Михед Т.В., Якубіна Ю.В. (упоряд.) Антична література. Греція. Рим. Хрестоматія
Подождите немного. Документ загружается.
Áî ÿ çîñ³áíà âèêðèâàòü íå äóìàþ –
Ëþäñüêó ÿ âäà÷ó âçàãàë³ ïîêàçóþ.
“Âàæêèé òÿãàð íà ñåáå âçÿâ òè!” – ñêàæå õòîñü.
Àëå æ Åçîï-ôðè㳺öü é Àíàõàðñ³ñ-ñê³ô
Çìîãëè íàâ³êè ñâ³é íàðîä óñëàâèòè!
Íåâæå-òî ÿ, ñèí Ãðåö³¿ ó÷åíî¿,
² îñîðîìëþ ë³íîùàìè ð³äíèé êðàé?!
Íåìàëî íàðîäèëà é Ôðàê³ÿ ìèòö³â:
Ñèí Ôåáà Ë³í ³ âèõîâàíåöü Ìóç Îðôåé,
Ùî ñï³âîì ðóõàâ ñêåë³, çâ³ð³â ïðèñèïëÿâ
² íàâ³òü ãàìóâàâ áóðõëèâèé Ãåáðà ïëèí.
Òàê ãåòü æå, Çàçäð³ñòü, â³äñòóïè, ñè÷èø äàðìà!
Àäæå ÿ ñëàâè çàæèâó îäíàêîâî.
ß äî ÷èòàííÿ ñïîíóêàâ òåáå? Íó ùî æ,
Áëàãàþ ³ íàäàë³ ëàñêè ùèðî¿.
6. Ìóõà òà Îñåë
Íà äèøåëü Ìóõà ñ³ëà é ìîâèòü äî Îñëà:
“×îãî òè ïëåíòàºøñÿ òàê! Àíó, õóò÷³é!
Äèâèñü, àáè çà øèþ íå óæàëèëà!..”
Îñåë: “Äëÿ ìåíå íå ñòðàøí³ òâî¿ ñëîâà.
Áîþñÿ á³ëüøå ÿ ïîãîíè÷à, êîòðèé
Íåð³äêî áàòîãîì ïî ñïèí³ ÷óõàº
Òà é â³æêè íàòÿãຠíàé÷àñò³øå òàê,
Ùî ãóáè òð³ñêàþòü! Êèíü ìàðíî ÷âàíèòèñü!
ß çíàþ ñàì, äå øâèäêî, äå ïîâ³ëüíî éòè!..”
Òóò âèñì³ÿíèé òîé ïî ñïðàâåäëèâîñò³,
Õòî íåì³÷íèé, à ñèëüíîìó ïîãðîæóº.
7. Âîâê òà Ñîáàêà
Ïðî òå, ùî âîëÿ íàä óñå, – ïîâ³äàþ.
ßêîñü õóäèé òà ïîìàðí³ëèé Âîâê ïðèéøîâ
Äî Ïñà ãëàäêîãî. Ðîçìîâëÿþòü.
Ìîâèâ Âîâê: “³ä ÷îãî, Ïåñå, òè òàêèé ãëàäêèé çðîáèâñü,
² øåðñòü òâîÿ â³ä æèðó àæ âèëèñêóº,
Òîä³ ÿê ÿ, ñèëüí³øèé, ãèíó ç ãîëîäó?”
À Ïåñ: “Çàõî÷åø, ìàòèìåø ³ òè âñå öå, –
Õàçÿ¿íîâ³ â³ðíî ëèø ñëóæè, ÿê ÿ.
Áóäü â³ðíèì ïñîì ³ ñòåðåæè ïîð³ã éîãî,
Òà â³äãàíÿé âíî÷³ â³ä äîìó çëî䳿â”.
Âîâê: “Çãîäà! Ùî-òî çà æèòòÿ ìîº, êîëè
² â äîù, ³ â ñí³ã ãàñàþ ïî ë³ñàõ, ïîëÿõ!
Íàñê³ëüêè ëåãøå áóäå ó òåïë³ ïðîæèòü,
Íàñè÷óþ÷èñü ïðåñïîê³éíî ¿æåþ”.
891
Федр
“Òîä³ õîä³ì!” ² Âîâê óæå ïî÷àâ ³òè,
Àæ òóò ïîáà÷èâ øåðñòü íà øè¿ âèòåðòó
Ó Ïñà ³ çàïèòàâ: “³ä ÷îãî öå? – “Òà... òàê,
Äóðíèö³!” – “Íó, à âñå æ?” – “Íà äåíü ïðèâ’ÿçóþòü.
 öåé ÷àñ â³äïî÷èâàþ, à íå ñïëþ âíî÷³;
Ñìåðêîì ÿ â³ëüíèé, á³ãàþ äå õî÷åòüñÿ.
Ùå é õë³áà êèäàþòü. dz ñâîãî ñòîëó âñ³
ʳñòêè õàçÿ¿í â³ääàº, ³ ÷åëÿäü òåæ...
Ìî¿ì ñòຠ³ òå, ÷èì ³íøèé ãðåáóº.
Òàê áåç òðóäà ñâ³é øëóíîê ³ íàïîâíþþ”.
“×óäîâî!.. À ÷è ìîæíà â³äëó÷àòèñü?” – “ͳ!”
Òîä³ íå õî÷ó æèòè ïî-ñîáà÷îìó:
Áåç âîë³ – ùî çà æèòòÿ, õî÷ ³ â öàðÿ!”
Ïåðåêëàä Â.Ëèòâèíîâà
9. Ñîêðàò ïðî äðóç³â
Ñîêðàò ñîá³ õàòèíó áóäóâàâ.
Ñóñ³ä Ñîêðàòà çàïèòàâ:
– ×è äî ëèöÿ âåëèêîìó ìàëåíüêà õàòà?
Êîëè á ò³ñíà äëÿ äðóç³â íå áóëà? –
Ñîêðàò:
– Âîíî-òî õàòà ìàëóâàòà,
Àëå äëÿ â³ðíèõ äðóç³â íå ìàëà!
18. Ïàâè÷ ³ Þíîíà
Ïîêðèâäèëè ìåíå! – Ïàâè÷ ñêàçàâ Þíîí³.–
×èì ã³ðøèé ÿ
³ä ñîëîâ’ÿ,
Ùî îí ñï³âà â ãàÿõ
Ñâî¿ ï³ñí³?
×îìó ñï³âàòü ìåí³,
ßê ò³é áðèäê³é Âîðîí³?
Þíîíà:
– Âñ³õ äîëÿ âäàëî íàä³ëèëà,
Äàëà ÷èì äèâóâàòè ñâ³ò:
Ñï³â – Ñîëîâ’þ, Îðëó – ìîãóòí³ êðèëà,
Òîá³ – ïèøíîòó, Ëàñò³âö³ – ïîë³ò...
Òàëàíò ñâ³é ñë³ä ëþáèòè
² çíàòè, ùî ³ç íèì ðîáèòè.
Ïåðåñï³â Ì.Ãîäîâàíöÿ
892
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì
ÊÍÈÃÀ ×ÅÒÂÅÐÒÀ
1. Ïðî îñëÿ÷ó äîëþ
Õòî íåùàñëèâèì óðîäèâñü, òîé ³ ïîìðå
Á³äóþ÷è; áà íàâ³òü ï³ñëÿ ñìåðò³ òåæ
Éîãî ñóâîðà äîëÿ ïåðåñë³äóº.
Æåðö³ ʳáåëè, ïîâñÿêäåíü áëóêàþ÷è,
Ç ñîáîþ âîäÿòü çàâøå â’þ÷àêà-Îñëà.
² îñü, ÿê â³ä ðîáîòè òà áèòòÿ â³í çäîõ,
²ç éîãî øê³ðè áóáíè áóëî çðîáëåíî.
Êîëè æ õòîñü çàïèòàâ ó íèõ, ùî ñòàëîñÿ
²ç ìèëîâàíöåì ¿õí³ì, â³äêàçàëè òàê:
“³í äóìàâ – õî÷ ïî ñìåðò³ ñïîê³é ìàòèìå,
À ìè éîãî ³ äàë³ âñå ëóïöþºìî”.
10. Ïðî ëþäñüê³ âàäè
Ïî äâ³ òîðáèíè íàì óñ³ì Þï³òåð äàâ:
Îäíó çà ñïèíó – ç³ ñâî¿ìè âàäàìè,
À äðóãó, äå ÷óæ³, – ïîâ³ñèâ ñïåðåäó.
Òîìó é íå áà÷èìî ìè ïîõèáîê ñâî¿õ,
Õî÷ âàäè ³íøèõ çàëþáêè ðàõóºìî.
Ïåðåêëàä Â.Ëèòâèíîâà
23. ѳìîí³ä
Ïîåò, ñï³âåöü, ó÷åíèé, ѳìîí³ä,
Ùîá ïîäîëàòè çëèäí³ é ãîðå,
Ïîäàâñü â äàëåêèé ñâ³ò.
Ïðîáóâ òàì ê³ëüêà ë³ò,
Äîäîìó ïîâåðòàâñÿ ìîðåì.
Òà ðîçãóëÿëèñü õâèë³, äóõè çë³,
Âòîïèëè êîðàáë³;
Áàãàòñòâà, ùî âåçëè,
Íà äíî ëÿãëè.
Âðÿòîâàí³, ó ÷³ì áóëè,
Íà áåðåç³ ñóøèòèñÿ ëÿãëè.
– Íó, ѳìîí³äå!
Ñêàæè, ó÷åíà ãîëîâà,
Õòî ç ÷èì â ñâ³é êðàé ïî¿äå?
×è íå çàãèíåø òóò, áóâà?
Çàð³áîê òâ³é ï³øîâ íà äíî êóïàòèñü!
– Íå âàì ³ç ìåíå íàñì³õàòèñü!
Áî âàøå âñå ëèøèëîñÿ íà äí³;
Ìîº äîáðî – ìî¿ ï³ñí³ –
Ëèøèëîñü ïðè ìåí³!
Ïåðåñï³â Ì.Ãîäîâàíöÿ
893
Федр
ÊÍÈÃÀ Ï’ßÒÀ
Ïðîëîã
Êîëè çãàäàþ äåñü ³ì’ÿ Åçîïîâå, –
Õî÷à éîìó íàëåæíå âñå äàâíî â³ääàâ, –
Òî çíàé: ðîáëþ öå ò³ëüêè äëÿ ñòàòå÷íîñò³:
Òàê ëþáëÿòü ó íàø ÷àñ ðîáèòè âñ³ ìèòö³,
Êîòð³, àáè äîðîæ÷å çáóòè âèðîáè,
“Ïðàêñèòåëü” – ïèøóòü íà ñêóëüïòóðàõ ç ìàðìóðó,
Ëèòâî – Ìèðîíîì, à êàðòèíè – Çåâêñèäîì
ϳäïèñóþòü. Áî çàâøå äëÿ çàâèñíèêà
Ñòàðå é â³äîìå êðàùå çà íîâå äîáðî.
Çà ïðèêëàäîì äàëåêî íå ïðèéäåòüñÿ éòè.
1. Äåìåòð³é òà ïîåò Ìåíàíäð
Êîëè Äåìåòð³ºâ³ Ôàëåðåéñüêîìó
Âäàëîñü Àô³íè çàõîïèòè ñèëîþ,
Þðáà ãîëîòè âàëîì ïîâàëèëà âñë³ä,
Âèãóêóþ÷è: “Ñëàâà!” Âæå é àðõîíòè òåæ
Ç’ÿâèëèñü ðóêó ö³ëóâàòü òèðàíîâ³,
dzòõàþ÷è é íà äîëþ íàð³êàþ÷è.
Ïëåëèñÿ òåæ íåðîáè ç âîëîöþãàìè,
ßê³ áîÿëèñÿ íå áóòü ïðè çóñòð³÷³.
Áóâ ñåðåä ³íøèõ ³ Ìåíàíäð óñëàâëåíèé
(Êîìå䳿 ÿêîãî ðàäî òàê òèðàí
×èòàâ, ñàìîãî ó ëèöå íå çíàþ÷è).
²øîâ â³í ïèøíî âáðàíèé ³ íàïàõ÷åíèé,
Õîäîþ ïëàâíîþ, ç ï³äíåñåíèì ÷îëîì.
Òàêèì éîãî óçäð³âøè, çàïèòàâ òèðàí:
“Ùî òî çà õëþñò íàâàæèâñÿ ç’ÿâèòèñÿ
Ìåí³ íà î÷³?” Ðàäíèêè ó â³äïîâ³äü:
“Ìåíàíäð, ïîåò!” ² òîé íåãàéíî âèïðàâèâñü:
“Òàêîãî êðàñåíÿ íå áà÷èâ çðîäó ÿ!”
Ïåðåêëàä Â.Ëèòâèíîâà
3. Ëèñèé òà Ìóõà
Õëîï! Õëîï! Ïî ëèñèí³ ñåáå óï³ê.
Çëåò³ëà Ìóõà ³ ñ쳺òüñÿ:
– Õà-õà! Îò äóðåíü ÷îëîâ³ê, –
³ä íüîãî ëèñèí³ çàâñ³äè ä³ñòàºòüñÿ.
ß ïðèìîñòèëàñÿ ñÿê-òàê,
À ´óëÿ, ãëÿíüòå, ÿê êóëàê!
894
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì
Ëèñèé:
– Íåõàé çàòåðïíó ÿ â³ä áîëþ,
Íà ãîëîâó ñ³äàòè íå äîçâîëþ!
Âè ÷óëè ïðèïîâ³äêó, áðàòòÿ:
Ïî âîðîãó ïîâèííî áèòü çàâçÿòòÿ?!
6. Ëèñèé òà Ãîëîìîçèé
ßêîñü-òî Ëèñèé ïî øëÿõó ³øîâ
² äèâíå ùîñü çíàéøîâ:
Áëèùèòü, ÿê ñð³áíà.
Óïàâ íà çíàõ³äêó,
Çíàòü, ùîñü ïîòð³áíå.
Àæ Ãîëîìîçèé òåæ ïðèéøîâ:
– ×óð! ×óð! Òâîº – ìîº! –
Ñ쳺òüñÿ Ëèñèé, óñòàº
²... ãðåá³íåöü êîëåç³ â³ääàº.
Ïåðåñï³â Ì.Ãîäîâàíöÿ
ÄÎÄÀÒÎÊ
³ä àâòîðà
(Ïðî Àïîëëîíîâîãî îðàêóëà)
Ñêàæè, î Ôåáå, ìåøêàíöþ Ïàðíàñó é Äåëüô,
Ùî ó æèòò³ äëÿ ñìåðòíèõ íàéêîðèñí³øå?
Âîëîññÿ ðàïòîì ó â³ùóíêè ñòîð÷ ñòàº,
Òðèí³æîê ñêà÷å, ëàâð òðåìòèòü, ³ íàâ³òü äåíü
Àæ òüìàðèòüñÿ, – òî áîã ïðî ñåáå â³ñòü ïîäàâ.
ϳôîí íåâäîâç³ ïðîð³êຠâ³äïîâ³äü:
“Íàùàäêè Äåë³ÿ, âàì áîã äîðàäæóº:
Øàíóéòå ñâÿòîù³ ³ íåáîæèòåë³â;
³ò÷èçíó áîðîí³òü îðóæíî ³ ñâî¿õ
Áàòüê³â, äðóæèí, ä³òåé; ãðîì³òå íåäðóã³â;
Äîïîìàãàéòå äðóçÿì; á³äàê³â ùàä³òü;
Ñïðèÿéòå äîáðèì; âèêðèâàéòå êðóò³¿â;
Êàðàéòå çà ïðîâèíè; íå òåðï³òü ãàíüáè;
Ïîìùàéòåñü òèì, õòî îñêâåðíèòü áåç÷åñòÿì ä³ì;
Ëèõèõ öóðàéòåñü; â³ðó éì³òü íå êîæíîìó”.
Ñê³í÷èâøè ìîâó, ä³âà, øàëîì ñïîâíåíà,
Áåçòÿìíî âïàëà, âèñíàæåíà âêðàé.
895
Федр
7. Åçîï òà ïîåò
Òâîð³ííÿ âëàñí³ ïðî÷èòàâ Åçîïîâ³
Ïîåò. Ñåáå íàä ì³ðó âèõâàëÿâ ó íèõ.
Ñïèòàâ, ùîá äóìêó ñëóõà÷à äîâ³äàòèñü:
“Íó ÿê, ÷è ÿ íå ïåðåá³ëüøèâ òóò ÷îãîñü?
×è íå äàðåìíî äóìàþ, ùî ãåí³é ÿ?!”
Åçîï äî íüîãî, âðàæåíèé íåçäàðí³ñòþ:
“Òè äîáðå ðîáèø, õëîï÷å, òàê õèçóþ÷èñü;
Áî á³ëüøå äóðíÿ íå çíàéäåø, ùîá ñòàâ õâàëèòü”.
ÅϲËÎÃ
ßêèìè á íå áóëè, î Ìóçî, ö³ áàéêè,
² ÷åñíèé, ³ íåã³äíèê ¿õ õâàëèòèìå:
³äâåðòî – ïåðøèé, äðóãèé – ç ëþòòþ ó äóø³.
Ïåðåêëàä Â.Ëèòâèíîâà
Âèêëàäåíî ó ïåðåêëàä³ çà âèäàííÿì: Äàâíÿ ðèìñüêà ïîåç³ÿ â
óêðà¿íñüêèõ ïåðåêëàäàõ ³ ïåðåñï³âàõ: Õðåñòîìàò³ÿ. – Ëüâ³â,
2000. – 326 ñ.
896
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì
МАРК ВАЛЕРІЙ МАРЦІАЛ
(áë. 40 ð. – áë. 104 ð.)
Òàëàíîâèòèé åï³ãðàìàòèñò, ñëàâà ÿêîãî ïîâ'ÿçàíà ç äîòåïíèì ³ ó¿äëèâèì çîáðàæåííÿì
ðèìñüêî¿ ä³éñíîñò³. 12 êíèã åï³ãðàì Ìàðö³àëà ñïèðàþòüñÿ íà ïî䳿 ðåàëüíîãî æèòòÿ,
îñê³ëüêè éîãî ìåòà - ùîá "æèòòÿ âï³çíàëî ñâî¿ çâè÷à¿". Êîðîòêà äîòåïíà ³ìïðîâ³çàö³ÿ,
ãîñòðå äîøêóëüíå ñë³âöå, òî÷íî â³äíàéäåíà äåòàëü ó òàâðóâàíí³ ëèöåì³ðñòâà,
æàä³áíîñò³, ãëóïîòè ÷è ìîðàëüíî¿ ðîçáåùåíîñò³ çàáåçïå÷èëè óñï³õ åï³ãðàì Ìàðö³àëà.
Ç äîáè ³äðîäæåííÿ ïî÷èíàºòüñÿ âïëèâ Ìàðö³àëà íà ë³òåðàòóðíó åï³ãðàìó Ëåññ³íãà,
سëëåðà, Ãåòå, Ïóøê³íà.
ÅϲÃÐÀÌÈ
Äî Êîòòè (², 9)
Õî÷åø, î Êîòòî, ùîá ìèëèì ââàæàëè òåáå òà âåëèêèì;
Çíàé æå, ùî ìèë³ óñ³ ëþäè í³ê÷åìí³, ïóñò³!
Ïåð. Â.Ìàñëþêà
Äî Ô³äåíòèíà (², 29)
Êàæóòü, ùî òè, Ô³äåíòèíå, ìî¿ åï³ãðàìè ÷èòàºø
Òàê, íåíà÷å òè ñàì ¿õ íàïèñàâ, à íå ÿ.
ßê ¿õ ìî¿ìè òè çâåø, ïîäàðóþ òîá³ ¿õ áåçïëàòíî,
ßê çà ñâî¿ âèäàºø, òî çàïëàòè-íî ìåí³!
Ãåë³ÿ íà ñàìîò³ (², 33)
ͳ, íå îïëàêóº Ãåë³ÿ áàòüêîâó ñìåðòü íàîäèíö³,
Ëèø ÿê õòîñü ïðèéäå, òîä³ ðåâíèìè ïëà÷å ñë³çüìè.
Çíàé, õòî øóêຠïîõâàë çà ïå÷àëü, òîé ïå÷àë³ íå çíàº,
Ãå볺, òóæèòü ëèø òîé, ñâ³äê³â íå òðåáà êîìó.
Äî çàçäð³ñíèêà (², 40)
×îì æå òè êðèâèø ëèöå ³ ÷èòàºø îöå íåîõî÷å,
Çàçäð³ñíèé? Çàçäðè óñ³ì, æîäåí íå áóäå òîá³!
897
Марк Валерій Марціал
Ïðî ijàâëà-ë³êàðÿ (², 47)
˳êàðåì áóâ îñü íåäàâíî ijàâë, à ìîãèëüíèêîì íèí³.
Òå, ùî â³í ðîáèòü òåïåð, òå ³ ðàí³øå ðîáèâ.
Ïåð. Ì.Áîðåöüêîãî
Íà æàä³áíîãî Êàëåíà (², 99)
 òåáå é äâîõ ùå íå áóëî ì³ëüéîí³â,
Ùåäðèé áóâ òè òîä³, Êàëåíå, é ðîçê³ø
Òè ëþáèâ, ìàðíîòðàòèâ òàê, ùî äåñÿòü
Âæå ì³ëüéîí³â òîá³ áàæàëè äðóç³.
Áîã ïî÷óâ îö³ ìîëèòâè é ïðîõàííÿ,
É ñóìó öþ ïðèíåñëè òîá³, ãàäàþ,
Ùå äî âîñüìèõ êàëåíä ÷îòèðè ñìåðò³.
É òóò íåìîâ íå îäåðæàâ òè ñïàäêó,
À óñ³õ òèõ ì³ëüéîí³â âìèòü ïîçáóâñÿ,
² òàêó ãîëîäîâêó ââ³â, íåùàñíèé,
Ùî òåïåð íà áåíêåò ñâ³é áàãàòþùèé
Òðàòèø ì³äí³ ãðîø³, ïîçåëåí³ë³,
Òàê ùî ñ³ì òâî¿õ äàâí³õ äðóç³â íèí³
Âæå îáõîäÿòüñÿ ëèø ñâèíöþ ï³âôóíòà.
Òîæ çà ùåäð³ñòü òàêó ÷îãî áàæàºø?
Çè÷èì ñòî ùå ì³ëüéîí³â; ÿê îäåðæèø
¯õ, òî ç ãîëîäó çäîõíåø òè, Êàëåíå.
Íà Âåëîêñà (², 110)
Âåëîêñå, òè äîêîðÿºø, ùî äîâã³ ìî¿ åï³ãðàìè,
Ñàì æå íå ïèøåø; õ³áà æ ìîæíà êîðîòøå óæå!
Ïåð. Â.Ìàñëþêà
Íà Ëóïåðêà (², 117)
ßê çóñòð³íó òåáå ÿ, ì³é Ëóïåðêó,
Âñå òå ñàìå: “Äîçâîëü ïðèñëàòè õëîïöÿ,
Äàé äëÿ ìåíå ñâî¿õ òè êíèãó â³ðø³â,
Ïåðåãëÿíó – ³ çàðàç ïîâåðíó ÿ”.
“ͳ, Ëóïåðêó, äàðìà òè ìó÷èø õëîïöÿ;
Éòè äî ìåíå äàëåêî, ãåí çà ì³ñòî,
Ùå é ïî ñõîäàõ êðóòèõ çä³éìàòèñÿ òðåáà.
Ìîæíà â³ðø³ ìî¿ çíàéòè ³ ëåãøå.
Òè æ áóâàºø, ëèáîíü, íà Àðã³ëåò³,
Òàì êðàé ïëîù³ Öåçàðÿ º êíèãàðíÿ;
Íà îäâ³ðêàõ ó í³é ³ ð³âíî, é íàâñê³ñ
Âèïèñàíî íàéìåííÿ âñ³õ ïîåò³â.
Òàì ïðî ìåíå ñïèòàºø òè â Àòðåêòà –
898
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì
Òàê ãîñïîäàðÿ çâàòè! – ² íåãàéíî
³í ç ïîëè÷êè òîá³, â îïðàâ³ äîáð³é,
Ãëàäêî ïåìçîþ ÷èùåíîãî, ÷åìíî
Ìàðö³àëà ïîäàñòü çà ï’ÿòü äèíàð³â”.
“Ùî æ òî? Ìàþ ïëàòèòè?” – “Òàê, ïëàòèòè!”
“Òè íå âàðòèé ï’ÿòüîõ!” – “Òîá³ âèäí³øå!”
Ïåð. Ì.Çåðîâà
Íà Ïàâëà (II, 20)
³ðø³ êóïóº Ïàâëî ³ ñâî¿ìè â³í ¿õ íàçèâàº.
ijéñíî: îòå, ùî êóïèâ, ìîæåø íàçâàòè ñâî¿ì!
Äî Öåö³ë³àíà (II, 780)
Öåö³ë³àíå, íå çíàºø, äå ðèáó ñõîâàòè óë³òêó? –
Ìîæåø ñïîê³éíî ¿¿ â òåðìàõ ñâî¿õ áåðåãòè!
Äî Íàç³êè (II, 79)
ßê ëèø ïîêëè÷ó ãîñòåé, òè, Íàç³êî, çîâåø ìåíå â ãîñò³.
Âèáà÷ ñüîãîäí³ ìåí³: âäîìà îá³äàþ ÿ.
Ïåð. Ì.Áîðåöüêîãî
Íà Ãàâðà (II, 89)
Ùî çà âèíîì òè âî볺ø ÷àñòåíüêî âèñèäæóâàòü íî÷³,
Ãàâðå, òî ùå íå á³äà: ãð³øíèé òèì áóâ ³ Êàòîí.
Ùî òè ñêëàäàºø ïîåìè íà çëî Àïîëëîíîâ³ é Ìóçàì,
Òå íàâ³òü ã³äíå õâàëè: òàê â³ðøóâàâ Ö³öåðîí.
Ùî òè áëþºø ÿê Àíòîí³é, ¿ñè ÿê Àï³ö³é – ÿ â³ðþ,
Òà îñü ìåðçîòí³ñòü ñâîþ – äå òè òàêó ðîçøóêàâ?
Ïåð. Ì.Çåðîâà
Äî Êâ³íò³ë³àíà (II, 90)
Êâ³íò³ë³àíå, äîñòîéíèé íàñòàâíèêó þí³ õèñòêî¿,
Êâ³íò³ë³àíå, õâàëî Ðèìà ³ òîãè éîãî!
Âèáà÷, ùî êâàïëþñü ïîæèòè, õî÷ á³äíèé ÿ ³ íå ñòàðèé ùå:
ßê áè òàì õòî íå ñï³øèâ – ìàëî öüîãî äëÿ æèòòÿ,
Õàé íå ñï³øèòü, õòî áàòüê³â ïåðåâåðøèòè õî÷å áàãàòñòâîì,
Ìàñêàìè ïðåäê³â õòî âùåðòü àòð³é íàïîâíþº ñâ³é.
Âîãíèùå ìèëå ìåí³ ³, õàé â ê³ïòÿâ³ ÷îðí³é, õàòèíà,
Ìèëå æèâå äæåðåëî, ìèëà ëåâàäà ïðîñòà,
×åëÿäü ùîá ñèòà áóëà, ùîá íå äóæå òî â÷åíà äðóæèíà,
ͳ÷ ùîá ç³ ñíîì ³ ùîá äåíü áåç òÿãàíèíè â ñóäàõ.
Ïåð. Ä.Ãàíäç³ÿ
899
Марк Валерій Марціал
Íà Êâ³íòà (III, 8)
“Êâ³íò çàêîõàâñÿ â Òà¿äó”.– “ ÿêó æ áî Òà¿äó?” – “ áåçîêó!”
Îêî â Òà¿äè îäíå, Êâ³íò íà îáèäâà îñë³ï!
Ïåð. Ì.Áîðåöüêîãî
Íà Ñåêñòà (III, 38)
“Ñåêñòå, ÿê³ ñïîä³âàííÿ òîá³ óñì³õàþòüñÿ â Ðèì³,
Ìàºø íà䳿 ÿê³ñü? ×è òîá³ ìð³ºòüñÿ ùîñü?”
“Ñïðàâè â ñóäàõ ïîâåäó ÿ, ÿê ñàì Ö³öåðîí âåëåìîâíèé,
Âæå æ ÿ íà íàø³ì òîðãó âñ³õ ïðàâíèê³â ïåðåì³ã”.
Òàê ãîâîðèâ Àòåñò³í, âèõâàëÿâñÿ òèì ñàìèì ³ Ö³â³é,
Ùî æ? Àí³ æîäåí íå çì³ã íàâ³òü æèòëà îïëàòèòü!
“Íå ïîâåäåòüñÿ â ñóä³ – çà ïîåìè â³çüìóñÿ íàòõíåíí³, –
Ñêàæåø, íàïåâíå, òè ñàì: “Îò äå Âåðã³ë³ÿ õèñò!” –
“Òè çáîæåâîë³â, ìàëèé! Îí ó äðàíèõ ïëàùàõ ïîõîäæàþòü,
Âñå òî Ìàðîíè òâî¿, âñå òî Íàçîíè ñàì³!” –
“Ñòàíó ê볺íòîì âåëüìîæíîãî äîìó”.– “² öå íåðîçâàæíî.
Áà÷èø: ãîëîäíà þðáà – â³òåð ìîòຠ¿¿”.–
“Ùî æ ìåí³ ä³ÿòü? ß õî÷ó äî Ðèìà”.– “ßê òè íå çëî÷èíåöü, –
Çíàé – âèïàäêîâî ëèøåíü ìîæåø ó Ðèì³ ïðîæèòü”.
Íà ˳ãóð³íà (III, 44)
˳ãóð³íå, ÷îìó òîá³ íå ðàä³þòü,
˳ãóð³íå, ÷îìó â³ä òåáå âò³êàþòü,
À ÿê ç’ÿâèøñÿ äå, ïóñòèíÿ êðóã òåáå?
Çíàºø, íàäòî âæå òè – ïîåò, ˳ãóð³íå!
Òî âåëèêà á³äà, ñòðàøíà íåáåçïåêà:
ͳ òèãðèö³, ÿê ä³òè ¿é ïîâáèâàþòü,
ͳ ãàäþêè, ÿê ë³òíºº ñîíöå ïðèãð³º,
Ñêîðï³îíà ñòðàøíîãî òàê íå áîÿòüñÿ.
Òè ïîãëÿíü, ðîçì³ðêóé: òî æ ìóêà íåñòåðïíà.
ß ñòîþ – òè ÷èòàºø, ÿ ñÿäó – ÷èòàºø,
Âèéäó äåñü ó ïîòðåá³ – âñå äåêëàìóºø,
Õî÷ó â òåðìè óêðèòèñü – äçâîíèø ó âóõà,
Äî áàñåéíó ï³äó ÿ – ïëàâàòü áîðîíèø,
Íà áåíêåò ïîñï³øó – õàïàºø çà ïîëè,
Íà áåíêåò³ ëåæó ÿ – ç ïîäóøêè òÿãíåø,
ß âòîìëþñÿ, çàñíó – òè ñîííîãî áóäèø.
Ñê³ëüêè ëèõà â³ä òåáå! ×åñíèé, ïðàâäèâèé
×îëîâ³ê – ³, ïðîòå, ÿêà òè ïîòâîðà!
Ïåð. Ì.Çåðîâà
900
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì