Михед Т.В., Якубіна Ю.В. (упоряд.) Антична література. Греція. Рим. Хрестоматія

Подождите немного. Документ загружается.

Ñèëà òâîÿ ïðåáóäå â ë³ñàõ,

Íå ðîç³ðâå êàïêàíà ÷è ñ³ëåöü

Ðîçñòàâëåíèõ çâ³ð; ³ âîçè çàñêðèïëÿòü

Ï³ä âàãîþ òóø, ³ ñèòèì ñîáàêàì

Êðîâ ÷åðâîíèì çàáàðâèòü íîñè,

² äî õàëóï ñâî¿õ, òð³óìôóþ÷è, ï³äå

Þðáà ïîñåëÿí.

Î, áîãèíå, òè òóò: ìåí³ çíàê ïîäàþòü

Ãîëîñèñò³ ñîáàêè. Íåòð³ êëè÷óòü ìåíå.

Ñþäè, ñþäè ìè ï³äåìî, äå ñòåæêà

Íàì øëÿõ ñêîðîòèòü.

Ìèñëèâö³ éäóòü. Ç ïàëàöó ç’ÿâëÿºòüñÿ Ôåäðà, çà íåþ – Ãîäóâàëüíèöÿ.

Ôåäðà

Êðèòå âåëèêèé, áåçêðàéí³õ âëàäàðþ ìîð³â,

×è¿ êîðàáë³ íåçë³÷åíí³ ïðè÷àëåí³

Äî âñ³õ áåðåã³â ³ øëÿõàìè Íåðåÿ

Áåçîäí³ áîðîçíÿòü àæ äî Àññèð³¿,

Íàùî òè â íåíàâèñíèé ä³ì çàðó÷íèöåþ

Ìåíå â³äïðàâèâ, çà æ³íêó äàâ âîðîãó, ùîá ÿ

Ó ñëüîçàõ ³ á³äàõ ìàðí³ëà? Ìóæ äàëåêî ì³é:

ßê óñ³ì ñâî¿ì ïîäðóãàì, â³ðíèé Òåçåé ³ ìåí³.

Â ìîðîö³, çà îçåðîì íåçäîëàíèì, –

Òàì áëóêàº âî¿í íàðå÷åíîãî ïèõàòîãî,

Âèêðàäà÷à âëàäàðêè öàðñòâà òåìíîãî,

Ñëóãó÷è áåçóìñòâó äðóãà; í³ ñòðàõ. í³ ñîðîì

Éîãî íå ñïèíÿòü: ëîæå ðîçïóñíå

Çà Ñò³êñ çàìàíèòü áàòüêà ²ïïîë³òîâîãî.

Òà á³ëü ïîíàä óñå ãí³òèòü òåïåð ïå÷àëüíó.

Í³ ñîí ãëèáîêèé, í³ í³÷íèé ñïîê³é ìåíå

Íå ðÿòóþòü â³ä êëîïîòó: íåäóãà çð³º,

Ïå÷å çñåðåäèíè âîíà, íåìîâ ãàðÿ÷à ïàðà

104

Â ïå÷åðàõ Åòíè. Ðåìåñëî Ïàëàäè ÿ

Ïîëèøèëà, ç ðóê ðîáîòà ïàäàº.

Íå ëþáî í³ äàðàìè øàíóâàòü ñâÿòèëèùà,

Í³ íåñòè ñåðåä äðóæèí àòò³÷íèõ

Ñìîëîñêèïè – áåçñë³âíèõ ñâ³äê³â òà¿íñòâ,

Í³ øàíóâàòü áëàãàííÿìè é îáðÿäàìè

Çàñòóïíèöþ êðà¿íè, ñóäîì ¿é â³ääàó, –

Õî÷ó çâ³ð³â ïåðåñë³äóâàòü íàïîëîõàíèõ,

² ì³öíîãî äðîòà ìåòàòè ðóêîþ çí³æåíîþ.

Íàùî â ë³ñ òè ðâåøñÿ, äóøà áîæåâ³ëüíà?

114

Îñü âîíà, ìàòåðèíñüêà ôàòàëüíà íåäóãà!

Ó ë³ñè êëè÷å âåñü ð³ä íàø ïðèñòðàñòü çëî÷èííà.

Òåáå òåïåð æàë³þ, ìàìî: íåäóãîþ çëîþ

Îõîïëåíà, ëþòîãî âîæàÿ ñòàä

851

Луцій Анней Сенека

Òè çóõâàëî ïîëþáèëà; ñïîêóñíèê òâ³é

Áóâ äèêèé ³ íå òåðï³â ÿðìà, òà âñå æ

Â³í çíàâ ëþáîâ. ßê³ áîãè ìåí³ òåïåð

Ïîãàìóâàòè âîãîíü ïîìîæóòü ÷è ÿêèé Äåäàë?

122

Íåõàé â³í, ìîãóòí³é óì³ííÿìè Ìîïñîï³¿

×óäîâèñüê çàòî÷èâ ó ä³ì áåç âèõîäó,

Ïîâåðíåòüñÿ, ïîì³÷ îá³öÿþ÷è, – ùî ìåí³ ç òîãî?

Âåíåðà ðîäó Ñîíöÿ íåíàâèñíîìó

Äàâíî çà ïóòà ìñòèòü ñâî¿ òà Ìàðñîâ³,

Íàùàäê³â Ôåáà íàä³ëÿþ÷è ìåðçåííèìè

Ïîðîêàìè. Ç Ì³íî¿ä³â ùå æîäåí

Êîõàííÿ ëåãêîãî íå çâ³äàâ: ãð³õ âàáèòü ¿õ óñ³õ.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Î òè, Òåçåºâà äðóæèíî, êðîâ Þï³òåðà,

Øâèäøå æåíè ïðèñòðàñòü ç ñåðöÿ ÷èñòîãî!

Âãàìóé âîãîíü áåçóìíèé ³ íå ñëóõàéñÿ

Íàä³¿ íèöî¿. Õòî îïèðàºòüñÿ ëþáîâ³

Â³ä ïî÷àòêó – òîé âèéäå ïåðåìîæöåì.

À ñîëîäêó âèãîäóºø õâîð³ñòü ïîòóðàííÿìè,

ßðìî òîä³ âæå çàï³çíî ñêèäàòè.

ß çíàþ, íå çâèêëà ïèõà öàðñüêà äî ïðàâäè,

Íà â³ðíó ïóòü ³ç âëàñíî¿ îõîòè íå çâåðíå âîíà.

Òà âèõ³ä, ùî íàì âèïàäîê äàðóº, ÿ ïðèéìó:

Ñâîáîäà áëèçüêî – òî é ñòàð³ õîðîáð³.

Ç ïóòòÿ íå ç³éòè, ³ áàæàòè ëèø ÷åñíîãî –

Îñü – ïåðøå; à äðóãå – ì³ðó çíàòè â ãð³õàõ.

Êóäè òè? ×îãî çíîâ áåçñëàâíèé ð³ä ãàíüáèø?

Ìàò³ð õî÷åø ïåðåâåðøèòè? ×óäîâèñüêà ãð³õ ã³ðøå:

Òàì äîë³ ëèø âèíà, â ãð³õàõ – òâîÿ òî âäà÷à.

Òè â³ðèø: ÿêùî ñâ³òëà äíÿ íå áà÷èòü ìóæ,

Ïðîâèíà ñõîâàíà, áîÿòèñÿ íåìà ÷îãî?

Îáëèø! Õàé ó Ëºòåéñüê³é áåçîäí³ çãèíóâ â³í

×è òå÷³ºþ Ñò³êñà â³÷íîþ â³äíåñåíèé, –

Õ³áà æ òîé, õòî íàä ìîðÿìè âëàäàðþº,

Îòåöü, ùî ÷èíèòü ñóä íàä ñîòíÿìè íàðîä³â,

Ïîòåðïèòü, ùîáè çëî çîñòàëîñü òàºìíèöåþ?

Áàòüêè-áî ïèëüí³! Õàé ïîâ³ðèìî, ùî

Âêðèºìî ìåðçåííèé ãð³õ ëóêàâñòâîì é õèòð³ñòþ, –

À ìàòåð³ îòåöü, ùî îñÿâàº

Âñå íà çåìë³? À òîé, õòî ïîòðÿñàº ñâ³ò,

×è¿ äîëîí³ ñèïëþòü áëèñêàâêó åòí³éñüêó,

Áàòüêî áîã³â? ×è, ìîæå, òè ãàäàºø,

Ùî â³ä ä³ä³â ñõîâàëàñü âñåâèäþ÷èõ?

Òà õàé íå áà÷àòü áîãè ïîáëàæëèâ³

Îá³éì³â ãð³øíèõ, áëóä õàé ìàº

852

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Ñïîê³é, ÿêîãî çë³ ä³ëà íå â³äàþòü, –

À ñòðàõ äóø³, ùî çíà âèíó ñâîþ

² ñàì ñåáå áî¿òüñÿ, – ÷è öå íå êàðà?

Íå áóäå áåçïå÷íîþ áåçêàðí³ñòü!

Ëþáîâ³ çëî÷èííî¿ âîãîíü çãàñè, áëàãàþ,

Çàáóäü ñâ³é ãð³õ, ÿêîãî é âàðâàðè

Íå çíàëè í³ íà Òàâð³ íåïðèâ³òíîìó,

Í³ ñåðåä ñê³ô³â, ïî ñòåïó ðîçâ³ÿíèõ.

Î÷èñòè äóõ ñâ³é â³ä çëî÷èííèõ çàäóì³â

², çãàäàâøè ìàò³ð, ñòðàøèñÿ ïåðåëþáó!

Ä³ëèòè ç áàòüêîì é ñèíîì ëîæå õî÷åø òè,

Ïðèéíÿòè ¿õíº ñ³ì’ÿ â ëîíî íå÷åñòèâå?

Ùî æ, í³âå÷è ïðèðîäó ïðèñòðàñòþ ìåðçîòíîþ!

ßê ñèðîò³òè áåç ÷óäîâèñüê äîìó áðàòîâîìó?

×è çàâæäè ñâ³ò ÷óòèìå ïðî íå÷óâàíå,

×è çàâæäè ºñòâî çàêîí çàáóäå ñâ³é,

Êîëè êðèòÿíêà ëþáèòü?

Ôåäðà

Ãîäóâàëüíèöå,

Âñå ïðàâäà, çíàþ. Òà áåçóìñòâî äî ã³ðøîãî

Øòîâõàº, äî áåçîäí³ äóõ æåíå âñå çíàþ÷è,

Äàðåìíî âîëàþ÷è äî ïîìèñë³â ðÿò³âíèõ.

Òàê, ÿê ñóïðîòè õâèëü ÷îâíà âàæêîãî

Ñïðÿìóâàâ âåñëÿð, äàðåìíèé ïðîïàäàº òðóä:

Âàëè â³äíîñÿòü ñóäíî ïåðåìîæåíå.

Ùî ìîæå ðîçóì? Öàðþº, ïåðåìîæíà ïðèñòðàñòü,

² âñÿ äóøà ó âëàä³ áîãà ñèëüíîãî.

Êðèëàòèé, óñ³ºþ çåìëåþ ïðàâèòü â³í,

Øàëåíèì ñïàëþº âîãíåì Þï³òåðà,

Çâ³äàâ æàð éîãî Ãðàäèâ âîéîâíè÷èé,

Çâ³äàâ ³ êîâàëü òðèçóáî¿ áëèñêàâèö³:

Â³í, õòî ï³ä Åòíîþ â ãîðíèëàõ â³÷íî ïàëàþ÷èõ

Çäèìàº ïîëóì’ÿ, ìàëèì îáïàëåíèé âîãíåì.

² íàâ³òü Ôåáà, ñòð³ëàìè ðàçþ÷îãî,

Ïðîéíÿâ õëîï÷èê ñòð³ëîþ, âëó÷íî ïóùåíîþ.

² íåáó ³ çåìë³ ïîë³ò éîãî – òÿãàð.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Òàê, ùîá âèâ³ëüíèòü ïîðîê ãèäêèé,

Ëþáîâ íàçâàëà áîãîì ñëàñòîëþáñòâî,

Äîäàâøè áåçóìñòâó ãàäàíó áîæåñòâåíí³ñòü.

Òîæ, âèõîäèòü, ñèíà ïî çåìë³ áëóêàòè

200

Øëå Åð³öèíà, ùîáè ç ï³äíåáåññÿ â³í

Ðóêîþ í³æíîþ ñèïàâ ñòð³ëè çóõâàë³,

² íàéìåíøèé ñåðåä áîã³â – íàéñèëüí³øèé áîã!

Âñ³, âñ³ áåçóìíèõ äóø íàìàðí³ ïîìèñëè:

853

Луцій Анней Сенека

Ëóê ñèí³â, ì³öü ìàòåð³ áîæåñòâåííà.

Õòî, â ðîçêîøàõ êóïàþ÷èñü, âò³øàºòüñÿ

Íàäì³ðíèì ùàñòÿì, õî÷å íåçâè÷àéíîãî,

² òóò, ôîðòóíè ñóïóòíèöÿ ïðîêëÿòà,

Ïðèõîäèòü õòèâ³ñòü, ³ òîä³ íå â ðàä³ñòü

Í³ ïðîñòèé äàõ, í³ ¿æà ïîâñÿêäåííà.

Òî ùî, òóäè, äå á³äíèé Ëàð, òà çãóáà

Çàõîäèòü ð³äøå, í³æ äî ïîêî¿â ïèøíî âáðàíèõ?

À ÷è ñâÿòà Âåíåðà â á³äíèõ õàòàõ º ñâÿòîþ,

Ïðîñòèé íàðîä ïëåêàº ïî÷óòòÿ çäîðîâ³

² çíàº ì³ðó? Âëàäí³ ³ áàãàò³

Ì³æ òèì áàæàþòü á³ëüøå, í³æ äîçâîëåíî

Ìîãòè âñå ïðàãíå òîé, õòî ³ áàãàòî ìîæå.

ßê æèòü öàðèö³ ëè÷èòü, çíàºø òè.

Ñòðàøèñÿ æ: áî âåðíåòüñÿ ÷îëîâ³ê òâ³é öàðñòâåíèé.

Ôåäðà

Í³, íàä³ ìíîþ êîõàííÿ ëèø îäíå ïàíóº!

Éîãî âåðòàííÿ íå ñòðàøèòü ìåíå: ï³ä ñâ³òëå íåáî

Í³õòî íàçàä íå âèéøîâ ç òèõ, õòî ñõîäèâ

Â îáèòåëü â³÷íó íî÷³ ³ ìîâ÷àííÿ.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Íå â³ð Ïëóòîíó. Öàðñòâî õàé çàìêíå ñâîº,

224

Äî âîð³ò ïðèñòàâèòü ñòðàæåì ïñà ñòèã³éñüêîãî, –

Îäèí Òåçåé â³äíàéäå çàïîâ³äíèé øëÿõ.

Ôåäðà

Òîä³ ïðîñòèòü, ìàáóòü, â³í ³ ëþáîâ ìîþ.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Äî â³ðíî¿ äðóæèíè áóâ áåçæàë³ñíèé:

Ñï³çíàëà Àíò³îïà ðóêó ãí³âíó.

Õàé íàâ³òü ìóæà ëþòîãî ðîç÷óëèø òè, –

Éîìó ðîç÷óëèòè ÿê äóøó íåïîõèòíóþ?

Â³í íàâ³òü ñëîâîì “æ³íêà” ãðåáóº,

Â öíîò³ ñóâîð³é þí³ñòü ïðîâîäÿ÷è,

Óíèêà îá³éì³â: âèäíî àìàçîíêè âäà÷ó.

Ôåäðà

Äî íüîãî, òóäè, íà ò³ âåðøèíè ñí³ãîâ³,

×åðåç ë³ñè ³ ãîðè ñë³äîì çà íèì ëåò³òè,

Ùî õîäîþ ëåãêîþ øëÿõ êðåìåíèñòèé ïðîêëàäàº!

Ãîäóâàëüíèöÿ

² â³í çóïèíèòüñÿ ³ äàñòü ñõèëèòü ñåáå,

Â³í äëÿ ëþáîâ³ íå÷èñòî¿ ÷èñòó äóøó çðàäèòü?

Äî òåáå çàáóäå íåíàâèñòü, ùî äèêîãî

Çíåíàâèä³òè âñ³õ æ³íîê ïðèìóñèëà?

Ôåäðà

Óì³ºìî äèêèõ ëþáîâ’þ ïðèáîðêóâàòü ìè.

854

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Ãîäóâàëüíèöÿ

Â³í óòå÷å.

Ôåäðà

² â ìîðå ïîá³æó çà íèì.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Áàòüêà ïðèãàäàé!

Ôåäðà

Ïàì’ÿòàþ é ïðî ìàò³ð.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Ò³êàº â³ä æ³íîê â³í.

Ôåäðà

Ñóïåðíèöü íå ñòðàøóñü.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Òâ³é ìóæ ïîâåðíåòüñÿ.

Ôåäðà

Ïèð³ôîþ ñëóæà÷è?

Ãîäóâàëüíèöÿ

Áàòüêî...

Ôåäðà

Áàòüêî áóâ ëàã³äíèé äî Àð³àäíè.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Ìîºþ êîñîþ, ïîñð³áëåíîþ ñòàð³ñòþ,

Ãðóääþ, ùî òåáå âèãîäóâàëà, ñåðöåì çàæóðåíèì

ß çàêëèíàþ: äîïîìîæè ñàìà ñîá³!

Áàæàííÿ çö³ëèòèñü – äî çö³ëåííÿ êðîê.

Ôåäðà

Ñîðîì íå çàëèøèâ äóøó øëÿõåòíó.

ß êîðþñÿ. Íàïðàâëÿòè ëþáîâ íå ìîæíà.

Àëå ìîæíà ïåðåìîãòè. Íå çàïëÿìóþ ÿ

Òåáå, î ñëàâî. Âèõ³ä º ç íåùàñòü: ï³äó

Çà ÷îëîâ³êîì. Ñìåðòü ïîðÿòóº â³ä áåç÷åñòÿ.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Âãàìóé äóø³ ïîðèâè çøàëåí³ë³,

Âïîêîðü ñåáå. Äîñòîéíà òè æèòòÿ õî÷ ÷åðåç òå,

Ùî ñòðàòè âèçíàºø ñåáå äîñòîéíîþ.

Ôåäðà

Ñìåðòü – îñü âèõ³ä. Ëèø ñïîñ³á ñìåðò³ ÿ ùå íå îáðàëà:

Çàê³í÷èòè â ïåòë³ æèòòÿ? ×è íà ìå÷à óïàñòè?

265

×è ç êðó÷ òâåðäèí³ êèíóòèñü Ïàëàäèíî¿?

Ðóêà îçáðîºíà âðÿòóº ÷èñòîòó ìîþ.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Òà ÷è æ ìîÿ äîïóñòèòü ñòàð³ñòü, ùîá òè çàãèíóëà

Äî ÷àñó? Âãàìóé çàïàë áåçóìíèé!

Òîãî, õòî âìåð, â æèòòÿ íåëåãêî ïîâåðíóòè.

Ôåäðà

Í³ùî íå ïåðåøêîäèòü òîìó âìåðòè,

855

Луцій Анней Сенека

Ñìåðòü ÷èÿ – îáîâ’ÿçîê ³ ð³øåííÿ òâåðäå.

Ãîäóâàëüíèöÿ

Î âîëîäàðêî, ìîº¿ ñòàðîñò³ ðîçðàäî,

Êîëè âæå äóõ çíåì³ã â³ä áåçóìó íåùàäíîãî,

Çíåõòóé ïîãîëîñîì! Éîìó íåìàº ä³ëà äî ³ñòèíè,

Âèäàþòüñÿ çà êðàùèõ ã³ðø³, à êðàù³ –

Çà ã³ðøèõ. Äóøó âèïðîáóºìî ñïîõìóðí³ëó

Ìèñëèâöÿ â³äëþäêóâàòîãî ³ äèêîãî:

Ì³é öå êëîï³ò – ñåðöå ïðèáîðêàòè éîãî.

²äå ñë³äîì çà Ôåäðîþ.

Õîð

280

Î áîãèíå, ïë³ä õâèëü áóðõëèâèõ,

Äâî¿ñòèé òîáîþ Êóï³äîí íàðîäæåíèé,

Âîãíåì ñìîëîñêèïà ³ ñòð³ëàìè ãð³çíèé,

Ó ñÿºâ³ êðàñè ïóñòîòëèâèé õëîï÷èê,

Î, ÿê âëó÷íî â³í íàïðàâëÿº ñòð³ëè!

Äî ìîçêó ê³ñòîê ïðîêðàäåòüñÿ ïàëêèé

Ïîòàºìíèé âîãîíü, âèñóøóþ÷è æèëè.

Õî÷ óðàæàº ñòð³ëà íåøèðîêîþ ðàíîþ,

Äî îñòàíí³õ æèë ò³ëî á³ëü ïðîéìàº.

Õëîï÷èê ñïîêîþ íå çíàº: ñâ³òîì

Â³í âèõîðîì ì÷èòü, ðîçñèïàþ÷è ñòð³ëè;

×è ó òèõ êðà¿íàõ, ùî áà÷àòü íàðîäæåííÿ ñîíöÿ,

292

×è ó òèõ, ùî ïîáëèçó Ãåñïåð³éñüêî¿ ì³òêè,

×è òàì, äå Ðàê ïåêó÷èé âèñóøóº çåìëþ,

×è ó òèõ, äå íà í³ìôè ïàððàñ³éñüêî¿ ñÿéâî

Ç³ ñòåï³â ëüîäîâèòèõ êî÷³âíèê çàäèâëÿºòüñÿ,

Çíàþòü öåé æàð: â³í ëèõèì îá³éìàº

Âîãíåì þíàê³â ³ âòîìëåíèì ñòàðöÿì

Ïîâåðòàº çàïàëüí³ñòü, âæå çãàñëó äàâíî,

Ä³âàì ó äóøó ëëº ïëîì³íü íåâ³äîìèé

² âåëèòü áîãàì, çàëèøèâøè íåáî,

Ó çì³íåíèõ æèòè íà çåìë³ ïîäîáàõ.

302

Ôåá ãàíÿâ êîð³â ó Ôåññàë³éñüêèõ äîëèíàõ,

Ð³çíîì³ðíîþ ¿õ ñêëèêàâ ñîï³ëêîþ,

Â³äêëàâøè ñâîãî ïëåêòðà çàðàäè ñòàä ðîãàòèõ.

Ñàì ãîíèòåëü õìàð ³ íåáåñ òâîðåöü

×àñòî ïðèáèðàâ âèãëÿä ìàëî¿ òâàð³:

Êðèëàìè ïëåñêîòàâ, ùî á³ë³ø³ â³ä ñí³ãó,

Ñîëîäøå ñï³âàâ çà ëåáåäÿ ïåðåä ñìåðòþ,

×è, îáåðíóâøèñü íà áèêà êðóòîðîãîãî, æâàâîãî,

Ä³â³ ãðàéëèâî õðåáåò ñâ³é ï³äñòàâèâ,

Ç íåþ âòîðãñÿ ðàïòîâî ó áðàòîâ³ âîëîä³ííÿ

² êîïèòîì ãð³á, ìîâ âåñëîì ïðóæíèì,

Âïîêîðåíèé Ïîíò ðîçòèíàþ÷è ãðóäüìè,

856

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Äóøåþ âáîë³âàþ÷è çà ñâîþ çäîáè÷.

315

Òà, ùî òåìíèé ñâ³ò îñÿâàº ñâ³òëîì,

Çíàëà çëó ïðèñòðàñòü: ïðî íî÷³ çàáóëà,

Â³ääàëà ñâîþ êîë³ñíèöþ áðàòó.

Íàâ÷èâñÿ â³í óïðàâëÿòè çàïðÿæêîþ

Òåìíîþ ³ øëÿõ âèáèðàòè êîðîòøèé.

Ïî÷àëè íî÷³ ñòðîê ïîðóøóâàòè çâè÷íèé,

Ï³çíî ñòàâ ñõîäèòè äåíü, êîëè ï³ä òÿæêîþ

Êîë³ñíèöåþ ò³ºþ çäðèãàëîñÿ íåáî.

² Àëêìåíè ñèí â³äêëàâ ñàãàéäàê ñâ³é,

Ç ãð³çíîþ øê³ðîþ ëåâà Ãåðêóëåñ ðîçñòàâñÿ,

Äàâ ñîá³ íàäÿãòè ç³ ñìàðàãäîì ïåðñí³,

Âîëîññÿ ï³äêîðèâ â³í çàêîíó ãðåáåíÿ,

Çîëîòèì ðåìåíåì îáâ’ÿçàâøè ãîì³ëêó,

Íà íîãó íàäÿã ÷åðåâè÷îê øàôðàííèé,

Óçÿâ âåðåòåíî, ïðÿâ ðóêîþ, ùî çâèêëà

Ïàëèöþ òðèìàòè ³ âðàæàòè ÷óäîâèñüê.

Ë³ä³ÿ, êðàé íàéáàãàòøèõ öàð³â,

² Ïåðñèäà áà÷àòü: ëþòîãî ëåâà

Øê³ðà ñêèíóòà ç ïëå÷åé,

Ùî âèñîêèõ íåáåñ òðèìàëè ñêëåï³ííÿ,

² íàéòîíøå âáðàííÿ ç ò³ð³éñüêèõ êðîñåí

Âêðèâàº ¿õ.

Âîãîíü öåé ñâÿòèé, ïðàâäó ò³ êàæóòü,

Õòî çíàâ éîãî ì³öü. Äå íàâêðóã âñ³õ êðà¿í

Á³æèòü Îêåàí, äå åô³ðíèì øëÿõîì

Ñâ³òèëà ëåòÿòü, á³ëèì æàðîì ïëîìåí³þ÷è,

Òàì ïðîñòÿãëàñÿ âëàäà ñòð³ëüöÿ íåùàäíîãî.

×è¿õ ñòð³ë ãîñòðîòó ï³ä ãëèáîêîþ õâèëåþ

343

Áëàêèòíèõ ñîíì â³ä÷óâàâ Íåðå¿ä,

² âñ³ âîäè ìîð³â íå çàëèëè âîãíþ.

Öåé æàð â³ä÷óâ ³ ïåðíàòèõ ð³ä,

², Âåíåðîþ âðàæåíèé, áèê ìîëîäèé

Áèòèñÿ ãîòîâèé, – ùîá ÷åðåäîþ âîëîä³òè,

² áîÿçêèé îëåíü, êîëè éîãî ëþáîâ³

Ñóïåðíèê çàãðîæóº, – ðîãàìè âðàæàº.

Ãó÷íèì ðåâ³ííÿì ïðèñòðàñòü, â äóø³ çàðîäæóþ÷èñü,

Çíàòè äàº ïðî ñåáå. Çàñìàãëèì òîä³

²íä³éöÿì ñòðàøí³øèé ñìóãàñòèé òèãð,

² òî÷èòü ãîñòð³ø ñìåðòîíîñíå ñâîº ³êëî

Êàáàí, ³ ïàùà éîãî âêðèòà ï³íîþ âñÿ.

Ïèøíîþ ãðèâîþ òðóñÿòü ïóí³éñüê³ ëåâè,

Êîëè ä³º Ëþáîâ.

Ëþòå ðèêàííÿ íàïîâíþº âåñü ë³ñ,

Ëþáèòü ó áóéíèõ õâèëÿõ çâ³ð äèâîâèæíèé

857

Луцій Анней Сенека

359

² ëóêàíñüêèé áèê: óñþ ïðèðîäó ñîá³

Ñêîðÿº Ëþáîâ; íåï³äâëàäíèõ íåìàº ¿é.

Çà íàêàçîì ¿¿ âîðîæíå÷à âùóõàº,

Ïåðåä ¿¿ âîãíåì â³äñòóïàº ãí³â, –

×è º á³ëüøèé ïðèêëàä? Íàâ³òü ìà÷óõ çë³ñòü

Äîëàº âîíà.

Âõîäèòü Ãîäóâàëüíèöÿ.

Ç ÷èì òè ïðèéøëà, ãîäóâàëüíèöå? ² äå òåïåð

Öàðèöÿ? ×è º ìåæà ïðèñòðàñò³ ïîëóì’ÿí³é?

Ãîäóâàëüíèöÿ

Íàä³¿ íåìàº çìåíøèòè çëó íåäóãó ¿¿,

Ê³íöÿ íå áóäå ïîëóì’þ áîæåâ³ëüíîìó;

¯¿ ç’¿äàº òàºìíèé ïëîì³íü, ÿêèé ïðèõîâàòè

Ìàðíî: çðàäæóº îáëè÷÷ÿ ñóì’ÿòòÿ,

Â î÷àõ âîãîíü, íà ñâ³ò ç³íèö³ âòîìëåí³

Íå äèâëÿòüñÿ. Ùîìèò³ – áàæàííÿ íîâå,

Òî âñòàòè, òî ëÿãòè âåëèòü ¿é á³ëü íåÿñíèé.

Éäå – â íå¿ êîë³íà ï³äãèíàþòüñÿ

² ãîëîâà, íåíà÷å ïåðåä ñìåðòþ, õèëèòüñÿ,

À ëÿæå ñïî÷èâàòè – ï³âíî÷³ â ñêàðãàõ,

Çàáóâøè ñîí, ïðîâîäèòü. Òî ï³äíÿòè ñåáå,

Òî óêëàñòè íàêàæå, òî çà÷åñàòè,

Òî ðîçïóñòèòè ¿é êó÷åð³. Ñòàëà ÿðìîì, á³äíà,

Ñàìà ñîá³, â³ä öüîãî ³ êèäàºòüñÿ.

Ïðî ¿æó, ïðî çäîðîâ’ÿ ³ íå äóìàº,

Õèòàþ÷èñü, áëóêàº. Äå ñèëà êîëèøíÿ,

² ïóðïóð, ùî ¿é ëèöå ðóì’ÿíöåì ïðèêðàøàâ.

Òóãà ãðèçå ¿é ê³ñòêè. Íîãè ñëàáê³

Íå äåðæàòü, êðàñà çíèêëà í³æíà,

Ñÿéâî â î÷àõ – îçíàêà ðîäó Ôåáîâîãî –

Âæå íå âèñâ³÷óº: áëèñê çãàñ ðîäîâèé.

Ç î÷åé âñå ëëþòüñÿ ñëüîçè áåçóïèíí³

² ùîêè çðîøóþòü: òàê íà Òàâð³ ñí³ã

Ï³ä ñòðóìåíåì òåïëîãî äîùó ñòàº âîëîãèì.

Òà îñü ïàëàöó âîðîòà â³ä÷èíÿþòüñÿ.

Â³äêèíóâøèñü íà ëîæ³ çîëî÷åíîìó,

Ïîêðîâ áàæàº ñêèíóòè ñâ³é ó áåçïàì’ÿòñòâ³.

Ôåäðà

(íà ëîæ³ â ãëèáèí³ ñöåíè)

Çí³ì³òü ïëàòòÿ, çàòêàíå çîëîòîì,

Ç ìåíå, ñëóæíèö³! Ãåòü ñ³ê ç òèðñüêî¿ ìóøë³

² íèòêè, ùî ç ã³ëîê ñåð³éöåì ç³áðàí³.

Íåõàé ïåðåâ’ÿçü ñòèñíå ìåí³ ãðóäè â³äêðèò³.

Â³çüì³òü íàìèñòî! Êàì³íü òüìÿíèé

Ç âóõ çí³ìàéòå – ìîðÿ äàðóíîê ²íä³éñüêîãî.

858

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Íå ïîòð³áí³ àðîìàòè àññ³ð³éñüê³:

Õàé â³ëüíî íàâêîëî øè¿ âîëîññÿ âïàäå

Äî ñàìèõ ïëå÷åé, ùîá â³ä á³ãó øâèäêîãî

Âèëèñÿ ïàñìà ï³ä â³òðîì. Ë³âîþ òóë ðóêîþ

Â³çüìó, à ïðàâîþ – äðîòèê ëåãêèé ôåññàë³éñüêèé.

Áóëà òàêîþ òà, ùî ïàñåðáà ðîäèëà,

Êîëè â³ä Ïîíòà çåìëåþ Àòò³÷íîþ

Âåëà âîíà çàãîíè ìåîò³éñüê³

×è òàíà¿ñüê³, ³ ó âóçîë âîëîññÿ

409

Çáèðàëà, ïðèêðèâàþ÷è á³ê ùèòîì êðèâèì,

ßê ì³ñÿöü; òàêîþ ïîëå÷ó ³ ÿ â ë³ñè.

Õîð

Íå ðåìñòâóé: ñêîðáîòà â íåùàñò³ íå ïîì³÷.

Áîãèíþ-ä³âó òè áëàãàé ïðî ìèë³ñòü.

Ãîäóâàëüíèöÿ

(ìîëèòüñÿ á³ëÿ â³âòàðÿ Ä³àíè)

Öàðèöå ãàþ, âèñîêèõ ã³ð ïóñòåëüíèöå,

Ó âåðõ³â’ÿõ ã³ð áåçëþäíèõ îäíà ëèøåíü øàíîâàíà,

Ïðèêìåòè â³äâåðíè â³ä íàñ çàãðîçëèâ³!

Áîãèíå, ó ë³ñîâèõ óðî÷èùàõ âëàäíà,

Í³÷íèõ íåáåñ êðàñî, ñâ³òèëî ñëàâíå,

×è¿ìè çì³íàìè îñÿÿíèé âåñü ñâ³ò,

Òðèëèêà Ãåêàòî, çãëÿíüñÿ íà áëàãàííÿ.

²ïïîë³òà çàâçÿòîãî é ïîõìóðîãî âëàñêàâ äóõ, –

Õàé âèñëóõàº íàñ, õàé ñàì íàâ÷èòüñÿ

Ëþáèòè, õàé çàéìåòüñÿ ñåðöå äèêå.

Îáñíóé éîãî: õàé ïîõìóðèé, ëþòèé

Âèçíàº âëàäó Âåíåðè. Çàðàäè öüîãî

Óñ³õ çóñèëü äîêëàäè – ³ õàé çàñâ³òèòüñÿ

Òâ³é ÿñêðàâ³øå ëèê, õàé õìàðó ðîç³òíóòü ðîãè,

² õàé êîíåé òâî¿õ ç³ øëÿõó åô³ðíîãî

428

Íå ç³á’þòü çàêëÿòòÿ ôåññàë³éñüê³;

Õàé æîäåí ïàñòóõ íå ïîõâàëÿºòüñÿ

Òâîºþ ëþáîâ’þ. Ïî÷óé, äî áëàãàíü áóäü ïîáëàæëèâà!

Ç’ÿâëÿºòüñÿ ²ïïîë³ò.

Îñü â³í ïðèéøîâ óøàíóâàòè â³âòàð îáðÿäàìè

² ïîðó÷ í³êîãî. ×îãî æ âàãàòèñÿ?

Âñå äàâ ìåí³ âèïàäîê – äî õèòðîñò³ ëèø âäàéñÿ.

Òðåìòèø? Çëå äîðó÷åííÿ âèêîíàòè

Íåïðîñòî, àëå êîëè íàêàçó öàðñüêîãî

Âî³ñòèíó áî¿øñÿ – ÷åñòü ³ç ñåðöÿ ãåòü:

Âåë³íü öàðñüêèõ íàéã³ðøèé âèêîíàâåöü – ñîðîì.

²ïïîë³ò

Íàâ³ùî ñþäè õîäîþ âòîìëåíîþ, ñòàðå÷îþ

Ïðèéøëà òè? ×îãî ÷îëî íàñóïëåíå,

859

Луцій Анней Сенека

Ïîãëÿä ñóìíèé? Áàòüêî çäîðîâèé ì³é, â³ðþ ÿ;

×è çäîðîâà Ôåäðà ³ ñèíè ¿¿?

Ãîäóâàëüíèöÿ

Íå á³éñÿ: öàðñòâî íàøå áëàãîäåíñòâóº

² ä³ì öâ³òå, äîëåþ ùàñëèâî îáäàðîâàíèé.

Ëàã³äí³øèì áóäü, ðîçä³ëè áëàæåíñòâî ñï³ëüíå!

Ëèøå çà òåáå òóðáóþñÿ ³ òðèâîæóñÿ:

Íàâ³ùî ñåáå óïîêîðþºø ìóêîþ òÿæêîþ?

Êîëè òî äîë³ ñèëà, íåùàñëèâèì áóòè íå ãð³õ.

À õòî ç âëàñíî¿ âîë³ ñòðàæäàº,

Çàñëóãîâóº áëàãà âòðàòèòè, ÿêèìè

450

Íå êîðèñòóºòüñÿ. Çãàäàé, ñê³ëüêè ðîê³â òîá³,

Äàé âîëþ ñåðöþ! Ñìîëîñêèïà í³÷÷þ ñâÿòêîâîþ

Â³çüìè: Âàêõ çö³ëèòü òóðáîòè òÿæê³.

Äí³ øâèäêîïëèíí³: íàñîëîäæóéñÿ þí³ñòþ.

Òåïåð ëåãêî íà ñåðö³, ëèø òåïåð ìèëà

Âåíåðà. ×îãî æ â ñàìîòèí³ íà ëîæ³ òè?

Êîõàííþ âîëþ äàé, æåíè ñóìîâèòó þí³ñòü,

Ïîïóñòè â³æêè, æèòòÿ äí³â íàéêðàùèõ

Íå ìàðíóé. Ñâîº êîæí³é ïîð³

Âèçíà÷èâ áîã, íàø â³ê âåäó÷è ñõîäèíàìè:

Âåñåëîù³ – þíèì, ïîãëÿä ñóâîðèé – ñòàðèì.

Íàâ³ùî ñèëîþ ºñòâî ñâîº ïðèáîðêóâàòè?

Òà íèâà á³ëüøå îðà÷åâ³ äàñòü ïðèáóòêó,

Äå áóéíî çåëåí³ëè ñõîäè ïèøí³;

Òå äåðåâî íàéâèùå â ãàþ âèðîñòå,

Ùî íå ï³äòÿòå ðóêîþ çëîñòèâîþ.

Ï³äíåñåíèé äóõîì áëèæ÷å äî ñëàâíèõ ïîäâèã³â,

Êîëè ñâîáîäîþ æèâîþ éîãî âäà÷à íàðîäæåíà.

Íåäîñâ³ä÷åíèé ó æèòò³, äèêèé, ïîõìóðèé,

Âåíåð³ ÷óæèé òè ìàðíóºø ìîëîä³ñòü.

Òè ãàäàºø, ÷îëîâ³êàì ëèøåíü òðóäíîù³

Âèçíà÷åí³ äîëåþ: íåïîê³ðëèâèõ îá’¿æäæàòè êîíåé,

Áîðîòèñÿ â áèòâàõ Ìàðñà êðîâîæåðíîãî?

Ëåäü óçð³âøè ðóêè Äîë³ õèæ³,

Áàòüêî âñåñâ³òó îäðàçó ï³êëóâàòèñü ñòàâ,

Ùîá ïîïîâíþâàëèñü âòðàòè íîâîíàðîäæåíèìè.

Ùîéíî ð³ä ëþäñüêèé ðîçëó÷èòüñÿ ç Âåíåðîþ,

Ùî éîãî â³ä çãàñàííÿ ðÿòóº, –

Ñâ³ò ñòàíå ïóñòåëåþ âáîãîþ:

Âñå ìîðå ñïóñò³º, ðèá ïîçáàâëåíå,

480

Çâ³ð³â ó ë³ñ³ íå áóäå, ó ï³äíåáåññ³ – ïòàõ³â.

Ñàìèõ â³òð³â ïðîëÿæå øëÿõ ïîâ³òðÿì.

Ñìåðòíîìó ëþäó áàãàòî º âèä³â ïîãèáåë³:

Íàñ ãóáëÿòü ìîðå, ï³äñòóïí³ñòü ³ çáðîÿ.

860

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì