Михед Т.В., Якубіна Ю.В. (упоряд.) Антична література. Греція. Рим. Хрестоматія

Подождите немного. Документ загружается.

Ðàíîþ: ñåðöÿ éîãî ëèøå ê³í÷èêîì â³ñòðÿ òîðêíóâñÿ.

×óòêà æàõëèâà, ñêîðáîòà ëþäåé ³ äîìàøí³õ ðèäàííÿ

Âæå é äî Í³îáè ä³éøëè, âæå é âîíà ñâîº ëèõî íåæäàíå

Áà÷èòü ³ â³ðè ùå é äîñ³ íå éìå: ÷è íàñò³ëüêè âåëèêà

Âëàäà áîã³â íàä ëþäüìè, ùî é òàêå çàïîä³ÿòè â ñèë³?

Âæå é Àìô³îí, êîëè â÷óâ ïðî ñèí³â, óñòðîìèâ ñîá³ â ãðóäè

Ìå÷, ³ íå ò³ëüêè æèòòÿ, à é ñòðàæäàííÿ ïîçáóâñü îäíî÷àñíî.

ßê òà Í³îáà òåïåð â³ä ò³º¿ ð³çíèëàñü Í³îáè,

Ùî ðîçãàíÿëà æ³íîê, ÿê³ øàíó Ëàòîí³ ñêëàäàëè,

É ì³ñòîì ³øëà ñàìîâïåâíåíî òàê, âèêëèêàþ÷è çàçäð³ñòü

Íàâ³òü ó êîë³ ñâî¿õ, íèí³ – é âîðîã íàä íåþ á çàïëàêàâ.

Íèöü íà õîëîäíèõ ïðîñòåðëàñü ò³ëàõ ³ êâàïëèâî ö³ëóº

Êîæíîãî ç ìåðòâèõ ñèí³â ³ äî êîæíîãî ç íèõ ïðèïàäàº.

Âðåøò³, îçâàëàñü, äî íåáà çí³ìàþ÷è ðóêè çáîë³ë³:

“Ãîðåì ìî¿ì, î æîðñòîêà Ëàòîíî, ñüîãîäí³ íàñè÷óéñü!

Ãîðåì íàñè÷óéñü ìî¿ì, óïèâàéñÿ æóðáîþ ìîºþ,

Ñåðöå çâ³ðèíå âò³øàé! Ñèí³â ñâî¿õ ñ³ì ñõîðîíèâøè,

ß ³ ñåáå ñõîðîíþ. Òîæ ðàä³é, ïåðåìîæíèöå âðàæà!

Ùî ÿ êàæó? Ïåðåìîæíèöÿ? Òè, õàé ùàñëèâà, òà ä³òüìè

Íå äîð³âíÿºø ìåí³, ï³ñëÿ âñ³õ ñìåðòåé – ïåðåìîæí³é!”

Ò³ëüêè ïðîìîâèëà òå – é òÿòèâà çàäçâåí³ëà íàïíóòà,

É ò³, õòî ëèø áóâ òàì, çäðèãíóëèñü, îêð³ì îäí³º¿ Í³îáè:

Â ãîð³ çàáóëà é ïðî ñòðàõ. Îäÿãíåí³ â òåìíå, ñòîÿëè

Ïåðåä ò³ëàìè áðàò³â, ðîçïóñòèâøè âîëîññÿ, ¿õ ñåñòðè.

Ðàïòîì îäíà ç íèõ, âèéìàþ÷è â³ñòðÿ ç-ï³ä ñåðöÿ, ïðèïàëà

Çáë³äëèì äî áðàòà ëèöåì – ³ ç³â’ÿëà, çàâìåðëà íà íüîìó.

Äðóãà, áàæàþ÷è ÿêîñü ðîçðàäèòè ìàò³ð íåùàñíó,

Çìîâêëà íàðàç ³, ç³ãíóâøèñü, êîíàº â³ä ðàíè ñë³ïî¿.

Ùå é íå ñòóëèëèñü óñòà, ÿê äóøà ðîçïðîùàëàñÿ ç ò³ëîì.

Öÿ, íàäàðåìíî ò³êàþ÷è, ïàäàº. ²íøà ïîíèêëà,

Âæå íåæèâà, íà ñåñòðó. Òà òðåìòèòü, à öÿ – ñõîâêó øóêàº.

Âðåøò³, ïî-ð³çíîìó âðàæåí³, ø³ñòü ¿¿ äî÷îê óïàëî;

Ñüîìà ëèøèëàñü, ¿¿ ïðèêðèâàº ñîáîþ Í³îáà ,

Â îäÿã îêóòóº ñâ³é. “Õî÷ îöþ íàéìîëîäøó, íàéìåíøó

Ç-ïîì³æ óñ³õ çàëèøè ìåí³, öþ íàéäð³áí³øó, ºäèíó!”

Ãèíå æ ³ öÿ, çà êîòðó âîíà ïðîñèòü òàê... Ñ³ëà ñàìîòíÿ

Ñåðåä ñèí³â, ñåðåä äî÷îê í³ìèõ, êîëî ìóæà – é îä ãîðÿ

Çàö³ïåí³ëà íàðàç: íå õâèëþº íà â³òð³ âîëîññÿ,

Áë³ä³ñòþ ùîêè âçÿëèñü, íà ñêîðáîòíî çàñòèãë³ì îáëè÷÷³ –

Î÷³ çàñòèãë³ òàê³ æ – ìåðòâîòè é íåïîðóøíîñò³ îáðàç.

Íàâ³òü ÿçèê, çàïàäàþ÷è, äî ï³äíåá³ííÿ òâåðäîãî

Ìîâáè ïðèìåðç, òåïëîòó, ÿê ³ ïðóæí³ñòü, óòðàòèëè æèëè.

Íå ïîâåðòàþòüñÿ øèéí³ õðåáö³, íå çãèíàþòüñÿ ðóêè,

Êðîêó íå çðîáèòü íîãà, ñêàì’ÿí³ëè é íóòðîù³ â íå¿.

Âñå âîíà ïëà÷å, îäíàê. Ï³äõîïèâ ¿¿ âèõîð ìîãóòí³é

821

Публій Овідій Назон

² íà â³ò÷èçíó çàí³ñ. Íà âåðøèí³ âîíà òàì ñïëèâàº

Ñë³çüìè: ç õîëîäíîãî ìàðìóðó òî÷àòüñÿ ñëüîçè é ñüîãîäí³.

Ïåðåêëàä À.Ñîäîìîðè

ÄÅÄÀË ÒÀ ²ÊÀÐ (VIII, â. 183–234)

Äîâãå âèãíàííÿ ³ Êðèò çíåíàâèä³â Äåäàë îñòàòî÷íî.

Ñïîìèí ïðî ð³äí³ ì³ñöÿ ñïîâèâà éîìó òóãîþ äóøó.

Ìîðå æ êðóãîì íå ïóñêà, ³ ñêàçàâ â³í: “Õî÷ çåìë³ ³ âîäè

Øëÿõ çàêðèâàþòü, òà íåáî â³äêðèòå: òóäè é ï³äåìî ìè.

Âñ³ì âîëîä³º Ì³íîñ, òà ïîâ³òðÿ éîìó íå ñêîðèòè”.

Òàê â³í ñêàçàâ ³ ïîðèíóâ äóìêàìè â íåçíàíå ìèñòåöòâî.

Ââîäèòü â ïðèðîäó íîâå. Çà ïîðÿäêîì ñêëàäàº â³í ïåðà:

Ñïåðøó ìàëåíüê³, à ïîò³ì ç ìàëèõ âèðîñòàþòü âñå äîâø³,

Í³áè ðîñòóòü íà ãîðáî÷êó. Êîëèñü ïàñòóøîê òàêèì ÷èíîì

Äóäêó ñîá³ óêëàäàâ ç î÷åðåòÿíèõ ñòåáåë íåð³âíèõ.

Çâ’ÿçóº ï³ð’ÿ íèòêàìè, îñíîâó æ ¿õ çì³öíþº âîñêîì,

Ñêëàäåí³ òàê âèãèíàº, äî ëóêà ïîä³áíèìè ðîáèòü,

Ñïðàâæí³ìè êðèëà çäàþòüñÿ. ²êàð æå, ñèíîê, ñòî¿òü ïîðó÷

Â³í òî íå çíàº, íåùàñíèé, ùî çãóáó ñâîþ áåðå â ðóêè.

Ç ðàä³ñòþ ëîâèòü â³í ï³ð’ÿ, ï³äíÿòå ëåãåñåíüêèì â³òðîì,

Â ðóêè áåðå æîâòèé â³ñê é ðîçìèíà éîãî ïàëüöåì âåëèêèì,

²ãðè éîãî – ïåðåøêîäà ó áàòüêîâ³é äèâí³é ðîáîò³.

Âðåøò³ ðîáîòà ãîòîâà. Çàê³í÷åíî âñå îñòàòî÷íî.

Ìàéñòåð óçÿâ äâà êðèëà ³ çâîðóøèâøè íèìè ïîâ³òðÿ,

Ëåãêî ï³äíÿâñÿ íà íèõ ³ ïîâèñ, íåìîâ ïòàõ, íàä çåìëåþ.

Ñèíà ïîâ÷àþ÷è, ìîâèòü: “Ëåòè ïîñåðåäèí³, ñèíó;

Êðèëà îáòÿæèòü âîäà, ÿêùî íàäòî ëåò³òèìåø íèçüêî.

Âèñîêî òåæ íå ëåòè, áî ïîïàëèòü âîãîíü òâî¿ êðèëà;

Øëÿõîì ñåðåäí³ì ëåòè. Íå äèâèñü íà Áîîòà òè çîâñ³ì.

Òåæ îìèíàé ³ Ãåë³êó é îãîëåíèé ìå÷ Îð³îíà;

Ò³ëüêè çà ìíîþ ëåòè!” Îäíî÷àñíî ç ïîâ÷àííÿìè öèìè

Êðèëà éîìó äî ïëå÷åé ïîïðèêð³ïëþâàâ â³í íåçâè÷àéí³.

Ïðàöÿ ³ âñ³ ö³ ïîâ÷àííÿ çâîëîæèëè ùîêè ñòàðå÷³,

Ðóêè ó áàòüêà òðåìòÿòü. Ïîö³ëóíêàìè í³æèòü â³í ñèíà,

Ñàì íåñâ³äîìèé òîãî, ùî âîñòàííº äèòÿ â³í ö³ëóº.

Âãîðó íà êðèëàõ ï³äíÿâñü, ëåòèòü ïåðøèé, áî¿òüñÿ çà ñèíà,

Òàê, í³áè ïòàøêà, ùî âïåðøå ç ãí³çäà ïîâèâîäèëà ä³òîê;

Ïðîñèòü ëåò³òè çà íèì ³ ïîÿñíþº çãóáíå ìèñòåöòâî.

Êðèëàìè ðóõàº ñàì é áåçóïèííî ñë³äêóº çà ñèíîì.

Äèâèòüñÿ âñë³ä ¿ì ðèáàëêà, ç äðèæà÷îþ âóäêîþ ñ³âøè,

Áà÷èòü ïàñòóõ ³ îðà÷, ùî ñïî÷èòü çóïèíèâñü á³ëÿ ïëóãà –

Ç äèâà í³ì³þòü âîíè, ¿ì çäàºòüñÿ, ùî áà÷àòü â ïîâ³òð³

Ñïðàâæí³õ âñåñèëüíèõ áîã³â. À òèì ÷àñîì âæå áàòüêî ³ç ñèíîì

Çë³âà çàëèøèëè Ñàìîñ ³ Äåëîñ, ³ Ïàðîñ ìèíóëè,

Ñïðàâà ëèøèëèñü Ëåá³íò ³ áàãàòà ìåäàìè Êàë³ìíà.

822

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Õëîïåöü ²êàð çàõîïèâñÿ ÷óäîâèì, ñì³ëèâèì ïîëüîòîì,

Âàáèòü éîãî âèñîòà, ³ ïðèòÿãóº íåáî ïðîñòîðå,

Øëÿõ ñâ³é ó ãîðó âåäå, çàáóâàþ÷è çîâñ³ì ïðî áàòüêà.

Ïðîìåí³ æ ñîíöÿ ãàðÿ÷³ ðîçòîïëþþòü â³ñê àðîìàòíèé,

Â³ñê, ÿêèé ñêð³ïëþâàâ êðèëà; ç ïëå÷åé îïàäàþòü âñ³ ïåðà,

Ðóêè ïîçáàâëåí³ êðèë, íå çàõîïëþþòü á³ëüøå ïîâ³òðÿ;

Áàòüêà â³í êëè÷å â ðîçïóö³ ³ ïàäàº â ìîðå áëàêèòíå.

Ìîðå, ùî ñêðèëî ²êàðà, ²êàðîâèì íèí³ âæå çâåòüñÿ.

Áàòüêî æ íåùàñíèé, ùî âæå ïåðåñòàâ íàçèâàòèñÿ áàòüêîì,

“²êàðå, – êëè÷å, – îçâèñü! Äå øóêàòè òåïåð òåáå ìàþ?

²êàðå, äå òè?” Àæ áà÷èòü, ùî ïëàâàº ï³ð’ÿ íà õâèëÿõ.

Òóò-òî ìèñòåöòâî ñâîº ïðîêëèíà â³í ³ ñèíà õîðîíèòü

Â çåìëþ, ÿêà ç òîãî ÷àñó ³ìåííÿ çàãèáëîãî íîñèòü.

Ïåðåêëàä Þ.Êóçüìè

Ô²ËÅÌÎÍ ² ÁÀÂÊ²ÄÀ (VIII, â. 611–724)

Òàê çàê³í÷èâ Àõåëîé. Òå, ùî â³í ðîçïîâ³â, íàäçâè÷àéíî

Âñ³õ çäèâóâàëî. Îäèí ëèø íàâàæèâñü ñì³ÿòèñÿ ç öüîãî,

Âïåðòèé îòîé áîãîáîðåöü, ²êñ³îíà ñèí íåâãàìîâíèé:

“Âèãàäêè, ùî ðîçïîâ³â Àõåëîé: âæå íàäòî ìîãó÷³

Â òåáå áîãè îë³ìï³éñüê³, ÿê ìîæóòü âñ³ ðå÷³ çì³íÿòè”.

Âñ³ îñòîâï³ëè, é í³õòî ç íèõ ïðîìîâè íå ì³ã óõâàëèòè.

Ïåðøèé Ëåëåã ñåðåä âñ³õ, íàðåøò³, ìîâ÷àííÿ ïîðóøèâ,

Ðîçóìîì çð³ëèé ³ â³êîì: “Áåçì³ðíà íåáåñíàÿ âëàäà,

Êðàþ íåìà ³ ê³íöÿ ¿é; ñõîò³ëè áåçñìåðòí³ – ³ ñòàëîñü.

Ñóìí³â òâ³é òóò íå äî ðå÷³. Îñü ñëóõàé. Íà ãîðàõ Ôð³ã³éñüêèõ

Ïîðó÷ ³ç äóáîì ñòî¿òü ñò³íîþ îáâåäåíà ëèïà;

Áà÷èâ öå ì³ñöå ÿ ñàì, áî Ï³òòåé ïîñèëàâ ìåíå â êðàé òîé

Äàëüí³é, íà íèâè Ïåëîïà, êîëèñü éîãî ðîäó ï³äâëàäí³, –

Íèí³ áîëîòî; äå êðàé áóâ çàëþäíåíèé – ïòèö³ ëèøèëèñü.

Â ëþäñüêîìó îáðàç³ ðàç çàâ³òàâ ñþäè ç ñèíîì Þï³òåð,

Ç Àòëàíò³àäîì, ñâî¿ì æåçëîíîñöåì íåáåñíèì íà êðèëàõ.

Ñîòí³ îñåëü îá³éøëè îë³ìï³éö³ – áëàãàëè ñïî÷èíêó,

Â ñîòíÿõ îñåëü îë³ìï³éö³â íå ïóùåíî.

Ðàäî çóñòð³ëè ¿õ ëèø ïåíàòè îäí³, î÷åðåòîì áîëîòÿíèì âêðèò³.

Æèâ òàì ñòàðèé Ô³ëåìîí ³ ïîáîæíà ñòàðà ç íèì Áàâê³äà.

Òàì îñåëèëèñü âîíè, ùå çà ë³ò ìîëîäèõ ïîºäíàâøèñü,

Òàì ³ ïîñòàð³ëèñü, â ò³é ñàì³é õàò³. Æèëè-á³äóâàëè,

Àëå íà òå íå ââàæàëè, ³ âáîæåñòâî ¿õ íå ãí³òèëî.

Ñëóã áè òè â íèõ íå çíàéøîâ; ¿õ äâîº æèëî íà ãîñïîä³,

Õàçÿéíóâàëè ñàì³ ³ ñàì³ æ ñîá³ â³ðíî ñëóæèëè.

Ëåäâå áåçñìåðòí³ áîãè çàâ³òàëè äî âáîãèõ ïåíàò³â,

Ãîëîâè íèçüêî ñõèëèâøè, â ò³ñíåíüê³ ïðîñóíóëèñü äâåð³, –

Òóò Ô³ëåìîí ¿õ çàïðîøóº ïîðó÷ ñ³äàòü íà îñëîí³,

À ïðàöüîâèòà Áàâê³äà ðÿäíîì òîé îñë³í ïîêðèâàº.

823

Публій Овідій Назон

Ïîò³ì äî îãíèùà éäå ³ â ïîïåë³ ùå íå õîëîäí³ì

Æàð âèãð³áàº, êîðè äîêèäàº ³ ëèñòó ñóõîãî,

Òðóäíî ³ ïèëüíî ñòàðå÷èì äèõàííÿì îãîíü çäîáóâàº,

Çíîñèòü ç ãîðè ï³ñëÿ òîãî òð³ñîê òà âñ³ëÿêîãî õìèçó.

Äð³áíî ëàìàº éîãî, ï³ä êàçàí ì³äÿíèé ï³äêëàäàº

É òó, ùî ç ãðÿäîê ïîïðèíîñèâ ãîñïîäàð, ãîðîäèíó ÷èñòèòü.

À Ô³ëåìîí áåðå âèëà äâîçóá³ òèì ÷àñîì ó ðóêè

É çàðàç õðåáòèíó çàäèìëåíó ç ÷îðíîãî áàëêà çä³éìàº.

Ç òî¿ ñâèíèíè, ùî äîâãî ïðî ñâÿòà äåðæàëè ï³ä äàõîì,

Â³í íåâåëè÷êèé øìàòîê â³äðèâàº ³ âàðèòü â îêðîï³.

Ùîá íå çíóäèëèñÿ ãîñò³, ùîá ÷àñ ¿ì ìèíàâ âåñåë³øå,

Ðîçïî÷èíàþòü ñòàðåíüê³ ðîçìîâó. Ïðèï’ÿò³ çà âóøêî,

Âèñ³ëè â õàò³ íî÷îâêè; ìåðù³é íàëèâàþòü âîäîþ,

Âèøí³ì áîãàì ïðèñóâàþòü – îáìèòè íàòîìëåí³ íîãè.

Ë³æêî áóëî â íèõ ñòàðå, ç âåðáîâîãî äåðåâà çáèòå,

Áóâ ³ ñ³ííèê ç îñîêè, íà âåðáîâ³é ïðîñòåëåíèé ðàì³.

Êîâäðîþ âêðèëà ñ³ííèê ãîñïîäèíÿ, – òàê ò³ëüêè ó ñâÿòà

Ë³æêî âîíà çàñòèëàëà, õî÷ êîâäðà, ñòàðà ³ äåøåâà,

Ò³ëüêè é ïðèäàòíà íà òå, ùîáè ë³æêî âåðáîâå âêðèâàòè.

Îò ïðèëÿãëè îë³ìï³éö³. Ïðèíîñèòü òîä³ ãîñïîäèíÿ

Ñò³ë, àëå ñò³ë øêóòèëüãàº íà íîãó; ìàëèé ÷åðåïî÷îê

Âèð³âíÿâ íîãó ñòàðîìó ñëóæàö³, à ì’ÿòà çåëåíà

Çâåðõó ñòàðàííî éîãî äëÿ ïî÷åñíî¿ ó÷òè íàòåðëà.

Ñòàâèòü òîä³ ãîñïîäèíÿ äâîêîëüîðîâ³ ìàñëèíè,

Òåðåí îñ³íí³é ñìà÷íèé, ïðîçîðèì íàëèòèé ðîçñîëîì,

Ðåäüêó, öèêîð³é ³ ñèð, à ç ñèðîì îäö³äæåíèì ïîðÿä –

ßéöÿ, ùî â ïîïåë³ çëåãêà ñïåêëà äëÿ ãîñòåé ïîäîðîæí³õ.

Âñå òå íà ãëèíÿí³é ÷èñò³é ïîñóä³. Âèíî ðîçì³øàëè

Â ãëèíÿí³ì ÷èñò³ì êðàòåð³, ïîñòàâèëè áóêîâ³ êóáêè,

Ïèëüíî, óâàæíî íàòåðò³ ïàõó÷èì çñåðåäèíè âîñêîì.

Õóòêî ïîòîìó íà ñò³ë ³ ãàðÿ÷à ç’ÿâèëàñÿ ñòðàâà,

Ç íåþ é âèíî ìîëîäå... Òðîõè çãîäîì âñå òå îäñóâàþòü,

Ùîá ïåðåì³íó íîâó íà ò³ñíîìó ñòîë³ ðîçì³ñòèòè.

Òóò ³ ãîð³õè, ³ ô³ãè, ³ ô³í³êè ñóøåí³ â çìîðøêàõ,

Ñëèâè ñîëîäê³, ïàõó÷³, ó êîøèêó ÿáëóêà ñòèãë³,

À ïîñåðåäèí³ ìåäó ñò³ëüíèê. ² ìèë³ø³ â³ä ñòðàâè –

Ùèðà ³ ùåäðà ãîñòèíí³ñòü òà ÿñí³ îáëè÷÷ÿ ñòàðå÷³.

Îò ïðèì³÷àþòü ñòàð³, ùî, ÿê ñòàíå êðàòåð ïîðîæí³òè,

Òî âæå é íå çíàþòü, â³äê³ëü ñàìîõ³òòþ âèíî ïðèáóâàº.

Âðàæåí³ äèâîì òàêèì, çàòðåìò³ëè ñòàð³ áîãîá³éí³,

Ïðîñÿòü ÷óäåñíèõ ãîñòåé ïðîáà÷èòü çà ñòðàâó óáîãó...

Áóâ íà ãîñïîä³ ó íèõ ùå é ãóñàê, ùî çà ñòîðîæà ïðàâèâ, –

Ñòîðîæà òîãî âîíè é ïðèð³êàþòü íà æåðòâó áåçñìåðòíèì.

Äîâãî â³í êðèëàìè áèâ, âñå ç-ï³ä ðóê âèðèâàâñÿ ñòàðå÷èõ,

Ïîêè íå âäàâñü äî ãîñòåé òà é ï³ä íîãè äî íèõ íå çàáèâñÿ.

824

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Ãîñò³ éîìó âðÿòóâàëè æèòòÿ ³, ï³äâ³âøèñü ç-çà ñòîëó:

“Òàê, ìè áåçñìåðòí³ áîãè, – ïðîðåêëè.– Ìè éäåìî ïîêàðàòè

Ñåëèùå âàøå çà ãð³õ ³ áëþçí³ðñòâî. Òà âè íå ñòðàø³òüñÿ:

Êàðà íà âàñ íå âïàäå. Îòæå, âàøó îñåëþ ëèø³òå

É ðàçîì ç íàìè ³ä³òü íà øïèë³ é ïîëîíèíè íàã³ðí³”.

Áîæîìó ñëîâó êîðÿòüñÿ ñòàð³ ³, ùîñèëè îáïåðøèñü

Íà ïîäîðîæí³ ö³ïêè, ïîìàëåíüêó çáèðàþòüñÿ âãîðó.

Âæå íåäàëåêî áóëè é â³ä âåðøèíè ã³ðñüêî¿, – òàê, ïåâíå,

Ïóùåíà ç ëóêó ñòð³ëà äîëåò³ëà á, – îãëÿíóëèñü – ãîðå!

Âñå, ùî â äîëèí³ áóëî, çàòÿãëîñÿ áîëîòîì, ³ ò³ëüêè

¯õíÿ õàòèíà çîñòàëàñü. Òà ïîêè äèâóþòüñÿ äèâó,

Ïîêè íåäîëþ ñóñ³äñüêó îïëàêóþòü, âèäêî ñòàðåíüêèì,

ßê òà õàòèíà ìàëà, ùî é äëÿ íèõ çàò³ñíîþ çäàâàëàñü,

Õðàìîì âåëè÷íèì ñòàº: çàì³ñòü ñîõ ï³äíåñëèñÿ êîëîíè,

Çàì³ñòü ãíèëî¿ ñîëîìè áëèùèòü íåï³äðîáëåíå çëîòî,

Ð³çüáëåí³ äâåð³ âàæê³ ³ ìàðìóðîì âèñëàíèé ´àíîê.

×óþòü ëàñêàâ³ ñëîâà – ñèí Ñàòóðíà äî íèõ ïðîìîâëÿº:

“Ïðàâåäíèé ñòàð÷å, ³ òè, äîñòîéíà òà ïðàâåäíà æîíî!

Ùî á âè õîò³ëè â³ä íàñ?” Ïîñïèòàâøèñÿ ðàäè â äðóæèíè,

Ñï³ëüíå áàæàííÿ òîä³ Ô³ëåìîí îäêðèâàº áåçñìåðòíèì:

“Õî÷åìî áóòè æåðöÿìè ³ õðàìó ñâÿòîãî ãëÿä³òè;

Òà ÿê ó çãîä³ ä³éøëè äî ê³íöÿ ñâîãî â³êó çåìíîãî,

Äàéòå ³ âìåðòè îäðàçó îáîì, ùîá ìåí³ íå ïðèéøëîñÿ

Áà÷èòü äðóæèíè â îãí³, òà ³ ¿é ùîá ìåíå íå õîâàòè”.

Òàê ïî ¿õ âîë³ ³ ñòàëîñü. ² õðàìó âîíè äîãëÿäàëè,

Ïîêè òî÷èëîñü æèòòÿ. Ðàç, çíåìîæåí³ â³êîì ³ êâîë³,

Âèéøëè ³ç õðàìó íà ´àíîê âîíè; îáñòóïèëè ¿ì ïàì’ÿòü

Äàâí³ ïîä³¿; ñòîÿòü, ðîçìîâëÿþòü; àæ áà÷èòü Áàâê³äà:

Çàçåëåí³â Ô³ëåìîí; ïðèäèâèâñÿ ñòàðèé: éîãî æ³íêà

Êðèºòüñÿ ëèñòîì – ³ îò âæå øóìèòü âåðõîâ³òòÿ íàä íèìè.

Ïîêè ùå ìîæíà áóëî, ðîçìîâëÿëè îáîº, à ïîò³ì:

“Äðóæå, ïðîùàé”, – ïðîêàçàëè, ³ âæå îäíî÷àñíî êîðîþ

¯õí³ óñòà ïîðîñëè. ² äîñ³ ùå ëþäè òàìòåøí³

Âêàçóþòü äâîº äåðåâ, ùî ñòàðå çàñòóïèëè ïîäðóææÿ.

Òàê ïîâ³äàëè ìåí³ ñòàð³ òà øàíîâàí³ ëþäè.

Ïðàâäó ñâÿòó ãîâîðèëè. ß áà÷èâ â³íêè òàì íà â³òò³,

², íà÷³ïëÿþ÷è ñâ³æó ñâîþ ïëåòåíèöþ, ïðîìîâèâ:

“Ëþäè, øàíóéòå áîã³â, òî é âàì òîä³ øàíà äîâ³êó”.

Ïåðåêëàä Ì.Çåðîâà

Ï²ÃÌÀË²ÎÍ (X, â.243–297)

Ï³ãìàë³îí, ÿê ïîáà÷èâ ãàíåáíå æèòòÿ Ïðîïåò³ä âñ³õ,

², ðîçï³çíàâøè ïîðîêè, ÿêèìè ïðèðîäà òàê ùåäðî

Âäà÷ó æ³íîê íàä³ëèëà, â ñàìîòíîñò³ æèâ, áåç äðóæèíè,

É ëîæå ó ñïàëüí³ éîãî äîæèäàëî íà ïîäðóãó äîâãî,

825

Публій Овідій Назон

À ïîì³æ òèì â³í çàéìàâñü çàëþáêè ñâî¿ì äèâíèì ìèñòåöòâîì.

Âèð³çüáèâ ç êîñò³ ñëîíà á³ëîñí³æíó â³í ïîñòàòü æ³íî÷ó.

Ñâ³ò ùå òàêî¿ íå çíàâ, ³ ñâîº ïîêîõàâ â³í òâîð³ííÿ.

Ä³â÷èíè ëè÷êî ó íå¿, ïîãëÿíåø – çäàºòüñÿ æèâîþ,

Í³áè ³òè âîíà õî÷å, òà ò³ëüêè çàòðèìóº ñîðîì.

Îñü ÿê ìèñòåöòâî ïðèêðèëîñü ìèñòåöòâîì! Ó ïîäèâ³ ñêóëüïòîð,

Çàõâàòîì ñïîâíþþòü ñåðöå ò³ ôîðìè, ùî í³áè âæå äèøóòü.

×àñòî äî òâîðó ñâîãî ïðîñòÿãàº â³í ðóêó äëÿ ïðîáè:

Ò³ëî, ÷è ê³ñòü ïåðåä íèì? ² íå õî÷å ïðèçíàòèñü, ùî ê³ñòü öå.

Í³æíî ö³ëóº, çäàºòüñÿ, âçàºìíî, äî íå¿ ãîâîðèòü,

Â ðóêè áåðå, ïðè ò³ì â³ðèòü, ùî ïàëüö³ íàòèñêóþòü ò³ëî,

Íàâ³òü áî¿òüñÿ, ùîá ÷àñîì ñèíÿê íå ç’ÿâèâñÿ íà øê³ð³.

Òî ¿¿ ïåñòèòü, òî çíîâó äàðóº ïðèºìí³ ä³â÷àòàì

Ðå÷³: òî ðàêîâèí ¿é ïðèíåñå, òî êàì³í÷èê³â ãëàäêèõ,

×àñîì ìàëåíüêèõ ïòàøîê ³ êâ³òîê ð³çíîáàðâíèõ áóêåòè,

Ë³ë³é, áàðâèñòèõ ì’ÿ÷³â ÷è ÿíòàðíèõ ñëüîçèíîê, ùî âïàëè

Ç äåðåâà ä³â Ãåë³ÿä. ¯¿ øàòàìè òåæ ïðèêðàøàº,

Ïåðñí³ íà ïàëüö³ äàº ¿é ³ äîâãå íàìèñòî íà øèþ.

Â âóõàõ ëåãåíüê³ ñåðåæêè, íà ãðóäÿõ ïîâ’ÿçêà çâèñàº.

Âñå öå ¿é ëè÷èòü, îäíà÷å áåç øàò âîíà òàêîæ ïðåêðàñíà.

Íà êèëèìàõ ïóðïóðîâèõ â³í í³æíî ¿¿ óêëàäàº,

Íàçâó äðóæèíè äàº ³ ïîõèëåíó øèþ ãîëóáèòü

Íà ïóõîâèõ ïîäóøêàõ, í³áè ìîæå âîíà öå â³ä÷óòè.

Ñâÿòî Âåíåðè íàñòàëî íà âñüîìó ñâÿòêîâàíå Ê³ïð³,

Ïàäàëè â æåðòâó ïðèíåñåí³ òóò òåëè÷êè çëîòîðîã³,

Ðàíåí³ â øèþ á³ëåíüêó ³ ëàäàí êóðèâñÿ äîâêîëà.

Æåðòâó ïðèí³ñ ³ íàø ñêóëüïòîð ³ á³ëÿ æåðòîâíèêà ïîò³ì

Ñòàíóâøè, ïðîñèòü íåñì³ëî: “ßêùî âè, áîãè, âñåìîãóòí³,

Äàéòå äðóæèíó ìåí³ (íå íàâàæèâñü òó ç êîñò³ íàçâàòè),

Ùîá õî÷ ïîä³áíà áóëà äî ìîº¿ ç ñëîíîâî¿ êîñò³”.

Äîáðå éîãî çðîçóì³ëà ïðèñóòíÿ íà ñâÿò³ Âåíåðà,

Çíàº, ÷îãî â³í áàæà é ïîñèëàº ïðèõèëüíå ïðîðîöòâî:

Òðè÷³ âîãîíü çàïàëàâ, ï³ä³éìàþ÷è ïîëóì’ÿ âãîðó.

Â ä³ì ïîâåðíóâøèñü, á³æèòü â³í äî ëþáî¿ ñòàòó¿ çðàçó,

Õèëèòü íà ëîæå, ö³ëóº ³ – òåïëîþ ïîñòàòü çäàºòüñÿ.

Çíîâó ö³ëóº ¿¿, äîòîðêàºòüñÿ ãðóä³ ðóêàìè,

×óº – â³ä äîòèêó ê³ñòü ñòàº ì’ÿêøà ³ òâåðä³ñòü çíèêàº,

Ïàëüöÿì éîãî ï³ääàºòüñÿ, ïîä³áíî ÿê â³ñê ã³ìåòò³éñüêèé

Ì’ÿêíå â³ä ïðîìåí³â ñîíöÿ é ðîçäàâëåíèé ïàëüöåì âåëèêèì

Â ð³çí³ çãèíàºòüñÿ ôîðìè, ïðèäàòíèé äëÿ âñÿêîãî âæèòêó.

Â ïîäèâ³ é ñóìí³â³ â³í, ³ ðàä³º, é áî¿òüñÿ îáìàíó,

Çíîâó ³ çíîâó êîõàíó ñâîþ îá³éìàº ðóêàìè,

Ò³ëî æèâå îá³éìàº, ï³ä ïàëüöÿìè æèâ÷èêè á’þòüñÿ!

Òóò-òî ãåðîé íàø ïàôîñüêèé ïîâíèìè æàðó ñëîâàìè

Äÿêóº ùèðî Âåíåð³ ³ ïàëêî ö³ëóº íàðåøò³

826

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Ãóáêè íå ç êîñò³, à ñïðàâæí³, ³ ä³â÷èíà öå â³ä÷óâàº.

Âñÿ ÷åðâîí³º é, íåñì³ëî ï³äíÿâøè óãîðó î÷èö³,

Íåáî ïîáà÷èëà âðàç ³ êîõàíîãî ïîðó÷ ç ñîáîþ.

Òóò ³ Âåíåðà ïðèñóòíÿ íà ñòâîðåí³ì íåþ âåñ³ëë³.

Ï³ñëÿ æ òîãî, êîëè äåâ’ÿòü ðàç ì³ñÿöü ó ïîâí³ ç’ÿâèâñÿ,

Ïàôîñ ñèíîê â íèõ ðîäèâñÿ, â³ä íüîãî ³ îñòð³â òàê çâåòüñÿ.

Ïåðåêëàä Þ.Êóçüìè

ÀÏÎÔÅÎÇ ÖÅÇÀÐß (XV, â. 746–879)

Öåçàð ó âëàñíîìó ì³ñò³ ñòàâ áîãîì. Âåëèêèé ó òîç³,

Áóâ ³ ïðè çáðî¿ âåëèêèé. Àëå íå áî¿ ïåðåìîæí³,

Íå ãîðîæàíñüê³ ä³ëà, íå ïîäâèã³â ãîì³í ëåòþ÷èé

Ïåðåòâîðèëè éîãî íà ñâ³òèëî íîâå, íà êîìåòó, –

Ñëàâåí ïîðîäæåííÿì ñòàâ â³í ñâî¿ì: ³ç ä³ÿíü âñ³õ âåëèêèõ

Íàéãîëîñí³øå áóëî, ùî òàêîãî îáðàâ ñîá³ ñèíà.

Ñïðàâä³: íåâæå âàæëèâ³øå ìîðñüêèõ âòèõîìèðèòè áðèòò³â,

×è ñ³ìîìà òå÷³ÿìè ïàï³ðóñîðîäíîãî Í³ëó

Íà ïåðåìîæíèõ ïðîéòè êîðàáëÿõ, ÷è òî íóì³ä³éö³â

Òà Ö³í³ô³éñüêîãî Þáó ³ Ïîíò, Ì³òð³äàòàìè ãîðäèé,

Ïî íåáåçïå÷í³é â³éí³ ïðèºäíàòè äî ëþäó Êâ³ð³íà,

Ñèëó òð³óìô³â çäîáóâøè ³ ñïðàâèâøè ñèëó òð³óìô³â, –

Í³æ ïîðîäèòè òàêîãî âëàäèêó, ùî ïðàâèòü â³í ñâ³òîì,

² áëàãîäàòòþ ñâîºþ íàñ íàä³ëèòè, áåçñìåðòí³?

Îòæå, ùîá ñåé íå â³ä ëþäñüêîãî ñ³ì’ÿ íà ñâ³ò íàðîäèâñÿ,

Òîé áóâ ïîâèíåí çðîáèòèñÿ áîãîì. Òà ò³ëüêè ïðîçð³ëà

Ìàòè Åíåºâà ñìåðòü íàéñóìí³øó, ÿêîþ çàãèíóòü

Ìàº Ïîíò³ô³ê; ÿê ò³ëüêè êðèâàâó ïîáà÷èëà çìîâó, –

Çáë³äëà ³ âñ³ì îë³ìï³éöÿì, ÿê ñòð³íåòüñÿ õòî, ãîâîðèëà:

“Ãëÿíü, ÿê çóñþäè íà ìåíå âçÿëèñÿ Çëîáà, òà Ï³äñòóïñòâî,

ßê íåíàâèñíî ³ ëþòî íà ãîëîâó âàæàòü ºäèíó,

Ùî â³ä äàðäàíöÿ ²óëà ó ëþäó ìîãî çàëèøèëàñü!

×è òî ºäèíà ç áîã³â òóðáóâàòèñÿ ìàþ äîâ³êó?

Òî Ä³îìåä ìåíå ðàíèòü ó áèòâ³ ñïèñîì êàë³äîíñüêèì,

Òî íåïîêîÿòü òðîÿíñüêîãî ìóðó ëèõ³ îáîðîíö³,

Òî ÿ ïîâèííà äèâèòèñü, ÿê ÷àäî ìîº íàéäîðîæ÷å

Â ìîð³ áëóêàº, òåðïèòü, äî êðàþ ï³äçåìíîãî ñõîäèòü,

Ç Òóðíîì çìàãàòèñÿ ìóñèòü àáî æ (ãîâîð³ìî ïî ïðàâä³!)

Çâîäèòü ç Þíîíîþ á³é... Òà ùî ìåí³ çãàäóâàòü äàâíº

Ðîäó ìîãî ëèõîë³òòÿ? ß é íèí³ ñòðàøóñÿ, ³ ñòðàõ ì³é

Çàñòóº ãîðå êîëèøíº. Çëî÷èíí³ ìå÷³ ïðîòè ìåíå,

Áà÷èòå, ÿê íàñòàëèëè? Ìîëþ, îäâåðí³òå çëî÷èíñòâî.

Çðàäíèöüêèì âáèâñòâîì æåðöÿ íå çãàñ³òå ïîëóì’ÿ Âåñòè”.

Â òóç³ íåñâ³òñüê³é ïî íåáó âñüîìó ò³ ñëîâà ðîçêèäàëà

Ìàòè Âåíåðà, ³ âèøí³ áîãè çàñìóòèëèñü; òà ò³ëüêè

Ñèëè íå ìàþòü òèõ ñåñòåð ñòàðèõ ïîñòàíîâó çëàìàòè.

827

Публій Овідій Назон

Ïðîâ³ñòü âîíè ïîäàþòü, íåìèíó÷îãî ãîðÿ îçíàêè:

Áðÿçêîòîì çáðî¿ â ò³ äí³ â³ùóâàëè íàñóïëåí³ õìàðè

Á³äè íåçíàí³; ðîçêàçóþòü: ñóðìè é ð³æê³â çàâèâàííÿ

Â íåá³ âèñîê³ì ëóíàëè, ³ ñîíöå çàòåìíåíèì äèñêîì

Òüìÿíåº ñâ³òëî æîâòàâå ïðèíèøêë³é çåìë³ ïîäàâàëî.

×àñòî ó çîðÿí³ì íåá³ ç’ÿâëÿëèñü ãð³çí³ ñìîëîñêèïè,

×àñòî ó ñìóãàõ äîùó êðèâàâ³ ç’ÿâëÿëèñÿ êðàïë³;

Ëþö³ôåð ñõîäèâ, ³ ñèíº îáëè÷÷ÿ áóâàëî óêðèòå

Òåìíîþ ðæåþ, ³ ì³ñÿöü â êðèâàâ³é ñòîÿâ êîë³ñíèö³.

Â òèñÿ÷àõ ì³ñöü íàêëèêàâ á³äóâàííÿ íàñòèðëèâèé ïóãà÷,

Â òèñÿ÷àõ õðàì³â êóìèðè ñë³çüìè îáëèâàëèñü ³, êàæóòü,

Ñï³âè é ïðîêëüîíè ãð³çí³ ïî ñâÿùåííèõ ãàÿõ ðîçëÿãàëèñü.

Æåðòâà íåìèëà áóëà; ïðî çàêîëîò ëþòèé çëîâ³ñí³

Ñâ³ä÷èëè æèëè, ³ ïîòðóõ îô³ð â³ùóâàâ ïðî çëî÷èíñòâî.

Êàæóòü, íà Ðèíêó, äîâêîëà äîì³â ³ øàíîâàíèõ õðàì³â,

Ñêèãëèëè ïñè óíî÷³ ³ ò³í³ ïîìåðëèõ áëóêàëè;

Ì³ñòî âåëèêå, ñõâèëüîâàíå, áë³äëî, òðåìò³ëî â³ä æàõó.

Òà íå çìîãëè îäâåðíóòü íåìèíó÷îãî âñ³ áåçïåðå÷í³

Ïåðåñòîðîãè áîã³â, ³ ó õðàì³ ìå÷³ çàáëèùàëè;

Êóð³ÿ çìîâ³ êðèâàâ³é ïðèïàëà îäíà äî âïîäîáè

Â ö³ëîìó Ðèì³, ùîá òàì äîâåðøèòè íàìèñëåíèé çëî÷èí.

Òóò Ö³òåðåÿ íàðàç, îáîìà ñïëåñíóâøè ðóêàìè,

Âäàðèëà â ãðóäè ³ õìàðîþ âêðèòè õîò³ëà íàùàäêà,

Òàê, ÿê Ïàð³ñà êîëèñü ïðèõîâàëà â³ä ëþò³ Àòð³äà,

ßê â³ä ìå÷³â Ä³îìåäîâèõ áàòüêî Åíåé âðÿòóâàâñÿ.

Ìîâèâ, ïîáà÷èâøè, áàòüêî ¿¿: “×è íå äóìàºø, äî÷êî,

Äîëþ íåçì³ííó çì³íèòè? Ââ³éäè ëèøåíü òè äî ãîñïîäè

Ñåñòåð, òðüîõ ïàðîê. Ó íèõ ó ïðîñòîð³é ïàëàò³ ïîáà÷èø

Òè íåç÷èñëåíí³ ïîä³¿ íà ð³çüáëåíèõ ì³äíèõ òàáëèöÿõ,

Ùî íå áîÿòüñÿ í³ íåáà çäðèãàíí³â, í³ ãðîìó ãð³çíîãî,

Í³ êàòàñòðîô ñâ³òîâèõ, ³ òðèâàòèìóòü â³ê íåïîðóøí³.

Çíàéäåø òè òàì ó ïèñüì³ íåâèòðàâí³ì çàçíà÷åíó äîëþ

Âëàñíîãî ðîäó. ×èòàâ ÿ ïðî íüîãî ³ äîáðå çàòÿìèâ.

Âçíàé æå ³ òè, Ö³òåðåº, ìàéáóòíº ñâîãî ïîêîë³ííÿ:

Òîé ³ç íàùàäê³â òâî¿õ, ùî òåáå òàê òðèâîæèòü ñüîãîäí³,

Âèâåðøèâ âñ³ óæå äí³, ÿê³ âçÿâ äëÿ ïðîæèòêó çåìíîãî;

Òè ³ íàùàäîê éîãî â³ä÷èíèòå áðàìè íåáåñí³,

Õðàìè éîìó ïîáóäóºòå ñëàâí³. Éîãî æ ñïàäêîºìåöü

Â³çüìå òÿãàð éîãî ³ìåí³. Ìåñíèêîì ñòàíå çà áàòüêà

Â³í ïåðåìîæåíîãî ³ íàñ êîëî ñåáå çãðîìàäèòü.

Ùàñòÿ éîãî ïðèâ³òàº. Îáëîæåí³ Ìóò³íè ìóðè

Ìèðó áëàãàòèìóòü â íüîãî. Ôàðñàë éîãî ñèëó â³ä÷óº,

² ìàêåäîíñüê³ Ô³ë³ïïè â³ä áðàòíüî¿ êðîâ³ çìîêð³þòü.

Â âîäàõ Ñ³êóëüñüêîãî ìîðÿ óìàëèòüñÿ ñëàâíå íàéìåííÿ;

Çâ³ðèâøèñü ìàðíî íà øëþá ³ç ðèìñüêèì âîæäåì ëåãêîâàæíèì,

828

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Çãèíå ºãèïòÿíêà âëàäíà. Ðîçâ³þòüñÿ ÷îðí³ ïîãðîçè,

Í³áè Êàíîïîâ³ íàø Êàï³òîë³é ñêîðèòèñÿ ìàº.

×è æ íàçèâàòè òîá³ âñ³õ òèõ âàðâàð³â, âñ³ ò³ íàðîäè,

Ò³, ùî îáàá³÷ æèâóòü Îêåàíó? Çàëþäíåí³ çåìë³

Âñ³ éîìó ìàþòü ñëóæèòè, à ç íèìè ³ ìîðå øèðîêå,

Ìèð â³í çåìë³ ïîäàðóº, à ïîò³ì, äî ïðàâ ãðîìàäÿíñüêèõ

Äóõîì ñõèëèâøèñü ñâî¿ì, çàáåçïå÷èòü óñ³ì ñïðàâåäëèâ³ñòü.

Ïðèêëàäîì âëàñíèì ïîë³ïøèòü çâè÷à¿ ³ îêîì ïðîðî÷èì,

Ðîêè ìàéáóòí³ ïîéíÿâøè ³ âñ³õ ïîë³÷èâøè íàùàäê³â,

Ñèíîâ³ áëàãîñëîâåííî¿ íåáîì äðóæèíè ñâîº¿

Âëàñíå íàéìåííÿ ñâîº ïåðåäàñòü ³ òóðáîòó äåðæàâíó.

À ÿê ³ç Íåñòîðîì äàâí³ì çð³âíÿºòüñÿ â³êîì ïîâàæíèì,

Òî äî âñåâèøí³õ çëåòèòü â³í ó íåáî, äî ð³äíèõ ñóç³ð’¿â...

Öþ æ ³ç óáèòîãî ò³ëà â³çüìè íåïîõèòíóþ äóøó,

Ïåðåòâîðè ¿¿ â ñÿéâî, ùîá ç íåáà âèñîò ïîâñÿê÷àñíî

Íà Êàï³òîë³é ìîãóòí³é äèâèâñÿ áîæåñòâåííèé Þë³é”.

Ò³ëüêè ñê³í÷èâ â³í, ÿê, çâèñîêà ìàòè Âåíåðà çëåò³âøè,

Ñòàëà ïîñåðåä Ñåíàòó, í³êîìó íå çðèìà, ³ äóøó

Öåçàðÿ, ëåäâå çëåò³ëà âîíà ³ç ñìåðòåëüíîãî ò³ëà,

Ùîá íå ðîçòàëà â ïîâ³òð³, âçÿëà ³ ïîëèíóëà â íåáî;

² ÿê â³ä÷óëà, ùî ïîëóì’ÿì ÿñíèì âîíà ðîçãîð³ëàñü,

Ç ëîíà ñâîãî â³äïóñòèëà ¿¿. Ï³ä ì³ñÿ÷íå ñÿéâî

Òà ï³äëåò³ëà ³, äîâãèé ëèøàþ÷è ñë³ä çà ñîáîþ,

Çàìåðåõò³ëà çîðåþ. ² áà÷èâøè ñèíîâ³ â÷èíêè,

Âèùèìè ¿õ óâàæàº, ðàä³º éîãî ïåðåâàç³.

Ïðàâäà, ùî ñèí íå âåëèòü ïðîñëàâëÿòè ñåáå ïîíàä áàòüêà,

Òà ïîãîëîñêà ³äå, – íå ñêîðÿºòüñÿ æîäíèì âåë³ííÿì

² ï³ä³éìàº éîãî ïîíàä áàòüê³âñüê³ â÷èíêè ñëàâåòí³:

Òàê Àãàìåìíîíîâ³ ïîñòóïèâñÿ Àòðåé, éîãî áàòüêî;

Òàê îò Åãåÿ – Òåñåé, òàê Ïåëåÿ Àõ³ëë ïåðåâàæèâ;

Òàê (íàîñòàíêó â³çüìó ÿ íàëåæí³øå ¿ì ïîð³âíÿííÿ),

Òàê ³ Ñàòóðí â³ä Þï³òåðà ìåíøèé. Âëàäàº Þï³òåð

Òâåðäþ âñ³ºþ íåáåñ ³ âñåñâ³òó öàðñòâîì ïîòð³éíèì,

Àâãóñò êåðóº çåìëåþ: îáèäâà – áàòüêè ³ âëàäèêè.

Âè, îõîðîíö³ Åíåºâ³, ùî îäâåðíóëè â³ä íüîãî

Ìå÷ ³ âîãîíü! Âè, òóá³ëüí³ áîãè, ³ Êâ³ð³íå, îñàä÷èé

Íàøîãî ì³ñòà, ³ òè, íåçäîëàííîãî Ðîìóëà áàòüêó,

Ñèëüíèé Ãðàä³âå, ³ Âåñòî, øàíîâàíà â öåçàðñüê³ì äîì³,

Òè, Àïîëëîíå äîìîâèé, øàíîâàíèé ç Âåñòîþ ðàçîì!

Òè, ùî æèâåø ó òàðïåéñüêîìó õðàì³, Þï³òåðå ðèìñüêèé!

Âñ³, êîãî ñåðöåì ïîáîæíèì íàëåæèòü ïîåòîâ³ çíàòè, –

Õàé çàáàðèòüñÿ òîé äåíü ³ íàñ íå çàñòàíå æèâèìè,

ßê íàø âåëèòåëü ïîêèíå öåé ñâ³ò, éîãî âëàä³ ï³äëåãëèé,

Ùîá, â³ä³éøîâøè äî ç³ð, ï³êëóâàòèñÿ íàìè çäàëåêà.

Òàê äîâåðøèâ ÿ ñâ³é òðóä. Í³ Þï³òåðà ãí³â ãðîìîíîñíèé,

829

Публій Овідій Назон

Í³ íåâáëàãàííå çàë³çî, í³ äàâí³ñòü éîãî íå çðóéíóþòü.

Õî÷ ³ íàä³éäå òîé äåíü, ùî ò³ëüêè íàä ò³ëîì âëàäàº,

² ïîêëàäå íåïîì³òíîìó êðàé ³ñíóâàííþ ìîºìó, –

Êðàùèì ïðèðîäè ìîº¿ ïåðâ³ñòêîì íàä çîð³ ïîëèíó,

Òóò æå íàéìåííÿ ñâîº çàëèøó íåçàáóòíº. ² âñþäè,

Äå íåîãëÿäíà çåìëÿ ïîêîðÿºòüñÿ Ðèìñüê³é äåðæàâ³,

Æèòèìó ÿ ó ëþäåé íà óñòàõ ³, êîëè íåïîìèëüíå

Ïåðåä÷óâàííÿ ñï³âöÿ, – ó áåçñìåðòí³é çðîñòàòèìó ñëàâ³.

Ïåðåêëàä Ì.Çåðîâà

ÑÊÎÐÁÎÒÍ² ÅËÅÃ²¯

Â ÄÎÐÎÇ² ÍÀ ÇÀÑËÀÍÍß (², 12)

Ë³òåðà êîæíà, ÿêó ó ö³é êíèæå÷ö³ òè ïðî÷èòàºø,

Â ÷àñ íàðîäèëàñü ñóìíèé øëÿõó ìîãî ñåðåä áóð,

² Àäð³àòèêè áà÷èëè âîäè, ÿê â ëþò³ ìîðîçè

Ñåðåä ðîçáóðõàíèõ õâèëü ÿ, äðèæà÷è, ¿õ ïèñàâ.

Òàêîæ òîä³, êîëè ²ñòì, ùî ìîðÿ ðîçä³ëèâ, ïðîìèíóëè

² íà âèãíàííÿ ìåíå ³íøèé âæå â³ç êîðàáåëü,

ß óñå â³ðø³ òâîðèâ ñåðåä äèêîãî ðåâó ìîðñüêîãî,

Äóìàþ, ùî ³ Ê³êëàä ïåâíå òîä³ çäèâóâàâ,

Çàðàç äèâóþñü ³ ñàì, ÿê òàëàíò ì³é òîä³ íå çàãèíóâ

Â òèõ õâèëþâàííÿõ äóø³, â ò³é ñêàæåí³ëîñò³ õâèëü.

×è ç îòóï³ííÿ âèõîäèëî òå, ÷è ç áåçóìñòâà; íå çíàþ,

Ò³ëüêè öÿ òâîð÷³ñòü ìîÿ ï³ëüãó íåñëà äëÿ äóø³.

×àñòî òðóñèâñü ÿ íåïåâíèé ïîñåðåä äîùó ³ òóìàíó,

×àñòî ïîãðîæóâàâ Ïîíò, òàì, äå Ñòåðîïè çîðÿ.

Äåíü ïåðåòâîðþâàâ â í³÷ íàì Áîîò – âàðòîâèé Âåäìåäèö³,

Òî çíîâó Àâñòåð ëèõèé õâèë³ äî ç³ð ï³ä³éìàâ.

×àñòî íàø ÷îâåí âîäà çàëèâàëà òà ïàëüö³ òðåìòÿ÷³

Íàâ³òü òîä³ ñïðîìîãëèñü â³ðø³ ïèñàòè ÿê³ñü.

Îñü çàñêðèï³ëè êàíàòè, íàòÿãíåí³ â³òðîì ï³âí³÷íèì,

Õâèëÿ, íåíà÷å êóðãàí, ç âèãíóòèì âñòàëà õðåáòîì.

Ñàì æå êåðìàíè÷ ï³äíÿâ äî ç³ðîê ñâî¿ ðóêè ç áëàãàííÿì

², ïîçàáóâøè êåðìî, íåáó ñêëàäàº îá³ò.

Âñþäè, êóäè íå ïîãëÿíó, ëèø ñìåðò³ ïðèìàðó ÿ áà÷ó.

Ñòðàõîì ñêóâàëî äóìêè, ñòðàõîì îáíÿòèé ìîëþñü.

Ìîæå, äî ïîðòó ïðè÷àëþ, àëå ÿ áîþñÿ ³ ïîðòó,

Ñóøà òà¿òü íåáåçïåê á³ëüøå ñòîêðàò, í³æ âîäà.

Ï³äñòóï ëóêàâèõ ëþäåé òàê æå ñàìî ëÿêàº, ÿê ìîðå,

Çäâîþþòü ñòðàõ ì³é òåïåð ìå÷ ³ ìîðñüêà ãëèáèíà.

ß áîþñÿ, ùî ìå÷ ïðàãíå êðîâ³ ìîº¿ íàïèòèñü.

830

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì