Сабиров Р.А. Русско-татарский полный учебный словарь

Подождите немного. Документ загружается.

взаимозависимость сущ үзара бәйлелек, бер-беренә бәйлелек

взаимообусловленность сущ үзара тыгыз бәйләнештә булу, бер-берсенә тәэсир итеп тору

взаимоотношение сущ үзара мөнәсәбәт ♦ Взаимодействие в семье (на производстве). –

Гаиләдә (җитештерүдә) үзара мөнәсәбәт.

взаимопомощь сущ үзара ярдәм, ярдәмләшү

взаимопонимание сущ үзара килешкәнлек, үзара аңлашканлык

взаимосвязь сущ бәйләнеш, үзара бәйләнеш

взаймы нар әҗәткә, бурычка

взамен 1. нар алмашка; 2. предлог алмашка, урынына

взаперти нар бикләнеп, бикләнгән хәлдә, бикләп, бикләнүдә

взаправдашний пр чын, дөрес, чыннан да

взаправду нар чыннан да, чынлап та, чын-чыннан, ихлас

взапуски нар куышып, узышып

взасос: целоваться нар суырып үбешү

взатяжку (курить) нар көчләп, каты суырып

взахлеб нар йотлыга-йотлыга, йотлыгып

взашеи, взашей нар җилкәсенә биреп, җилкәләп, артына тибеп

взбадривать гл дәртләндерү, күңелне күтәрү, рухландырып җибәрү

взбадриваться гл дәртләнү, күңел күтәрелеп китү, рухланып китү

взбаламутить гл 1. болгату, болганчыкландыру; 2. перен башын әйләндерү, болгату

взбалмошный (характер) пр килделе-киттеле, дуамал, баламут ♦ Взбалмошная баба. –

Килделе-киттеле хатын.

взбалтывать гл болгату, болгатып җибәрү

взбежать гл йөгереп менү, йөгерешеп менү

взбеленить гл бик каты ярсыту, шаштыру, шашындыру

взбелениться гл бик каты ярсу, шашу, шашыну

взбесившийся пр котырган, тилергән, ярсыган

взбесить гл бик каты ярсыту, шаштыру, шашындыру, дулату

взбеситься гл 1. (заболеть бешенством) котыру; 2. ярсу, котырыну, шашу, тилерү,

җендәнү

взбивалка сущ күперткеч

взбивать гл 1. кабарту, күпертү, кабартып җибәрү; 2. күпертү, туглап күбекләндерү,

туглап күпертү

взбиваться гл 1. кабару, күперү; 2. күбекләнү, күперү

взбираться гл менү, менеп җитү, үрләү, (курицы на насест) кунаклау

взбитый пр кабарынкы; күпертелгән

взбить гл 1. кабарту, күпертү, кабартып җибәрү, күпертеп җибәрү; 2. (сливки) күпертү,

туглап күбекләндерү ♦ Взбить подушки. – Мендәрләрне кабартып җибәрү

взбить пену - күбекләндерү

взбиться гл 1. кабару, күперү; 2. (вспениться) күбекләнү, күперү

взбодрить гл дәртләндерү, дәртләндереп җибәрү, күңелен күтәреп җибәрү, рухландырып

җибәрү ♦ Взбодрить зрительный зал. – Тамашачыларны дәртләндереп җибәрү.

взбодриться гл дәртләндү, дәртләнеп китү, күңелне күтәрү, рухлану

взболтать гл болгату, болгатып җибәрү

взбороздить гл буразналап сызу, буразналап чыгу, буразналап бетерү

взборонить гл тырмалап чыгу, тырмалап бетерү

взбороновать гл тырмалап чыгу, тырмалап бетерү

взбрести гл менү, өскә, тауга менү

взбудораживать гл ыгы-зыгы кубу, аякка бастыру, борчу салу, ярсыту, ярсытып җибәрү,

кузгату, айкалдыру

взбудоражить гл ыгы-зыгы куптару, ыгы-зыгы китерү, аякка бастыру, борчу салу,

ярсыту, ярсытып җибәрү, кузгату, айкалдыру

взбудоражиться гл ыгы-зыгы кубу, аякка басу, борчу салу, ярсу, ярсып китү, кузгау,

айкалу

взбунтовать гл чуалышу, баш күтәрү

взбунтоваться гл чуалу, баш күтәрү ♦ Рабы взбунтовались. – Коллар баш күтәргән.

взбухнуть гл 1. бүртү, бүртенү, бүртеп китү, күбү, күбенү; 2. ташу, ташып чыгу

взбучка сущ 1. (побои) кыйнау,, бәргәләп алу, тукмау; 2. (выговор) катвы шелтә,

шелтәләү, орышу

взваливать гл 1. китереп салу, салу, күтәртү, төяү; 2. йөкләү

взвалить гл 1. китереп салу, салу, күтәртү, төяү; 2. йөкләү

взвесить гл 1. үлчәү, авырлыгын әлчәү; 2. перен үлчәүгә салу, үлчәп карау, исәпкә алу

взвеситься гл үлчәнү, үзенең авырлыгын үлчәү

взвести гл 1. күтәрү, өскә мендерү; 2. аудару, ябу, чылтау, япсару

взвесь сущ сыек эремә (эремә компонентларының тыгызлыклары якын булганда

барлыкка килә)

взвешенный пр үлчәүле; исәпләп каралган, үлчәнгән ♦ Взвешенное решение. – Үлчәнгән

карар (нәтиҗә).

взвешивать гл 1. үлчәү, авырлыгын әлчәү; 2. перен үлчәүгә салу, үлчәп карау, исәпкә

алу үлчәү

взвешиваться гл үлчәнү, үзенең авырлыгын үлчәү

взвизгивать гл чинау, чыелдау, чәрелдәү

взвизгнуть гл чинап алу, чинап (чыелдап) кую, чәрелдәп җибәрү

взвинтить гл каты ярсыту, дулкынландыру, кузгату

взвинтить (цены) гл арттыру, арттырып җибәрү

взвинчивать гл каты ярсыту, дулкынландыру, кузгату

взвить гл күтәрү, өереп күтәрү

взвиться гл өскә күтәрелү, күтәрелеп китү

вхвихрить гл тузгыту, туздыру

взвихриться гл өермә булып күтәрелү, өерелеп күтәрелү

взводить гл 1. күтәрү, өскә мендерү; 2. аудару, ябу, чылтау, япсару

взволнованный пр 1. дулкынланган; 2. борчылган, дулкынланган

взволновать гл дулкынландыру ♦ Взволновать зрителя. – Тамашаны дулкынландыру.

взволноваться гл дулкынлану ♦ Взволноваться от прочтения произведения. – Әсәр

укудан дулкынлану.

взвыть гл 1. (о животных) чинап җибәрү; 2. акырып елап җибәрү

взгляд сущ 1. караш, карау; 2. фикер, караш

взглянуть гл 1. карап алу, күз салу; 2. перен карау, игътибар итү ♦ Взглянуть на небо. –

Күккә карап алу. ♦ Взглянуть на дело просто. – Эшкә гади гына карау.

взгорье сущ калку, калкулык, үр

взгреть гл шелтәләү, кыздыру, пешерү, нык әрләү; (побить) кыйнау, тукмаклау, кирәген

бирү

взгромоздить гл мендереп кую, мендерү, күтәреп урнаштыру

взгромоздиться гл менеп утыру, менеп урнашу

взгруснуть гл эч пошып китү, күңелсезләнеп китү, ямансулау

взгруснуться гл эч пошып китү, күңелсезләнеп китү, кайгы төшү, ямансулау

вздернуть гл 1. тартып күтәрү (мендерү), өскә күтәрү; 2. асу, асып үтерү ♦ Вздернуть

преступника. – Җинаятьчене асып үтерү.

вздеть гл 1. өскә күтәреп кую; 2. кертү, кидертеп кую

вздор сущ юк-бар, сафсата, мәгънәсез сүз ♦ Нести вздор. – Сафсата сату.

вздорить гл талашу, ызгышу, вчуланышу, тиргәшү

вздорность сущ мәгънәсезлек, ялган булу, нигезсезлек

вздорный 1. мәгънәсез, буш, ялган, юк-бар; 2. ызгышучан, талашучан

вздорожать гл кыйбатлану, кыммәтләнү

вздорщик сущ 1. мәгънәсез, буш кеше; юк-бар кеше; 2. ызгышучан, талаш зат

вздох сущ көрсенү, тирән сулау

вздохнуть гл 1. көрсенү, көрсенеп алу, тирән сулыш алу; 2. тын алу, ял итү, хәл алу ♦

Вздохнуть после всех тяжелых дел. – Бөтен авыр эшләрдән сулыш алу.

вздрагивать гл калтыранып кую, калтырау, дерелдәү

вздрагивать от испуга - сискәнү

вздремнуть гл черем итеп алу

вздрогнуть гл калтырап кую, сискәнеп китү, тертләп кую, дерт итү, жу итү, иңрәү ♦

Вздрогнуть от неожиданности. – Көтелмәгәнлектән сискәнеп кую.

вздувать гл 1. очыру, өреп күтәрү; 2. күптерү, кабарту; 3. перен артык күтәрү, күптерү; 4.

кабызу, кабындыру, кабызып җибәрү

вздуваться гл 1. кабару, кабарып китү, өрелеп кабару; 2. күтәрелү; 3. күбү, кабару,

кабарып чыгу, бүртенү; 4. перен артык күтәрелү, нык күтәрелү

вздумать гл кинәт уйлау, уйлап җибәрү

вздуматься гл уй башка килү, теләк уяну, кинәт бер уй килү ♦ Вздумалось прогуляться. –

Йөреп кайтырга теләк уянды.

вздутый пр кабарынкы

вздуть гл 1. очыру, өреп күтәрү; 2. күптерү, кабарту; 3. перен артык күтәрү, күптерү; 4.

кабызу, кабындыру, кабызып җибәрү ♦ Ветер вздул пыль. – Җил тузан өреп күтәрде. ♦

Вздуло живот. – Корсак күперү.

вздуться гл 1. кабару, кабарып китү, өрелеп кабару; 2. күтәрелү; 3. күбү, кабару, кабарып

чыгу, бүртенү; 4. перен артык күтәрелү, нык күтәрелү

вздыбить гл арт аягына бастыру, үрә торгызу (атны)

вздыбиться гл арт аягына басу, үрә тору (ат турында)

вздымать гл күтәрү, кубару, туздыру

вздыматься гл күтәрелү, кубарылу, туздырылу

вздыхатель сущ мәгъшук, гыйшык тотучы, яратып йөрүче ♦ Девица окружена

вздыхателями. – Кыз мәгъшуклар белән чорналып йөри.

вздыхать гл 1. көрсенү, авыр сулапу, уфылдау; 2. сагыну, юксыну, ямансулану; 3. яратып

йөрү, ярату, гыйшык тоту, мәхәббәт утында яну

взимать гл түләтү, алу, җыю

взирать гл карау, карап тору ♦ Взирать на учеников свысока. – Укучыларга югарыдан

карау.

взламывать гл 1. ватып ачу, вату, актарып ташлау; 2. перен җимерү, җимереп (ватып)

ташлау

взлелеять гл кадерләп үстерү, назлап үстерү

взлет сущ 1. күтәрелү, күтәрелеш; 2. перен күтәрелеш ♦ Взлет творческой мысли. –

Иҗади фикернең күтәрелеше.

взлететь гл 1. очып күтәрелү, һавага күтәрелү; 2. атылып менү, йөгереп менеп китү

взлетно-посадочный (полоса) пр очып менү-утыру өчен (юл)

взломать гл 1. ватып ачу, вату, актарып ташлау; 2. перен җимерү, җимереп (ватып)

ташлау ♦ Взломать дверь. – Ишекне ватып ачу.

взломщик сущ 1. ватучы, ватып керүче; 2. ватып талаучы

взлохматить гл тузгыту, тырпайту, тузгайтып бетерү

взлохматиться гл тузгу, тырпаю, тузгаеп бетерү

взлохмаченный пр тузгак, тузгыган

взлохмачивать гл тузгыту, тырпайту, тузгайтып бетерү

взлохмачиваться гл тузгу, тырпаю, тузгаеп бетерү

взлущить гл чистарту, чистартып бетерү

взманить гл үзенә тартып алу, чакыртып алу

взмах сущ селтәү, селтәп җибәрү; селтәү киңлеге ♦ Взмах крыльев у (птицы) Кондора

достигает трех метров. – Кондор кошының канатлар селтәвенең кинлеге өч метрга кадәр

җитә.

взмахивать гл селтәү, айкау, болгау, селтәнү

взмахнуть гл селтәп алу, айкап алу, болгап алу

взмахнуть (крыльями) - кагу (канатлар белән)

взмести гл күтәрү, өскә ташлау

взметать 1 гл 1. өскә ташлау, актарып ташлау, күтәрү, туздыру; 2. (распахать) сөрү,

күтәрү

взметать 2 гл күтәрү, өскә ташлау

взметнуть гл 1. актарып ташлау, күтәрү; 2. чөеп җибәрү, селтәп җибәрү, җилпеп җибәрү

взметнуться гл 1. кинәт күтәрелү, атылып менү, атылу; 2. сикереп тору, атылып тору

взметывать гл 1. өскә ташлау, актарып ташлау, күтәрү, туздыру; 2. (распахать) сөрү,

күтәрү

взметываться гл 1. кинәт күтәрелү, атылып менү, атылу; 2. сикереп тору, атылып тору

взмокнуть гл 1. юешләнү; 2. тирләп чыгу

взмолиться гл ялынып сорау, инәлеп сорау, ялына башлау, ялвара башлау

взморье сущ диңгез буе ♦ Жить на взморье. – Диңгез буенда яшәү.

взмоститься гл менеп урнашу

взмутить гл болганчыклау

взмутиться гл болганчыклану

взмывать см взмыть

взмыленный пр ак күбеккә баткан, күбекләнгән

взмыливаться гл күбекләнү

взмылить гл ак күбеккә батыру, төшерү

взмыть гл очын менү (менеп китү), очып күтәрелү (күтәрелеп китү) ♦ Орел взмыл под

облака. – Бөркет болытларга менеп китте.

взнос сущ 1. түләү, акча түләү; 2. (членский взнос) тәләү (әгъзалык өчен түләү) ♦ Сделать

взнос за квартиру. – Фатир өчен түләү.

взнузданный пр авызлыклы, йөгәнле

взнуздать гл авыклыклау, авызлык кидерү, йөгәнләү

взнуздывать гл авызлыклау, йөгәнләү, тезгенләү

взобраться гл менү, менеп җитү, кунаклау

взойти гл 1. атлап менү, менү, менеп җитү; күтәрелү; 2. ( о небесных светилах) калку,

чыгу; 3. (о тесте) кабару, кабарып чыгу, күтәрелү; 4. (о семенах) шытып чыгу, шыту,

үсеп чыгу ♦ Взойти на гору. – Тауга менү. ♦ Морковь взошла. – Кишер үсеп чыкты.

взопреть гл тирләү, тирләп чыгу

взор сущ 1. күз карашы, караш, күз төбәү, күз текәү, карау; 2. (внимание) игътибар,

дикъкать, кызыксыну ♦ Направить взор куда-нибудь. – Кая да булса күз төбәү.

взорвать гл 1. шартлату, шартлатып күтәртү (җимерү); 2. перен бик нык ачуландыру,

чыгырдан чыгару, шартлый язу

взорваться гл 1. шартлау, шартлап ярылу; 2. перен чыгырдан чыгу, шартлау хәлгә җитү,

шартлый язу, бик нык ачулану ♦ Мост взорвался. – Күперт шартлады. ♦ Услышав ложь,

он взорвался. – Ялганны ишеткәч, ул бик ачуланды

взрастить гл тәрбияләп үстерү, карап үстерү

взращивать см взрасти

взреветь гл 1. үкереп (акырып) җибәрү; 2. (о двигателе, о машине) үкерә башлау, үкерү

взрез сущ киселгән урын, кискән урын, кисек

взрезать гл ярып җибәрү, кисеп җибәрү

взрослеть гл бәлигъ булу, буйга җитү, зурга әйләнү, зураю; үсеп җитү

взрослить гл олы кыяфәткә керү, олы чырайга кертү

взрослый пр 1. бәлигъ булган, буйга җиткән, зурайган; үсеп җиткән, зур, өлкән; 2. в

значении сущ мн ч зурлар, өлкәннәр, олылар ♦ Взрослый юноша. – Бәлигъ булган егет. ♦

Взрослых надо слушаться. – Олыларны тыңларга кирәк.

взрыв сущ 1. шартлау, шартлап ярылу, шартлау тавышы; 2. (разрушение) шартлату,

шартлатып җимерү, шартлатып күтәртү

взрыватель сущ шартлаткыч

взрывать 1 гл 1. шартлату, шартлатып күтәртү (җимерү); 2. перен бик нык ачуландыру,

чыгырдан чыгару, шартлый язу

взрывать 2 гл казу, казып бетерү (чыгу), казып йомшарту

взрываться гл 1. шартлау, шартлап ярылу; 2. перен чыгырдан чыгу, шартлау хәлгә җитү,

шартлый язу, бик нык ачулану

взрывник сущ шартлатучы, шартлату белгече

взрывной пр 1. шартлау …, шартлату, шартлаулы, шартлый торган; 2. линг шартлаулы

взрывоопасный пр 1. шартлау куркынычы булган, шартлавы мөмкин булган; 2.

вакыйгалар кискен үзгәрү куркынычы булган

взрывчатка сущ шартлаткыч, шартлаткыч матдә

взрывчатый пр шартлаучан, шартлый торган

взрыть гл казу, казып бетерү (чыгу), казып йомшарту ♦ Взрыть землю. – Җирне казып

чыгу.

взрыхление сущ казу, йомшарту, көпшәкләндерү (казып)

взрыхлить гл казып бетерү, казып чыгу, казып йомшарту, көпшәкләндерү (казып)

взрыхлять гл казып бетерү, казып чыгу, казып йомшарту, көпшәкләндерү (казып)

взъезд сущ үргә менү

взъезжать гл менү, үргә менү

взъерепениться гл ярсуланып каршы килү

взъерошенный пр 1. тузган, тырпайган, кабарынкы; 2. тырпайган чәчле, тузгыган йонлы

взъерошивать гл тузгыту, тырпайту, кабарту

взъерошиваться гл тузгу, тырпаю, тырпай кабару

взъерошить гл тузгыту, тырпайту, кабарту

взъерошиться гл тузгу, тырпаю, тырпай

взъесться гл каныгу, ябышу, колак итен ашау

взывать гл 1. (о помощи) кычкыру, кычкырырга тотыну, инәлү; 2. (к милосердию) өндәү,

чакыру ♦ Взывать о помощи. – Ярдәмгә чакыру.

взыграть гл 1. дулый башлау, котырына башлау; 2. күңел уйный башлау, күңел күтәрелү,

кәефләнү ♦ Море взыграло. – Диңгез котырына башлады.

взыскание сущ 1. түләтү, түләттерү; 2. (взысканные деньги) түләтелгән акча; 3.

(наказание) җәза, шелтә

взыскательный пр таләпчән, таләп итүчән ♦ Взыскательный критик. – Таләпчән

тәнкыйтьче.

взыскать гл 1. түләтү, түләттерү; 2. (привлечь к ответственности) җавапка тарту,

шелтәләү ♦ Взыскать долг. – Бурычны түләттерү.

взыскивать гл 1. түләтү, түләттерү; 2. (привлечь к ответственности) җавапка тарту,

шелтәләү

взятие сущ1. в разных знач алу; 2. (добиваться) алдыру, уңышка ирешү; 3. (держаться

какого-либо направления) тоту; 4. кабу

взятка сущ 1. ришвәт; 2. алу (кәрт уенында)

взяткодатель сущ ришвәтче, ришвәт бирүче

взяток сущ пчел табыш

взяточник сущ ришвәтче, ришвәт алучы

взяточничество сущ ришвәтчелек ♦ Осужден за взятничество. – Ришвәтчелек өчен хөкем

ителгән.

взять гл 1. алу; 2. (нанять) яллау, алу; 3. (купить) алу, сатып алу; 4. (арестовать) кулга

алу; 5. (чем) алдыру; 6. (с союзами “да”, “и”, “да и”) тоту ♦ Взять на работу. – Эшкә

яллау.

взять в объятия - кочау

взять в охапку - кочаклау

взять курс - юнәлү

взять под руку (под мышку) - кыстыру

взяться гл 1. тотыну; 2. башлау, керешү; 3. алыну, булу; 4. (появиться) килеп чыгу

взяться за пояс (в национальной борьбе) - көрмәкләшү

взяться за руки - җитәкләшү

виадук сущ күпер, виадук

вибратор сущ тибрәтү җайланмасы, тибрәткеч

вибрация сущ тирбәлеш, тибрәлеш, тибрәнү

вибрировать гл тибрәнү, калтырау, калтырану

виварий сущ спец тәҗрибәләр абзары (бинасы), виварий

вивисекция сущ спец мед тереләй яру (с научными целями)

вигвам сущ чум, вигвам, махсус күчермә торак

вигонь сущ вигонь (җәнлеге һәм тукымасы) (ламаның бер төре)

вид сущ 1. күренеш; 2. кыяфәт, чырай, килбәт, килеш-килбәт, торыш-килбәт; 3.

(состояние) килеш, рәвеш; 4. (скрыться из) күз алды; 5. мн ч ният, теләк, исәп; 6.

(например, животных) төр ♦ Здоровый вид. – Сәламәтле күренеш. ♦ Скрыться из виду. –

Күз алдында югалу.

вид вышивки гладью - чәкән

видать 1 гл күрү

видать 2 гл 1. (возможность) күреп булу; 2. в знач вводн сл күрәсең, мөгаен, ахры

видаться гл 1. күрешү, очрашу

видение сущ өрәк, шәүлә ♦ Видение прошлого. – Үткәннең шәүләләре.

видеозапись сущ видеоязма

видеопиратство сущ видеопиратлык

видеть гл 1. күрү; 2. (сознавать) күрү, аңлау, сизү

видеть кошмарный сон - бастырылу

видеться гл 1. күрешү, очрашу; 2. (представляться воображению) сизелү, күренү, керү,

төшкә керү, кавышу ♦ Видеться с друзьями. – Иптәшләр белән күрешү. ♦ Видится

прошлое. – Үткәннәр күренү

видимо вводн сл күрәсең, ахры, мөгаен, булса кирәк

видимо-невидимо нар иксез-чиксез, исәпсез-сансыз, чиксез күп, хисапсыз, күп

видимость сущ 1. күрү мөмкинлеге, күренүчәнлек; 2. (внешняя) тышкы кыяфәт, тышкы

күренеш

видимый пр 1. күренә торган, күренүчән; 2. күзгә бәрелеп торган, күзгә ташланып торган,

күренеп торган; 3. (только с внешней стороны) тышкы яктан, тышкы ♦ Видимое

пространство. – Күренә торган киңлек. ♦ Видимое дело. – Күзгә бәрелеп торган эш.

виднеться гл күренү, күренеп тору

видно 1. в знач безл сказ күренә, күренеп тора; 2. в знач вводн сл күрәсең, ахры, мөгаен,

булса кирәк

видный пр 1. күренә торган; 2. (деятель) күренекле; 3. мәһабәт, мәһабәт гәүдәле;

...видный (шаровидный) – ...сыман

видовой пр 1. төр ..., 2. линг төр ...

видоизменение сущ 1. үзгәреш, үзгәрү, төрләнеш; 2. (разновидность) төр, үзгәртелгән төр

видоизменить гл үзгәртү, үзгәреш кертү, төрләндерү

видоизмениться гл үзгәрү, үзгәреш керү, төрләнү

видоизменять гл үзгәртү, үзгәреш кертү, төрләндерү

видоизменяться гл үзгәрү, үзгәреш керү, төрләнү

видоискатель сущ опт күренеш эзләгеч, нәрсә дә булса эзләгеч

видообразование сущ төрләр барлыкка килү, төрләр хасил булу

видывать гл күргәләү, күргән булу, күргәләштерү

виза сущ 1. (на заявлении) имза, рөхсәт имзасы (гаризада); 2. (в другое государство)

рөхсәтнамә

визави 1. нар йөзгә-йөз, күздән-күз, икәүдән-икәү, кара-каршы; 2. сущ каршыдаш,

каршыда утыручы кеше

византийский пр византия ...

визг сущ чинау, чыелдау, черелдәү, черелдәү тавышы, чыр-чу килү ♦ Визг поросенка. –

Дуңгыз баласының чинавы.

визгливый пр чыелдык, чәрелдек, чинаучан

визготня сущ чыелдаулык, черелдәүчелек, черелдәү тавышы, чыр-чу килү

визгун сущ чыелдаучы, черелдәүче, черелдәү тавышы чыгаручы

визжать гл чинау, чәрелдәү, чыр-чылашу, чыелдау, чикылдау, чырыйлау, чыелдашу,

чыркылдау, шыңшу ♦ Пила визжит. – Пычкы чыелдаша.

визига сущ сырт сеңере (мәрсин балыгында)

визир сущ 1. күренеш эзләгеч, нәрсә дә булса эзләгеч; 2. төзәүчек (төзәп ату өчен

җайланма)

визировать 1 гл имза кую, рөхсәт имзасы салу ♦ Визировать документ. – Вәсикага рөхсәт

имзасын салу

визировать 2 гл төзәүләү (теодолит ярдәмендә карау сызыгын билгеле бер ноктага

төбәү)

визирь сущ вәзир

визит сущ 1. (врача) ... янына бару, визит ясау; 2. (нанести) кереп чыгу; кунакка кереп

чыгу

визитер сущ визитчы, визит ясаучы

визитка сущ визит кәртечкәсе, кәртечкә

визитный пр визит ...

визуальный пр турыдан-туры күренгән, турыдан-туры күреп ♦ Визуальное наблюдение. –

Турыдан-туры күреп күзәтү.

вика сущ бот кәрешкә

викарий сущ рел ярдәмче (православие һәм протестантлык диннәрендә), викарий

викинг сущ ист викинг (Скандинавия илләрендә – гаскәри, сугышчы)

виконт сущ ист виконт (графлык белән баронлык арасындагы титул)

викторина сущ бәйгенамә, бәйге, викторина ♦ Литературная викторина. – Әдәбият

белеме бәйгенамәсе.

виктория сущ бот виктория (зур хуш исле чәчәкле экзотик үсемлек)

вилка сущ чәнечке ♦ Серебряная вилка. – Көмеш чәнечке

вилла сущ зур йорт, зиннәтле йорт

вилок сущ кәбестә күчәне, бер баш кәбестә

вилообразный пр сәнәксыман, чәнечкесыман

вилочный пр 1. сәнәк ..., чәнечке ...; 2. (вилообразный) сәнәксыман, чәнечкесыман

вилы сущ сәнәк ♦ Вилы с длинным черенком. – Озын саплы сәнәк.

вильчатый пр сәнәксыман

вильнуть гл 1. (хвостом) болгап кую, селтәп кую; 2. (в сторону) тайпылу, читкә ташлану;

3. (повернуть – о дороге, реке) кинәт борылу, тайпылу

вилять гл 1. (хвостом) болгау, селтәү; 2. (поворачивать) бормаланып-бормаланып китү;

3. перен койрык болгау, хәйләләү, туры җаваптан баш тарту

вина сущ 1. гаеп, гаеплелек; 2. (причина) сәбәп ♦ Признать свою вину. – Үз гаебеңне тану.

винегрет сущ винегрет (салкын ашамлык)

винительный пр грамм төшем (винительный падеж – төшем килеше)

винить гл гаепләү, гаеп ташлау, гаепле санау ♦ Во всем вини самого себя. – Бөтенесендә

үзеңне гаеплә.

виниться гл үзеңне гаепле санау

винная ягода сущ бот инҗир

винный пр шәраб ...

вино сущ шәраб, кызыл аракы, хәмер

виноватый пр 1. (виновный) гаепле; 2. (являющийся причиной) сәбәп булып торган ♦ Без

вины виноватый. – Гаепсез гаепле.

виновник сущ 1. гаепле кеше, гаепле; 2. сәбәпче

виновница сущ 1. гаепле хатын (кыз); 2. (являющаяся причиной чего-либо) сәбәпче хатын

(кыз)

виновность сущ гаеплелек, гаепле булу, гөнаһлылык

виновный пр 1. гаепле; 2. в знач сущ гаепле, гаепле кеше ♦ Виновный в краже. – Урлауда

гаепле.

виноград сущ йөзем

виноградарство сущ йөземчелек

виноградарь сущ йөзем үстерүче, йөземче

виноградина сущ йөзем бөртеге

виноградник сущ йөзем бакчасы, йөземлек

виноградный пр 1. йөзем …; 2. йөземнән ясалган

винодел сущ шәрабчы, шәраб ясаучы

виноделие сущ шәрабчылык

винодельческий пр шәраб хәзерләү ..., шәраб эшләү ..., шәраб ясау ...

винокур сущ аракы (шәраб) куучы, аракы (шәраб) ясаучы, шәрабчы

винокурение сущ аракы (шәраб) куу, аракы (шәраб) ясау, шәрабчылык

винокуренный пр аракы куу ..., шәраб ясау ...

винотека сущ шәраб төрләре җыентыгы

виноторговец сущ шәраб сатучы, шәрабчы

виноторговля сущ шәраб сату

виночерпий сущ ист көрәгәче, шәраб коючы

винт 1 сущ 1. шәреп; 2. винт, бупау (самолетларда, көймәләрдә)

винт 2 сущ винт (кәрт уены)

винтик сущ прям и перен шөрепчек ♦ Винтик в бюрократической системе. – Түрәчелек

системасында бер шөрепчек.

винтить гл борып кертү, бора-бора кертү, борып чыгару, бора-бора чыгару

винтовальный пр шөреп сыры ясый торган, шөреп сыры кыру ...

винтовка сущ мылтык (сырлы көпшәле) ♦ Винтовка с оптическим прицелом. – Оптик

төзәтмәле мылтык.

винтовой пр 1. шөреп ...; 2. винтлы, бураулы (пароход)

винтом нар бөтерелеп, бормаланып

винтовочный пр мылтык ...

винтомоторный пр винтлы, бораулы, бораулы йөрткеч ...

винтообразный пр бораусыман, винтсыман, сырлы

винторезный пр шөреп сыры ясый торган, шөреп сыры кыру ...

виньетка сущ кызыл юл бизәге; бүлек башы бизәге

виола сущ виола (зур эксрипкә)

виолончелист сущ виолончельче, виолончельдә уйнаучы

виолончель сущ виолончель

вира межд үргә, югарыга

вираж сущ 1. борылыш, борылма (кәкре сызык буенча самолет, автомобиль хәрәкәте

һәм шул сызыкка охшаш борылыш) ♦ Дорога с крутыми виражами. – Текә борылышлы юл.

виртуоз сущ зур оста, бөек оста

виртуозность сущ зур осталык

виртуозный пр бик оста ...

вирус сущ вирус

вирусолог сущ вирусология белгече

вирусология сущ вирусология

вирши сущ мн ч ист шигырь, такмаза

виселица сущ дар, дар агачы

висельник сущ 1. дар агачында асылынган кеше; 2. перен кабәхәт, бәдбәхет

висеть гл 1. асылынып тору, эленеп тору, асылыну, эленү; 2. (свисать) салынып тору,

сәлберәп тору; 3. (нависать) өстә асылынып тору, салынып тору; 4. перен (угрожать)

көтү, тору, килеп басу ♦ Висеть на заборе. – Коймада эленеп тору. ♦ Дым висит над

деревней. – Авыл өстендә төтен асылынып тора.

виски сущ виски (аракы төре)

вискоза сущ ясалма ефәк

вискоза пр ясалма ефәк ...

вислозадый пр арт саны салынган, арт саны салынып төшкән

вислоухий пр салпы колаклы, салынкы колаклы

висмут сущ хим висмут (химия элементы)

виснуть гл 1. (свисать) салынып тору, салынып төшү, асылынып тору, сәлберәп тору; 2.

(повисать) салынып калу, салынып төшү; асылыну

висок сущ чигә

високосный пр кәбисә ел ♦ Каждый четвертый год – високосный. – Һәр дүрт елның

берсе – кәбисә ел.

височный пр чигә ...

вист сущ вист (кәрт уены)

висюлька сущ тагылма бизәк, тагылган бизәк

висячий пр асылмалы, асылма, асма, эленмәле, асылган, эленгән, асып куелган

витамин сущ витамин

витаминозный пр витаминлы, витаминга бай

витать гл булу, очып йөрү, сизелеп тору ♦ Смерть витает в воздухе. – Һавада үлем очып

йөри.

витиеватый пр бормалы-сырмалы, артык сырлы, катмарлы; катлаулы

витийство сущ чәчәнлек, сүзгә осталык

витийствовать гл чәчәнлек итү, бизәкле сөйләү, сырлау

вития сущ устар шагыйрь

витой пр 1. үрелгән, үреп ясалган, үрмә; ишелгән, ишеп ясалган; 2. борма-борма, бормалы

♦ Витой браслет. – Ишкән беләзек.

виток сущ 1. уралма, чорнам, йомгак; 2. (Земли вокруг Солнца) әйләнеш ♦ Виток

проволоки. – Тимерчыбыкның бер чорнамы. ♦ Искусственный спутник Земли сделал один

оборот. – Җир шарының ясалма юлдашы бер әйләнеш ясады.

витраж сущ бизәкле пыяла; бизәкле пыяла ишек

витрина сущ пыяла күрсәтмәлек (гадәти, кибетләрдә)

вить гл 1. бөдрәләү, бөтерү; 2. (веревку) ишү; 3. (гнездо) үрү, кору, ясау ♦ Вить веревку. –

Бау ишү.

вить гнездо - оялау

виться гл 1. үрелеп үсү, уралып үсү; 2. (о волосах) бөтерелү, көдрәләнү, көдрә булу; 3. (о

реке, ручье) бормаланып агу; 4. бөтерелеп күтәрелү

витютень сущ зоол әберчен, урман күгәрчене

витязь сущ ист баһадир (рус халык авазы иҗатында)

вихлять гл алпан-тилпән бару; (о телеге, о саных) аунаклау; (о колесе) уйнаклау ♦

Вихляющая походка. – Алпан-тилпән йөреш.

вихляться гл алпан-тилпән килү; аунаклау, селкенү

вихор сущ тырпаеп торган чәч

вихрастый пр чәчләре үрә баскан, чәчләре тырпайган

вихревой пр 1. өермә ...; өермәле

вихрем нар өермә кебек, бик тиз

вихрить гл өермәләү, бөтерү

вихриться гл бөтерелү, өермәләнү, өермә булып бөтерелү

вихрь сущ өермә ♦ Налетел снежный вихрь. – Кар өермәсе килеп чыкты.

вице-адмирал сущ адмирал урынбасары, вице-адмирал

вице-президент сущ президент урынбасары, вице-президент

вицмундир сущ вицмундир

вишенник сущ чиялек, чия бакчасы

вишневка сущ чия төнәтмәсе, чия аракысы

вишнёвый пр 1. чия ..., чияле; 2. карасу кызыл, кара-кызыл, чия төсле

вишня сущ чия ♦ Вишня расцветает в мае. – Чия май аенда чәчәк ата.

вишь част 1. кара син, кара син аны, менә сиңа, күрәсеңме

вкалывать 1 гл кадап кую

вкалывать 2 гл бик нык эшләү, каты эшләү ♦ Всю жизнь вкалывал для семьи. – Гомере

буе гаиләсе өчен каты эшләдем.

вкапывать гл җиргү казып урнаштыру, казып утырту

вкатить гл 1. тәгәрәтеп кертү; 2. (наверх) тәгәрәтеп мендерү, тәгәрәтеп мендереп кую; 3.

перен кундыру, тондыру, чәпәү, ямау, берне утырту; 4. (машина во двор) килеп керү,

тәгәрәп килеп керү ♦ Вкатить бочку в сарай. – Мичкәне келәткә тәгәрәтеп кертү. ♦

Вкатить выговор. – Кисәтүнамә кертеп язу.

вкатиться гл килеп керү, тәгәрәп килеп керү ♦ Мяч вкатился в ворота. – Туп капкага

тәгәреп керде.

вкатывать гл 1. тәгәрәтеп кертү; 2. (наверх) тәгәрәтеп мендерү, тәгәрәтеп мендереп кую;

3. перен кундыру, тондыру, чәпәү, ямау, берне утырту;

вкатываться гл килеп керү, тәгәрәп килеп керү

вкинуть, вкидывать гл ташлап кертү, ыргытып кертү

вклад сущ 1. салу, салып кую; 2. кертем; 3. (в науку) өлеш ♦ Сделать вклад в банке. –

Банкта кертем ясау. ♦ Сделать вклад в литературу. – Әдәбиятка өлеш кертү.

вкладка сущ өстәмә бит, күрсәтмә бит

вкладной пр 1. акча кертү ...; акча салу; 2. кертем

вкладчик сущ акча салучы

вкладывать гл гл 1. салу, эченә салу, салып кую, тыгу; 2. (деньги, капитал) салу, кертү

вкладыш сущ өстәмә бит, күрсәтмә бит

вклеить гл ябыштырып кую, ябыштыру

вклейка сущ 1. ябыштырып кую, ябыштырма; 2. (например, в книгу) ябыштырма

вклинивать гл чөй итеп кертү, кагып кертү, чөйләп кертү

вклинить гл чөй итеп кертү, кагып кертү, чөйләп кертү ♦ Вклинить доску в щель. –

Тактаны ярыкка кагып кертү.

вклиниться гл барып керү, килеп керү, ярып керү (эченә, арасына)

включатель сущ тоташтыргыч, ялгагыч, кабызгыч

включать 1. кертү, өстәү; 2. тоташтыру, тоташтырып кую, кабызу; 3. (охватывать)

эченә алу

включаться гл 1. катнашу, катнашып китү, кушылу, кушылып китү; 2. тоташу, кабыну,

эшли башлау

включая предлог кертеп исәпләгәндә, шул исәптән ♦ Собрались все, включая стариков. –

Бөтенесе җыелды, шул исәптән картлар да.

включение сущ тоташтыру, кабызу

включительно нар кертеп, исәпкә алып, эченә алып, кушып