянскай

гісторыі ў маі 1934 г.; з 1934 г. да чэрвеня 1941 г.; з пачатку Вялікай

Айчыннай вайны да сучаснага яму часу (1949 г.). Цікава, што гісто-

рык за пачатак развіцця беларускай савецкай гістарычнай навукі

прыняў не 1917 г. (Кастрычніцкая рэвалюцыя), не 1919 г. (утварэн-

не БССР), а менавіта арганізацыю Беларускага дзяржаўнага уні-

версітэта.

Блізкую пазіцыю заняў А.П.Ігнаценка. У брашуры «Введе-

ние в историю БССР» ён без аргументацыі вылучыў два перыяды:

з 1921 г. да Вялікай Айчыннай вайны і пасляваенны.

Пад уплывам пераменаў, якія адбыліся ў грамадска-палітыч-

ным жыцці рэспублікі, грунтоўны аналіз праблемы перыядызацыі

гісторыі гістарычнай навукі ў БССР прапанаваў у 1990 г. член-ка-

рэспандэнт АН БССР П.Ц.Петрыкаў. Гісторык вызначыў чатыры

перыяды. Першы: 1917 – 20-я гг. – ст анаўленне навуковай марк-

сісцка-ленінскай канцэпцыі гісторыі Беларусі, барацьба з яўрэйскімі

гісторыкамі-марксістамі і беларускімі нацыянальнымі гісторыкамі.

Другі перыяд: 30-я – першая пал. 50-х гг., характарызуецца аўта-

рам як поўнае панаванне марксісцка-ленінскай канцэпцыі гісторыі

Беларусі, глыбокае вывучэнне даследчыкамі прац К.Маркса, Ф.Эн-

гельса і У.І.Леніна. З другога боку, Петрыкаў адзначыў, што гіста -

рычная навука ў гэты час была падначалена «многім ненавуковым

і валюнтарысцкім пастулатам». Трэці перыяд працягваўся з сяр.

50 – па першую пал. 80-х гг. Для яго характэрны «ачышчэнне гіста-

рычных ведаў ад дагматычных установак сталінізму », выданне

калектыўных і манаграфічных прац, але «куль т асобы аднаго чала-

века быў трансфарміраваны ў культ КПСС». А вось чацвёрты пе-

рыяд аўтар пачаў з ХХVI з’езда КПСС (1986 г.) і вызначыў яго ча-

сам адмаўлення ад догмаў і стэрэатыпаў, памылковых канцэпцыяў

у гістарычнай навуцы.

З атрыманнем Беларуссю суверэнітэту гісторыкі прыступілі

да фармавання нацыянальнай канцэпцыі гісторыі. Зноў паўстала

праблема універсальнай перыядызацыі гісторыі гістарычнай на-

вукі. У 3-м томе «Энцык лапедыі гісторыі Беларусі» (1996 г.) аўт а -

ры артыкула «Гістарыяграфія гісторыі Беларусі» (Г.В.Штыхаў,

Д.У.Караў, З.Ю.Капыскі, М.В.Біч, М.П.Касцюк, Г.Г.Сяргеева)

яе ў цэльным выглядзе не прапанавалі. Даследчыкі вылучылі ле-

тапісны перыяд , ХVІ – пачатак ХХ ст., савецкі перыяд. Апошні

фактычна супаў з перыядызацыяй П.Ц.Петрыкава за выключэннем

сярэдзіны 80-х гг. Аўтары прадоўжылі яго да канца 80-х гадоў.

Імкненне стварыць лінейную храналогію гісторыі гістарыч-

най навукі Беларусі сутыкнулася з праблемай суадносінаў паняц-

цяў «беларуская гіст арыяграфія» і «гістарыяграфія гісторыі Бела-

русі». В.Галубовіч заўважыў, што апошняе паняцце па сваім змес-

це бо льш шырокае. Да таго ж Галубовіч прапанаваў свой падыход –

вылучыць у кожным перыядзе шэраг «гістарыяграфічных сюжэ-

таў». Гісторык у чатырох перыядах (гістарыяграфія гісторыі Бела-

русі ІХ – ХІІІ стст., гістарыяграфія гісторыі ВКЛ, гістарыяграфія

гісторыі Беларусі ХІХ – пач. ХХ ст., гістарыяграфія гісторыі Бела-

р усі ХХ ст.) разглядае такія тэматычныя аспек ты , як «польская гіста-

рыяграфія», «літоўск ая гістарыяграфія», «расійская гістарыяграфія».

У 2002 г. свой погляд на праблему перыядызацыі беларускай

гістарыяграфіі найноўшага часу прапанаваў В.Астрога. Ён вылу-

чыў сем перыядаў, распачаўшы шлях гістарычнай навукі Беларусі

з 1918 г. – з прац А.І.Цвікевіча і М.В.Доўнар-Запольскага. Кожны

перыяд падзяляецца на мно ства дробных этапаў. Перыядызацыя

В.Астрогі нагадвае асноўныя вехі грамадска-палітычнага развіцця

рэспублікі ў складзе СССР, а другая палова 90-х гг. падаецца як час

цяжкага становішча гістарычнай навукі – «перыяд абыякавасці

дзяржавы да сваёй гістарычнай спадчыны». З гэтым тэзісам пага-

дзіцца нельга.