Беларуская мова. Прафесійная лексіка

Подождите немного. Документ загружается.

171

ный пузырь – жаўцяк, жоўцевы пухір; поджелудочная железа – пад-

страўніца, падстраўнічная залоза; эпикард – эпікард, насэрцоўе

(Вып. 13, Nomina anatomica alboruthenica, 1927 г.).

Акционер – акцыянэр, арбитр – арбітар, аренда – арэнда, ар-

тель – арцель, бухгалтер – бугальтар, денежные средства – гра-

шовыя сродкі, депозит – дэпозыт, дороговизна – дарагоўля, заем-

щик – пазычковец, избытки – лішкі, имущество – маёмасьць, ин-

кассо – інкасо, казначей – скарбнік, протест векселя – протэст вэк-

саля, ревизия – рэвізія, список цен – сьпісак цэн, счетоводство –

рахункаводзтва, эмиссия – эмісія (Вып. 17, Слоўнік бугальтэрскае

тэрміналёгіі (проект), 1928 г.).

* Заданне 3. Прачытайце наступныя тэксты. Вызначце

палітыка-прававыя ідэі і погляды прадстаўнікоў Адраджэння.

I. Ф. Скарына (1490–1551), сын полацкага купца. Адука-

цыю атрымаў у Кракаўскім універсітэце. У 1512 г. атрымаў сту-

пень доктара медыцыны ў Падуанскім універсітэце (Італія), меў

таксама ступень доктара вольных навук. Славуты беларускі пер-

шадрукар. У 1517–1519 гг. пракаменціраваў і надрукаваў 23 кнігі

Бібліі. У 1521 г. вярнуўся на радзіму і выдаў у Вільні ў 1522 г. «Ма-

лую падарожную кніжыцу».

Ф. Скарына – заснавальнік школы натуральнага права. Спе-

цыфіка метадаў пазнання, якія былі выпрацаваны прадстаўнікамі

школы натуральнага права ва ўмовах сярэднявечча, заключалася

ў пошуку ўсталяваных, вечных і незмяняльных рысаў чалавека як

індывідыума і асноўнай часткі жывёльнага свету. Веданне гэтых

рысаў, на іх думку, дазваляла атрымаць сапраўдныя веды аб зы-

ходных патрабаваннях «прыроды» ў дачыненні да рэгулявання гра-

мадскіх адносін цалкам.

Характарыстыка значэння і сутнасці натуральнага («прирожо-

ного») права дадзена Ф. Скарынам у шэрагу прадмоў да яго

біблейскіх кніг. У прыватнасці, у прадмове да «Другазаконня» ён

піша: «Людское естество двояким законом бывает справовано от

господа бога, то есть прирожоным и написаным».

Скарына імкнецца знайсці агульначалавечыя рысы індывідуу-

ма. «От зачала убо веков, – зазначаў ён, – егда сотворил бог пер-

вого человека, написал ест закон сей в сердци его». У дадзеным

выпадку Скарына выступаў прадстаўніком гілазаісцкай канцэпцыі

адзінства прыроды і бога, характэрнай для рэнесансавых гумані-

172

стаў. Гэты факт тлумачыўся ягонымі пошукамі боскага вытоку

права ў прыродзе самога чалавека.

У адрозненне ад сярэдневяковых тэолагаў, якія пры дапамо-

зе натуральнага права імкнуліся ўсталяваць справядлівасць і непа-

хіснасць існуючых феадальных парадкаў, а падначаленне, прымус і

эксплуатацыю аб’яўлялі адпаведнымі прыродзе чалавека, – Ска-

рына лічыў, што прыродзе чалавека адпавядаюць такія якасці, як

узаемная любоў і згода. «А тако прежде всех законов... закон при-

рожоны... весь во едином словеси скончевается: «Возлюбили ближ-

него своего, яко сам себе». Жаданне пабудаваць сапраўды нату-

ральна-прававую тэорыю на маральных прынцыпах ранняга хрыс-

ціянства ўказвала на знаёмства Скарыны з ідэямі і каштоўнасцямі,

характэрнымі для пачынаючай у Еўропе Рэфармацыі.

Ф. Скарына з’яўляецца, па сутнасці, першым асветнікам Бе-

ларусі, які паставіў і разгледзеў праблему суадносін права і закону.

Пры гэтым пад паняццем права ў яго выступала сістэма ранне-

хрысціянскіх маральных норм, якія ствараюць яго ідэал – «приро-

жоное права». На аснове гэтых норм, на думку Скарыны, павінна

будавацца сістэма норм «писаного права», гэта значыць, існуючае

заканадаўства. Пры гэтым «прирожоное права» выступала асноў-

ным, зыходным у дачыненні да «писаного права». «А на том («при-

рожоным» праве. – С.), – пісаў ён, – яко уднении, вси законы писа-

ным заложены суть».

Значным крокам наперад быў зварот Ф. Скарыны да ідэй на-

роднага суверэнітэту, асабліва ў галіне праватворчасці, не адмаў-

ляючы пры гэтым ролю правадыроў, старэйшын, манархаў. Ф. Ска-

рына разумеў працэс праватворчасці як узаемадзеянне, супрацоў-

ніцтва народа і ўлады, так як сцвярджаў, што існуючае заканадаў-

ства ўзнікла шляхам «еже каждый народ своими старейшинами

ухвалили суть подле, яко же ся им наилепей видело быти». Мэты

гэтай дзейнасці закладзены яшчэ ў вядомым са старажытных ча-

соў прынцыпе агульнай карысці. Таму заканатворчасць будзе пас-

пяховай і карыснай толькі ў той дзяржаве, дзе заканатворцы кіру-

юцца «соединением ласки и згодаю». Абапіраючыся на своеасаб-

лівы прагматызм (а не на рэлігійныя абстракцыі), Ф. Скарына пашы-

рае свае патрабаванні да закону, каб той абавязкова быў «почти-

вый, справедливый, можный, потребный, пожиточный, подлуг при-

рожения, подлуг обычаев земли, часу и месту пригожий, явный, не

имея в себе закритости, не к пожитку единого человека, но к поспо-

литому доброму написаный». У гэтых словах заключаецца яшчэ

адна скарынінская палітыка-прававая ідэя – ідэя прыярытэту мяс-

173

цовага (нацыянальнага) заканадаўства. Гэта ідэя адмаўляе імкненні

царквы і некаторых рэакцыйных сярэдневяковых юрыстаў аб вяр-

шынстве рымскага, візантыйскага, нямецкага або іншага іншазем-

нага права. Дарэчы, прынцып першынства мясцовага права знай-

шоў адлюстраванне ўжо ў змесце статута Вялікага Княства Літоў-

скага 1529 г.

Станоўчае значэнне ва ўмовах інтэнсіўнай дзейнасці па сістэ-

матызацыі і кадыфікацыі заканадаўства на Беларусі і ў Літве ў па-

чатку XVI ст. мелі ідэі Ф. Скарыны па класіфікацыі прававых норм.

Па паходжанні і крыніцах ён падзяляе права на натуральнае і пісанае.

Што Скарына разумеў пад натуральным правам, мы ўжо разгле-

дзелі. А напісанае права ён падзяляе на боскае («книги Моисеевы и

святое Евангелие»), царкоўнае («правила светых отец, па сборах (са-

борах) прописаные»), «земские» (існуючае пазітыўнае права).

Земскае права, у сваю чаргу, уключала ў сябе нормы грама-

дзянскага і сямейнага права («яко мужа и жены почтивое случение,

детей пільное выхование, близко живущих схождение, речи позыче-

ное навращение, насилию силою отпрение, ровная свобода всем,

общее имение всех»); нормы міжнароднага права, якое Скарына

называў «языческим, от многих убо языков ухвалено ест»; нормы

дзяржаўнага, крымінальнага, гарадскога, марскога і гандлёвага

права.

Ф. Скарынай былі сфармуляваны прэвентыўныя, папераджаль-

ныя мэты і задачы пакарання. «И вчинены суть права, – пісаў ён, –

или закон, для людей злых, абы боячися казни, усмирили смелость

свою и моци не мели иным ушкодити, и абы добрыи межи злыми в

покои жити могли» (С.).

II. Другім знакамітым мысліцелем Беларусі эпохі Адраджэн-

ня ў Беларусі быў Мікола Гусоўскі (1470 – 1533). Адукацыю

атрымаў на Беларусі, паглыбіў веды ў Польшчы і Італіі. Аўтар

паэмы «Песня пра зубра» (1528) і інш. твораў.

У паэтычнай форме выказаў свае адносіны да навукі, мастац-

тва, дзяржавы, нораваў, маралі, права сучаснага яму грамадства.

Як прадстаўнік Адраджэння, шырока абапіраецца на ідэалы і

каштоўнасці старажытных Грэцыі і Рыма. У прадмове да сваёй

знакамітай паэмы, якая выкладзена ў форме звароту каралевы Боны,

вялікай княгіні Літвы і Русі (Беларусі), выказвае арыгінальную ідэю

ўзаемасувязі паміж дзяржавай і росквітам навук. У прыватнасці,

ён піша: «Дзяржава абапіраецца больш на мужнасць духу, чым на

сілу цела, пра што сведчаць як грэкі, так і рымляне. Іх магутнасць

квітнела найбольш тады, калі расцвіталі навукі».

174

Магчымасці навуковага пазнання свету, на думку М. Гусоў-

скага, нярэдка абмяжоўваюцца верай у розныя ўсталяваныя раней

звычаі, звышнатуральныя прычыны. Таму і піша ён:

«Мабыць, усім забабонам любога народу

Рыса ўласціва адна: невядомае ў свеце

Звышнатуральнаю сілай тлумачыць – і кропка.

Вобмацкам праўду знаходзяць, а ў нашых павер’ях

Праўда яшчэ не абмацана».

Метадалогія М. Гусоўскага – гэта рацыянальнае пазнанне рэ-

альнасці. У адпаведнасці з уласнай пазіцыяй ён заяўляе:

«Я ж, не прыхільнік здагадак і розных фантазій,

Тое пяру давяраю, што сам неаднойчы

Бачыў, праверыў, зрабіў – свой мазолісты вопыт».

У паэме М. Гусоўскага мы, мусіць, упершыню ў гісторыі Бе-

ларусі назіраем імкненне адлюстраваць практыку суадносін права і

аховы прыроды. Сёння нам думаецца, што ў тыя далёкія часы ў

людзей наогул не магло існаваць такой думкі. Таму што, як нам

думаецца, іх было мала, гаспадарчая дзейнасць людзей абмежава-

ная, а прырода – такая дзявоцкая і магутная. Тым не менш, М. Гу-

соўскі падкрэслівае існаванне ў той час заканадаўчых нарматыў-

ных актаў, накіраваных у абарону прыроднага асяроддзя. Княжацкі

ўказ пад пагрозай адказнасці строгай, – піша ён:

«Не дазваляе знішчаць ні зубрыцаў, ні моладзь

I ашчаджае тым самым багацці лясныя.

Скарбы свае нашы людзі на золата нават

Не прамяняюць»,

а:

«Нашы лясы – гэта наша скарбонка і свіран,

Наша камора жывіцы, і дзёгцю, і ягад».

I хаця:

«Перад законам і правам лясным на здабытак

Роўныя ўсе там – палюй, здабывай, колькі можаш».

Тым не менш, прырода патрабуе да сябе гаспадарлівых адносін.

«Дзе недагляд, там сады перародзяцца ў дзічку,

Поле радзіць перастане, бур’янам заглухне».

М. Гусоўскі даволі шматгранна апісвае правапарадак у Бела-

русі таго часу.

Ён падкрэслівае, што ў аснове гэтага правапарадку ляжыць за-

конапаслухмянасць. Падкрэслівае гэта Гусоўскі ўласнай пазіцыяй:

175

«Ну, а калі атрымаў даручэнне – старайся!

Так што тут спроба мая, а рашэнне – чужое,

Здольны ці не, а выконвай, бярыся за справу».

Асаблівае абурэнне М. Гусоўскага выклікае палітычная і пра-

вавая анархія ў краіне, якая вызначалася эгаістычнай пазіцыяй і

«свербам панавання» з боку магнатаў і паноў.

«Братазабойствы, грызня, міжусобныя войны –

Іхні занятак фізічны і свет іх духоўны.

Б’юцца князі-ваяводы, а стогнуць народы:

Воіны ж гінуць у тых і другіх у сутычках,

Што ім той смерд – наша гора і нашы пакуты?

Ім бы свайго дамагчыся, а ты хоць заліся

У горкіх слязах. За мурамі рыданняў не чутна –

Значыць, гандлюй і крывёю, і лёсам падданых.

Ворагі нашы ўсё бачаць, смяюцца з няшчасных.

«Пастырам будзь па-над паствай», – гаворыць пісанне.

Будуць – чакайце! Ваўкамі грызуць сваю паству.

Вось да чаго давяла непамысная прагнасць

Славы, багацця і ўлады, і як ачарствілі

Ўсё іх нутро сябелюбства, раскоша і слава!».

А таму:

«Войны! Злачынная справа – вайна выклікае

Гнеў мой, і слёзы, і боль».

Не выклікаюць спагады ў М. Гусоўскага цемрашальскія звы-

чаі, распаўсюджаныя сярод простых людзей. У прыватнасці, ад-

моўнае стаўленне ў яго да ардалій, якія шырока выкарыстоўваліся

ў Беларусі ў адносінах да людзей, абвінавачаных у чарадзействе.

Менавіта так апісвае ён гэту працэдуру:

«Там той вядзьмачыць ці з д’ябальскай сілай –

Зараз жа суд і расправа: няшчаснага схопяць

I, перавіўшы пастронкамі рукі і ногі,

Цягнуць к рацэ – і бултых падазронага ў прорву.

Бачаць, што кануў на дно, нібы камень, – палічаць нявінным,

Непатанулага ж будуць лічыць вінаватым.

Сведкам такіх пакаранняў я быў неаднойчы.

Бедны тапельнік, спавіты крыж-накрыж, імкнецца

Торчма стаяць, каб пайсці пад ваду з галавою.

З берага ж хмара народу галёкае, свішча,

Плача, і стогне, і кленічы шле ў паднябессе.

Бачачы гэта ўтрапенне, ты чуеш як сэрца

176

З жаху мярцвее: вада на сябе не падобна.

Дзе яе прагнасць? Ну вось жа грывастая хваля

Голаў лізнула, прайшлася з разбегу па твары –

I не ўвабрала, зраклася, як беднага – шчасце.

Больш справядлівы агонь ненажэрны. Той прагна

Зліжа і ведзьму і мага ад пятак да цемя,

Як і прапашчых забойцаў дзіцяці ці бацькі.

Некаму, можа, расказ мой здаецца няпраўдай,

Верце: у нас, у Літве, гэта ўсё – рэчаіснасць».

Ідэалам для М. Гусоўскага выступае правапарадак, які існа-

ваў быццам бы ў часы княжання Вітаўта – «гады найвышэйшага

ўздыму княства Вялікалітоўскага», век, які летапісцы называюць

залатым.

Унутранае адзінства мела моц і ў знешнепалітычных адносі-

нах. Вітаўт:

«Грознай Ардзе мог прыцыкнуць: знай меру, татарын!

Як знакаміты багаццем і сілай Масковіі землі».

Асноўныя рысы Вітаўтава правапарадку ён выказвае ў на-

ступных радках:

«Доблесць пры ім афіцыйна лічылася першай

Якасцю воіна, і на вайсковых аглядах

Ён, як аптэкар на вагах, узважваў, хто лепшы,

Лепшаму там жа за доблесць і дзякаваў шчодра.

Ох, не любіў баязліўцаў і пестаў з магнатаў!

Будзь ты магнатам, але калі дрэйфіш у справе,

Лёс незайздросны ў такога – пагарда дружыны.

Строга і крута судзіў, і прытым справядліва».

«Круцікі-муцікі ў сведчаннях і крывадушнасць

Болей за ўсё не любіў і, як сведчаць паданні,

Клятваадступнікаў-сведак судзіў, як забойцаў.

Кат распраўляўся з такімі, і ўсё ў навучанне

Чорнаму люду: вучыцеся, як небяспечна

Княжы абходзіць закон і вярхоўную ўладу!

Позіркам жорсткім, што гляне – аж зробіцца млосна,

Ён, як вядзьмак, абяззбройваў усіх ашуканцаў:

«Хлусіш!» – і хлус прызнаваўся, што сведчыць ілжыва,

Кара была неадкладнай, чакала пры замку».

«Так жа бязлітасна, строга караў ён і суддзяў

Княжацкіх вотчын за подкупы, хабар, ліхвярства.

Выпадак быў, ды не ведаю дзе. Спакусіўся

177

Нейкі суддзя на багаты падарунак, і справу

Выйграў адказнасць насуперак княскаму ўказу.

Скарга да князя дайшла; вінаваты прызнаўся.

Кат перабіў яму рукі і ногі, а потым –

Зноў жа ў навуку другім! – і суддзю пры народзе,

К конскім хвастам прывязаўшы, пусцілі на волю.

Прагнасць нажыцца пад шыльдаю варта закона».

У паэтычнай форме М. Гусоўскі звяртаецца да Маці Боскай.

Просіць яе дапамагчы ўзяцца за розум тым, хто знаходзіцца ва ўладзе.

М. Гусоўскі ўсведамляе, што значныя сілы да пераўтварэн-

няў мае сам народ. Але ён вельмі раз’яднаны, незгуртаваны, глухі

да суседскага гора.

«Што запяеш ты, сусед наш, калі скалануцца

Плачам і стогнам твае гарады і мястэчкі?

Локаць гатоў будзеш свой укусіць у адчаі:

Дзе ж я раней быў, чаго я глядзеў і праглядзеў?»

– пытаў ён. Галоўны песімістычны вывад М. Гусоўскага ў гэтым

сэнсе – «Мы – шчэ натоўп, грамада непісьменная, цемра» (С.).

Да лекцыі 3. БІЛІНГВІЗМ І МОЎНАЯ ІНТЭРФЕРЭНЦЫЯ

Заданне 1. Параўнайце тэксты на рускай і беларускай

мове. Вызначце на іх аснове асаблівасці фанетыкі, арфаэпіі,

графікі, арфаграфіі, словаўтварэння, марфалогіі, сінтаксісу

беларускай мовы.

 Кто придумал первый шифр

История возникновения такого криминалистического метода,

как шифровка и дешифровка, очень интересна. Ее можно сравнить

с историей дактилоскопии, ведь истоки того и другого метода ухо-

дят в глубину веков.

Возможно, еще наши предки, жившие в каменном веке, остав-

ляли друг другу краткие послания с помощью камней, прутьев или

линий на земле. Такие послания указывали более короткий путь к

водопою или поляне, где росли растения, пригодные в пищу. К шиф-

ровкам они отношения не имеют и появились в связи с бедностью

первобытного языка.

Индейские племена, сохранившиеся до наших дней, использу-

ют условные знаки. Цель таких знаков – передать информацию от

178

одного члена племени к другому. Существуют условные знаки, из-

вестные лишь внутри племени, такие знаки используют во время

ссор с соседями.

Особенность индейских знаков – достаточно большая вели-

чина, ведь они должны быть заметны для внимательного наблюда-

теля. Сами индейцы находят такие места для условных знаков, где

случайный прохожий их не увидит: по краям тропинки или на раз-

вилке двух тропинок.

Индейцы племени сиу используют для условных знаков рису-

ночное письмо. Ученые называют подобные схематичные рисун-

ки пиктограммами. Индейцы выцарапывают свои рисунки на вы-

сушенных шкурах животных и коре деревьев.

Туристы могут использовать пиктограммы для обозначения

схемы маршрута – изменений направления, развилок, привалов.

Знаки легко начертить заостренной палкой на земле или мелом на

камне.

Конечно, можно придумать свои знаки на основе индейских

пиктограмм. И договориться об их использовании перед походом,

чтобы не было путаницы.

Американская разведка использовала во время Второй миро-

вой войны в качестве готовых шифров устную речь американских

индейцев, не имеющих письменности. Два индейца – чаще всего

это были индейцы из племени навахо – открыто разговаривали друг

с другом по полевому военному телефону на своем языке. Никто –

ни немцы, ни союзники – не могли понять их разговор.

Все привыкли к словам «шифр» и «код», но мало кто задумы-

вался, что на самом деле они означают.

(Я познаю мир: детская энциклопедия.

Серия «Криминалистика»)

Хто прыдумаў першы шыфр

Гісторыя ўзнікнення такога крыміналістычнага метаду, як

шыфроўка і дэшыфроўка, вельмі цікавая. Яе можна параўнаць з

гісторыяй дактыласкапіі: вытокі гэтых метадаў ідуць у глыбіню

стагоддзяў.

Магчыма, яшчэ нашыя продкі, якія жылі ў каменным веку,

пакідалі адзін аднаму кароткія пасланні з дапамогай камянёў, пала-

чак ці ліній на зямлі. Такія пасланні паказвалі на больш кароткі шлях

да вадапою ці паляны, дзе раслі расліны, што былі прыдатныя для

ежы. Да шыфровак яны адносін не маюць і з’явіліся ў сувязі з бед-

насцю першабытнай мовы.

179

Індзейскія плямёны, якія захаваліся да нашых дзён, выкарыс-

тоўваюць умоўныя знакі. Мэта такіх знакаў – перадаць інфарма-

цыю ад аднаго члена племені да другога. Існуюць умоўныя знакі,

якія вядомы толькі ўнутры племені, такія знакі выкарыстоўваюць

у час сварак з суседзямі.

Асаблівасць індзейскіх знакаў – дастаткова вялікая велічыня:

яны павінны быць прыметнымі для ўважлівага назіральніка. Самі

індзейцы знаходзяць такія месцы для ўмоўных знакаў, дзе выпад-

ковы падарожны іх не заўважыць: па краях сцежкі ці на развілцы

дзвюх сцежак.

Індзейцы племені сіу выкарыстоўваюць для ўмоўных знакаў

малюнкавае пісьмо. Вучоныя называюць такія схематычныя ма-

люнкі піктаграмамі. Індзейцы выдзіраюць свае малюнкі на высу-

шаных скурах жывёл і кары дрэў.

Турысты могуць выкарыстоўваць піктаграмы для абазначэн-

ня схемы маршруту – змен напрамку, развілак, прывалаў. Знакі лёгка

намаляваць завостранай палачкай на зямлі ці мелам на камені.

Вядома, можна прыдумаць свае знакі на аснове індзейскіх

піктаграм. І дамовіцца пра іх выкарыстанне перад паходам, каб не

было блытаніны.

Амерыканская разведка выкарыстоўвала ў час Другой сус-

ветнай вайны ў якасці гатовых шыфраў вуснае маўленне амеры-

канскіх індзейцаў, якія не мелі пісьменнасці. Два індзейцы – часцей

за ўсё гэта былі індзейцы з племені наваха – адкрыта размаўлялі

адзін з адным па палявым ваенным тэлефоне на сваёй мове. Ніхто –

ні немцы, ні саюзнікі – не маглі зразумець іх размову.

Усе прывыклі да слоў «шыфр» і «код», але мала хто задумваў-

ся, што на самай справе яны абазначаюць.

Международный валютный фонд

Усиление международной координации валютно-финансовой

сферы во многом связано с деятельностью МВФ (Международно-

го валютного фонда), который согласно своему уставу регулирует

валютные курсы и платежные балансы стран-членов, контролиру-

ет систему многосторонних платежей и внешнюю задолженность

развивающихся стран, представляет кредиты странам-членам для

решения их валютно-финансовых проблем.

В период существования фиксированных валютных курсов

деятельность МВФ была направлена на поддержание валютных

паритетов, предотвращение неоправданного манипулирования ва-

лютными курсами. С переходом к плавающим курсам валют был

180

пересмотрен Устав МВФ, и хотя необходимость поддержания

паритетов отпала, сфера деятельности МВФ отнюдь не сокра-

тилась. Так, было предусмотрено усиление контрольных функ-

ций МВФ как основы межгосударственного валютного регули-

рования, расширение инструментариев воздействия на несбалан-

сированные международные расчеты и «необоснованные» кур-

совые соотношения.

Важным направлением деятельности МВФ является креди-

тование стран для урегулирования платежных балансов и внешней

задолженности. Следует отметить, что МВФ связывает предо-

ставление кредитов странам-членам с условием проведения теми

определенных изменений в экономической политике. Такие изме-

нения в виде программ финансово-экономической стабилизации

сроком от 1 года до 3 лет согласовываются с фондом и рассматри-

ваются как своего рода международное свидетельство платеже-

способности страны. Кредитые ресурсы предоставляются стране

в зависимости от хода выполнения такой программы. Такие про-

граммы являются условием получения кредитов для стран Вос-

точной Европы и России (В.Д. Камаев).

Міжнародны валютны фонд

Узмацненне міжнароднай каардынацыі валютна-фінансавй

сферы ў многім звязана з дзейнасцю МВФ, які згодна са сваім ста-

тутам рэгулюе валютныя курсы і плацежныя балансы краін-чле-

наў, кантралюе сістэму разнастайных плацяжоў і знешнюю запазы-

чанасць краін, якія развіваюцца, прадстаўляе крэдыты краінам-чле-

нам для вырашэння іх валютна-фінансавых праблем.

У перыяд існавання фіксаваных валютных курсаў дзейнасць

МВФ была накіравана на падтрымку валютных парытэтаў, прадухі-

лення неапраўданага маніпуліравання валютнымі курсамі. З пера-

ходам да плаваючых курсаў валют быў перагледжаны Статут МВФ,

і, нягледзячы на тое, што неабходнасць падтрымкі парытэтаў знікла,

сфера дзейнасці МВФ ні ў якім разе не скарацілася. Так, было пра-

дугледжана ўзмацненне кантрольных функцый МВФ як асновы

міждзяржаўнага валютнага рэгулявання, расшырэнне інструмента-

рыя ўздзеяння на незбалансаваныя міжнародныя разлікі і «неаб-

грунтаваныя» курсавыя суадносіны.

Важным накірункам дзейнасці МВФ з’яўляецца крэдытаванне

краін з мэтай рэгулявання плацежных балансаў і знешняй запазы-

чанасці. Неабходна адзначыць, што МВФ звязвае прадстаўленне

крэдытаў краінам-членам з умовай правядзення тымі пэўных зме-