Сабиров Р.А. Русско-татарский полный учебный словарь
Подождите немного. Документ загружается.
биение сущ тибеш
бизе (национальное кушанье из яичного белка) сущ күбек
бизнес сущ табышлы эш, эшмәкәрлек ♦ Нужна поддержка малый бизнеса. – Вак
эшмәкәрлеккә ярдәм кирәк.
бизнесмен сущ малкуар, эшмәкәрче
бикини сущ ачык коенмалык
билетер сущ билетчы
било сущ бәргеч, суккыч (тавыш бирү өчен файдаланыла торган металл такта)
бином сущ мат ике буын
бинт сущ бәйләвеч
бинтовать гл бинтлау, бәйләү, бәйләвеч ураулау (урауларга)
биография сущ тәрҗемәи хәл ♦ Биография Габдуллы Тукая. – Габдулла Тукайның
тәрҗемәи хәле.
биплан сущ ике канатлы очкыч
бирка сущ тамга
бирюза сущ фирәзә
бирюк сущ караңгы чырайлы кеше, ялгызлыкны яратучы кеше
бисер сущ сәйлән
бисерина сущ сәйлән бөртеге
бисировать гл кабатлау
бистро сущ кечкенә ашханә
бита сага (при игре в бабки) сущ бура таягы (при игре в городки); аткы, атабай (в других
играх)
битва сущ сугыш, зур сугыш, яу, орыш, көрәш ♦ Битва началась с неожиданной атаки. –
Сугыш кинәт һөҗүмнән башланып китте.
битком набито нар түбәләмә
битком нар шыгырым тулы, дыңгычлап тутырылган
битлек сущ йөзлек
битый пр ватык
бить гл 1. бәрү, кыйнау, тукмау, сугу, ору, кагу; 2. сую, чалу, бугазлау; 3. кыйнау, тукмау;
4. үтерү, атып төшерү; 5. атып; 6. вату ♦ Бить себя в грудь. – Үзенең күкрәгенә сугу. ♦ Бить
кулаком в дверь. – Ишекне йодрыклау.
бить (в картах) - ябу
бить (в картёжной игре) - басу
бить (для подачи сигнала) - кагу
бить (коршун – цыплят) - тибү
бить (сильной струёй) - бөркү
бить (скот) - сую
бить (часы) - сугу
бить в ладоши - чәбәкләү
бить дубиной - чукмарлау
бить кнутом - чыбыркылау
бить колотушкой - тукмаклау
бить копытами - тибенү
бить крыльями - кагыну
бить молотком - чүкечләү
бить сильно - кыйрату
биться 1. бәрелү, сугылу; 2. тыпырчыну, калтырану; 3. тибү, кагу, сугу; 4. сугышу,
кыйнашу ♦ Биться головой о стену. – Диварга баш белән бәрелү.
биться (о сердце) - тибү, тырпылдау
биться об заклад - бәхәсләшү
битюг сущ зур йөк аты
бич сущ 1. озын камчы, чыбыркы; 2. перен бәла-каза, афәт; бәхетсезлек
бичевать гл 1. камчылау; 2. фаш итү, тәнкыйть итү
бишбармак (национальное блюдо) сущ бишбармак
бишь част дисең, дисең әле
благо 1 сущ 1. бәхет, игелек; 2. байлыклар, рәхәтләлекләр ♦ Стремление к общему благу. –
Гомуми игелеккә омтылу.
благо 2 союз икән, ярый, инде
благоверная сущ хәләл, җәфет
благоверный сущ хәләл, җәфет, ир
благовидный пр җайлы сәбәп, уңайлы сылтау
благоволение сущ мәрхәмәт, илтифат
благоволить гл яхшы мөнәсәбәттә тору, илтифат итү, теләктәшлек күрсәтү
благовоние сущ хуш ис
благовонник сущ бот җир рәйханы
благовоспитанно нар әдәпле, инсафлы
благовоспитанность сущ әдәп, әдәплелек, инсаф, әхлаклылык
благовоспитанный пр әдәпле, инсафлы, тәрбияле, әдәпле ♦ Благовоспитанный ребенок. –
Инсафлы бала.
благоговейный пр түбәнчелекле, олылыклы; тирән хөрмәт белән сугарылган
благоговение сущ тирән хөрмәт, зур ихтирам, олылау
благодарить гл рәхмәт әйтү (белдерү) (әйтергә, белдерергә)
благодарность сущ рәхмәт ♦ Принять с благодарностью. – Рәхмәт белдереп алу.
благодарность сущ рәхмәт, илтифат, хөрмәт
благодарный пр игелекле, рәхмәтле, яхшылыкның кадерен белүче
благодарственный пр рәхмәт ♦ Благодарственное письмо. – Рәхмәт хаты.
благодарю вводн сл рәхмәт
благодаря нар аркада
благодаря предлог … аркасында, … сәбәпле, …га күрә, …лыктан
благодатный пр игелекле, котлы, мул, рәхәт, иркен, куанычлы ♦ Благодатный край. – Мул
төбәк.
благодать сущ кот, рәхмәт, рәхәтлек, иркенлек
благоденствие сущ иминлек, тынычлык, иркен тормыш, сәгадәт
благоденствовать гл рәхәт (иркен, имин) яшәү (яшәргә), игелекләнү
благодетель сущ игелек күрсәтүче, шәфкать итүче
благодетельствовать гл игелек күрсәтү
благодеяние сущ яхшылык, игелек, шәфәгать
благодушествовать гл кайгысыз (тыныч, борчылмыйча) яшәү
благодушный пр тыныч, гамьсез; киң күңелле ♦ Благодушное настроение. – Тыныч кәеф.
благожелатель сущ яхшылык түләүче, хәерхаһлык теләүче
благожелательный пр хәерхаһлы, киң күңелле
благозвучие сущ аһәң
благозвучность сущ аһәңлелек
благозвучный пр аһәңле, матур яңгырашлы, (о голосе) көмеш ♦ Благозвучный стих. –
Аһәңле шигырь.
благой пр изге, яхшы
благой: благим матом – ачы тавыш белән кычкыру (акыру, сакыру)
благолепие сущ мәһабәтлек, күркәмлек, матурлык
благонадежный пр ышанычлы, турылыклы
благонамеренный пр яхшы теләкле, теләктәшле
благонравие сущ тәүфыйк, әхлаклылык
благонравный пр әдәпле, тәрбияле, күркәм холыклы, әхлаклы ♦ Благонравный юноша. –
Әдәпле егет.
благообразный пр күркәм кыяфәтле, матур кыяфәтле
благополучие сущ 1. иминлек, тынычлык; 2. муллык, иркен тормыш, мул тормыш ♦
Семейное благополучие. – Гаилә иминлеге.
благополучно нар имин, исән-сау, уңышлы, хәвеф-хәтерсез
благополучный пр 1. уңышлы, нәтиҗәле, имин,; 2. тыныч, кайгы-хәсрәтсез, хәвеф-
хәтерсез ♦ Благополучный конец. – Уңышлы тәмам.
благоприобретенный пр үзе тырышып тапкан, нәселдән күчмәгән
благопристойный пр әдәпле, әхлаклы, инсафлы, тыйнак
благоприятно нар уңайлы
благоприятность сущ уңайлылык
благоприятный пр уңайлы, яхшы, җанлы ♦ Благоприятные условия. – Уңайлы шартлар.
благоприятный случай сущ форсат
благоприятствовать гл уңай булу, булышлык (ярдәм) итү
благоразумие сущ акыллылык, төплелек, акылга ятышлылык
благоразумно нар акыллы
благоразумный пр акыллы, төпле, уйлап эшләнгән ♦ Благоразумный поступок. – Төпле
эш.
благородие сущ галиҗәнаб әфәнде
благородная (певчая) птица сущ асыл кош
благородность сущ затлылык
благородный пр 1. намуслы, вөҗданлы; 2. күркәм, гүзәл; 3. нәзәкатьле, нәзыйг; 4.
(дворянского происхождения) затлы ♦ Благородный человек. – Намуслы кеше. ♦
Благородное происхождение. – Затлы нәселле.
благородство сущ 1. намуслылык, вөҗданлык; 2. аксөякләр нәселеннән чыккан
благосклонный пр илтифатлы, хәерхаһлы
благославляю предик сл бәхил
благословение сущ бәхиллек, салават, фатиха, хәер-дога, хәер-фатыйха
благословить гл 1. фатиха бирү, ризалык бирү; 2. хуплау, яхшы дип табу
благословлять гл фатихалау
благосостояние сущ иркен тормыш, мул тормыш; муллык, байлык
благотворитель сущ хәер-сәдака бирүче, иганәче, матди ярдәм күрсәтүче
благотворительность сущ матди ярдәм, иганәчелек
благотворительный пр хәйрия ♦ Благотворительная деятельность. – Хәйрия эшчәнлек.
благотворный пр шифалы, яхшы, файдалы, игелекле, сихәтле
благоустраивать гл төзекләндерү
благоустраиваться гл төзекләнү
благоустроенность сущ җыйнаклык, төзеклек
благоустроенный пр төзекләндергән; төзек, уңайлыклары булган, җыйнак ♦
Благоустроенный дом. – Уңайлыклары булган йорт.
благоустроить гл төзекләндерү
благоустройство сущ төзекләндерү
благоухание сущ хуш ис
благоуханный пр хуш исле ♦ Благоуханная роза. – Хуш исле гөлчәчәк.
благоухать пр хуш ис аңкыту, хуш ис чыгару
благочестивец сущ суфи
благочестивость сущ изгелек
благочестивый пр диндар, динчел, тәкъва, изге, савап, саваплы, тәүфыйклы
благочестие сущ суфилык, тәкъвалык, тәүфыйк, тәүфыйклылык
блаженно нар туарылып
блаженный пр 1. (счастливый) бәхетле, шат күңелле, хозур; 2. (глуповатый) акылга
сайрак, юләррәк ♦ Блаженное состояние. – Бәхетле кәеф.
блаженство сущ югары рәхәтлек, ләззәт, хозурлык, рәхәтлек
блаженствовать гл рәхәтләнү, хозурлану, рәхәттә яшәү, зәвыклану
блажить гл үзсүзлеләнү, киреләнү, кәҗәләнү
блажной пр тинтәк, дивана, кире беткән
блажь сущ тилелек, тинтәклек, диваналык, кирелек
бланк сущ бланк
блат сущ танышлык
блевать гл косу
блевотина сущ косык
бледнеть гл 1. төс китү, агарыну, чырай китү, төссезләнү; 2. перен тоныклану, көчен
югалту, әһәмиятсез булып калу, әһәмиятен югалту ♦ Его успехи побледнели. – Аның
уңышлары тоныкланды.
бледно-жёлтый пр аксыл сары
бледнолицый пр ак чырайлы, агарынган йөзле
бледно-розовый пр аксыл ал
бледно-синий пр күгелҗем
бледный пр 1. төссез, төсе киткән, агарынган, чырайсыз, нурсыз; 2. тонык, сыек; 3. перен
көчсез, төссез ♦ Бледное небо. – Нурсыз күк. ♦ Бледное стихотворение. – Төссез шигырь.
блёклость сущ тоныклык
блёклый пр шиңгән, шиңә төшкән, сулган; төсен югалткан, агарган
блёкнуть гл 1. шиңү, сулу, төсен югалту; 2. тоныклану
блеск сущ 1. ялтырау, җем-җем итү, җемелдәү, ялтыравык; 2. перен якты чагылыш,
зиннәт
блесна сущ ялтыравык, селкенмә алдавыч
блеснуть гл 1. ялтырап китү; 2. перен барлыкка килү, башка килү, чагылып китү
блестеть гл 1. ялтырау, ялтырап тору, җемелдәү, җем-җем итү, ялкылдау, ялкылдап тору,
янып тору; 2. перен аерылып тору (умом) ♦ Звезды блестят на ночном небе. – Төнле күктә
йолдызлар җем-җем итәләр. ♦ Он блестел красноречием. – Ул сөйләме белән аерылып
торды.
блестки сущ 1. ялтыравык, ялтыравык тәңкә; 2. перен очкын, чаткы
блестящий сущ 1. ялтырый торган, җем-җем итә торган, ялтыравыклы, ялтыравык,
ялтыр-йолтыр; 2. перен менә дигән, бик шәп, бик яхшы ♦ Блестящий шелк. – Ялтырый
торган ефәк. ♦ Блестящий писатель. – Бик яхшы язучы.
блеф сущ коры куык, уйдырма, алдау
блеять, блеяние гл, сущ бәэлдәү, мәэлдәү, «бә-ә» дип кычкыру
ближайший пр 1. иң якын, иң якындагы, якын-тирәдәге; 2. турыдан-туры, туп-туры
ближе нар бире
ближний пр якын, якындагы; кыска ♦ Ближние деревни. – Якын авыллар. ♦ Ближний путь.
– Кыска юл.
близ предлог 1. якынында, тирәсендә; 2. тирәсеннән
близиться гл якынлашу, якынаю, якынлашып килү
близкий пр 1. якын, якындагы; 2. (по времени) якын, якында булачак; 3. туганнар,
якыннар, кардәшләр, үз (мест)
близко нар якын, якыннан
близлежащий (отсюда) пр бирге, якындагы, якында урнашкан, күршедәге ♦
Близлежащий поселок. – Якындагы бистә.
близнец сущ игезәк, игез бала
близнецы сущ мн ч игезләр, игезәкләр, игез балалар
близорукий пр 1. ерактан начар күрүче, күрә караучы; 2. перен сукыр, алдан күрмәүче ♦
Очки для близоруких. – Ерактан начар күрүчеләр күзлеге.
близость сущ якынлык
блик сущ якты тап, якты шәүлә
блин сущ белен
блинная сущ беленханә
блинчик сущ коймак, беленчек
блистательный пр бик шәп, гүзәл ♦ Блистательный успех. – Бик шәп уңыш.
блистать гл елкылдау, нурлану, ялкылдау, ялтырау
блок 1 сущ тех чыгыр ♦ Подъемный блок. – Күтәрү чыгыры.
блок 2 сущ полит җыелма, блок ♦ Политический блок. – Сәяси блок (җыелма).
блокада сущ 1. камау, камап тору; 2. чолганыш, блокада (икътисадый)
блокадник сущ камаучы
блокировать гл камауга алу
блокировка сущ камап алу; тыю, туктату
блокнот сущ куен дәфтәре
блондин сущ ачык чәчле
блоха сущ борча
блочный пр чыгырлы
блошиный пр борча ...
блуд сущ уйнаш, зина, җенси азгынлык
блудить (блуждать) гл адашып йөрү ♦ Блудить в лесу. – Урманда адашып йөрү.
блудить (распутничать) гл уйнашлык итү, азып йөрү, зина кылу ♦ Блудить вечерами. –
Кичләрен зина кылып йөрү.
блудливость сущ азгынлык
блудливый пр азгын, азгынлыкка бирелгән, уйнашчыл, зиначыл
блудница сущ уйнашчы хатын
блудный пр юлдан азган, мут
блуждать гл 1. (искать дорогу) адашып йөрү; 2. (странствовать) ил гизү, ил гизеп йөрү,
дөнья гизү
блуждающий пр гизүче
блузка сущ хатын-кыз кыска күлмәк өсте
блюдо сущ 1. (посуда) зур тәлинкә; 2. (кушанье) ашамлык ♦ Стеклянное блюдо. – Пыяла
тәлинкә. ♦ Вкусное блюдо. – Тәмле ашамлык.
блюдце сущ чәй тәлинкәсе
блюсти гл саклау, күзәтү
блюститель сущ саклаучы, күзәтүче, күзәтеп торучы ♦ Блюститель порядка. – Тәртип
күзәтүче.
бляха сущ җиз тәңкә
боб(ы) сущ мн ч 1. бакча борчагы; 2. ногыт, ногыт борчагы; 3. зур рульле чана (бобслей)
бобёр сущ зоол 1. кондыз; 2. кондыз тиресе
бобовые сущ мн ч кузаклылар
бобовый пр, сущ бот 1. ногыт борчагы; 2. (бобовые) кузаклылар, күбәләк чәчәлеләр
бобр сущ зоол кондыз
бобренок сущ кондыз баласы
бобрик сущ йонлач постау; мәллә
бобровый пр зоол кондыз ...
бобслей сущ зур култәгәрмәчле чана спорты
бобы сущ борчак, ногыт
бобыль сущ ялгызак кеше
бог сущ ходай, тәңре
богадельня сущ 1. гарипләр йорты; 2. перен булдыксызлар оясы
богара сущ баһара (Урта Азиядә сугарылмый торган чәчүлекләр)
богатей сущ бай, байгура
богатеть гл баю ♦ Неожиданно разбогатеть. – Кинәт баеп кую.
богато нар мул
богатство сущ байлык, муллык
богатый пр 1. бай, мул, мөлкәтле; 2. перен яхшы ♦ Богатый город. – Бай шәһәр. ♦ Богатый
язык. – Бай тел.
богатырский пр баһадир
богатырство сущ баһадирлык, пәһлеванлык
богатырь сущ баһадир, батыр, пәһлеван
богач сущ бай
богема сущ сәнгать өлкәсендә эшләүче ирекле төркем
богиня сущ алиһә
богобоязненный пр алладан куркучы, динаятьле, тәкъва, динчел
богомолец сущ гыйбадәт кылучы
богомолье сущ гыйбадәткә йөрү, гыйбадәт кылу, гыйбадәт
богомольный пр гыйбадәтчел, диндар, тәкъва ♦ Богомольная старушка. – Гыйбадәтчел
әби.
богородица сущ Гайса анасы (христианнарда); Мәрьям ана (мөселманнарда)
богословие сущ дин өйрәтмәләре, дини тәгълимат
богословский пр дини
богослужение сущ гыйбадәт, гыйбадәт кылу
боготворить гл тукыну
богоугодное дело сущ савап
богоугодный пр саваплы, савап
богохульник сущ алланы сүгүче, көфер сүзләр сөйләүче
богохульствовать гл алланы сүгү, көферлек
бодать гл сөзү
бодаться гл сөзешү ♦ Козы бодаются на мосту. – Күпердә кәҗәләр сөзешә.
бодливый пр сөзгәк
бодрить гл дәртләндерү, дәрт кертү, күңелне күтәрү, рухландыру ♦ Весенний воздух
бодрит. – Язгы һава дәртләндерә.
бодриться гл күңелне күтәрергә тырышу, бирешмәскә тырышу
бодрость сущ дәртлелек
бодрствовать гл йокламау, уяу булу, йокламый үткәрү
бодрый пр 1. таза, нык; 2. дәртле, күтәренке, егетләрчә ♦ Бодрый юноша. – Нык егет.
боевитость сущ сугышчанлык
боевитый пр эшлекле, сугышчан, көрәшчән
боевой сущ 1. сугыш, хәрби; 2. сугышчан; 3. булдыклы, үткен; 4. күтәренке, дәртле ♦
Боевой приказ. – Хәрби боерык (фәрман). ♦ Боевой парень. – Булдыклы егет.
боёк (в оружии) сущ чакма, бәргеч
боепитание сущ сугыш кирәкләре белән тәэмин итү
боеприпасы сущ мн ч сугыш кирәк-яраклары
боеспособный пр сугышка сәләтле
боец сущ 1. сугышчы, солдат, гаскәри; 2. спец сугымчы, чалучы
боже межд 1. я алла, ярабби, илаһи; 2. ии, ай-яй
боже мой межд алкышлау
божественный пр 1. рел илаһи, дини; 2. гаҗәеп матур, искиткеч шәп, гүзәл ♦
Божественные книги. – Дини китаплар. ♦ Божественный голос. – Гаҗәеп тавыш.
божество сущ алла, ходай, тәңре, илаһи
божий пр хода, алла
божиться гл ант итү, каргану
божок (место или предмет поклонений у некоторых народов Поволжья) сущ кирәмәт
божья благодать сущ рәхмәт
божья коровка сущ зоол камка
бой сущ 1. бәрү, сугу; 2. сугыш, сугышу, яу; 3. ватыклар, ватык-потык ♦ Бой часов. –
Сәгать сугуы. ♦ Кровавый бой. – Канлы сугыш. ♦ Бой из тарелки. – Тәлинкә ватык-
потыгы
бой-баба сущ ирдәүкә
бойкий пр 1. җитез, өлгер, булдыклы, кыю; 2. үткен, тапкыр, чая; 3. халык күп була
торган, халык күп йөри торган, халык кайнап тора торган
бойкий на язык пр җор
бойко нар кыю
бойкость сущ кыюлык, үткенлек, чаялык
бойлер сущ су кайнату җанланмасы
бойница сущ ныгытма диварындагы тишек
бойня сущ 1. тереклек сую бинасы; 2. кырылыш, үлеш-кырылыш, кан коеш, үтереш,
суеш, канлы сугыш
бок сущ 1. як, ян; 2. ян, кырый; 3. мат кыр
бок о бок нар янәшә
боковой пр 1. ян, кырый, кырыйдагы; 2. (ветер) яннан искән, яннан исә торган
боком нар 1. (плечом вперед) ян белән; 2. (не прямо) читләтеп
боксер сущ боксчы
боксёрский пр боксчы ...
боксировать гл бокста көрәшү
болван сущ 1. бүкән, түмәр; 2. калып; 3. перен күзле бүкән, ахмак, надан
болванка сущ калып
болгарин сущ болгар
болгарка сущ болгар хатыны (кызы)
болгарский пр болгар ...
более см больше ♦ Более спокойный. – Тынычрак.
более или менее нар азмы-күпме
более съедобный пр ашалучан
болезненное состояние сущ саусызлык, сырхаулык
болезненность сущ чирлелек
болезненный пр 1. чирләшкә, чирләүчән, авыручан; 2. авыру, чирләү, сырхаулы; 3. перен
авыручан; 4. әрнүле ♦ Болезненный ребенок. – Авыручан бала. ♦ Болезненное самолюбие.
– Авыручан үз-үзен ярату
болезнетворный пр авыру тудыручы, авыру тудыра торган, авыруга сәбәп булган
болезнь сущ авыру, чир, хаста, хәстә, сырхау, сихәтсезлек ♦ Заразная болезнь. –
Йогышлы сырхау.
болельщик сущ борчылучы, уңыш теләүче, авыручы
болеть 1 гл 1. авыру, чирләү, сырхаулау; 2. перен борчылу, кайгыру
болеть 2 гл авырту, сызлау
болеутоляющий пр авыртуны баса торган
болиголов сущ бот елан көпшәсе
болид сущ зур метеор, койрыклы йолдыз
болотистое место сущ сазламык
болотистый пр 1. сазлы, сазлыклы, сазламык; 2. баткак, баткак туфрак
болотный пр саз
болото сущ 1. саз, сазлык, сазламык; баткак, баткаклык; 2. перен сазлык, торгынлык ♦
Болото обывательщины. – Тар карашлылык сазлыгы.
болт сущ 1. тимер беркеткеч; 2. аркылы тимер
болтать 1 гл 1. болгату, тугылау; 2. селкетү; 3. сайкалдыру, чайкалту ♦ Болтать кашу. –
Ботканы болгату.
болтать 2 гл юк-барны сөйләү, сафсата сату, ләчтит сату, такылдау, текелдәү, лыгырдау,
бакылдау ♦ Болтать вздор. – Юк-барны сөйләү.
болтать без умолку гл тәтелдәү
болтаться гл 1. (як-якка) селкенеп тору, чайкалып тору; 2. (бродить без дела) буталып
йөрү, эшсез йөрү
болтливый пр 1. күп сөйләнүчән, такылдык, лыгырдык, пытымыр; 2. сер сакламаучан,
сер тотмый торган, тишек авыз ♦ Болтливая соседка. – Такылдык күрше хатын.
болтовня сущ 1. буш сүз, сүз боткасы, сафсата; 2. (сплетня) гайбәт, уйдырма
болтун 1 сущ күп сөйләүче, такылдык, тел бистәсе, бытбылдык, лыгырдык, пытымыр,
лабырдык
болтун 2 (яйцо без зародыша) сущ чеберчек йомырка
болтунья сущ такылдык хатын (кыз), тел бистәсе
болтушка 1 (кушанье) сущ боламык
болтушка 2 см болтунья
боль сущ авырту, сызлау; кайгы, хәсрәт, әрнү, пошыну, моң-зар ♦ Душевная боль. – Җан
сызлавы.
больница сущ хастаханә
больно 1 нар 1. авырттырып, бик каты; 2. авырта, сызлый, авыр
больно 2 нар бик, артык, үтә
больной 1. пр авыру, чирле, зәхмәтле, сырхау, хаста, саусыз; 2. сущ авыру кеше, чирле,
авыручы ♦ Больное место. – Авырган урын. ♦ Больной, идите домой. – Авыру, өегезгә
кайтыгыз.
большак сущ олы юл
больше сравн ст от пр, нар 1. зуррак, олырак; 2. (после этого) моннан соң, моннан ары,
моннан болай, артык; 3. бүтән, болай, башка
больше чем - бигрәк
большевистский пр большевистик
большей частью нар күбесенчә
большими кусками (оторвать) нар тумырттырып
большинство из них нар күбе, күбесе
большинство сущ күпчелек
большое перо (птиц) сущ каурый
большой пр 1. зур, дәү; 2. зур, мөһим, әһәмиятле; 3. үсеп җиткән, олы; 4. күп, күп санлы ♦
Большой дом. – Зур йорт. ♦ Большая победа. – Мөһим җиңү.
большой кусок мяса сущ түтәрәм
большой платок сущ кушъяулык
болячка сущ сызлавык, чуан, шеш, кутыр
покрываться болячками гл кутырлау
бом подраж доң
бомбардир сущ һөҗүм итүче
бомбардировать гл бомбалау
бомбардировщик сущ бомгага тотучы
бомбить гл бомбалар ташлау
бондарный пр мичкә ясау
бондарь сущ мичкәче, чапчакчы, мичкәче, мичкә ясаучы
бонна сущ тәрбияче, мөрәббия
боны сущ вакытлы кәгазь акча
бор 1 сущ наратлык, нарат урманы
бор 2 сущ (сверло) борау
бордо пр куе кызыл, чия кызыл
бордовый пр кара-кызыл
бордюр сущ кашага, бордюр кайма, әдеп
борец сущ 1. көрәшче, көрәшүче; 2. спорт көрәшче
боржоми сущ боржом суы
борзая (собака) сущ бурзай
борзописец сущ елгыр (өстән-өстән) язучы, елгыр каләмче
борзый пр җитез, елгыр, елдам, йөгерек
бормотать гл мыгырдау, мыгырдану, лыбырдау, мыгыр-мыгыр килү, пытылдау
бормотать молитву гл укыну
бормотун сущ лыбырдык
боровик сущ ак гөмбә, нарат гөмбәсе
борода сущ сакал
борода и усы сущ сакал-мыек
бородавка сущ сөял
бородавчатый пр сөялле, сөялләр белән капланган
бородатый пр сакаллы, сакал үстергән ♦ Бородатый человек. – Сакаллы кеше.
бородач сущ сакалбай, зур сакаллы кеше
бородка сущ 1. сакалчык, кечкенә сакал; 2. (выступ на конце ключа) ачкыч теле, ачкыч
балтасы
борозда сущ буразна
бороздить гл 1. (пахать) буразна яру, буразналау, буразна салу, сызу; 2. (пересекать)
буразландырып бетерү, каплау, каплап алыну; 3. ярып бару
(бороздить кое-как) ерту ♦ Бороздить землю. – Җирне буразналау. ♦ Лодки бороздят
гладь реки. – Көймәләр елга суын ярып баралар.
бороздиться гл ергалану
бороздка сущ 1. сай буразна; 2. җыерчык, ярык
борона сущ тырма, ат (трактор) тырмасы
боронить, бороновать гл тырмалау
бороновальщик сущ тырмачы
боронование сущ тырмалау
бороновать гл тырмалау
бороться гл 1. көрәшү, алышу; 2. көрәшү, көрәш алып бару
борт сущ 1. (в самолетах и суднах) ян як (очкычларда һәм көймәләрдә); 2. (в
автомашинах) ян як стенасы; 3. (костюма) сущ каплама
бортник сущ чолыкчы
бортничество сущ чолыкчылык
борть сущ (улей в дупле) чолык (агач куышы); багана умарта
борщевик сущ балтырган
борындык сущ зоол борындык
борьба сущ көрәш, бәрелеш, тартыш ♦ Тяжелая борьба. – Авыр көрәш.
босиком нар яланаяк, яланаяктан
босой пр яланаяк
босоногий пр яланаяк, яланаяклы
босоножки сущ җәйге хатын-кыз аяк киеме
босс сущ хуҗа, җитәкче
босяк сущ гидай, сукбай, йолкыш, зимагур
босячество сущ сукбайлык, зимагурлык
ботаник сущ үсемлекләр өйрәнүче
ботаника сущ үсемлекләр өйрәнә торган фән
ботва сущ бот сабак, сабакъяфрак
ботинки сущ ирләр аяк киеме
боты сущ итек
боцман сущ мор көймә хуҗалыгы җитәкчесе
бочар сущ мичкәче
бочечный пр кисмәк …, мичкә …, чапчак ...
бочка сущ кисмәк, мичкә, чапчак
бочками нар мичкәләп
бочковый пр мичкәле
бочком нар кырын
бочонок сущ кечкенә мичкә
боязливость сущ йөрәксезлек, куркаклык, куркучанлык, өркәклек
боязливый пр йөрәксез, куркак, куркулы, куркучан, шүрләүчән
боязно нар курка, куркыныч ♦ Боязно идти одному. – Бер үзеңә барырга куркыныч.
боязнь сущ курку, шүрләү, өркү
боярин сущ бояр
боярский пр бояр …
боярышник сущ бот дүләнә, камыр агачы
боярышница сущ зоол дүләнә күбәләге
боярышня сущ бояр кызы
бояться гл 1. курку, шүрләү, өркү, шомлану, шикләнү; 2. (портиться) бозылу ♦ Бояться
грозы. – Яшенле яңгырдан курку. ♦ Цветы боятся мороза. – Чәчәкләр суыктан куркалар.
бра сущ стена шәмдәле
бравада сущ ясалма батырлык, әтәчлек, ясалма кыланыш
бравировать гл әтәчләнү, кирәксезгә батырлык күрсәткән булу ♦ Бравировать
опасностью. – Куркынычлык өстеннән әтәчләнү.
браво 1 нар егетләрчә
браво 2 межд шәп, афәрин
бравурный пр күтәренке, дәртле, дәртләндергеч, җанлы
бравый пр җитез, җулдыклы, елгыр, егетсымак ♦ Бравый подросток. – Җитез яшүсмер.
брага сущ ачы бал, әче бал
брадобрей сущ чәчтараш, чәч алучы
бражка см брага
бражник сущ зоол балкарак
бражничать гл эчеп йөрү, эчүче
брак 1 сущ 1. өйләнү (ирләр); кияүгә чыгу, тормышка чыгу (хатын-кыз), никах ♦
Вступить в брак. – Никахлашу. ♦ Расторгнуть брак. – Аерылышу.
брак 2 сущ бозык ♦ Стекло с браком. – Бозыклы пыяла.
браковать гл яраксызга чыгару, яраксыз дип табу
бракодел сущ яраксызны эшләүче
браконьер сущ тиешсез аучы
браконьерствовать гл тиешсез аучылык
бракоразводный пр аерылышу ...
бракосочетание сущ никах, никахлашу
брандспойт сущ янгын насосу
бранить сущ орышу, ачулану, шелтәләү, тиргәү, әрләү, каһәрләү, сүгү, чәйнәү ♦ Бранить
за шалость. – Шаяру өчен шелтәләү.
браниться гл 1. тиргәшү, сүгешү, әрепләшү; 2. сүгенү, тиргәнү
бранный пр сүгенү, тиргәү, (о словах) әшәке
брань 1 сущ тиргәш, сүгеш, сүгенү, орыш
брань 2 сущ (битва) сугыш, яу
браслет сущ беләзек
брасс сущ йөзү ысулы (бакаларча)
брат сущ 1. бертуган (ир туган турында) старший брат – абый, абзый; младший брат –
эне; двоюродный брат – туганнан туган; 2. (обращение) туганкай; 3. (единомышленник)
кардәш, аркадаш, фикердәш, дус ♦ Брат пошел на брата. – Кардәш кардәшкә каршы
килгән.
брат и сестра сущ абыйлы-сеңелле
брат с сестрой сущ абыйлы-сеңелле, агалы-сеңелле