Михед Т.В., Якубіна Ю.В. (упоряд.) Антична література. Греція. Рим. Хрестоматія
Подождите немного. Документ загружается.
Òà ÿê ¿õ íå áóäå – äî Ñò³êñó ïîõìóðîãî
Ïîñï³øàºìî ìè ñàì³. ßêùî æèòòÿ áåçøëþáíå
Ñõâàëèòü þí³ñòü – â³êîì ëþäñüêèì
Îäì³ðèâøè æèòòÿ, âè÷åðïàºòüñÿ ð³ä ëþäñüêèé.
Æèâè ³ òè, ïðèðîäó âçÿâøè çà íàñòàâíèêà:
Áóâàé ÷àñò³øå ñåðåä ãðîìàäÿí ó ì³ñò³.
²ïïîë³ò
Òà æ ò³ æèâóòü â³ëüí³øå é áåçïîðî÷í³øå
² êðàùå øàíóþòü îáðÿäè ñòàðîäàâí³,
Õòî ïîëþáèâ ë³ñè, óò³ê ³ç ì³ñòà.
Òîé æàä³áíèì íå çàãîðèòüñÿ áîæåâ³ëëÿì,
Õòî â³ääàíèé ãîðàì äóøåþ ÷èñòîþ,
ͳ ïîì³æ ÷åðí³, äî êðàùèõ ï³äîçð³ëî¿,
Íå øóêຠñëàâè, í³ öàðÿì íå ñëóæèòü â³í.
Íå æàäຠöàðñòâà, ³ áàãàòñòâ, ³ ïî÷åñòåé,
Ïîçáàâëåíèé íà䳿 é ñòðàõó, íå áî¿òüñÿ â³í
Äîøêóëüíîãî óêóñó ÷îðíî¿ çàçäðîñò³,
Ëèõîä³éñòâ, ùî çðîñëè â âåëåëþäíèõ ì³ñòàõ,
Íå çíຠ³, âèííèé, íå ëÿêàºòüñÿ
Ïåðøîãî æ ãàëàñó: áðåõëèâèõ íå âåäå ðîçìîâ,
Éîìó íå áàéäóæ³ òèñÿ÷îêîëîíí³
Ïàëàöè, áàëêè ïèøíî çîëî÷åí³,
³âòàð â³í êðîâ’þ íå êðîïèòü ðÿñíîþ,
506
Îáñèïàâøè ñòî áèê³â áîðîøíîì ñâÿùåííèì.
Æèâå áåçãð³øíî ïðîñòî íåáà â³í,
Ëèø ïóñòèùàì õàçÿ¿í; ïàñòêè õèòð³
Çâ³ðàì ëèøå ëàøòóº; â³ä ïðàö³ âòîìëåíå
 ²ë³ññ³ í³æèòü ò³ëî, ó êðèæàíîìó ñòðóìåí³.
Òî áåðåãîì ³äå Àëôåÿ øâèäêîãî.
Òî êð³çü ë³ñîâó õàùó ïðîáèâàºòüñÿ,
Äå ïðîçîðèé ñòðóì³íü õîëîäîê Ëåðíà ëëº.
Êî÷óº òàì, äå ïòàõ³â ÷óºòüñÿ ñòîã³í,
Äå âåðáè ï³ä â³òðàìè õèëèòàþòüñÿ,
Äå áóêè ñòàð³. Á³ëÿ ð³÷êè-ìàíäð³âíèö³
Íà ãîëîìó äåðí³ ñîëîäêà äð³ìîòà ëåãêà,
×è òàì, äå ç äæåðåëà øâèäê³
Á³æàòü ïîòîêè, ÷è òàì, äå, ñåðåä êâ³ò³â
Âåñíÿíèõ çâèâàþ÷èñü, âîäè ñòðóìêà äçþð÷àòü.
Ïëîäè ë³ñîâ³, ùîéíî ç ã³ëêè ç³ðâàí³,
² ñóíèöÿ â òðàâ’ÿíèñòèõ çàðîñòÿõ
Ëåãêî âãàìóþòü ãîëîä. Öàðñüêèõ ðîçêîø³â
Óíèêຠâ³í; õàé ³ç çîëîòà òðèâîæíîãî
Ãîðäîâèòèé ï’º, à âîäó äæåðåëüíó
Âò³øíî íàáèðàòè ïðèãîðùåþ; òîé ì³öí³øå âèñïèòüñÿ,
Õòî ñïèòü íà òâåðäîìó, àëå ó áåçïåö³.
861
Луцій Анней Сенека
Éîìó äëÿ ñïðàâ áåç÷åñíèõ ëîæå òàºìíå
Ê êóòêó íå ïîòð³áíî â³ääàëåí³ì; ñòðàõ íå ïðèõîâóº â³í
Çà ñò³íàìè; â³ëüíå ñâ³òëî éîìó
Ìèëå; áà÷èòü íåáî âñ³ éîãî ñïðàâè.
Òàê, ïåâíî, æèëè â³ä áîã³â íàðîäæåí³
Ó òîé ïåðøèé â³ê, êîëè í³ æàãè äî çîëîòà
Íå çíàëè, í³ ñóääåþ ì³æ íàðîäàìè
535
Íå áóâ ñâÿùåííèé êàì³íü, ùî ðîçä³ëèâ ïîëÿ,
² õâèëü íå ðîçòèíàâ êîðàáåëü äîâ³ðëèâèé, –
Ñâîº ëèø ìîðå êîæíèé çíàâ. Çà íàñèïîì,
Çà ðÿäàìè âåæ ì³ñòà íå êðèëèñÿ;
Íå áðàâñÿ âî¿í çà çáðîþ ãð³çíó,
Âàæêèé êàì³íü, ç áàë³ñòè ïóùåíèé,
Âîð³ò íå ðîçáèâàâ; çåìëÿ õàçÿ¿íà
Íå çíàëà ³ âîëàì ðàáèíåþ íå áóëà.
Ñàìà òîä³ ëþäåé íåâèáàãëèâèõ
Ãîäóâàëà ð³ëëÿ, ¿æó ë³ñ ïðèðîäíó
Äàâàâ, ³ ãðîò – ïðèðîäíèé ïðèòóëîê.
Ñîþç çðóéíóâàëè ïîæàäëèâ³ñòü íå÷åñòèâà,
Ãí³â íåòåðïëÿ÷èé ³ õòèâ³ñòü ïàëêà,
Ùî ñïàëþº äóøó; âëàñòîëþáñòâî
Ç’ÿâèëîñÿ, ñëàáêèé ñòàâ çäîáè÷÷þ ñèëüíîãî,
À ñèëà – ïðàâîì. Òîä³ ãîë³ðó÷
Áîðîòèñÿ ñòàëè, òîä³ çáðîºþ ñòàëè
Ëîìàêè, êàì³ííÿ. Ðàòèùå äðîòà ëåãêîãî
Çàë³çîì íå óâ³í÷óâàëîñÿ, ³ äî ïîÿñó
Íå ÷³ïëÿëè ìå÷³â, ³ ãðèâàñòîãî
Íå çíàëè øîëîìà. Ãí³â òâîðèâ çáðîþ.
Ïðèäóìàâ Ìàðñ âîéîâíè÷³ õèòðîù³
² ñîòí³ âèä³â ñìåðò³. Óñÿ çåìëÿ áóëà
Çàëèòà êðîâ’þ, ìîðå ÷åðâîíèì çðîáèëîñÿ.
 óñ³ äîì³âêè ëèõîä³éñòâî áåçêàðíî
Óâ³éøëî; ìåæ íå çíàâ çëî÷èí:
Áðàò óáèâຠáðàòà, ñèí ð³äíèé – áàòüêà,
×îëîâ³ê â³ä ìå÷à äðóæèíè áåç÷åñíî¿ ïàäàº,
ijòåé ñâî¿õ æå âèíèùóþòü ìàòåð³.
À ìà÷óõà? Çà çâ³ð³â âîíà æîðñòîê³øà!
Óñ³õ íåùàñòü äæåðåëî – æ³íêà; âîíà äóøåþ
Çàâîëîä³âàº, êðóò³éêà. Áëóä ¿¿ –
Ïðè÷èíà âîºí, ïîæåæ, íèùåííÿ,
Çàãèáåë³ öàðñòâ, ïëåìåí ïîíåâîëåííÿ,
569
Äîñèòü íàçâàòè õî÷ áè äðóæèíó Åãåÿ,
Ìåäåþ, ùîá ìåðçåííèìè ñòàëè æ³íêè.
Ãîäóâàëüíèöÿ
Íàùî ãð³õè íåáàãàòüîõ ñòàâèòè âñ³ì ó ïðîâèíó?
862
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì
²ïïîë³ò
Âñ³õ íåíàâèäæó, âñ³õ êëÿíó, âñ³õ óíèêàþ.
Òî ðîçóì, ÷è ïðèðîäà, ÷è áåçóìñòâî, –
Òà íåíàâèä³òè ñîëîäêî. Ñêîð³øå çàïàëຠë³ä,
ϳäñòóïíèé ѳðò õâèëåþ ãîñòèííîþ
Ñóäíà ïî÷íå ñòð³÷àòè, íà Çàõîä³ äàëåêîìó
Ç õâèëü Òåô³¿ ïîñòàíå äåíü áëèñêîòëèâèé
² âîâ÷³ ïàù³ í³æí³ áóäóòü ç ëàíÿìè,
ͳæ äóõ óïîêîðèòüñÿ, æ³íêîþ ïåðåìîæåíèé.
Ãîäóâàëüíèöÿ
Óïåðòèõ Êóï³äîí ÷àñòåíüêî çàãíóçäóâàâ
² íåíàâèñòü ãàñèâ. Íà öàðñòâî ìàòåðèíå
Ãëÿíü: ³ òàì íåñóòü ÿðìî Âåíåðèíå,
583
Ñâ³äîê – òè, ºäèíèé ñèí ó ïëåìåí³.
²ïïîë³ò
ß óò³øàþñÿ ïî ñìåðò³ ìàòåð³
Îäíèì: óñ³õ æ³íîê ÿ ìîæó íåíàâèä³òè.
Ãîäóâàëüíèöÿ
(óá³ê )
ßê ñêåë³, çâ³äóñ³ëü íåçäîëàí³,
Ïðèáîþ îïèðàþòüñÿ, âîëîãó çóõâàëó
Çíåâàæàþ÷è, òàê íåõòóº ñëîâàìè â³í ìî¿ìè.
Âõîäèòü Ôåäðà
Îñü Ôåäðà äî íàñ ïîñï³øຠíåòåðïëÿ÷à.
Íà ùî øòîâõíå áåçóìñòâî? Ùî äîëÿ â³ùóº?
Ïîáà÷èâøè ²ïïîë³òà, Ôåäðà íåïðèòîìí³º.
Óïàëà ðàïòîì íà çåìëþ áåçäèõàííà,
² ùîêè çàëèëà áë³ä³ñòü ñìåðòåëüíà.
²ïïîë³ò ï³äí³ìຠÔåäðó.
Îïàì’ÿòàéñÿ, çàãîâîðè ñêîð³øå, äèòèíî!
Îñü – ²ïïîë³ò òâ³é òðèìຠíà ðóêàõ òåáå.
Ôåäðà
Õòî íà ìóêè ïîâåðíóâ ìåíå, ñóì’ÿòòÿì
Íàïîâíèâøè äóøó? Òàê ñîëîäêî ñåáå çàáóòè.
²ïïîë³ò
×îì â³äâåðòàºøñÿ â³ä ñâ³òëà, ùî çíîâó áà÷èø òè?
Ôåäðà
Íàñì³ëüñÿ, äóøå! Ñïðîáóé! Äî ê³íöÿ éäè!
Ó áåçñòðàøíîìó ñëîâ³ – ñèëà. Áîÿçêèì ïðîõàííÿì
³äìîâëÿòè ìè â÷èìî. Çëî÷èí
Ìàéæå çä³éñíèâñÿ, ³ ñîðîìèòèñü ï³çíî ìåí³.
Çëî ñòàëîñÿ, êîëè ïîëþáèëà; éäè æ äàë³,
Ìîæå, ãð³õ ñïîêóòóþ øëþáíèì ñìîëîñêèïîì.
Áî óñï³õ ðîáèòü ÷åñíèì ³ áåç÷åñíå.
Ïî÷íè, äóøà!
863
Луцій Анней Сенека
(²ïïîë³òîâ³)
Áëàãàþ, ìåíå òè âèñëóõàé
³÷-íà-â³÷. Íåõàé â³ä³éäóòü óñ³ ñóïóòíèêè.
²ïïîë³ò
Îñü ì³ñöå, äå íå ìàòèìåìî ñâ³äê³â.
Ôåäðà
Âóñòà, ïî÷àâøè, íå áàæàþòü ìîâèòè.
Ìîâà ³ç ñèëîþ ðâåòüñÿ, àëå ñèëüí³øà ïåðåøêîäà.
Áîãè ìåí³ çà ñâ³äê³â: íå õî÷ó òîãî,
×îãî õî÷ó.
²ïïîë³ò
Äóøà ñêàçàòè áàæຠ– ³ ñêàçàòè íå â ñèë³?
Ôåäðà
Âåëèêå ãîðå í³ìîòíå, ò³ëüêè ìàëå
Ãîâ³ðêå.
²ïïîë³ò
Ìàìî, ïðî ãîðå ñâîº ïîâ³äàé ìåí³.
Ôåäðà
Ìîãóòíº ³ ïî÷åñíå ìàòåð³ ³ì’ÿ.
Ñêðîìí³øå ñë³ä íàçâàòè ïî÷óòòÿ ìî¿,
Íàçâè ìåíå ñåñòðîþ ÷è ñëóæíèöåþ,
Ñëóæíèöåþ êðàùå: ðàáñòâî ÿ ëåãêî ñòåðïëþ.
Éòè íàêàæåø ñí³ãîâèìè âåðøèíàìè, –
² ϳíäó ëüîäîâèêè íå çóïèíÿòü ìåíå.
Çâåëè ïðîéòè êð³çü ïîëóì’ÿ, êð³çü ðÿäè âîðîã³â –
Ãðóäè ï³ä ìå÷³ ï³äñòàâëþ, íå âàãàþ÷è
Îñü æåçë, ùî ìåí³ äîðó÷åíèé: òè â³çüìè éîãî:
Öàðåì òè ìàºø áóòè, ÿ – ñëóæíèöåþ.
Íå ñïðàâà æ³íêè – ì³ñòîì âîëîä³òè;
Òè, ìóæí³é, ó ðîçêâ³ò³ þíèõ ë³ò,
Çà áàòüêîì ñë³äîì íàä ãîðîäÿíàìè âëàäó â³çüìè
² áëàãàþ÷ó âäîâèöþ-ðàáèíþ îá³éìè
² ïðèãîðíè äî ñâî¿õ ãðóäåé.
²ïïîë³ò
631
Íå äîâåäè ïðèêìåò³ ö³é çä³éñíèòèñÿ!
Ñþäè ïîâåðíåòüñÿ ö³ëèì ³ íåóøêîäæåíèì áàòüêî.
Ôåäðà
Ñêóïîãî öàðñòâà öàð øëÿõó çâîðîòíîãî
Íå â³äêðèâàâ â³ä Ñò³êñà ìîâ÷àçíîãî, –
Òî âèêðàäà÷à äðóæèíè â³í â³äïóñòèòü?
×è, ìîæå, ñàì Ïëóòîí äî ëþáëÿ÷èõ ïîáëàæëèâèé?
²ïïîë³ò
Ïîâåðíóòü Òåçåÿ áîãè ñïðàâåäëèâ³,
Äîïîêè æ íå âèêàçàâ ð³øåííÿ ijò,
ß áðàò³â îòî÷ó ëþáîâ’þ íàëåæíîþ
864
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì
², ùîá ñåáå âäîâîþ íå ââàæàëà òè,
Òîá³ â óñüîìó çàì³íþ ÿ áàòüêà.
Ôåäðà
(óá³ê )
Îé òè, êîõàííÿ ñïîä³âàííÿ ëåãêîâ³ðíå!
×è äîñèòü â³í ñêàçàâ? Ìîâó ïî÷íó â³äâåðòó.
(²ïïîë³òîâ³)
Ïî÷óé äóø³ ç³çíàííÿ ìîâ÷àçíå!
Ñêàçàòè õî÷ó – ³ áîþñü.
²ïïîë³ò
Ùî æ çà á³äà ó òåáå?
Ôåäðà
² íå ïîâ³ðèø, ùî ìîæëèâî ìà÷óñ³
Ïîòðàïèòè â á³äó òàêó.
²ïïîë³ò
Êàæè ÿñí³øå:
Íåÿñí³ ñëîâà òâî¿.
Ôåäðà
Ìåí³ ñåðöå æàð
Áîæåâ³ëüíèé âèñíàæèâ. Ñïîïåëÿº òàºìíà
Ïðèñòðàñòü ìåíå: ó ãëèáîêèõ æèëàõ òà¿òüñÿ,
Óòðîáó, ê³ñòêè ìî¿ çñåðåäèíè ñïàëþº, –
Óæå ïîêð³âëþ äîìó ïîëóì’ÿ ëèæå ëåãêå.
²ïïîë³ò
Äî Òåçåÿ òè ãîðèø ëþáîâ’þ ÷èñòîþ?
Ôåäðà
Òàê, ²ïïîë³òå: ëþáëþ îáëè÷÷ÿ Òåçåºâå,
Òå, êîëèøíº, êîëè âïåðøå, þíîìó,
Ïóøîê ïîçíà÷èâ í³æíèé ùîêè ÷èñò³;
660
Òàêèì éîãî ïîáà÷èâ ä³ì ÷óäîâèñüêà,
Ç ëàá³ðèíò³â ÿêîãî áóâ â³í íèòêîþ âèâåäåíèé.
ßê â³í ñÿÿâ! Îïîâèò³ êó÷åð³ æåðòîâíîþ
Ïîâ’ÿçêîþ, æàð ñîðîìëèâèé íà îáëè÷÷³ ãîðèòü,
² íà ïëå÷àõ ë³ëåéíèõ – ì’ÿçè ìîãóòí³.
Îáëè÷÷ÿì – ùî òâîÿ ijàíà, ÷è ì³é Ôåá, – ÷è í³:
Îáëè÷÷ÿì ÿê òè. Òàêèì â³í áóâ, òàêèì, êîëè
Íèì âîðîã ïîëîíèâñÿ. Òàê òðèìàâ â³í ãîëîâó.
ͳ, ÿñêðàâ³øèé áëèñê òâ âðîäè íåïðèáðàíî¿:
Òè âåñü ó áàòüêà, ³ âñå æ â³ä äèêî¿ ìàòåð³
×àñòêà êðàñè òîá³ ä³ñòàëàñÿ.
ª â ãðåöüêîìó îáëè÷÷³ ñóâîð³ñòü ñê³ôñüêà.
Êîëè á óâ³éøîâ ç áàòüêîì òè â áóõòó Êðèòñüêó,
Òîá³ á – íå Òåçåþ ñïðÿëà íèòêó ñåñòðà.
Ïðèéäè, ñåñòðî, íà ÿê³é áè ÷àñòèí³ íåáà òè
dzðêîþ íå ñÿÿëà: ó ìåíå òå ñàìå ëèõî.
865
Луцій Анней Сенека
Îäí³ºþ ðîäèíîþ ìè – äâ³ ñåñòðè – çàõîïèëèñÿ:
Áàòüêîì – òè, ñèíîì – ÿ. ² îò ðîçïðîñòåðëîñÿ
Á³ëÿ í³ã éîãî ç ìîëüáîþ ÷àäî öàðñüêå.
Ëèøå äëÿ òåáå, áåçãð³øíà ³ ÷èñòà,
ß çì³íèëàñÿ, äî áëàãàííÿ ïðèíèçèëàñü.
ʳíåöü ñüîãîäí³ ìóêàì – ÷è ìåí³ ñàì³é.
Íàä ëþáëÿ÷îþ çãëÿíüñÿ!
²ïïîë³ò
Öàðþ áîã³â, ÷îìó
Òàê áàðèøñÿ òè ÷óòè ³ ïîáà÷èòè çëî?
Êîëè êèíåø ðóêîþ ãí³âíîþ áëèñêàâêó,
Çàðàç, êîëè íåáî ÿñíå? Íåõàé âïàäå
Åô³ð ³ â ÷îðíèõ õìàðàõ äåíü ñõîâàºòüñÿ!
Ñâ³òèëà, çì³í³òü íåïðÿìèé ñâ³é øëÿõ
² íàçàä ïîâåðòàéòå. Òè, ñâ³òèëî ïåðøå,
Òèòàíå, ÿê ìîæåø òè íà íå÷åñòèâå
Äèâèòèñÿ ïîòîìñòâî? Ñõîâàé æå ñâ³òëî, ç³éäè â ï³òüìó!
×îìó, áîã³â âîëîäàðþ, äîëîíÿ ïîðîæíÿ òâîÿ
² íåáî íå âèáëèñíå òðèçóáîþ áëèñêàâêîþ?
Ìåíå óðàæàé, ìåíå øâèäêîïëèííèì ïîëóì’ÿì
Ñïîïåëè: ÿ ãð³øíèé, çàñëóæèâ ÿ ñìåðòü.
ß ìà÷óõó çâàáèâ.
(Ôåäð³)
Òè áëóäó ìåðçåííîãî
Ìåíå ã³äíèì ââàæàºø ³ çëîä³ÿííÿ
Ïðåäìåòîì ëåãêèì? Çàñëóæèâ ÿ ñòðîã³ñòþ
Ëèøå íà öå? Ç-ïîì³æ óñ³õ æ³íîê òè íàéçëî÷èíí³øà,
Áåçñîðîìí³ñòþ çàòüìàðþºø ìàò³ð, ùî íàðîäèëà
×óäîâèñüêî: ðîçïóñòîþ çàïëÿìóâàëà òà
Ñåáå îäíó, àëå çëî÷èí òàºìíèé
Äâîâèäíèé äîêàç çíàéøîâ:
Íåìîâëÿ-íàï³âçâ³ð ðîçêðèëî ïðîâèíó ¿¿.
Òè âèíîøåíà ò³ºþ æ óòðîáîþ!
Î, äâ³÷³, òðè÷³ âàøà çàãèáåëü ùàñëèâà,
Âè âñ³, êîãî ï³äñòóïíèöòâî ÷è íåíàâèñòü
Óáèëè! ß òîá³, áàòüêó ì³é, çàçäðþ:
710
Ìîÿ – ñòðàøí³øà çà òâîþ êîëõ³äñüêó ìà÷óõó.
Ôåäðà
Ñàìà ÿ çíàþ äîëþ ðîäó íàøîãî:
Çàáîðîíåíîãî ïðàãíóòè. Àëå çà òîáîþ ñë³äîì
ϳäó êð³çü ïîëóì’ÿ, ñîá³ íå âëàäíà,
×åðåç ìîðÿ, ñòð³ì÷àêè, ð³êè øâèäê³.
Êóäè ï³äåø, òóäè ³ ÿ, áîæåâ³ëüíà.
Ãîðäèé! Äî òâî¿õ í³ã çíîâó ïðèïàëà ÿ.
²ïïîë³ò
866
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì
Íå ñì³é áåçñîðîìíî ò³ëà íåïîðî÷íîãî
Òîðêàòèñÿ! Ùî? Çíîâó â îá³éìè ïàäàº?
Âèéíÿòè ìå÷: õàé ïî çàñëóç³ ä³ñòàíå ñòðàòó.
Òàê! Çà âîëîññÿ âõîïèâøè, ãîëîâó áåçñîðîìíó
¯é çàêèíó. ijâî-ëóêîäåðæèöå,
Íå çíàâ â³âòàð òâ³é æåðòâè ñïðàâåäëèâ³øî¿.
Ôåäðà
Î, òè âèêîíàòè õî÷åø óñ³ áëàãàííÿ ìî¿,
Áåçóìñòâî çö³ëèòè. Áëàãàòè íå ïîñì³ëà ÿ
ïîãèáåë³ â³ä ðóê òâî¿õ, ùîá âìåðòè ÷èñòîþ.
²ïïîë³ò
ͳ, ó ìåíå òè ³ ñìåðò³ íå âèìîëèø!
Ìå÷ îïîãàíåíèé ãåòü â³ä ò³ëà ÷èñòîãî!
ßêèé òåïåð î÷èñòèòü Òàíà¿ñ ìåíå
×è Ìåîòèäà, ùî õâèë³ äî Ïîíòó ñïðÿìîâóº?
730
Íå âèñòà÷èòü Îêåàíà, ä³äà ìîãóòíüîãî,
Ùîá ñêâåðíó çìèòè. Î çâ³ð³, î ë³ñè ìî¿!
Ò³êàº.
Ãîäóâàëüíèöÿ
Ïðîâèíà ðîçêðèòà. Î äóøà, ÷îãî áàðèøñÿ òè?
Éîìó ïðèïèøåìî ìè ëþáîâ íå÷èñòó.
Ëèõîä³éñòâîì íîâèì ïðèêðèòè ëèõîä³éñòâî ñë³ä,
Ó íåáåçïåö³ íàä³éí³øà çáðîÿ – íàñòóï.
Çâàæèëèñü ìè ÷è ñàì³ ñòàëè æåðòâàìè,
Õòî áóäå çíàòè, êîëè íåìà ïðîâèí³ ñâ³äê³â?
Êðè÷èòü.
Àô³íÿíè, ñþäè! Âè, ñëóãè â³ðí³,
Íà äîïîìîãó! ²ïïîë³ò ó áîæåâ³ëüí³é ïîõîò³
Íàïàâ, ò³ñíèòü ³ ñìåðòþ ãîñïîäèí³ çàãðîæóº!
Ìå÷åì ëÿêຠ÷èñòó! Îí, ãåòü á³æèòü,
Ëèø êèíóâ ìå÷, â³ä æàõó â áåçïàì’ÿòñòâ³.
Ó íàñ º äîêàç. Äî òÿìè ïðèâåä³òü âè
Ñåðäåøíó ñïåðøó. Âîëîññÿ ðîçòåðçàíîãî
Íå òîðêàéòåñÿ: ëèõîä³ÿ âèêðèº âîíî.
Íåñ³òü ó ì³ñòî. Âîëîäàðêî, îïðèòîìí³é ñêîð³øå!
×îìó â ãðóäÿõ á³ëü ïåêó÷èé, ÷îìó â î÷³ íå äèâèøñÿ òè?
Íå âèïàäîê íàñ, à âëàñíà âäà÷à ãàíüáèòü.
Õîð
Íåìîâ áåçóìíèé âèõîð, â³í á³æèòü çâ³äñè,
Ì÷èòü, íåíà÷å Êîð, ùî æåíå õìàðè,
Ì÷èòü, íåìîâ ç³ðêà ïîðèâîì â³òðó
dzðâàíà ç íåáåñ ³ â ëåò³ òîìó ñë³ä
Ñâ³òëèé çàëèøàº.
Êîëèøí³õ äí³â êðàñó õàé ïîð³âíÿº ç òâîºþ
Ñëàâà, ùî îäí³é äàâíèí³ ÷óäóºòüñÿ, –
867
Луцій Анней Сенека
ßñêðàâ³øà òè ó ñÿéâ³ êðàñè ñâ³òëî¿:
Òàê áëèùèòü ì³ñÿöü ïîâíîâèäèé
Ó í³÷, êîëè, çàòêàâøè ì³æ ðîã³â ïðîñò³ð
Çîëîòèì âîãíåì, êîë³ñíèöåþ Ôåáà
Ïðàâèòü ³ çåìë³ ðîçïàø³ë³é ÿâëÿº
Ëèê, ìåíøèõ ñâ³òèë òüìàðÿ÷è ïëîì³íü;
Òàê ãîðèòü, ñõîäÿ÷è, ïåðåäâ³ñíèê íî÷³,
Êîëè â³í, óìèòèé â Îêåàí³, Âåñïåð,
764
Ñóò³íêè âåäå, êîëè æåíå ìîðîê,
²ì’ÿ çì³íèâøè.
³ä òèðñîíîñíèõ ³íä³â äî íàñ ÿâèâñÿ,
³÷íèé îòðîê, ç íå çð³çàíèìè êó÷åðÿìè äîâãèìè,
Âèíîãðàäíèì ñïèñîì òèãð³â ëÿêàþ÷è,
Âàêõ ³ç ðîãàòèì ÷îëîì, ìèòðîþ ïîâ’ÿçàíèì, –
²ïïîë³òîâèõ êó÷åð³â íå ïåðåìîæåø ³ òè!
˳áåðå, íå ïèøàéñÿ äàðåìíî í³æíîþ âðîäîþ îáëè÷÷ÿ:
Óñ³ì íàðîäàì çåìë³ â³äîìà ðîçïîâ³äü ïðî òîãî,
Êîìó (íå òîá³!) íàäàëà ïåðåâàãó Ôåäðè ñåñòðà.
Ò³ëüêè ñìåðòíèì êðàñà ÷è íà áëàãî?
Äàðóíîê ñêîðîìèíóùèé, äàðóíîê êîðîòêî÷àñíèé,
ßê ïîñï³øàºø òè äîðîãîþ çàíåïàäó!
Øâèäêî ñòðîêàòå âáðàííÿ ç âåñíÿíèõ ëóã³â ñêèíóëà
˳òà çàäóøëèâà ñïåêà ó ïîðó, êîëè ïàëèòü
Âîãîíü ïåêó÷èõ ïðîìåí³â ñîíöåñòîÿííÿ
² êîðîòêèì øëÿõîì ì÷èòü êîë³ñíèöåþ í³÷;
Øâèäêî â’ÿíóòü êâ³òè ë³ëå¿ á³ë³,
Òà ð³äøຠøâèäêî ìèëèõ êó÷åð³â õâèëÿ,
² íà í³æíèõ ùîêàõ ãàñíå ðóì’ÿíèé áëèñê:
Íå áóâຠ³ äíÿ, ìèò³ òàêî¿ íåìàº,
Ùîá â³í êðàñè ÷àñòêó íå çàáðàâ ³ç ñîáîþ.
Êîðîòêèé â³ê êðàñè. ×è ìóäðèé ïîâ³ðèòü
Ó òë³íí³ áëàãà ¿¿? Êîðèñòàéñÿ òèì, ùî º!
Ìîâ÷êè ÷àñ ïðîòè òåáå âåäå ï³äêîï,
Áóäå çàâòðàøí³é äåíü ã³ðøèì â³ä íèí³øíüîãî.
×îìó òè â íåòð³ á³æèø? Ìîæå, ìåíøå íåáåçïåê
Òàì çàãðîæóº êðàñ³? Ó õàù³ ãëóõèõ ë³ñ³â,
Î ïîð³, êîëè ï³ä âîðîãîþ íåáà ïðîéäå Òèòàí,
гé ðîçïóñíèõ íàÿä ðàïòîì îòî÷èòü òåáå,
794
² ïîëîíÿ÷è êðàñåí³â, âîíè âãëèá äæåðåë ¿õ âåäóòü.
²ç çàñ³äêè òâ³é ñîí ï³äñòåðåæóòü çàâæäè
Ñîíìè æâàâèõ äð³àä ë³ñîâèõ,
Ùî çà ïàíàìè ã³ðñüêèìè ñë³äîì æåíóòüñÿ.
×è ³ç çîðÿíèõ íåáåñ ïîãëÿä çâåðíå äî òåáå
Òå ñâ³òèëî, ÷èé ð³ä ñòàðøèé çà àðêàäÿí, –
² ç çàïðÿæêîþ êîíåé á³ëèõ íå âïîðàºòüñÿ.
868
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì
Ìèíóëîþ íî÷³ ¿¿ ëèê çà÷åðâîí³âñÿ,
Õî÷ éîãî æîäíà õìàðèíêà íå çàñòóïèëà;
Ìè, áîãèí³ ïåðåëÿê ïîáà÷èâøè, ñòðèâîæèëèñÿ
², âèð³øèâøè, ùî âèíîþ âëàäà ôåññàë³éñüêèõ ÷àð,
Ñòàëè ì³ääþ ãðèì³òè. Òà ëèøåíü òè îäèí
Óñüîìó ïðè÷èíîþ áóâ: íî÷³ áîãèíÿ ïóòü
Çàòðèìàëà, ùîá íà òåáå äèâèòèñÿ.
ßêáè ìåíøå ìîðîç öüîìó îáëè÷÷þ äîøêóëÿâ,
ßêáè ð³äøå éîãî ñîíÿ÷íèé ïðîì³íü ïàëèâ,
810
Áëèñê çàòüìàðèëî á âîíî êàìåíþ ïàðîñüêîãî.
ßê ïðåêðàñíà éîãî ïîõìóðà ìóæí³ñòü!
ßê íàâèñëè áð³â äóãè âàæê³!
Ò³ëüêè ç Ôåáîâîþ ïîð³âíÿþ øèþ ë³ëåéíó.
Áîãà áóéíèì êó÷åðÿì ÿðìî íåçíàíå,
³ëüíî ëëþòüñÿ âîíè ïî ïëå÷àõ ñòðóíêèõ;
Òè ìèë³øèé, êîëè ïàñìà êîðîòê³
Áåçëàäíî ëåæàòü. Íàâ³òü âîéîâíè÷èõ
² ñóâîðèõ áîã³â ðîñòîì ³ ñèëîþ
Òè çâàæèøñÿ ïåðåâåðøèòè: ëèøå Ãåðêóëåñ îäèí
̳ã áè çìàãàòèñÿ ç òîáîþ ì³öí³ñòþ þíèõ ì’ÿç³â.
Ãðóäüìè øèðøèé òè â³ä ãð³çíîãî âî¿íà Ìàðñà.
ßêáè òè êîíÿ îñ³äëàâ ïðóäêîíîãî
² ëåãêîþ ðóêîþ ãíó÷êó âçÿâ óçäó,
824
Ëåãøå â³ä Êàñòîðà òè ïðàâèâ áè ʳëëàðîì.
Ïàëüö³ ìîãóòíüî¿ ðóêè â ïåòëþ ñïèñà ïðîñóíü
² ç ðîçìàõó ìåòíè âäàëèíó ùîñèëè éîãî, –
Õ³áà çìîæå ïîñëàòè òàê äàëåêî ñòð³ëó
Êðèòñüêèé ëó÷íèê, â³äîìèé äàëåêèì ³ âëó÷íèì óäàðîì?
Êîëè ñòð³ëó çà ñòð³ëîþ òè, íà ïàðôÿíñüêèé ëàä,
Áóäåø ó íåáî êèäàòè, æîäíà ç íèõ
Íå âåðíåòüñÿ íàìàðíå: ïòàøèí³ ïðîñòðîìèâøè ãðóäè,
Ç-çà õìàð ïðèíåñå äè÷èíó òîá³ êîæíà.
Âñ³ ñòîë³òòÿ çãàäàé: ÷è áàãàòî çíàéäåø ìóæ³â,
ßê³ á âðîäîþ ñâîºþ íå íàêëèêàëè íà ñåáå ëèõà?
Õàé æå áóäå äî òåáå ìèëîñòèâèì áîã ³ õàé
Ò³ëüêè ñòàð³ñòü òåáå ÷óäîâî¿ çáàâèòü âðîäè.
Íà ùî íå â³äâàæèòüñÿ ëþòü æ³íêè?
Íåâèííîìó ãîòóº çâèíóâà÷åííÿ
Æàõëèâ³ Ôåäðà, ³ ñâ³ä÷åííÿì
Ðîçïàòëàíîãî âîëîññÿ ³ ù³ê çàïëàêàíèõ
Çìóñèòü ïîâ³ðèòè æ³íî÷îìó ï³äñòóïó çãóáíîìó.
Õòî öå? Áëèùèòü êðàñîþ öàðñòâåíîþ
Îáëè÷÷ÿ, ³ ãîëîâà âèñîêî ï³äíÿòà.
844
Î, ÿê â³í áóâ áè íà ϳòôåÿ þíîãî
Ñõîæèé, êîëè á íå ö³ ùîêè áë³ä³,
869
Луцій Анней Сенека
² ðîçêóéîâäæåíå âîëîññÿ.
Òåçåé, Òåçåé íà çåìëþ ïîâåðòàºòüñÿ!
Òåçåé
Òàê, ÿ ï³øîâ ³ç êðàþ ò³í³ â³÷íî¿,
Òåìíèö³ ìàí³â, ç-ï³ä íåáà ÷îðíîãî.
ßê âàæêî îêó ñâ³òëî æàäàíå ñòåðï³òè!
Òðèìàþ÷è Öåðåðèí äàðóíîê åëåâñèíñüêèé, ÷îòèðè ðàçè,
×îòèðè ðàçè çð³âíÿëè í³÷ ³ äåíü Òåðåçè,
Äîïîêè, áðàíåöü äâî¿ñòîãî æåðåáà,
Òåðï³â óñ³ ìóêè æèòòÿ, ìóêè ñìåðò³ ÿ,
Îäíå ëèø â³ä æèòòÿ çàãàñëîãî çáåð³ãøè:
856
Óñâ³äîìëåííÿ íåùàñòü. Àëê³ä ìåí³ áóâ ïîðÿòóíêîì:
Êîëè â³í ñèëîþ ïñà âèâåðãíóâ ³ç Òàðòàðó,
Òîä³ äî ñâ³òëà ï³äíåáåñíîãî âåðíóâ ìåíå.
Òà ñèëè âòðàòèëà çâèòÿãà âòîìëåíà,
̳é êðîê íåïåâíèé. Î, ÿê âàæêî áóëî ìåí³
Âåñü øëÿõ â³ä Ôëåãåòîíó äî ìåæ³ äíÿ
Ò³êàòü â³ä ñìåðò³, çà Àëê³äîì ïîñï³øàþ÷è.
Àëå ùî çà ãîëîñ ñóìíèé îöå ÷óòè?
Çâ³äêè ñêîðáîòà, ³ ïëà÷, ³ ñòîã³í, ïîâ³äàéòå,
² íà ïîðîç³ æèòòÿ – êðèêè ðîçïà÷ëèâ³?
óäíà çóñòð³÷ ãîñòÿ ç ï³äçåìíèõ êðà¿í.
Ãîäóâàëüíèöÿ
Âïåðòî Ôåäðà æàäຠçãóáèòè ñåáå,
Íàø ïëà÷ çíåâàæàº, ïðàãíå áëèçüêî¿ çàãèáåë³.
Òåçåé
Àëå ùî âåëèòü ¿é ñìåðòþ çóñòð³òè ìîº ïîâåðíåííÿ?
Ãîäóâàëüíèöÿ
Ïîâåðíåííÿ ÷îëîâ³êà âåëèòü âìåðòè ñêîð³øå.
Òåçåé
Ñëîâà òâî¿ íåÿñí³ ³ õîâàþòü ëèõî.
Ñêàæè ìåí³ ïðÿìî, ùî çà ñêîðáîòà ãí³òèòü ¿¿.
Ãîäóâàëüíèöÿ
Íå â³äêðèâຠòàºìíèö³ í³êîìó âîíà,
Ó ìîãèë³ õî÷å ñõîâàòè ïðè÷èíó çàãèáåë³.
Éäè, ìîëþ, éäè: ïîñï³øàòè íàì òðåáà.
Òåçåé
Ñêîð³øå â³ä÷èíÿéòå äâåð³ öàðñüê³!
Äâåð³ ðîçêðèâàþòüñÿ.
Çà íèìè – Ôåäðà ç ìå÷åì ó ðóö³.
Ïîäðóãà ëîæà, ÷îëîâ³êà äîâãîæäàíîãî
Òàê òÒè çóñòð³÷àºø? ×îìó òè íåãàéíî æ
Íå âèïóñòèø ìå÷à ç ðóê ³ äóøó ìåí³
Íå çàñïîêî¿ø, íå â³äêðèºø, ùî òåáå
ϳòè ç æèòòÿ ïðèìóøóº?
870
Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì