Сабиров Р.А. Русско-татарский полный учебный словарь

Подождите немного. Документ загружается.

варварский пр вәхши, вәхшиләрчә, кыргый

варварство сущ 1. (бескультурье) вәхшилек; 2. (жестокость) кансызлык, залимлек,

кешелексезлек ♦ Необразованность приводит к варварству. – Наданлык вәхшилеккә алып

килә.

варево өйрә, шулпа, сыек аш, кайнатма

варежки сущ мн ч бияләй

варенец сущ катык

вареный пр пешкән, пешерелгән

варенье сущ кайнатма ♦ Варенье из черноплодной рябины получается особенно вкусным.

– Кара миләш кайнатмасы аеруча тәмле булып чыга.

вариант сущ төр

вариация сущ 1. төрләнү; 2. бер теманың (музыкаль) төрләре

варить гл 1. пешерү; кайнатып пешерү; 2. (путем кипячения) кайнату, кайнатып хәзерләү

♦ Варить обед. – Төш ашын пешерү. ♦ Варить яйца. – Йомырка пешерү.

вариться гл пешү; кайнау, кайнап пешү; эрү

варьете сущ җиңел жанрлы бию театры

варьировать гл төрлеләндерү, үзгәртү; яңа төрләр ясау

варьироваться гл төрлеләнү, үзгәрү

василек сущ бот күкбаш, күкчәчәк

василиск сущ миф аждаһа, юха елан

васильковый пр бот күкчәчәк

вассал сущ буйсынган, буйсынучы кеше

вата сущ мамык

ватага 1. өер, көтү, төркем; 2. балыкчылар төркеме (әртиле) ♦ Ватага ребятишек. – Бала-

чагалар төркеме.

вата-җимерә нар ватып-сындырып

ватерпас сущ тигезләвеч (җайланма)

ватерполист сущ су поло уйнаучы

ватерпол, водное поло сущ су полосы

ватман сущ калын сызу кәгазе

ватник сущ сырма, җылы куфайка

ватный пр 1. мамык, мамыклы; 2. перен йомшак, җебегән ♦ Ватное одеяло. – Сырган

(мамыклы) юрган. ♦ Ноги стали ватными. – Аяклар җебеп китте.

ватрушка сущ дучмак, эремчек шәңгәсе

вафельница сущ вафле ясау җайланмасы

вафля сущ вафле

вахта сущ 1. сакта тору; 2. билгеләнгән хезмәт дәвере ????; 3. перен сак

вахтер сущ сакчы

вахтовый пр алмашып эшләү

ваятель сущ һәйкәлче, сынчы ♦ Бакый Урманче – рәссам һәм сынчы. – Баки Урманче –

художник и ваятель.

ваять гл ясау, һәйкәл ясау

вбежать гл 1. йөгереп керү, йөгереп килеп керү; 2. йөгереп менү (напр, по лестнице) ♦

Вбежать в комнату. – Бүлмәгә йөгереп керү.

вбивать гл кагу, кадаклау

вбирать гл алу, суыры, суырып алу

вбить гл кагу, кагып (бәреп) кертү

вблизи 1. нар якында, якыннан; 2. предлог янында ♦ Вблизи раздался крик. – Якында гына

кычкыру тавышы ишетелде. ♦ Около Казани (Под Казанью) есть одна деревня. – Казан

янында бер бер авыл.

вбок нар янга, бер кырыйга, бер читкә, бер якка

вброд нар кичеп, су ерып, атлап

вбухать гл күп салу, күп итеп салу; күп итеп агызу

вваливаться гл утлыгу

ввалиться гл 1. (упасть) егылып төшү; 2. (стать впалым) эчкә бату, эчкә керү

введение 1. кертү; 2. тапшыру; 3. кереш (вводная часть) ♦ Введение в город войск. –

Гаскәрләрне шәһәргә кертү. ♦ Введение в языкознание. – Тел белеменә кереш.

ввезти 1. (внутрь) кертү, китерү; 2. (наверх) күтәрү, мендерү, алып менү

ввек нар беркайчан да, һәркайчан да, гомергә

ввергать гл дучар итү

ввергнуть гл дучар итү, төшерү

вверить гл ышанып тапшыру, карамагына тапшыру (бирү)

ввериться гл үзен ышанып тапшыру, (берәр кеше) карамагына үзен тапшыру

ввернуть гл 1. борып кертү; 2. перен кыстыру, кушу, катыштыру ♦ Ввернуть замечание в

разговор. – Әңгәмәгә кисәтмә кыстыру.

ввёртывать гл - катыштыру

вверх нар 1. өскә; өскә таба, югарыга; 2. (к истоку) өскә таба, югарыга таба

вверху нар өстә, югарыда

вверяться гл ышану

ввести гл 1. кертү; 2. тапшыру; бирү

ввестись гл керү, кереп китү

ввечеру нар кичен

ввиду предлог аркасында, сәбәпле, …га күрә, …ганлыктан, …лыктан

ввинтить гл борып кертү

ввинчивать гл шөрепләү

ввить гл кушып үрү (ишү)

ввод сущ 1. кертү, тапшыру; 2. кертү җайланмасы

вводить гл 1. кертү; 2. тапшыру; бирү

вводиться гл керү, кереп китү, урнашу

вводный пр 1. кертү; 2. кереш, кереш тәшкил иткән

ввоз сущ 1. (внутрь) кертү, китерү; 2. (наверх) күтәрү, мендерү, алып менү; 3. кертелгән

товар (импорт) ♦ Ограничение ввоза необходимых товаров. – Кирәк булган кертелгән

товарларның санын чикләү.

ввозить гл 1. (внутрь) кертү, китерү; 2. (наверх) күтәрү, мендерү, алып менү

ввозный пр 1. читтән китерелгән, читтән кертнлгән

вволю нар теләгәнчә, иркенләп, туйганчы, теләгән чаклы

ввосьмеро нар сигез тапкыр, сигез кат, сигезләтә

ввосьмером нар сигезәүләп, сигезүә, сигезәү бергә

в-восьмых вводн сл сигезечендән

ввысь нар югарыга, өскә, күккә таба, биеккә

ввязать гл 1. кушып бәйләү; бәйләп кушу; 2. перен бутау, катнаштыру

ввязаться гл катнашу, катнашып китү, тыгылу, кысылу, кысылып китү

вгибать (прогнуть) гл бөгү, эчкә таба бөгү; (вдавить внутрь) батынкыландыру, батынкы

итү

вгибаться (прогнуться) гл бөгелү, эчкә таба бөгелү; (образовать углубление)

батынкылану, батынкыга әйләнү

вглубь нар эченә, эченә таба, тирәнгә, эченә үк

вглядеться гл текәлеп карау, дикъкать белән карау

вгонять гл 1. куып кертү; 2. кагып кертү

вгонять в краску - кызарту

вгорячах нар кызып китеп, ярсып китеп, кызып, ярсып

вгреть гл кыздыру

вгрызаться гл 1. тешләрне батыру; 2. перен тырышып керү ♦ Вгрызаться в науку. –

Фәнгә тырышып керү.

вдаваться гл 1. тирәнгә керү (бату), тирәнгә кереп китү; 2. эчкү керү, эчкә кереп тору

вдаваться в детали - җентекләү

вдаваться в подробности - нечкәләү

вдавить гл 1. батырып кертү, батыру, басып кертү; 2. (вмять) яньчү, яньчеп бетерү,

ямьшәйтү

вдавливать гл иңдерү

вдалбливать 1. (вбивать) кагып кертү; 2. перен тукып аңлату, туку

вдалеке, вдали нар еракта

вдаль нар еракка

вдаться гл 1. тирәнгә керү (бату), тирәнгә кереп китү; 2. эчкү керү, эчкә кереп тору ♦

Полуостров вдается далеко в море. – Ярымутрау диңгезгә эчкә кереп тора.

вдвинуть гл этеп кертү, этәреп кертү, шудырып кертү

вдвое нар 1. (в два раза) ике тапкыр (мәртәбә), ике өлеш; 2. (пополам) урталай, уртага,

икегә

вдвоем нар икәү, икәүләп, икәүләшеп, икәү бергә

вдвойне нар икеләтә, ике кат артык, ике мәртәбә артык

вдевать гл кертү, тыгу; (нитку) кидерү, саплау

вдевятеро нар тугыз тапкыр, тугыз мәртәбә, тугызаулап

вдевятером нар тугызау, тугызау бергә, тугызаулап

в-девятых вводн сл тугызынчыдан

вделать (вставить внутрь) гл кертеп ныгыту (урнаштыру, кую)

вдернуть гл тартып кертү

вдесятеро нар ун мәртәбә (тапкыр), ун кат (өлеш), унлата

вдесятером нар унау, унаулап, унау бергә

в-десятых унынчыдан

вдеть гл кертү, тыгу; (нитку) кидерү, саплау

вдобавок нар өстәвенә, шуның өстенә, җитмәсә тагын ♦ Дал рубль и десять копеек

вдобавок. – Ике сум бирдә һәм өстәвенә ун тиен.

вдова сущ тол хатын

вдоветь гл тол булып яшәү

вдовец сущ тол ир

вдоволь нар 1. (до полного удовлетворения) туйганчы, җитәрлек, теләгәнче; күпме кирәк

булса, шулкадәр; 2. (много) күп, җитәрлек, җитеш, бик мул ♦ В доме все вдоволь. – Өйдә

бөтенесе җитәрлек.

вдовство сущ толлык, тол яшәү

вдовствовать толлыкта яшәү, тол яшәү

вдовствующий пр тол

вдовый пр тол, тол яшәүче, тол калган

вдогонку нар артыннан, артыннан куып

вдолбить гл 1. (вбить) кагып кертү; 2. перен тукып аңлату, туку ♦ Вдолбить в голову. –

Тукып аңлату.

вдоль 1. нар буйга; 2. предлог буйлап, буенча, буе

вдоль и поперёк - аркылыга-буйга, иңгә-буйга

вдоль по предлог буе, буенча

вдох сущ сулыш (тын) алу, эчкә сулау

вдохновение сущ илһам, иҗади дәрт, иҗади күтәренкелек, рухлану

вдохновенный пр 1. дәртле, күтәренке рухлы; илһамлы; 2. илһам чагылган, илһамлы ♦

Вдохновенный труд. – Күтәренке рухлы хезмәт.

вдохновитель сущ илһамчы, рухландыручы, илһам бирүче, дәртләндерүче,

илһамландыручы

вдохновить гл 1. (вызвать вдохновение) рухландыру, илһамландыру, гайрәтләндерү; 2.

(побудить) дәртләндерү, рухландыру, әсәрләндерү ♦ Вдохновить слушателей. –

Тыңлаучыларны гайрәтләндерү.

вдохновиться гл гайрәтләнү, дәртләнү, илһамлану, рухлану, әсәрләнү

вдохновлять гл гайрәтләндерү, рухландыру, әсәрләндерү

вдохновляться гл рухлану, күңел күтәрелү, илһам килү, илһамлану, дәртләнү, кайнарлану

вдохновляющий пр рухландыручы, (пример) рухдандыргыч

вдохнуть гл 1. сулау, эчкә сулау (алу); 2. перен кузгату, уяту, җанландыру ♦ Вдохнуть

жизнь. – Җанландыру.

вдребезги нар 1. челпәрәмә; 2. бөтенләй, тәмам, тулысынча

вдруг нар 1. (внезапно) кинәт, кинәттән, капылдан, көтмәгәндә, искәрмәстән, аңсыздан,

кылт; 2. (одновременно) берьюлы, бер үк вакытта; 3. част әгәр дә ♦ Вдруг раздался крик. –

Кинәт кенә тавыш яңгырады.

вдрызг нар 1. челпәрәмә; 2. бөтенләй, тәмам, лаякыл, аңын югалтканчы, (пьяный) ләх ♦

Вдрызг промок. – Тәмам чылану.

вдуматься гл төптән уйлау, тирәнтен уйлау, уйлап төшенү (аңлау)

вдумчивый пр 1. төптән уйлаучы, тирәнтен уйланучан; 2. уйчан

вдыхать гл 1. сулау, эчкә сулау (алу); 2. перен кузгату, уяту, җанландыру

вегетарианец сущ вегетариан, итсез тукланучы

вегетарианский пр кысыр

ведать гл 1. (знать) хәбәрдар булу, белү; мәгълүм булу; 2. (управлять) идарә итү,

башкару; карау, күзәтеп тору ♦ Не ведает, что творит. – Эшләгәнен, үзе аңламый.

ведение сущ карамагында булу, карамагында тору; идарә ителү

ведомо: с ведома – рөхсәте белән, ризалыгы белән

ведомость сущ 1. исемлек; 2. хәбәрнамә ♦ Расчетная ведомость. – Хисап исемлеге.

ведомственный пр идарә тармагына караган

ведомство сущ идарә тармагы

ведомый пр 1. алып барыла торган; ияртелеп баручы; алып барылучы; 2. тех йөртелүче

вёдрами нар чиләкләп-чиләкләп, чиләкләп

ведро сущ чиләк

ведущий 1. алып бара торган, ияртеп баручы, алып баручы; 2. тех йөртүче,

хәрәкәтләндерүче, ияртүче; 3. әйдәүче, төп, җитәкче ♦ Ведущее колесо. – Алып бара

торган тәгәрмәч. ♦ Ведущий передачу. – Тапшыруны алып баручы. ♦ Ведущий учитель. –

Әйдәп баручы укытучы.

ведь част, союз бит, ич, ләбаса

ведьма сущ мәчкәй, убырлы, убырлы карчык, җен карчыгы

веер сущ җилпәзә, җилләткеч

веерообразный пр җилпәзәсыман

вежливо нар әдәпле, ипләп, нәзакәтле

вежливость сущ әдәп, әдәплелек, ихтирамлылык, нәзакәтлелек

вежливый пр әдәпле, кече күңелле, ихтирамлы, гадәтле, түбәнчелекле ♦ Вежливый

человек. – Әдәпле кеше.

везде нар һәркайда, һәрҗирдә, һәр урында

вездесущий нар һәркайда була торган, һәркая өлгерүче, барысына да җитешүче

вездеход сущ һәркайда йөрүче

везение сущ җай килү, җай килеп тору, уңышлы килеп чыгу

везти гл 1. алып бару, алып кайту, утыртып алып бару; тартып алып бару; 2. (об удаче)

җай килү, җай килеп тору; уңышлы килеп чыгу, эше уңу ♦ Лошадь везет груз. – Ат йөк

алып бара. ♦ Ему сегодня везет. – Аңа бүген җае килеп тора.

везучий пр эше уңучан, җай килеп торучан

век 1. гасыр, йөз, йөз ел; 2. (период) гасыр, чор, дәвер; 3. (жизнь) гомер; 4. (длительное

время) озак вакыт, бик күптән; 5. нар һәрвакыт, гомер буена ♦ Середина девятнадцатого

века. – Унтугызынчы гасыр уртасы. ♦ Золотой век. – Алтын дәвер. ♦ Век тебя жду. – Бик

күптән сине көтәм. ♦ Век живи, век учись. – Гомер буе яшисең дә укыйсың.

веко сущ күз кабагы

вековать гл гомер итү, яшәү

вековечный пр мәңгелек, бетмәс-төкенмәс

вековой пр 1. карт, гасырлар буена үскән, (яшәгән); 2. элек-электән килгән, күптәнге,

борынгы ♦ Вековой дуб. – Гасырлар буена үскән имән.

веленевый пр шома тыгыз кәгазь

веление сущ боеру, боерык, әмер, кушу, фәрман

велеречивый пр купшы, фәсахәтле, тәкәллефле (сөйләү турында)

велеть гл кушу, боеру, әмер итү

великан сущ алып, алпамша, дәү кеше

великий пр 1. бөек, олуг; 2. бик зур; 3. зур, артык иркен ♦ Великая победа. – Олуг җиңү.

великовозрастный пр яше үткән, яше узган, олы яшьтәге

великодушие сущ егетлек, миһербан, һиммәт, һиммәтлелек, шәфкатьлелек

великодушничать гл киң күңеллелек күрсәтү, хуш күңеллелек күрсәтү, киң күңеллелек

күрсәтеп тырышу

великодушный пр киң күңелле, хуш күңелле, эчкерсез, миһербанлы, һиммәтле ♦

Великодушный характер. – Киң күңелле холык.

великолепие сущ зиннәтлелек, күркәмлек, гүзәллек

великолепный пр 1. зиннәтле, гүзәл, бик күркәм; 2. шәп, бик шәп, менә дигән

великосветский пр югары катлау, аксөякләр

величаво нар вәкарь белән, вәкарьле, кибаранә

величавость сущ вәкарь, вәкарьлек, шәплек

величавый пр мәһабәт, мәһабәт кыяфәтле, вәкарьле, кибарле

величать гл 1. исемен атау, исемләү, исеме белән әйтү; 2. мактап җырлау, котлап җырлау

♦ Величать его Фазилем. – Аны Фазил дип исемлиләр. ♦ Величать жениха и невесту. –

Кияү белән кәләшне котлап җырлау.

величественность сущ олуглык, мәһабәтлелек, олылык

величественный пр мәһабәт, бөек, мәһабәтле, олпат

величество сущ галиҗәнап

величие сущ бөеклек, олылык, олуглык

величина 1. зурлык, күләм; 2. мат зурлык; 3. перен зур кеше, күренекле зат ♦ Измерить

величину. – Күләмен (зурлыгын) үлчәү. ♦ Булатова – величина татарской поэзии. –

Булатова – татар шигъриятенең күренекле заты

величиной с - ... чаклы

велогонки сущ велосипед ярышлары, велоузыш

вельможа сущ зур түрә

вельможный пр 1. зур түрә булган; 2. зур түрәләргә хас

вена сущ кан тамыры, кара кан тамыры

Венера (планета) сущ Чулпан

венец сущ 1. (корона) таҗ; 2. (ореол) алка, боҗра; 3. (один ряд бревен в срубе) ниргә ♦

Царский венец. – Патша таҗы.

венечный пр 1. таҗ; 2. ниргә

веник сущ себерке миндек, мунча себеркесе

венозный пр кара кан тамыры

венок сущ таҗ, такыя

вентилировать гл 1. җилләтү; 2. перен тикшереп карау, ачыклап карау ♦ Вентилировать

вопрос. – Сорауны тикшереп карау.

вентиль сущ туктаткыч, туктату җайланмасы

вентилятор сущ җилләткеч

вентиляция сущ 1. җилләтү; 2. (устройство) җилләткеч ♦ Вытяжная вентиляция. –

Суырту җилләткеч.

венценосец сущ патша, таҗдар, таҗ иясе

венценосный пр таҗлы

венчать гл 1. (таҗ) кидерү; 2. (находиться наверху) очлану, очында булу; 3. төгәлләү,

тәмамлау; уңышлы килеп чыгу; 4. (совершать обряд) никахландыру, никах уку

венчаться гл никах укыту, никахлашу

венчик сущ бот таҗ

вепрь сущ кабан, кабан дуңгызы

вера 1. ышану, инану, ышаныч, ышанучылык; 2. дин; иман ♦ Вера в победу. – Җиңүгә

ышаныч. ♦ Католическая вера. – Католиклар дине.

вера в бога сущ иман

веранда сущ җиңел янкорма

верба сущ кызыл тал, песиле тал

вербальный пр телдән, сүз белән

верблюд сущ дөя, тәвә ♦ Двугорбый верблюд. – Ике калкулы дөя

верблюжатина сущ дөя ите

верблюжий пр дөя

вербовать гл эшкә (хезмәткә), яллау

вербоваться гл эшкә (хезмәткә) яллану

вербовка сущ яллау

вербовочный пр яллау ... ♦ Вербовочный центр на работу. – Эшкә яллау үзәге.

вербовщик сущ яллаучы

веревка сущ бау, аркан

вереница сущ төркем, көтү; тезмә, саф

вереницей нар аллы-артлы

вереск сущ бот арчан

веретённый пр орчык ...

веретено сущ орчык

верещать гл черелдәү, чыелдау, чикылдау

верзила сущ әзмәвер, сузан, албасты

вериги сущ мн ч чылбыр, тән чылбыры

верительный пр ышаныч

верить гл 1. ышану, ышанып тору, инану; 2. ышану; 2. ышану, ышанып карау, ышанып

эш итү ♦ Верить своим глазам. – Күргәнеңә ышану. ♦ Верить в бога. – Тәгаләгә инану.

вериться гл ышанасы килү, ышанып булу, ышану

вермишель сущ токмач

вермут сущ шәраб; шәраб төре

вернее вводн сл турысы

вернисаж сущ тантаналы күргәзмә ачылышы

верно предик сл дөрес, әйе хак

верноподданный пр патшага турылыклы, патшага хезмәт итүче

верность сущ 1. тугрылык, турылыклылык, турылык, бирелгәнлек; 2. дөреслек ♦

Сохранять верность. – Тугрылыкны саклау.

вернуть гл 1. кире кайтару, кайтарып бирү, кире бирү, кайтарып алу; 2. кире кайтару,

борып кайтару, кирегә бору

вернуться гл 1. кайту, борылып кайту, кире (әйләнеп) кайту ♦ Вернуться домой. – Өйгә

кайту.

верный пр 1. тугрылыклы, турылыклы, тугры, туры, рас; 2. дөрес, дөреслекле, хаклы; 3.

ышанычлы, нык, ныклы; үткен, төгәл; төз; 4. (неизбежный) котылгысыз, шиксез

верный обещанию - вәгъдәчел, вәгъдәле

верование сущ ышану, иман, дини караш

веровать гл 1. ышану, ышанып карау; 2. (верить в бога) Аллага инану, дин тоту

вероисповедание сущ дин, диндә булу ♦ Христианское вероисповедание. – Христиан

дине

вероломный пр хыянәтчел, мәкерле, хаин, монафыйк

вероломство сущ хыянәтчеллек, мәкерлелек, хаинлык, монафыйклык

вероотступник сущ мөртәт, динен ташлаган кеше

вероотступничество сущ мөртәтлек, динен ташлау, диннән язу

веротерпимость сущ диннәргә тигез караш; дин иреген тану

вероучение сущ дин тәгълиматы, дин гыйльме, дин кагыйдәләре ♦ Мусульманское

вероучение. – Мөселман дине тәгълиматы

вероятно нар ихтимал, ахры, (союз) бәлки, мөмкин, (вводн сл) шаять

вероятность сущ ихтималлык, мөмкинлек

вероятный пр ихтимал ителгән, мөмкин булган, мөмкин саналган, булуы мөмкин ♦

Вполне вероятный случай. – Гомумән ихтимал очрак.

версия сущ юрама, риваять

верста сущ 1. чакрым; 2. чакрым баганасы, юл баганасы

верстать гл биткә салу

верстка сущ биткә салу

верстовой пр чакрым

вертел сущ шәш (ит кисәкләрен кыздыру өчен)

вертеп сущ бозык кеше җыелышы, бозыклар җыелышы

вертеть гл 1. әйләндерү, бору; 2. төрү, бөтерү, тулгау; 3. перен биетү, биетеп тору ♦

Вертеть колесо. – Тәгәрмәч әйләндерү.

вертеться гл 1. әйләнү, әйләнеп тору; 2. бөтерелү, бөтергәләнү, боргалану, әйләнү; 3.

перен чуалу, буталу; 4. перен боргалану, койрык болгау

вертеться (быстро) - зыр-зыр әйләнү

вертикаль сущ асма сызык ♦ По вертикали. – Асма сызык буенча (үрә).

вертикально нар үрә

вертихвостка сущ җилбәзәк хатын

верткий пр елгыр, җитез, өлгер

вертлюг сущ анат чукмар сөяк

вертлявый пр кыбырсык, тиктормас, тынгысыз, бөтерчек

вертолетчик сущ вертолетчы

вертопрах сущ җилкуар, җилбәзәк ир

вертушка сущ бөтерчек

вертячка сущ анат әйләнчек авыруы

вертящийся пр әйләнмәле, әйләнүле

верующий пр дингә ышанучы, дин тотучы, диндар, динле кеше, иманлы

верх сущ 1. өс, түбә, баш, үр; 2. (лицевая сторона) тыш; 3. (экипажа, машины) япма; 4.

(верхи) идарә итүчеләр; югары катлау; 5. перен югары ♦ Жить на самом верху. – Иң үрәдә

яшәү. ♦ Верх уважения. – Югары ихтирам.

верх реки - үр

верхний пр 1. өске, югаручы, өстәге, югарыдагы, үрге, үрдәге; 2. (об одежде) өске,

тышкы; 3. (близкий к истоку реки) үрге, югарыгы ♦ Верхний этаж. – Югары кат.

верхняя одежда - кием-салым, кием

верховенство сущ өстенлек

верховный пр югары; баш

верховой пр 1. менеп йөри торган, атланып йөри торган, менге; 2. атлы

верховье сущ үр, үрге агым, баш (реки)

верхогляд сущ өстән караучы, җиңел караучы

верхоглядство сущ өстән карау, җиңел карау

верхолаз сущ өстә эшләүче

верхом нар ат менеп, атка атланып, сыбай, атландырып

верхотура сущ бик биек урын

верхушка сущ баш

вёрша сущ мурда, сөкә

вершина сущ баш, оч, түбә, мат түбә ♦ Вершина Казбека. – Казбек очы.

вершитель сущ башкаручы

вершить гл 1. башкару, бетерү, куптару; 2. очлау

вершки сущ мн ч өске өлеш, яфрак

вершок сущ карыш (электә 4,4 см чамасындагы озынлык үлчәме)

вес сущ авырлык

веселеть гл күңеллеләнү, күңел ачу

веселить гл кәефләндерү, күңеллеләндерү, күңелен ачу

веселиться гл зәвыклану, кәефләнү, уйнау-көлү, хозурлану ♦ Дети веселятся в саду. –

Балалар бакчада уйный-көләләр.

весело нар кәефле, күңелле, шат

весёлость сущ көләчлек, күңеллелек, шат күңеллелек

весёлый пр 1. күңелле, хозур, күтәренче күефле; 2. көләч, шат ♦ Веселый характер. –

Күңелле холык.

веселье сущ күңеллелек, уен-көлке, хозур, хозурлык

вёсельный (о лодке) пр ишкәкле

весельчак сущ шаян, күңелчәк, уен-көлкечел кеше

весенний пр яз, язгы ♦ Весенний дождь. – Язгы яңгыр.

весить гл тарту, килү

веский пр нигезле, (о слове) саллы

веско нар берәгәйле, нигезле

вескость сущ нигезлелек, төплелек

весло сущ ишкәк

весна сущ яз

весной нар язын, яз көне, язгылыкта ♦ Весной бывают летние дожди. – Яз көне җылы

яңгырлар була.

веснушки сущ мн ч сипкелләр

веснушчатый пр сипкелле

весовой пр авырлык, үлчәү, үлчәүле

весовщик сущ үлчәүче

весомый пр 1. авырлыклы; 2. перен саллы, әһәмиятле; салмак ♦ Весомый аргумент. –

Әһәмиятле дәлил.

вестерн сущ маҗаралы фильм (Америка көнбатышының беренче яшәүчедәре турында)

вести гл 1. алып бару; 2. (что) үткәрү, алып бару; 3. (чем по чему) йөртү, сыздыру; 4.

(что) (телефон) үткәрү, сузу ♦ Вести войска в бой. – Гаскәрләрне яуга алып бару. ♦ Вести

телефон до дома. – Телефонны өйгә кадәр сузу.

вести сущ хәбәрләр, хәбәр-хәтер

вести на поводу (лошадь) - җитәкләп бару

вести обзор - күзәтү

вести себя дерзко - әдәпсезләнү

вести себя неприлично - затсызлану

вести себя нескромно - тыйнаксызлану

вести себя по-детски - сабыйлану

вести слежку - күзәтү

вести тяжбу - дәгъвалашу

вестибулярный пр вестибуляр

вестибюль сущ арткы як, бинаның кереш бүлмәсе, вестибюль

вестимо вводн сл әлбәттә

вестись гл 1. алып барылу; 2. гадәттә булу

вестник сущ 1. хәбәрче, хәбәр китерүче; 2. белдермә ♦ Казанский вестник. – Казан

белдермәсе.

вестовой сущ ист хәбәрче

весть сущ хәбәр, хат-хәбәр

весы сущ үлчәү

весь мест 1. бөтен, барлык, һәммә, барча; буе (җәй), баштанаяк (кием); 2. бөтенләй,

тулысынча, тәмам; 3. в знач сущ барысы, бөтенесе ♦ Читать всю ночь. – Төне буе уку. ♦

Один за всех, все за одного. – Берәү бөтенесе, ә бөтенебез һәрберебез яклы.

весь день - иртә-кич

весь день - көнозын

весь мир - бөтендөнья

весьма нар 1. бик, гаять, үтә; 2. частица иң, иллә-мәгәр, ифрат

ветвистый пр ботаклы, ботаклары күп булган; учар, ябалдаш, ябалдашлы ♦ Ветвистая

яблоня. – Күп ботаклы алмагач.

ветвиться гл 1. ботаклану; 2. тармаклану

ветвь сущ 1. ботак; 2. тармак ♦ Сидеть на ветвях. – Ботакта утыру. ♦ Ветвь дороги. – Юл

тармагы. Ветвь агропромышленности. – Агросәнәгать тармагы.

ветер сущ җил

ветер вперемежку с дождём - җил-яңгыр

ветеран сущ карт ихтирамлы эшче; карт сугышчы

ветеринар сущ мал табибы, байтар ♦ Ребенок хочет стать ветеринаром. – Баланың

байтар буласы килә.

ветеринария сущ мал тыйббы

ветка сущ 1. ботак; 2. тармак

ветла сущ бот өянке

ветловый пр өянке

вето сущ тыю, рөхсәт итмәү

веточка сущ 1. ботакчык; 2. тармакча

ветошь сущ чүпрәк-чапрак

ветреник сущ җиңел акыллы кеше, җилкуар, җилбезәк

ветреница сущ 1. бот җилдәк; 2. җилбезәк хатын (кыз)

ветреный пр 1. җилле; 2. перен җилкуар, җилбезәк, җиңел акыллы, ырык-шырык ♦

Ветреный день – Җилле көн. ♦ Ветреный человек. – Җилбезәк кеше.

ветрено нар җилле

ветренность сущ җилбәзәклек, җиңеллек

ветрило сущ җилкән

ветровой пр 1. җил ...; 2. җилгә каршы тору

ветрогон сущ 1. җилкуар (кеше); 2. (веялки) сущ канат [къанат]

ветрянка сущ мед су чәчәге, җил чәчәге (балалар авыруы)

ветряной пр җил, җилле

ветряный см ветрянка

ветхий пр иске, искергән

ветхозаветный пр борынгы, иске, иске карашлы

ветчина сущ ыслынган дуңгыз итеннән ризык

ветшать гл 1. искерү, тузу; 2. картаю, бәлтерү, бетәшү ♦ Строение ветшает. – Корылма

искерә. ♦ Одежда ветшает. – Кием-салым туза.

веха сущ 1. маяк, казык, колга; 2. мөһим чор, дәвер

вече сущ халык җыелышы (борынгы Русьтән)

вечер 1 сущ кич ♦ Летний теплый вечер. – Җәйге җылы кич.

вечер 2 (литературный) сущ кичә ♦ Музыкальный вечер Салиха Сайдашева. – Салих

Сәйдәшев музыкаль кичәсе.

вечереть гл кичегү, кичләү, кич җитеп килү

вечеринка сущ кичә, уен-көлке кичәсе

вечерний пр кичке

вечерник сущ кичләрен укучы

вечерня сущ чиркәүдә кичке гыйбадәт

вечером нар кичен, кичкә, кичкырын, кичтән, кич белән

вечно нар гомергә, гомер-гомергә, мәңге, һәрвакыт(та)

вечнозеленый пр мәңге яшел ♦ Вечнозеленые деревья. – Мәңге яшел агач.

вечность сущ мәңгелек

вечный пр 1. мәңгелек; 2. гомерлек, үлемсез ♦ Вечный огонь. – Мәңгелек ут.

вешалка сущ 1. чөй, элгеч, элмәк; 2. (помещение) чишенмәлек; 3. (на одежде) элгеч,

элмәк

вешать гл 1. асу, элү; 2. (казнить) асу, асып үтерү

вешаться гл 1. асылыну; 2. (на шею) сарылу

вешка сущ юл казыгы, таякчык

вешний пр язгы

вещами нар әйберләтә

вещать гл 1. алдан әйтү, алдан хәбәр итү; 2. (по радио) тапшыру ♦ Вещать на европейские

страны. – Европа илләренә тапшыру.

вещевать гл димләү

вещевой пр әйбер ..., әйберләтә, әйберләр белән

вещественный пр матди ♦ Вещественный мир. – Матди (фани) дөнья.

вещество сущ матдә

вещи сущ мн ч әйбер-мазар

вещизм сущ әйберләр белән мавыгу

вещий пр күрәзә ..., алдан хәбәр бирүче

вещун сущ күрәзәче, алдан хәбәр бирүче

вещь сущ 1. әйбер, нәрсә; 2. мн ч кием-салым, киемнәр; 3. (произведение) әсәр, әйбер; 4.

бер нәрсә, хәл, күренеш ♦ Собственные вещи. – Үземнең әйберләрем. ♦ Произошла

непонятная вещь. – Аңлаешсыз бер нәрсә килеп чыкты.

веялка сущ җилгәргеч

веяльщик сущ җилгәрүче

веяние гл 1. җилнең йомшак кына исүе; 2. перен йогынты, шаукым, тәэсир, караш ♦

Новые веяния в искусстве. – Сәнгатьтә яңа карашлар.

веяный пр җилгергән, җилгәрелгән

веять гл 1. исү, өрү; 2. (что) җилгәрү; 3. җилфердәү, җилбер-җилбер килү; 4. исе килү,

бәреп тору, сизелү, аңку

вжик подр выж

вжиться гл ияләшү, күнегеп китү, кереп китү ♦ Вжиться в свою роль. – Үзенең роленә

кереп китү.

взад нар әрле-бирле, артка-алга

взад и вперёд - арлы-бирле

взад-вперёд - ишекле-түрле

взаимно нар үзара

взаимность сущ кара-каршы мәхәббәт, кара-каршы дуслык, кара-каршы хис

взаимный пр үзара ♦ Взаимная любовь. – Үзара мәхәббәт.

взаимо... – кушма сүзләрдә үзара, үзара уртак сүзләре белән тәрҗемә ителә

взаимодействие сущ 1. үзара йогынты ясау, үзара тәэсир итешү, үзара бәйләнеш; 2. үзара

ярдәм, үзара ярдәм итешү, үзара булышу ♦ Взаимодействие спроса и предложения. –

Сорау һәм тәкъдимнең үзара бәйләнеше.

взаимодействать гл үзара йогынты ясау, үзара булышу, үзара бәйләнештә булу, үзара

тәэсир итү