Михед Т.В., Якубіна Ю.В. (упоряд.) Антична література. Греція. Рим. Хрестоматія

Подождите немного. Документ загружается.

Ìîðå æ ó ñìåðò³ ìî¿é ñëàâó çàõî÷å çäîáóòü.

Çë³âà – òàì âàðâàðè äèê³, ùî â³ê âåñü â ðîçáîÿõ ïðîâîäÿòü,

Çàâæäè íà áåðåç³ ò³ì â³éíè, óáèâñòâà ³ êðîâ.

Â ÷àñ, êîëè ìîðå õâèëþþòü áóð³ â çèìîâó íåãîäó,

Ïðèñòðàñò³ â ¿õí³õ ñåðöÿõ äóæ÷å áóøóþòü, í³æ Ïîíò.

Òè âæå ïîâèíåí ïðîñòèòè ìåí³, ì³é ñòðîãèé ÷èòà÷ó,

Òå, ùî ì³é â³ðø, òàê ÿê º, íèæ÷å òâî¿õ ñïîä³âàíü.

ß æ íå ïèñàâ éîãî â ïàðêó ìî¿ì, ÿê ðàí³øå áóâàëî,

Í³ íå ñèä³â, ÿê êîëèñü çâèê, íà äèâàí³ ì’ÿê³ì.

Êèäàþòü ìíîþ ðîçãíóçäàí³ õâèë³ â öþ äíèíó çèìîâó,

Ùî íà ëèñòêó íàïèñàâ, ñõîïëþº ñèçà âîäà.

Ëþòî òàê çëèòüñÿ çèìà ³ îáóðåíà, ÿê ÿ íàâàæèâñü

Â³ðø³ ïèñàòè ï³ä çâóê äèêèõ óäàð³â, ïîãðîç.

Õàé âæå çèìà ïåðåìîæå ëþäèíó! Àëå îäíî÷àñíî

ß ïåðåñòàíó ïèñàòü, áóðþ õàé ñïèíèòü âîíà.

Ïåðåêëàä Þ.Êóçüìè

(²²², 9)

Çíà÷èòü, ³ òóò º ì³ñòà – õòî ïîâ³ðèòè á ì³ã – ³ òî ãðåöüê³,

Õî÷ íà çåìë³ ò³é äîâê³ë âàðâàðñüêà ìîâà çâó÷èòü.

Íàâ³òü ñþäè çàáðåëè ó ñâ³é ÷àñ ïîñåëåíö³ ç Ì³ëåòà

É òóò, ñåðåä ãåòñüêèõ îñåëü, ãðåöüê³ çàêëàëè äîìè.

Íàçâà ì³ñöåâîñò³ âñå æ îä ñàìèõ çàáóä³âåëü äàâí³øà:

Òóò áóâ óáèòèé Àáñ³ðò – â³äñè é òà íàçâà ï³øëà.

Íà êîðàáë³, ùî çëàäíàëà éîãî âîéîâíè÷à Ì³íåðâà,

×åðåç ëèñêó÷ó ãëàä³íü äîñ³ íåòîðêíóòèõ âîä,

Êèíóâøè áàòüêà ñâîãî, ïðèáóëà ñþäè, êàæóòü, Ìåäåÿ –

Çãóáíèöÿ – òèõèé çàòîí ïîòóðáóâàëî âåñëî.

Ç ïàãîðáà êðèêíóâ òîä³ âàðòîâèé, ñïîñòåð³ãøè ïîãîíþ:

“Îñü â³í ïëèâå! ß çäàëÿ ïàðóñ êîëõ³äñüêèé ï³çíàâ”.

Ïîêè ì³í³éö³ â ñòðàõó â³ä ïðè÷àëó â³äâ’ÿçóþòü ñóäíà,

Ïîêè ãðèìëÿòü ÿêîð³, âïðàâíèì ïîñëóøí³ ðóêàì,

Á’º, ñïîõâàòèâøèñü, âîíà ñåáå â ãðóäè, ñâ³äîìà ïðîâèíè, –

Á’º ñåáå – òà, ùî ï³øëà é ï³äå íà â÷èíêè ñòðàøí³.

Õî÷ íå âòðà÷àº âîíà ³ â òó ìèòü îä÷àéäóøíî¿ çâàãè,

Âñå æ íà òó â³ñòêó ³ ¿é áë³ä³ñòþ ëèöÿ âçÿëèñü;

Ãëÿíóâøè ëÿ÷íî é ñàìà íà áëèçüêå âæå â³òðèëî: “Ê³íåöü íàì, –

Ìîâèëà, – áàòüêà áóäü-ùî òðåáà çàòðèìàòè òóò!”

Ïîêè, ñòðèâîæåíà âêðàé, îçèðàºòüñÿ, ùî òóò ðîáèòè,

ßêîñü íà î÷³ ¿é áðàò ñàìå òîä³ íàâèíóâñü.

Ùîéíî íà íüîãî ïîãëÿíóâøè, ñêðèêíóëà: “Íàì ïîùàñòèëî!

Îñü æå â³í, òîé, ÷èÿ ñìåðòü áóäå ðÿòóíêîì ìî¿ì!”

Òóò íåïîâèííîìó â á³ê âîíà ëåçî ñìåðòåëüíå âñòðîìëÿº;

Â³í – ³ æàõíóòèñü íå âñòèã, áî é íå ÷åêàâ íà òàêå.

Ïîò³ì ìå÷åì éîãî òíå é ðîçêèäàº ïî êóñíÿõ äîâêîëà

831

Публій Овідій Назон

Òàê, ùîá ³ òóò, ³ äåñü òàì ìîæíà áóëî ¿õ íàéòè.

Ùå é íà âåðøå÷êó ãîðè, ùîá á³ë³ëè, êëàäå éîãî ðóêè

É ãîëîâó ñòÿòó, â êðîâ³, – áàòüêîâ³ äîðîãîâêàç.

Ùîá ó íåæäàíí³é æóðá³, ï³äáèðàþ÷è çàëèøêè ñèíà,

Áàòüêî ïîâ³ëüíî âåðñòàâ öþ íàéñêîðáîòí³øó ïóòü.

Îñü ÷îìó, êàæå ïåðåêàç, òîé êðàé ³ìåíîâàíî “Òîìè”;

Ð³äíîãî áðàòà ñâîãî òóò ïîðóáàëà ñåñòðà.

Ïåðåêëàä À.Ñîäîìîðè

ÇÈÌÀ ÍÀ ×ÓÆÈÍ² (III, 10)

Ìîæå, ³ äîñ³ ùå õòî ïàì’ÿòàº âèãíàíöÿ Íàçîíà,

Â Ì³ñò³ çîñòàëîñü ³ùå, ìîæå, ³ì’ÿ ïî ìåí³, –

Çíàéòå æ – ï³ä çîðÿìè, ùî íå ñïóñêàþòüñÿ â ìîðå í³êîëè,

Â äàëüí³é êðà¿í³ òåïåð ÿ ì³æ ÷óæèíö³â æèâó:

Ñêð³çü äèêóí³â – ñàâðîìàò³â, ³ áåññ³â, ³ ãåò³â ïëåìåíà –

Íàâ³òü íå ã³äí³ ìåíå ¿õí³ ñàì³ ³ìåíà!

Ïîêè ùå òåïëå ïîâ³òðÿ – òèì ÷àñîì íàì ²ñòð îáîðîíà:

Õâèëÿìè ïëèííèìè â³í çàïîá³ãàº â³éí³.

Ò³ëüêè æ íàä³éäå ïîíóðà Çèìà ³ âåñü áåðåã çàøåðõíå,

² â³ä ìîðîçó ñòàº á³ëà, ìîâ ìàðìóð, çåìëÿ, –

Òóò ³ Áîðåé, ³ ñí³ãè çàâàæàþòü íàì æèòè ï³ä Àðêòîì,

Íåáî òðåìòÿ÷å, ³ òå í³áè òóò ãíîáèòü ëþäåé.

Ïàäàº ñí³ã ³ ëåæèòü, ï³ä äîùåì ³ ï³ä ñîíöåì íå òàíå,

Òâåðäíå: ñóâîðèé Áîðåé ðîáèòü äîâ³÷íèì éîãî.

Îòæå, ³ ïåðøèé ³ùå íå ðîçòàíå, ÿê âèïàäå äðóãèé,

Ó áàãàòüîõ â³í ì³ñöÿõ ÷àñòî äâîð³÷íèé ëåæèòü.

² â Àêâ³ëîíó áóðõëèâîãî ñèëà òàêà, ùî âèñîê³

Áàøòè ç çåìëåþ ð³âíÿ, ðâå íà áóä³âëÿõ äàõè.

Øêóðè íà òåïë³ øòàíè â³ä õîëîäó çëîãî ðÿòóþòü,

Ç ò³ëà óñüîãî ñàìå ò³ëüêè â³äêðèòå ëèöå.

×àñòî â³ä ðóõó äçâåíèòü ëüîäèíêàìè âêðèòå âîëîññÿ,

² íà ìîðîç³ áëèùèòü, á³ëà óñÿ, áîðîäà.

Íå ðîçïàäàþòüñÿ âèéíÿò³, ïîñóäó ôîðìó çáåð³ãøè,

Âèíà, ³ âæå íå ÷åðïàòü òðåáà, à ¿ñòè øìàòêè.

Ùî âæå êàçàòü, ÿê ñòðóìêè, ïåðåìîæåí³ õîëîäîì, òâåðäíóòü,

×è ÿê íà îçåð³ òóò âîäó êîïàþòü êðèõêó?

Íàâ³òü ³ ñàì, çà ð³êó ïàï³ðóñîäàéíó íå âóæ÷èé,

Òîé, ùî â ñîá³ çâ³äóñ³ëü ñò³ëüêè ïîºäíóº õâèëü –

²ñòð – íàâ³òü â³í, â³ä æîðñòîêîãî â³òðó ³çâåðõó çàñòèãøè,

Ïîòàé ó ìîðå íåñå âîäè áëàêèòí³ ñâî¿.

Òàì îí, äå ñóäíà ïëèâëè, íèí³ íîãè ñòóïàþòü; ïî õâèë³,

Õîëîäîì ñêóò³é, òåïåð ê³íñüê³ êîïèòà äçâåíÿòü;

Íèí³ ìîñòàìè íîâèìè, ùî âèðîñëè íàä òå÷³ºþ,

Òÿãíóòü ñàðìàòñüê³ âîëè âàðâàðñüêèõ áåçë³÷ âîç³â.

Â³ðè ìåí³ íå ï³éìóòü; òà æ íåìà çà áðåõíþ íàãîðîäè,

832

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Îòæå, çäàºòüñÿ ìåí³, â³ðèòè ñâ³äêîâ³ ñë³ä:

Áà÷èâ ÿ ìîðå áåçêðàº, ùî òåæ â³ä ìîðîçó çàñòèãëî,

Âîäè íåäâèæí³ ñëèçüêà âêðèëà é áëèñêó÷à êîðà.

Òóò ³ íå äîñèòü öå áà÷èòè: éøîâ ÿ ïî õâèë³ çàòâåðäë³é,

² íå çìî÷èëà âîäà çîâñ³ì ìîº¿ íîãè.

Íàâ³òü, Ëåàíäðå, ÿêáè â ö³é ïðîòîö³ ïëèâòè äîâåëîñÿ,

Ïåâíî á âîíà íå áóëà âèííà ó ñìåðò³ òâî¿é.

Íàâ³òü äåëüô³íè íå ìîæóòü ³ç õâèëü äî ïîâ³òðÿ ï³äíÿòèñü,

Áî íàâ³ñíî¿ çèìè ¿õ íå ïóñêàº ïîêðîâ.

Ìàáóòü, êîëè, ìàõíóâøè êðèëîì, Áîðåé çàøóì³â áè,

Õâèëü áè íå çáèâ ³ òîä³ íà ïîëîíåí³é âîä³.

Íå âîðóõíóëèñü áè ñóäíà, ìîâ ìàðìóðîì, ñòèñíóò³ ëüîäîì,

² ðîçòèíàòè á âåñëî ñêîâàíèõ âîä íå ìîãëî.

Áà÷èâ ÿ ðèá, ùî â ëüîäó çàâèñëè, ïðèâ’ÿçàí³ ì³öíî –

Äåÿê³ ç íèõ íàâ³òü òàì ùå çáåð³ãàëè æèòòÿ.

Îòæå, ÿê ò³ëüêè íàäì³ðíà Áîðåºâà ñèëà ïîâ³º

×è íàä ïðîñòîðîì ìîðñüêèì, ÷è íàä ðîçëèâîì ð³êè,

Òî ÷åðåç ²ñòðó ð³âíèíó, ñóõèì Àêâ³ëîíîì çàêóòó,

Âàðâàð óðàç íàë³òà, âîðîã íà áèñòð³ì êîí³ –

Âîðîã íà áèñòð³ì êîí³, ñòð³ëîþ êðèëàòîþ ãð³çíèé,

Äèêèé ðóéíóþ÷è êðàé, íèùà÷è ëþä íàâêðóãè.

Õòî óò³êàº, ëèøàþ÷è ä³ì: íà ïîëÿõ áåççàõèñíèõ

Íåîáîðîíåíå ñêð³çü âîðîã äîáðî çàáèðà,

Ñ³ë íóæäåííå äîáðî – ³ ðèïó÷³ âîçè, ³ õóäîáó,

Âñ³ ò³ äîñòàòêè, ÿê³ ìàº çëèäàð-ñåëÿíèí;

Òèõ ïîëîíåíèõ æåíóòü, ñêðóòèâøè ¿ì ðóêè çà ñïèíó;

Áà÷àòü âîñòàííº âîíè ð³äí³ îñåë³ é ëàíè;

Ïàäàþòü ³íø³, áåç æàëþ çóá÷àñòèìè ñòð³ëàìè âáèò³:

Áî æ òó îòðóòó ñòðàøíó áèñòðå çàë³çî íåñå.

Òå, ùî íåñèëà óçÿòè ç ñîáîþ, – â äîðîç³ ëèøàþòü,

² áåçíåâèíí³ õàòêè ïàëèòü âîðîæèé âîãîíü.

Ìèð íàñòàº, òî é òîä³ ñòðàõ³òòÿ â³éíè âñ³õ ëÿêàº,

² íå âåäå áîðîçíè ðàòàé, íàë³ãøè íà ïëóã;

Òóò êîëè âîðîãà áà÷àòü, àáî ³ íå áà÷àòü – áîÿòüñÿ;

Òîæ íåîáðîáëåíà ñêð³çü, äèêà, ìîâ ïóñòêà, çåìëÿ.

Òàêîæ ñîëîäê³ â ò³í³ íå õîâàþòüñÿ òóò âèíîãðîíà

² íå øóìóº â ä³æêàõ, ï³íó çä³éìàþ÷è, ìóñò.

ßáëóê íåìà â ö³é êðà¿í³. Íå ìàâ áè Àêîíò³é íà ÷îìó

Ñë³â íàïèñàòè ñâî¿é ïàí³ é ï³äêèíóòè ¿é.

Âèäíî íàâêîëî ïîëÿ áåç äåðåâ ³ áåç çåëåí³, ãîë³.

Ãîðå ìîº! Íå çàõîäü æîäåí ùàñëèâèé ñþäè.

Ñâ³ò òàê áåçìåæíî-âåëèêèé øèðîêî òóò ðîç³ñëàâñÿ,

Íàùî æ íà ìóêè ìåí³ êðàé öåé â³äêðèòî ñóìíèé?

Ïåðåêëàä Ã.Êî÷óðà

833

Публій Овідій Назон

(²²², 11)

Òè, ùî â íåùàñò³ ìî¿ì íàä³ ìíîþ ïîñò³éíî ãëóìèøñÿ

É ñê³ëüêè á ìåíå íå ÷îðíèâ, – ìàëî âñå, ï³äëèé, òîá³ –

Ñêåëÿ çðîäèëà òåáå, ìîëîêîì ãîäóâàëà òèãðèöÿ,

Ñåðöå òâîº, ïðèñÿãíó, êàìåíåì ñòàëî äàâíî.

Äå òâî¿é çëîá³ ìåæà? ×è, ãàäàºø, íå âñ³ ùå íåùàñòÿ

Çâ³äàòü ñóäèëîñü ìåí³ – õî÷åø ïîìíîæèòè ¿õ?

Ïîíò ìåíå áà÷èòü õìóðíèé, Âåäìåäèö³ àðêàäñüêî¿ çîð³,

Ãîëà ÷óæèííà çåìëÿ é â³òåð – Áîðåé íàë³òíèé.

Ç âàðâàðñüêèì ëþäîì ÿ òóò ïåðåêèíóòèñü ñëîâîì íå ìîæó,

Âñå, êóäè îêîì íå êèíü, æàõîì íàïîâíåíå òóò.

Íà÷å òîé îëåíü ïðóäêèé, ùî ïîòðàïèâ ó ëàïè âåäìåäÿ,

Íà÷å â³âöÿ ì³æ âîâê³â, ùî íàëåò³ëè ³ç ã³ð.

ß, íåùàñëèâèé, òðåì÷ó ïîñåðåä âîéîâíè÷îãî ëþäó,

Ìîâáè ïîñò³éíî â ì³é á³ê ìå÷ äóøîãóáíèé âïèðàâñü.

Õàé â òîìó êàðà ìàëà, ùî âòðàòèâ êîõàíó äðóæèíó,

Êðàé ñâ³é ³ äðóç³â áëèçüêèõ – õàé öüîãî ìàëî ìåí³, –

Âñå æ, êîëè á Öåçàðÿ ãí³â áóâ ºäèíèì ìî¿ì ïîêàðàííÿì –

×è çàìàëà öå á³äà – çâ³äàòè Öåçàðÿ ãí³â?

ª, ïðîòå, â Ðèì³ òàêèé, õòî æèâó ìîþ ðàíó âðàæàº,

Áðóäîì, ìåòêèé íà ÿçèê, ùåäðî çëèâàº ìåíå.

Âñÿê ìîæå â ñïðàâ³ ëåãê³é ñïðîìîãòèñü íà òàêå êðàñíîìîâñòâî;

Âæå êîëè òð³ùèíà º, âàæêî õ³áà ðîçêîëîòü?

Ìóæíîñò³ òðåáà íà òå, ùîá ì³öíó ùå òâåðäèíþ çäîáóòè,

À íà ðó¿íó õèñòêó ï³äå é ëÿêëèâèé áîºöü.

ß âæå íå òîé, ùî êîëèñü, òî ÷îìó æ ìîþ ò³íü òè ñüîãîäí³

Òîï÷åø? Ó ïîðîõ í³ìèé êàìåíåì ì³òèø – ÷îìó?

Ãåêòîðîì áóâ, – õòî áîðîâñü; êîãî æ êîí³ ãåìîíñüê³ â ïèëþö³

Ìåðòâîãî ïîò³ì òÿãëè, – Ãåêòîðîì òîé âæå íå áóâ.

Òàê îò ³ ÿ – âæå íå òîé, êîãî çíàâ òè êîëèñü – ïàì’ÿòàé æå! –

Ç òîãî, ùî çíàâ òè êîëèñü, – íèí³ ëèøèëàñÿ ò³íü.

Ùî æ òè íà ïðèâèä, íà ò³íü ïîñÿãàºø îòðóéëèâèì ñëîâîì,

Çë³ñíèêó? Ãîä³, ìîëþ, êðèâäèòè ìàíè ìî¿!

Â ÷³ì âèíóâàòÿòü ìåíå, òå çà ïðàâäó ïðèéìàé, òà íå êâàïñÿ

Â ïîõèáö³ êîæí³é ìî¿é áà÷èòè çëî÷èí âàæêèé.

Îñü ÿ ðîçïëà÷óþñü òóò (íàñèòè ñâîþ çëîáó!) ïîäâ³éíî:

Ìó÷èòü âèãíàííÿ ìåíå é ì³ñöå âèãíàííÿ òîãî.

É êàò áè, íàïåâíî, çäðèãíóâñÿ, íà äîëþ ìîþ ïîçèðíóâøè,

Òè ëèø îäèí çàïîâçÿâñü ãîðÿ äîäàòè ìåí³.

Â òåáå é Áóñ³ð³ä ïîâ÷èòèñÿ á ì³ã, ÿê ³ òîé, õòî ïîâ³ëüíî

Ì³ðíèì âîãíåì ðîçï³êàâ ÷åðåâî ì³äíå áèêà.

Òîé, õòî òàêîãî áèêà ñèöèë³éñüêîìó âëàäàðþ çëàäèâ,

Êàæóòü, ùå é òàê ïîÿñíèâ âèòâîðó ñâîãî êîðèñòü:

“Òå, ùî òè áà÷èø, – ïîòð³áíà öå ð³÷, íå ñóäè íàäòî ñòðîãî,

834

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

ß äëÿ óæèòêó ¿¿ – íå äëÿ îêðàñè ðîáèâ.

Áà÷èø, îí òàì ó áèêà íà ïðàâîìó áîö³ äâåðöÿòà?

Õî÷åø çëî÷èíöÿ ñêàðàòü – òàì éîãî òè é çà÷èíè,

É òóò æå âîãîíü ðîçïàëè, òà íå áóéíèé, à òàê, ùîáè æåâð³âñü, –

Îò ³ ïî÷óºø, ÿê áèê, ìîâáè æèâèé, çàðåâå.

Òî æ íå ñêóïèñÿ, ïðîøó, é çà äàðóíîê â³ääÿ÷ñÿ äàðóíêîì,

Ùåäðó çà âèíàõ³ä öåé ïëàòó ìåí³ íàçíà÷è”.

Ìîâèâ íà òå Ôàëàð³ä: “Âèíàõ³äíèêó äèâíî¿ êàðè!

Âàðòî, ùîá òè òàêè ñàì õèñò ñâ³é ÿê ñë³ä îö³íèâ”.

Äîâãî íå äóìàëè, âìèòü, ÿê ïîâ÷èâ â³í, ï³äñèïàëè æàðó –

Áèê òîé òàêè çàðåâ³â... ãîëîñîì ìàéñòðà ñâîãî.

Ïðî ñèöèë³éö³â ðîçâ³âñÿ ÿ òóò, ñåðåä ãåò³â, ñàðìàò³â, –

Ñëóõàé æå çíîâó ìåíå, êðèâäíèêó, õòî á òè íå áóâ.

Æîâ÷ ðîç’ÿð³ëó ñâîþ ïðèãàñèâøè êðîâ’þ ìîºþ,

ßê ò³ëüêè ìîæåø òåïåð ãîðåì ìî¿ì óò³øàéñü!

Ãîðÿ, ùîïðàâäà, òîãî íà çåìë³ é íà âîä³ ÿ âæå çâ³äàâ

Ñò³ëüêè, ùî é òè á ïîäîáð³â, ò³ëüêè ïî÷óâ áè ïðî âñå.

Îò õî÷ Óë³ññà ç³ ìíîþ çð³âíÿé, ³ ïîáà÷èø: âåëèêèé

Ãí³â áóâ Íåïòóíà, òà âñå æ – á³ëüøèé Þï³òåðà ãí³â.

Õòî á òè, îòæå, íå áóâ, – ìî¿õ áîë³ñíèõ ðàí íå ðîç’ÿòðþé,

Ç âèðàçîê ñâ³æèõ, ìîëþ, ðóêè æîðñòîê³ çí³ìè.

Ùîá íå ðîñëà ç äíÿ íà äåíü ïðî âèíó ìîþ ÷óòêà çëîâò³øíà, –

Äàé æå ò³é ñïðàâ³ ìî¿é, âðåøò³, ðóáöåì çàòÿãòèñü.

Ùî òàêå äîëÿ, çãàäàé: òî ï³äí³ìå, òî êèíå ëþäèíó.

Ïðî ïåðåì³íè òàê³ ñë³ä áè é òîá³ ïàì’ÿòàòü.

Ñàìå òîìó, ùî çàçíàâ ÿ òàêå, ùî é íå ñíèëîñü í³êîìó,

Òàê çàïîâçÿòëèâî òè âçÿâñÿ çà ñïðàâó ìîþ.

Ùî æ, ïîùàñòèëî òîá³ – ìî¿é äîë³ í³õòî íå ïîçàçäðèòü:

Ëèõî íå éäå îäèíöåì, íàäòî æ – Öåçàðÿ ãí³â.

Ùîá ïåðåñâ³ä÷èâñü òè ñàì, ùî âæå íå âèäóìêè âñå öå, à ïðàâäà.

ß ïîáàæàþ é òîá³ çâ³äàòè êàðó ìîþ.

(III, 13)

Çíîâ, íåäîðå÷íî òåïåð, – íåõàé íå áóëî á éîãî çîâñ³ì! –

Ç á³ãîì ÷àñó íàñòàâ äåíü òîé, êîëè ÿ íàðîäèâñü.

Íàùî âèãíàíöåâ³ òè, áåçñåðäå÷íèé, ïðèìíîæóºø ãîðå, –

Êðàùå ïîêëàâ áè éîìó âðàç ³ç æèòòÿì ìî¿ì êðàé.

Ìàâ áè òè ñîðîì ÿêèéñü, òóðáóâàâñÿ á õî÷ äåùî ïðî ìåíå, –

Ç Ðèìó íà òó ÷óæèíó, ïåâíî á, çà ìíîþ íå éøîâ.

Òàì, äå òè âïåðøå ïîáà÷èâ ìåíå, ùå â äèòÿ÷³é êîëèñö³,

Òàì ³ âîñòàííº ìåí³ òè á óñì³õíóòèñÿ ì³ã.

Ì³ã áè â òó ïîðó âàæêó, êîëè Ðèì ÿ ïîêèíóòè ìóñèâ,

Òè, ÿê ³ äðóç³ ìî¿, ñóìíî ñêàçàòè: “Ïðîùàé!”

Â Ïîíò³ – íå ì³ñöå òîá³; ÷è ñþäè, ó êðà¿ ùîíàéäàëüø³,

Ëüîäîì îêóò³, é òåáå Öåçàðÿ ãí³â ñêåðóâàâ?

835

Публій Овідій Назон

Ïî÷åñòåé çâè÷íèõ ³ òóò, íà âèãíàíí³, æäåø, íåðîçóìíèé, –

Ùîá ³ç ïëå÷åé, ÿê áóëî, á³ëèé ì³é îäÿã ñïàäàâ?

Ùîá ó áàðâèñòèõ â³íêàõ ïî-ñâÿòêîâîìó â³âòàð äèìèâñÿ?

Ùîá ó âðî÷èñò³ì âîãí³ ëàäàí ï’ÿíêèé òð³ñêîò³â?

Ùîá çàïàøíèì êàëà÷åì çóñòð³÷àâ ÿ ïðèõ³ä òâ³é ÷åðãîâèé?

Ùîá øàíîáëèâî áîãàì ñëàâ ÿ ïàëê³ ìîëèòâè? –

²íø³ íàñòàëè ÷àñè, íå òàê³ ìî¿ ñïðàâè, ùîá ì³ã ÿ

Ðàäî â³òàòè òåáå, ÿê òî áóâàëî êîëèñü.

Ïðî ïîõîðîííèé âîãîíü ìåí³ äáàòè á, à íå ïðî ñâÿòêîâèé,

Â³âòàð íå êâ³òîì â³í÷àòü, à êèïàðèñîì ñóìíèì.

Ëàäàí ïàëèòè äàðìà: íèì áîã³â ÿ ³ òàê íå âáëàãàþ;

Â ãîð³ òàêîìó ïóñò³ íàâ³òü ìîëèòâè ñëîâà.

Òà êîëè òè âæå ïðèéøîâ, – ºäèíå äî òåáå ïðîõàííÿ:

Â ò³ ëèõîâ³ñí³ ì³ñöÿ á³ëüøå, ìîëþ, íå ïðèõîäü, –

Ïîêè ÿ ìó÷óñÿ òóò, äå ñâ³òó íàéäàëüøèé îêðàºöü –

Ïîíò, ÿêèé íîñèòü ³ì’ÿ íåâ³äïîâ³äíå: Åâêñ³í.

(²²², 14)

Ðàäîñòå â÷åíèõ ìóæ³â, áëàãîä³éíèêó ¿õ, îï³êóíå,

Òè, õòî äëÿ õèñòó é ìîãî äðóãîì, ïîðàäíèêîì áóâ!

ßê ðîçõâàëÿâ òè ìåíå, ïîêè ùàñåí ÿ áóâ, – ÷è òàê íèí³

Äáàºø, ùîá ÿ, õàé íå âåñü, – ÷àñòêîþ áóâ ñåðåä âàñ?

Âñå ùå òâîð³ííÿ çáèðàºø ìî¿, êð³ì “Ìèñòåöòâà”, çâè÷àéíî,

Áî é äëÿ ñàìîãî ìèòöÿ çãóáîþ ñòàëî âîíî.

Òè ïîñòàðàéñÿ, ïðîøó, âèõîâàòåëþ þíèõ ïîåò³â,

Ùîá õî÷à éìåííÿ ìîº â Ðèì³ ïðèòóëîê íàéøëî.

Áî æ íå ìî¿ì êíèæå÷êàì, à ìåí³ ïðèñóäèëè âèãíàííÿ,

Äîë³ òàêî¿ í³÷èì íå çàñëóæèëè âîíè.

×àñòî â äàëåêèõ êðàÿõ, íà âèãíàíí³ äåñü, áàòüêî áëóêàº,

Ä³òÿì âèãíàíöÿ, ïðîòå, â Ðèì³ äîçâîëåíî æèòü.

ßê ³ Ïàëëàäà êîëèñü: íå â³ä ìàòåð³, ò³ëüêè â³ä áàòüêà,

É â³ðø³ çðîäèëèñü ìî¿ – êðîâ ìîÿ, ïë³ä ì³é æèâèé,

¯õ äîâ³ðÿþ òîá³, à ùî é áàòüêà íåìà â íèõ ñüîãîäí³, –

Çíà÷èòü, òèì âàæ÷èé ñòàº òâ³é, îï³êóíå, òÿãàð.

×èì çàïëÿìîâàíèé ÿ, – öå ëèø òðüîõ ìî¿õ ä³òîê òîðêíóëîñü,

Îòæå, ïðî ³íøèõ óñ³õ – ÿâíî, áåçïå÷íî ï³êëóéñü.

ª ùå â äîðîáêó ìî¿ì ï’ÿòíàäöÿòü êíèã “Ïåðåâò³ëåíü”,

Ùî â ïîõîðîííèé ì³é äåíü âèõîïèâ õòîñü ³ç âîãíþ.

Ì³ã áè é öåé òâ³ð, ÿêáè ñàì ÿ, íà æàëü, íå çàãèíóâ ðàí³øå,

Áëèñêó ñâîãî äîñÿãòè ï³ä ùîíàéòîíøèì ð³çöåì.

Òà ì³æ ëþäåé â³í ³äå ³ çâó÷èòü íà óñòàõ, íåäîëàäíèé;

Âò³ì, ÷è íàñïðàâä³ çâó÷èòü ñåðåä ëþäåé ùîñü ìîº?..

É öþ ùå äîäàé äî òèõ êíèã, ÿêà á íå áóëà âîíà, ï³ñíþ,

Òà ÷è ñóäèëîñÿ ¿é â Ðèì ³ç êðà¿â òèõ ä³éòè?

Õòî ¿¿ â³çüìå äî ðóê (òà ÷è â³çüìå?), õàé çâàæèòü ðàí³øå,

836

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Äå é çà ÿêèõ ÿ óìîâ ï³ñíþ ñóìíó öþ ñíóâàâ.

Õàé ïîì³ðêóº íàä òèì, ùî â ÷óæîìó êðàþ, íà âèãíàíí³,

ß óêëàäàâ ò³ ðÿäêè – é áóäå ëàñêàâèé äî íèõ.

Ùå é ïîäèâóºòüñÿ: ÿê öå ÿ çì³ã ó òàê³é îòî ñêðóò³,

Ó íåâ³äñòóïí³é æóðá³ ñòèëîñ óçÿòè äî ðóê? Õèñò ó á³ä³ íàäëîìèâñü.

Â³í, ùîïðàâäà, é êîëèñü íå ïîòóæíèì

Áèâ äæåðåëîì, à ëèø òàê, ëåäâå ïîì³òíî, ñòðóìèâñü.

Äàë³, ìàðí³þ÷è, â³í áåç óæèòêó, áåç äîãëÿäó ñîõíóâ,

Ïîêè, çàíåäáàíèé ãåòü, çîâñ³ì òàêè íå çàíèê.

Òóò íåìà êíèã, ùîá íàòõíåííÿ ìåí³ òà ïîæèâó äàâàëè,

Òóò çàì³ñòü ãîëîñó êíèã – ëóê òÿòèâîþ äçâåíèòü.

Í³êîìó é â³ðø³ ÷èòàòü, à ÿêùî á ³ íàäóìàâ ÷èòàòè, –

Ìàðíî: ç ÷èòàííÿ ìîãî é ñëîâà íå âòÿìèòü ñëóõà÷.

Òà é ñàìîòîþ òóò í³äå ïîáóòü: íà çàïîð³ âîðîòà;

À êðóãîì ì³ñòà á³æèòü – çàõèñò â³ä ãåò³â – ñò³íà.

Ñëîâà øóêàþ, áóâà, ÷è òî éìåííÿ ÿêîãîñü, ÷è íàçâè, –

Ïîðó÷ í³êîãî íåìà, õòî á ìåí³ òå ï³äêàçàâ.

²íîä³ ìîâó ïðî ùîñü ïîâåäó – é ðàïòîì (ñîðîì êàçàòè!)

Ñëîâà áðàêóº ìåí³ – ÷è é ðîçìîâëÿòü ðîç³â÷èâñü?

Ñê³ôñüêà é ôðàê³éñüêà ùîäåííî çâó÷èòü ó âóõàõ ìî¿õ ìîâà;

Ìàáóòü, ïî-ãåòñüêîìó ÿ ñêîðî é ïèñàòè ïî÷íó.

Îò ³ áîþñÿ, ïîâ³ð, ùîá âèïàäêîì ïîíò³éñüêîãî ñëîâà

Ñåðåä ëàòèíñüêèõ íå ñòð³â òè é ïîì³æ öèõ îò ðÿäê³â.

Ñòðîãî, ïðîòå, íå ñóäè, ³ íà êíèæå÷êó öþ íåïðèì³òíó,

Çíàþ÷è äîëþ ìîþ, îêîì ëàñêàâèì ïîãëÿíü.

(IV, 1)

Ìîæå, íà ïîõèáêó òè (é íå îäíó) â êíèæå÷êàõ òèõ íàòðàïèø, –

Ëþáèé ÷èòà÷ó, äàðóé, çâàæèâøè, äå ÿ ïèñàâ.

Íå çàäëÿ ñëàâè ñòàðàâñü – íà âèãíàíí³ ðîçðàäè øóêàâ ÿ,

Ùîá îä óñ³õ á³äóâàíü ÿêîñü äóìêè â³äâåðíóòü.

Òàê îò ³ êàòîðæíèê òîé, ó êàéäàíàõ êîïàþ÷è çåìëþ,

Õî÷ ³ íåâì³ëî, ïðîòå, ñï³âîì ïîëåãøóº òðóä.

Ï³ñíþ é ÷îâíÿð çàâåäå, êîëè ÷îâåí ïëèâå ïðîòè õâèë³,

Ò³ëî ïîäàâøè âïåðåä, òÿãíå ïî ìóë³ â’ÿçê³ì.

Òàê ³ âåñëÿð, äî ãðóäåé ðàç ó ðàç íàáëèæàþ÷è âåñëà,

Õâèëþ, ùî éäå íà ñóäíî, ì³ðíî, ñï³âàþ÷è, á’º.

Òàê ³ ïàñòóõ, òî íà ïîñîõ îïåðøèñü, òî ñ³âøè íà êàì³íü,

Ï³ñëÿ ñïåêîòíîãî äíÿ äóäêîþ ò³øèòü îâåöü.

Òàê ³ ñëóæíèöÿ âèñíîâóº ç íèòêîþ ï³ñíþ òÿãó÷ó,

Òàê âîíà äåíü ïðè äí³ ïðàöþ ñêðàøàº ñâîþ.

Êàæóòü, ùî é ìóæí³é Àõ³ëë, ÿê çàáðàëè éîìó Áð³ñå¿äó,

Ãí³â ñâ³é ³ òóãó ñâîþ ãîìîíîì ñòðóí ãàìóâàâ.

Òàê ³ ñï³âó÷èé Îðôåé, êîëè âäðóãå óòðàòèâ äðóæèíó,

Âðàæåíèé ãîðåì âàæêèì, çðóøóâàâ ñêåë³ é ë³ñè.

837

Публій Овідій Назон

Ìóçà ðÿòóº é ìåíå: íà øëÿõó ïîêàðàííÿ, äî Ïîíòó,

Ç ïðîãíàíèì ò³ëüêè âîíà, â³ðíà ñóïóòíèöÿ, éøëà,

¯é ëèø îäí³é íå ñòðàøí³ àí³ âáèâö³ ðóêà, í³ âîðîæèé

Ìå÷, í³ â³òðè, í³ ìîðÿ, í³ íàéäèê³ø³ êðà¿.

Çíàº, ùî ÿ ïîñêîâçíóâñü, ùî íå â÷èíîê çëîâìèñíèé ç³ ñâ³òó

Çâ³â ïåðåä÷àñíî ìåíå – ïîõèáêà ïðèêðà ìîÿ.

Ìóçà ëàñêàâà òåïåð âæå õî÷à á ÷åðåç òå, ùî ðàí³øå

Ðàçîì ç³ ìíîþ é ñàìà íàøó ä³ëèëà âèíó.

Íàùî, íà çãóáó ñîá³, ÿ ïðàâèöþ ïîäàâ Ï³åð³éñüêèì

Ñåñòðàì! Íàâ³ùî ï³çíàâ ¿õíº ìèñòåöòâî ñâÿòå!

ßê ìåí³ áóòè òåïåð? ß ùå é äîñ³ ìîãóòí³ì êîðþñÿ:

Âðàæåíèé ï³ñí³ æàëîì, äàë³ äî ï³ñí³ ãîðíóñü,

Òàê äóë³õ³éö³â, áóëî, âàáèâ ëîòîñ, ¿ì äîñ³ íå çíàíèé,

Õî÷ ³ äî çãóáè ¿õ â³â, òà ñìàêóâàëè éîãî.

Õòî çàêîõàâñü, – ÷óº ñàì, äå á³äà éîãî, é ñàì æå äî íå¿

Ðâåòüñÿ, íàîñë³ï ëåòèòü ïðîñòî íà çãóáó ñâîþ.

Òàê îò ³ äî êíèæîê, äî ñâîãî æ òàêè ãîðÿ ãîðíóñÿ;

Â³ñòðÿ, â ìî¿é æå êðîâ³, ÿ ùå é äî ñåðöÿ òóëþ.

Öå çàïîâçÿòòÿ ìîº áîæåâ³ëëÿì ãîäèòüñÿ íàçâàòè,

Òå áîæåâ³ëëÿ, îäíàê, äåùî êîðèñíå ìåí³:

Â³ä ñïîãëÿäàííÿ á³äè â³äâåðòàº ìåíå â³ðøóâàííÿ

² ç-ïåðåä çîðó ìîãî òåìíó ðîçâ³þþ ìëó.

Òàê ³ âàêõàíêà íå ðàç ó ñâÿùåííîìó øàë³ ãàñàº

Ïî åäîí³éñüêèõ âåðõàõ, íå â³ä÷óâàþ÷è ðàí.

Õàé ëèøå ãðóäè ìî¿ êîëèõíóòüñÿ ï³ä òèðñîì çåëåíèì –

Ïîíàä íåùàñòÿ ëþäñüê³ äóõîì ³ ÿ ï³äí³ìóñü,

Ùî òå âèãíàííÿ òîä³, ùî òîé áåðåã ïîõìóðîãî Ïîíòà,

Ùî òå ãí³âíå áîæåñòâî?– Âèùå ë³òàº ì³é äóõ.

Íà÷å ëåòåéñüêèé íàï³é, ùîá çàñíóòè, íàäïèâ ÿ ³ç êóõëÿ,

Òàê óñ³ á³äè ñâî¿ áà÷ó íåíà÷å êð³çü ìëó.

Òèì-òî âøàíîâóþ ¿õ, ãåë³êîíñüêèõ ñåñòðèöü, ùî ç³ ìíîþ

Éäóòü íà âèãíàííÿ ñóìíå, ëèø áè ïðèñïàòè ì³é á³ëü.

Íà ñóõîäîë³ é ìîðÿõ íå ãîðäèëè âèãíàíöåì – áóëè ç íèì

² íà äîðîç³ êóðí³é, ³ íà ïîìîñò³ ñóäíà.

Ïîðÿä áóëè á ëèø âîíè, áî âñ³ ³íø³ áîãè ç âåëè÷àâèì

Öåçàðåì, âñ³ ÿê îäèí, – ãîðÿ áàæàþòü ìåí³.

É ñò³ëüêè ïîñëàëè âæå ëèõ, ñê³ëüêè º îêðàé ìîðÿ ï³ùèíîê,

Ñê³ëüêè ó ìîð³ º ðèá, ñê³ëüêè – äð³áíî¿ ³êðè.

Ëåãøå êâ³òêè íàâåñí³, ó æíèâà – êîëîñêè âðàõóâàòè,

Ñï³ë³ ïëîäè – âîñåíè, âçèìêó – ñí³æèíêè ëåãê³,

Í³æ óñå òå, ùî ÿ çí³ñ, íàáëóêàâøèñü ïî ö³ëîìó ñâ³òó,

Ïîêè òîé áåðåã ìåíå – ë³âèé, Åâêñ³íñüêèé, ïðèéíÿâ.

Òà íå çàçíàâ ÿ äîáðà, íå ïîìåíøàëî é òóò ìîãî ãîðÿ,

Íàâ³òü ñþäè çàáðåëà äîëÿ ëèõà ìåí³ âñë³ä.

Áà÷ó âèðàçíî òåïåð, ÿêà íèòêà ñíóºòüñÿ äëÿ ìåíå

838

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Ç äíÿ, êîëè ÿ íàðîäèâñü: òåìíî¿ ïðÿæ³ âîíà.

Ùî òóò ëþäèí³ ãðîçèòü, – øêîäà ñë³â, áî õî÷ ÿ ïðî ò³ ðå÷³

Ìîâèâ áè ïðàâäó ñâÿòó, – â³ðè íå éíÿâ áè í³õòî.

Âàæêî, îé, âàæêî òîìó, õòî íå ñõîäèâ ³ç óñò âñüîãî Ðèìà,

Ì³æ ÷óæàêàìè òåïåð – áåññàìè é ãåòàìè æèòü!

Òà ÷è æèòòÿ öå, ñêàæ³òü, – ïðè çà÷èíåí³é áðàì³, çà ìóðîì,

Äå é îáîðîíí³ âàëè – íå çàïîðóêà æèòòÿ?

Ùå â ìîëîäå÷³ ðîêè ÿ öóðàâñÿ óáèâ÷î¿ çáðî¿,

Â ðóêó âàæêîãî ìå÷à áðàâ ÿ õ³áà ùî íà æàðò.

Íèí³, õî÷à âæå õèëþñü ³ ïðèõîâóþ ñèâ³íü øîëîìîì,

Ìå÷ ÿ ïðè áîö³ íîøó, â ë³â³é ðóö³ – ìàþ ùèò.

Õàé ëèø òðèâîãó çâ³ñòèòü, íà ãîðá³ ïðè÷à¿âøèñü, äîçîðåöü, –

Òóò æå òðåìòëèâî äî ðóê ñâ³é îáëàäóíîê áåðó.

Âîðîã, òðèìàþ÷è ëóê ³ îòðóéíó ñòð³ëó íàãîòîâ³,

Âæå ïîïðè ìóð òàéêîìà ì÷èòü íà õðèïëèâ³ì êîí³.

Ìîâ êðîâîæåðëèâèé âîâê, ùî êð³çü çàðîñò³, ÷åðåç ïîñ³âè

Òÿãíå ó òåìðÿâèé ë³ñ íåîáåðåæíó â³âöþ,

Òàê ³ òîãî, çà êèì áðàìó ì³ñüêó íå çà÷èíåíî â÷àñíî,

Âîðîã-äèêóí íà êîí³, â ïîë³ ñï³éìàâøè, æåíå.

Éäå ïîëîíåíèê òîä³, â³ä÷óâàþ÷è çàøìîðã íà øè¿,

Éäå àáî òóò æå éîãî êîñèòü òð³éëèâà ñòð³ëà.

Òàê ÿ ó äèê³ì êðàþ, éîãî æèòåëü íîâèé, ïðîæèâàþ, –

É òàê ìåí³ òÿãíåòüñÿ ÷àñ, íà÷åáòî â³ê òóò æèâó.

² çà òàêèõ îò óìîâ ìåíå çíîâó äî ñâÿòîù³â äàâí³õ

Ìóçà-âèãíàíêà âåäå – â³ðø³ ñíóâàòè âåëèòü.

Ò³ëüêè êîìó ¿õ ÷èòàòü?! Ïåðåä êèì âèëèâàòè ñêîðáîòó?

Õòî ðîçóì³òèìå òóò ìîâè ëàòèíñüêî¿ ïëèí?

Òîæ õî÷-íå-õî÷ ñàì ñîá³ ³ ïèøó ÿ òó ï³ñíþ, é ÷èòàþ,

Òèì-òî ¿¿ íå ñòðàøèòü íàäòî ñóâîðèé ñóääÿ.

×àñòî ñåáå æ ÿ ïèòàâ: “Òî äëÿ êîãî òåïåð ò³ ñòàðàííÿ?

Ìîæå, òó ï³ñíþ ñàðìàò â³çüìå äî ðóê, ìîæå, ãåò?”

×àñòî ðîíèâ ÿ ñëüîçó íà îòå ñóìîâèòå ïèñàííÿ,

² â³ä ðèäàííÿ íå ðàç âîãêèì ðîáèâñÿ ñóâ³é.

Ñåðöåì ÿ ðàíè ñòàð³, ìîâáè ùîéíî íàíåñåí³, ÷óþ –

Îò ³ ïî ãðóäÿõ ñòðóìèòü ñë³ç íåíàñòàííèé ïîò³ê.

Ïîêè ïðèãàäóþ âñå – êèì ÿ áóâ êîëèñü, õòî ÿ ñüîãîäí³,

ßê îïèíèâñÿ àæ òóò, â³äêè ïðèáóâ ÿ ñþäè,

×àñòî, âïàäàþ÷è â øàë, ñàì ñåáå êëåíó÷è é ò³ ñòàðàííÿ,

Êèäàâ óñ³ ò³ ï³ñí³, çãð³áøè ¿õ, ïðÿìî â îãîíü.

Òîæ ³ç ïèñàííÿ âñüîãî õî÷ íà ò³, ùî çîñòàëèñÿ, êðèõòè

Îêîì ïðèâ³òíèì ñêèíü, õòî á òè, ÷èòà÷ó, íå áóâ.

Çãëÿíüñÿ íà òâ³ð öåé ³ òè, êîãî âòðàòèâ íàâ³ê ÿ âæå, Ðèìå, –

Òâ³ð, ùî íåñå íà ñîá³ áàðâó âèãíàííÿ ñóìíó.

Ïåðåêëàä À.Ñîäîìîðè

839

Публій Овідій Назон

ÆÈÒÒß ÏÎÅÒÀ (IV, 10)

Ëþáîù³â í³æíèé ñï³âåöü, ÿê ñâ³é øëÿõ æèòòüîâèé ïåðåéøîâ ÿ, –

Äðóæå-íàùàäêó, òîá³ ïîâ³ñòü ðîçêàæå ìîÿ.

Ìèëà â³ò÷èçíà ìîÿ – Ñóëüìîí, íà äæåðåëà áàãàòèé;

Äåâ’ÿòäåñÿò òóäè ìèëü òðåáà â³ä Ðèìà ïðîéòè.

Òàì ÿ íà ñâ³ò íàðîäèâñü, à ùîá äîáðå òè ð³ê òîé çàòÿìèâ,

Çíàé, ùî îäíàêîâà ñìåðòü êîíñóë³â ñòð³ëà òîä³.

Ç ä³äà ³ ïðàä³äà ð³ä íàø ïîâàæíèé ³ç âåðøíèê³â ðèìñüêèõ,

Íå âèïàäêîâ³ñòü, íå ãð³ø â ëþäè âèâîäèëè íàñ.

Ïàðîñòü íå ïåðøà â ñ³ì’¿, – êîëè ÿ íà ñâ³ò ïîÿâèâñÿ,

Áóâ óæå áðàò ó áàòüê³â, ñòàðøèé â³ä ìåíå íà ð³ê;

Çíàéòå, ç³ðíèöÿ îäíà ïðèâ³òàëà íàðîäæåííÿ íàø³,

Äåíü ñâÿòêóâàííÿ îäèí, ò³ëüêè íà äâà ïèð³æêè.

Áóâ òî îäèí ³ç ï’ÿòè, çáðîºíîñí³é Ì³íåðâ³ â³ääàíèõ

Äí³â, êîëè ïåðø³ áî¿ â öèðêó êðèâàâëÿòü ï³ñîê.

Â ðàíí³õ çåëåíèõ ë³òàõ íàñ âèõîâóþòü ïèëüíî é äáàéëèâî:

Â Ðèì äî íàéêðàùèõ çíàâö³â áàòüêî îáîõ íàñ ïîñëàâ.

Áðàò ì³é â³ä ë³ò ìîëîäèõ â³íåöü êðàñíîìîâñòâà âïîäîáàâ,

Ôîðóìà ñâàðêè ãó÷í³ âàáèëè ñåðöå éîãî.

Ñåðöþ æ ìîºìó ç äèòèíñòâà ïîäîáàëèñü ñâÿòîù³ íåáà,

Ìóçà äî òèõèõ ï³ñåíü êëèêàëà äóøó ìîþ.

×àñòî ì³é áàòüêî ìîâëÿâ: “Íå çà õë³áíå òè ä³ëî áåðåøñÿ,

Ñëàâíèé Ãîìåð, àëå é â³í òàê ³ ïîìåð íóæäàðåì”.

Áàòüêîâå ñëîâî óçÿâ äî äóø³ ÿ ³, Ìóç ïðèçàáóâøè,

Ñïðîáóâàâ ïðîçó ïèñàòü, êèíóâ ÿ ìåòðè äçâ³íê³, –

Ò³ëüêè æ ïèñàííÿ ìîº ñàìîõ³òü îêðèëÿëîñÿ ðèòìîì,

Ùîá íå ïî÷àâ ÿ ïèñàòü, â³ðø³ ñêëàäàëèñü ñàì³.

Ðîêè òèì ÷àñîì ìèíàëè – íå÷óòíîþ ïåðøå õîäîþ,

Â³ëüíî¿ òîãè íàñòàâ äåíü äëÿ îáîõ þíàê³â,

Òóí³êè íàø³ ïðèêðàñèâ øèðîêèé ðóáåöü ïóðïóðîâèé,

Íàõèëè ñåðöÿ, ïðîòå, íå â³äì³íèëèñÿ â íàñ.

Áðàò ì³é ïîäâî¿òè âñòèã ó æèòò³ ñâî¿ì äåñÿòü ëèø ðîê³â, –

Âìåð, ³ ÿ ìàâ ïî÷óòòÿ, í³áè ÿ âòðàòèâ ñåáå.

Ïîò³ì ïîñàäó ïðèéíÿâ ÿ, çåëåíèì ë³òàì â³äïîâ³äíó,

×ëåíîì êîëåã³¿ òðüîõ äåÿêèé ÷àñ ÿ ïðîáóâ.

Êóð³ÿ äàë³ ÷åêàëà; òà çâóçèâ ÿ ðóá÷èê ÷åðâîíèé,

Íå äî ñíàãè áî ìåí³ áóâ òîé ïî÷åñíèé òÿãàð:

Ò³ëî íåçâè÷íå áóëî, òà é äóøà íå ëåæàëà äî ïðàö³,

À ÷åñòîëþáñòâî ìåí³ çàâæäè îãèäíå áóëî;

Ñåñòðè äî òîãî æ àîíñüê³ øåïòàëè ïðî òâîð÷å äîçâ³ëëÿ,

Ùî óÿâëÿëîñü ³ òàê äàðîì íàéêðàùèì ìåí³.

ßê øàíóâàâ, ÿê ëþáèâ ÿ ïðîñëàâëåíèõ Ðèìîì ïîåò³â!

Â êîæí³ì óëþáëåíö³ ìóç áîãà ÿ ñåðöåì â÷óâàâ.

Ñëóõàâ ÿ Ìàêðà ñòàðîãî ÷èòàííÿ – ïðî “Ïòàõ³â” ïîåìó

840

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì