Михед Т.В., Якубіна Ю.В. (упоряд.) Антична література. Греція. Рим. Хрестоматія

Подождите немного. Документ загружается.

Ùî çàâèíèâ òîá³ áðàò? ×îìó éîãî ìîðå ñîëîíå –

Óä³ë éîãî ñïîêîíâ³÷íèé – ìàë³º ³ â ä³ë îïàäàº?

ßê æå äî áðàòà é äî ìåíå íåìà â òîá³ ³ñêðè ëþáîâ³,

Çãëÿíüñÿ íà âëàñíó äåðæàâó, íà ïîëþñè ãëÿíü ëüîäîâèò³!

Ãëÿíü, ÿê ïàðóþòü; êîëè æ ¿õ îãîíü óñåñâ³òí³é îõîïèòü, –

Íåáî âèñîêå âïàäå. Àòëàíò – ÿê â³í âèòåðïèòü, äóæèé?

Ëåäâå ³ òàê âæå òðèìàº íà ïëå÷àõ ðîçïå÷åíó â³ñü â³í,

À ÿê çàãèíóòü ìîðÿ, é ñóõîäîëè, é ÷åðòîãè íåáåñí³, –

Âñ³ ìè ó äàâí³é îáåðíåìîñü õàîñ. Òîæ âèðâè ç ïîæàðó

Âñå, ùî çîñòàëîñü äîíèí³, ³ ñâ³ò óðÿòóé â³ä çàãóáè”.

Òàê îò ñêàçàëà Çåìëÿ, àëå, íåñïðîìîæíà òåðï³òè

Äîâøå òîé æàð ïàðîâèé, íå ïðîìîâèëà á³ëüøå í³÷îãî,

Âëàñíå ëèöå çàõîâàëà ó áëèæ÷èõ äî Ìàí³â ïå÷åðàõ.

Òóò óæå âëàäàð íåáåñíèé ïîêëèêàâ âñåâèøí³õ ³ Ôåáà

², ñïîâ³ñòèâøè, ùî õàîñ íàñòàíå, ÿê â³í íå âòðóòèòüñÿ,

Ñòàâ íà íåáåñí³ì øïèë³, ùî çâ³äòè íà çåìëþ é íà ìîðå

Õìàðè çñèëà äîùîâ³, ðîçêèäà áëèñêàâèö³ òðåìòþ÷³

Òà ãóðêîòëèâ³ ãðîìè. Àëå âæå íå ìàº ìîãóòí³é

Àí³ òóìàíó, ùîá çåìëþ ðîçïå÷åíó õìàðàìè âêðèòè,

Àí³ äîù³â çàëèâíèõ, ùîá ³ç íåáà âîãí³ âòèõîìèðèòü.

Ãðîìîì îçâàâñü: ðîçìàõíóâñÿ, ìåòíóâ ñìåðòîíîñíèì ïåðóíîì

Íà Ôàåòîíòà, – óïàâ Ôàåòîíò íåæèâèé ç êîë³ñíèö³;

Ïîëóì’ÿì áîã âãàìóâàâ ïîæåæ³ âîãîíü ðîçáóÿëèé.

Âðîçò³÷ ìåòíóëèñÿ êîí³, ïîðâàëè – ñïîëîõàí³ – óïðÿæ;

Íàð³çíî ì÷àòü áåç äîðîãè ³ ïîðâàí³ â³æêè ëèøàþòü.

Òóò ãíóçäå÷êà ëåæèòü, òàì îñ³ ïîòðîùåí³, äèøåëü,

Òàì â³ä ïîáèòèõ êîë³ñ ïîðîçêèäàí³ øèðîêî ñïèö³, –

Äå íå ïîãëÿíåø, óñþäè ñë³äè ðóéíóâàííÿ ³ æàõó.

Ñàì æå â³çíèöÿ, îïàëåíèé ãðîìîì, ç âîëîññÿì ÷åðâîíèì

Ñòð³ìãîëîâ ïàäàº âíèç, çàëèøàþ÷è ñòåæêó âîãíèñòó;

×àñîì îòàê, ÿê çîðÿ íà áåçõìàðíîìó íåá³ í³÷íîìó,

Õî÷ ³ íå ïàäàº çîâñ³ì, òà ìîæå ïàäó÷îþ çäàòèñü.

Ò³ëî þíàöüêå, ïîáèòå, ó êðà¿ ÷óæ³ì òà íåçíàí³ì

Äàëüí³é óçÿâ Åð³äîí ³ ïàëàþ÷å âèìèâ îáëè÷÷ÿ,

À ãåñïåð³éñüê³ íàÿäè íàä ãðîìîì çàïàëåíèì ò³ëîì

Âèâåëè ãîðá íàäìîãèëüíèé ³ ïàì’ÿòíèé íàïèñ çðîáèëè:

“Òóò ëåæèòü Ôàåòîíò, ùî íà Ôåáîâ³é ñòàâ êîë³ñíèö³;

Õî÷ ³ íå âïðàâèâñÿ ç íåþ, ó ïîðèâ³ ñì³ë³ì çàãèíóâ”.

Ïåðåêëàä Ì.Çåðîâà

ÍÀÐÊ²Ñ (III, â.339–510)

Â ñëàâ³ íàéâèù³é ñâî¿é ïî ì³ñòàõ àîí³éñüêèõ Ò³ðåñ³é

Ëþäÿì, êîëè õòîñü çâåðíóâñü, íåïîìèëüíî ïðîðî÷èâ ìàéáóòíº.

Ñë³â éîãî â³ùèõ âàãó ³ ïðàâäèâ³ñòü ñóäèëîñÿ âïåðøå

Ë³ð³îïå¿ áëàêèòí³é ï³çíàòü: òå÷³ºþ âèòêîþ

811

Публій Овідій Назон

Í³ìôó Êåô³ñ îá³éíÿâ, ³ ÿê ò³ëüêè ç³ìêíóëèñÿ õâèë³, –

×åñò³ ïîçáàâèâ ¿¿. Çàâàã³òí³âøè, í³ìôà ïðåêðàñíà

Ñèíà â ñâ³é ÷àñ ïîâèëà, ùî é òîä³ âæå áóâ ã³äíèé ëþáîâ³.

Í³æíå äàëà éîìó éìåííÿ – Íàðê³ñ. Ïðî äîëþ õëîï÷èíè –

×è äîâãîë³òòÿ ñóäèëîñü éîìó – â³ùóíà çàïèòàëè.

Äîë³ ïðîâèäåöü íà òå: “ßêùî ñàì ñåáå íå ïîáà÷èòü”.

Äîâãî ñëîâà ö³ çäàâàëèñü áåçãëóçäÿì; òà îñü ïðîÿñíèëîñü

Õîäîì ïîä³é – íåáóâàëîþ ïðèñòðàñòþ é ñìåðòþ Íàðê³ñà.

Òðè ï’ÿòèë³òòÿ ñâî¿ ïðèìíîæèâøè ùå îäíèì ðîêîì,

Ì³ã âèäàâàòèñÿ â³í þíàêîì ³ õëîï’ÿì îäíî÷àñíî.

Ñê³ëüêè â òó ïîðó ä³â÷àò, ñê³ëüêè õëîïö³â çà íèì óïàäàëî!

Ãîðä³ñòü íåçëàìíà, ïðîòå, çàõîâàëàñü ï³ä âèãëÿäîì í³æíèì:

Æîäíà â òó ïîðó ç ä³â÷àò, æîäåí õëîïåöü éîãî íå òîðêíóëèñü.

Ðàç ÿêîñü í³ìôà éîãî çàïðèì³òèëà: â ñ³ò³ ëÿêëèâèõ

Îëåí³â â³í çàãàíÿâ – ãîì³íëèâà Åõî, ùî ëóíîþ

Êîæåí ïîâòîðþº çâóê, õî÷à ïåðøîþ ñëîâà íå çðîíèòü.

Ìàëà ùå ò³ëî òîä³, íå ñàìèé ëèø íåâèäèìèé ãîëîñ;

Òà ãîâ³ðëèâ³ óñòà ³ òîä³ ¿é äëÿ òîãî ñëóæèëè,

Ùîá ³ç ï³äõîïëåíèõ ñë³â ëèø îñòàííº âåñü ÷àñ ïîâòîðÿòè.

Òàê áàëàêëèâó ñêàðàëà Þíîíà, áî òàê çàâàæàëà

Â ãîðàõ âèëîâëþâàòü í³ìô, ùî ç Þï³òåðîì òàì çàáàâëÿëèñü:

Ïîêè ñëîâàìè âîëîäàðêó ãàÿëà, í³ìôè-ïóñòóíêè

Ëåãêî ÷êóðíóòè ìîãëè. Ðîçãàäàëà Ñàòóðí³ÿ õèòð³ñòü:

“ß âêîðî÷ó, – ïðèãðîçèëà, – ÿçèê òâ³é çóõâàëèé, ùî äîñ³

Ââîäèâ â îìàíó ìåíå, áóäå êóöèì â³äíèí³ òâ³é ãîëîñ!”

Ä³ëî ñêð³ïëÿº ãð³çüáó: ò³ëüêè òå, ùî çàê³í÷óº ìîâó,

Ñëîâî ïîäâîþº í³ìôà òåïåð, ëèø ïî÷óòå ïîâòîðèòü.

Îòæå, Íàðê³ñà, ùî â ò³é ãëóøèí³ ïîëþâàâ, ñïîñòåð³ãøè,

Âìèòü çàïàëàëà Åõî. Íåïîì³òíî ñòóïàº çà õëîïöåì.

Ñê³ëüêè íå éäå çà íèì – æàð óñå áëèæ÷èé êðàñóíþ ä³éìàº.

Çìî÷åíèé â ñ³ðö³ ïàëê³é ñìîëîñêèïà âåðøå÷îê òàê ñàìî,

Ùå é íå ïðèòóëèø éîãî äî âîãíþ, ñïàëàõíå ïóðïóðîâî.

ßê ¿é õîò³ëîñÿ ñëîâîì ëàñêàâèì éîãî ïåðåñòð³òè,

Âèëèòè ïðîñüáó ñâîþ! Òà ÿêáè æ òî íå âïåðòà ïðèðîäà:

Ïåðø³é ïðîìîâèòè ñëîâà íå äàñòü, ³ âè÷³êóº í³ìôà,

Ïîêè ïî÷óº êîãîñü, ùîá îäðàçó é ñîá³ îäãóêíóòèñü.

Íà ïîëþâàíí³ òèì ÷àñîì Íàðê³ñ, â³äëó÷èâøèñü â³ä äðóç³â,

“Ãåé, ÷è òóò º õòîñü?” – ãóêàº ¿ì. “ª õòîñü!” – Åõî â³äãóêíóëàñü.

Òîé îñòîâï³â ³, äîâê³ë îçèðíóâøèñü: “Ñþäè!” – ùî ìàâ ñèëè,

Êðèêíóâ ³ùå ðàç: “Ñþäè!” – çàëóíàâ çà òèì çàêëèêîì çàêëèê.

Çíîâó îãëÿíóâñü – í³êîãî í³äå. “Òî ÷îãî æ óò³êàºø?” –

Ç äèâà íå ñõîäèòü. Òà ñê³ëüêè ïèòàâ, ñò³ëüêè é ÷óâ òå ïèòàííÿ.

Âñå æ íà ñâîºìó ñòî¿òü ³, ï³ääàâøèñü îìàí³ â³äëóííÿ,

“Òóò îñü ç³éä³ìîñü!” – ãóêíóâ. Í³÷îãî òàê ðàä³ñíî äîñ³

Íå ïîâòîðÿëà Åõî, ÿê îöå äîâãîæäàíå: “Ç³éä³ìîñü!”

812

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Äî òîãî ñëîâà ñàìà äîñëóõàþ÷èñü, ë³ñ ïîêèäàº,

Éäå, ùîá ðóêàìè îáâèòü þíàêà ÷àð³âëèâîãî øèþ.

Òîé, óò³êàþ÷è, êèíóâ ¿é: “Ãåòü! Çàáåðè ñâî¿ ðóêè!

Êðàùå ïîìðó, òà íå áóäó òåáå çâåñåëÿòè ñîáîþ!”

Öÿ æ â³ä³çâàëàñÿ: “Áóäó òåáå çâåñåëÿòè ñîáîþ!”

Ñîðîì îáï³ê ¿¿. Â äèêîìó ë³ñ³ çíåâàæåíà í³ìôà

Êðèº îáëè÷÷ÿ ñâîº, ó â³äëþäíèõ ïå÷åðàõ íî÷óº.

Ò³ëî ïðîíèêëå ï³äòî÷óº òóãà ¿äêà, íåâñèïóùà.

Ñîõíå ³ øê³ðà íà í³é, ñîêîâèòèé ðóì’ÿíåöü íåíà÷å

Ç â³òðîì êóäèñü îäëåò³â, çàëèøèëèñü ê³ñòêè ò³ëüêè é ãîëîñ.

Ãîëîñ æèâå, à ê³ñòêè, ïåðåêàçóþòü, ñòàëè êàì³ííÿì.

Ùåçëà â ë³ñàõ, ³ í³õòî ñåðåä ã³ð óæå í³ìôè íå áà÷èòü,

×óþòü óñ³: çáåð³ãñÿ é æèâå ó í³é çâóê áåçò³ëåñíèé.

Òàê îò íàä íåþ é íàä áàãàòüìà ð³÷êîâèìè é ã³ðñüêèìè

Í³ìôàìè â³í íàñì³ÿâñü, ÿê ðàí³øå – íàä ÷îëîâ³êàìè.

Õòîñü ³ç ïîêðèâäæåíèõ, ðóêè äî íåáà ï³äíÿâøè íàðåøò³, –

“Ñàì õàé ïîëþáèòü, òà õàé äîòÿãòèñü äî ëþáîâ³ íå çìîæå!” –

Ìîâèâ, – ³ öå ñïðàâåäëèâå ïðîõàííÿ Ðàìíóñ³ÿ â÷óëà.

×èñòî¿ õâèë³ ñòðóìîê òå÷³ºþ ñð³áëÿñòîþ âèâñÿ.

Íå äîáèðàâñÿ ïàñòóõ òóäè, ç ã³ð íå ñïóñêàëèñÿ êîçè,

Æîäíà òâàðèíà, æîäåí õèæàê, æîäåí ïòàõ íå òîðêàâñÿ,

Íå êàëàìóòèâ éîãî, íå êðóæëÿâ íàä íèì ëèñò îáëåò³ëèé.

Òðàâè ì’ÿê³, ùî äîâê³ë çåëåí³ëè, æèâèâ òîé ñòðóìî÷îê.

Ò³íÿâèé ë³ñ îõîðîíîþ áóâ îä ïåêó÷îãî ñîíöÿ.

Â ïîëóäåíü ñïå÷íèé, ïî ëîâàõ, ó òó ìàëüîâíè÷ó ì³ñöèíó,

Çà òå÷³ºþ ïîäàâøèñü, þíàê çàáð³äàº. Ïðèë³ãøè,

Õî÷å çãàñèòè æàãó, òà í³ÿê ¿¿, ñïðàãëèé, íå çãàñèòü.

Ïîêè õèëèâñü íàä ñòðóìêîì, ïîáà÷èâ ñåáå – é çàêîõàâñÿ

Â ìð³þ áåç ò³ëà; ãàäàº, ùî ò³ëîì º õâèëÿ õîëîäíà.

Îñü â³í íàä íåþ çàâìåð, íà÷å ð³çüáëåíèé ìàðìóð ïàðîñüêèé,

Çîðîì õîëîäíèì êðàñó ñâîþ ï’º, òà íàïèòèñü íå ìîæå.

Î÷³ ñâî¿, äâ³ çîð³, é âîëîññÿ, ÿêèì íå ãîðäèâ áè

Âàêõ, àáî é ñàì Àïîëëîí, ëåæà÷è íàä âîäîþ, â³í áà÷èòü:

Ëèöÿ, ïîðîñë³ ïóøêîì, íà÷å ç êîñò³ ñëîíîâî¿ øèþ,

Í³æí³ âóñòà é âèøíåâèé ðîçëèâ íà ëèö³ á³ëîñí³æí³ì.

Âñå öå äèâóº éîãî, áî é ñïðàâä³ â³í ïîäèâó ã³äíèé.

Ïðàãíå, áåçòÿìíèé, ñåáå; â³í ³ õâàëèòü, ³ õâàëåíèé – â³í æå.

Ðâåòüñÿ äî ñåáå æ òàêè: ñàì çàïàëþº, ñàì æå – ïàëàº.

Ñê³ëüêè ðàç³â ö³ëóâàâ, íåðîçâàæíèé, õâèëþ çðàäëèâó!

Ñê³ëüêè ðàç³â, ïîðèâàþ÷èñü øèþ òî÷åíó îáíÿòè,

Âîäó ðóêàìè ãîðíóâ, òà ñåáå íå çíàõîäèâ ï³ä íåþ!

Ùî òàì ïîáà÷èâ – íå çíàº; íåçíàíèì ãîðèòü â³í, îäíà÷å.

Òå, ùî îáìàíþº ç³ð, âîäíî÷àñ éîãî é âàáèòü äî ñåáå.

Ùî æ, íåðîçóìíèé, íà õâèë³ ïëèâê³é â³äîáðàæåííÿ ëîâèø?

Öå æ áî – ìàðà: â³äâåðíèñü – ³ çíèêàº òå, ùî êîõàºø!

813

Публій Овідій Назон

Áà÷èø îáëè÷÷ÿ ñâîº, ùî â³äáèëîñü ó õâèë³. Áåç òåáå

Ò³íü öÿ – í³ùî, áî ïðèõîäèòü âîíà é çîñòàºòüñÿ ç òîáîþ,

É ï³äå ç òîáîþ, ÿêùî êóäè-íåáóäü ï³òè çâ³äñè ìîæåø.

Òà â³äò³ëÿ â³ä³éòè éîìó ãîä³: í³ ¿æà íå âàáèòü,

Í³ â³äïî÷èíîê; ëåæèòü íà òðàâ³ â õîëîäêó ³ æàäëèâî

Ï’º áåçò³ëåñíó êðàñó, â íåçâîðóøíó çàäèâëåíèé âîäó.

Ãèíå â³ä âëàñíèõ î÷åé. Àëå âðåøò³ ï³äâ³âñÿ íàñèëó

É æàë³ñíî âèãóêíóâ, ðóêè ïðîñòÿãòè äî ë³ñó í³ìîãî:

“Õòî, â³êîïîìí³ ë³ñè, íåùàñëèâ³øèì áóâ ó êîõàíí³?

Âè æ íå îäíó òà é íå ðàç ïðèõèùàëè çàêîõàíèõ ïàðó.

Ñê³ëüêè íàä âàìè ìàéíóëî â³ê³â, à õòî, ïðèãàäàéòå,

Òàê ïîáèâàâñÿ, ÿê ÿ? Õòî ñîõíóâ àæ òàê â³ä ëþáîâ³?

Áà÷ó îñü ìð³þ ñâîþ, àëå ùî ìåí³ ç òîãî: äî íå¿

Íå äîòÿãíóñÿ – îñü òàê îáìàíóòèñü çàêîõàíèé ìîæå!

Ïðèêðî ùå é òå, ùî íå áåçêðàé ìîð³â, íå äîðîãè äàëåê³,

Íå âåðõîã³ð’ÿ, íå ìóðè ì³ñüê³ ïðîëÿãëè ïîì³æ íàìè –

Ñìóæêà âîäè! Òà é ñàì â³í, áà÷èòüñÿ, ïðàãíå ëþáîâ³:

Ñê³ëüêè ðàç³â ÿ âóñòàìè òîðêàâñÿ ïðîçîðî¿ õâèë³,

Ñò³ëüêè æ, íàçóñòð³÷ ìåí³, ç ãëèáèíè íàáëèæàâ â³í îáëè÷÷ÿ.

Âæå é íà÷å ñìóæêè ò³º¿ íåìà, ùî çàêîõàíèõ ä³ëèòü.

Âèï³ðíè, õòî á òè íå áóâ, íå ââîäü ìåíå, ìèëèé, â îìàíó!

Õëîï÷å, êóäè òè, êóäè? Íå òàêèé ÿ íà â³ê ³ íà âðîäó,

Ùîá óíèêàòè ìåíå: ïðîïàäàëè æ áî í³ìôè é çà ìíîþ!

Ùèðó âçàºìí³ñòü ëèöå òâîº í³æíå ìåí³ îá³öÿº:

Îñü ÿ äî òåáå òÿãíóñü – ïðîñòÿãàºø ³ òè ìåí³ ðóêè,

ß óñì³õíóâñü – óñì³õàºøñÿ é òè; à çàïëà÷ó – é ó òåáå,

Áà÷ó, ñëüîçà âæå áðèíèòü. Íà êèâîê ì³é – êèâêîì îäìîâëÿºø.

Âèäíî é ç ïîðóõó âóñò ïðåõîðîøèõ, ùî òè ìåí³ é ñëîâî

Ìîâèø â îäâ³ò, òà éîãî ç-ï³ä âîäè ÿ íå ìîæó âëîâèòè.

Â³í – öå ÿ ñàì! ß çáàãíóâ. Ì³é îáðàç ìåíå íå îáäóðèòü!

Ïàëîì äî ñåáå ïðîéíÿâñü ÿ; âîãîíü ³ íîøó, é ðîçäóâàþ.

Ùî æ òóò? Áëàãàòü, à ÷è æäàòè áëàãàíü? Òà é ÷îãî æ òóò áëàãàòè?

Òå, ÷îãî ïðàãíó, – ÿ ñàì. Îä áàãàòñòâà ÿ âáîãèì çðîáèâñÿ.

Î, êîëè á âèéòè ÿ ì³ã ïîçà ìåæ³ ñâîãî æ òàêè ò³ëà!

Äèâíî – ëþáèòè é áàæàòè ðîçëó÷åííÿ ç òèì, êîãî ëþáèø!

Ñèë ìî¿õ ðåøòêè âæå á³ëü çàáèðàº. Íåäîâãî íà ñâ³ò³

Æèòè ëèøèëîñü ìåí³; íå ðîçâèâøèñü ³ùå, çàñèõàþ.

Ñìåðòü íå ñòðàøíà ìåí³: âìåðøè, îä áîëþ çâ³ëüíþñÿ; îäíà÷å

Òîé, êîãî ÿ ïîëþáèâ, õàé ùå äîâãî æèâå ï³ñëÿ ìåíå.

Íèí³ æ îáîì íàì â îäí³é òðåáà âìåðòè äóø³ íàø³é ñï³ëüí³é”.

Ìîâèâøè, çíîâ ó ñâîº â³äîáðàæåííÿ âòóïèâñü î÷èìà.

Ðîíèòü ó âîäó ñëüîçó. Ïîòóðáîâàíèé îáðàç, õèòíóâøèñü,

Íà÷å ïî õâèë³ êîâçíóâ. “Áåçñåðäå÷íèé, êóäè òè? – â ðîçïóö³

Çîéêíóâ þíàê.– Çóïèíèñü! Íå ëèøàé òóò òîãî ñàìîòîþ.

Õòî ïîêîõàâ! ² ÿêùî òâî¿õ óñò ÿ òîðêíóòèñü íå ìîæó, –

814

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Äàé õî÷ äèâèòèñü íà íèõ, ùîáè ëþòèé âîãîíü ìàâ ïîæèâó!”

Îäÿã òîä³ ðîçñòåáíóâ ³ â îãîëåí³ ãðóäè ðàç ïî ðàç

Á³ëèìè, íà÷å òîé ìàðìóð, ïî÷àâ óäàðÿòè ðóêàìè.

É òàì, äå âäàðÿëè äîëîí³, ïðîãëÿíóëà í³æíà ðîæåâ³ñòü.

Òàê îäíèì áîêîì ðóì’ÿíèòüñÿ ÿáëóêî, äðóãèì – ùå ñâ³òëå;

Òàê îò áàãðÿíöåì òîíêèì íåïîì³òíî áåðóòüñÿ ï³ä îñ³íü

ßãîäè, ùå íåäîçð³ë³, áë³ä³ â âèíîãðàäíîìó ãðîí³.

Ò³ëüêè-íî òå â³í ïîì³òèâ, êîëè çàñïîêî¿ëàñü õâèëÿ,

Á³ëüøå òåðï³òè íå ì³ã: ÿê íà ïîëóì’¿ òèõîìó òàíå

Æîâòèé â³ñê àáî âðàí³øíÿ ïàìîðîçü á³ëà, ÿê ò³ëüêè

Ñîíöå ïðèãð³º, òàê â³í, îä ëþáîâ³ íà ñê³ïî÷êó çâ³âøèñü,

Âåñü íåïîì³òíèì îõîïëåíèé ïîëóì’ÿì íèêíå ïîâ³ëüíî.

Âæå íå öâ³òå, ÿê ðàí³ø, “íà ëèö³ á³ëîñí³æí³ì ðóì’ÿíåöü;

Ñèëè, ñíàãè âæå íåìà, ïîùåçàëè ïðèíàäè íåäàâí³.

Äàë³ – âæå é ò³ëî, ùî á³äíó Åõî ïîëîíèëà, çíèêàº.

Ìóêè ö³ áà÷èòü Åõî ³ õî÷à ïàì’ÿòàº çíåâàãó,

Áîëÿ÷å ¿é, ³ ñê³ëüêè ðàç³â á³äîëàøíèé “Î ãîðå!”

Âèãóêíå, ñò³ëüêè ðàç³â ³ âîíà â³äãóêíåòüñÿ “Î ãîðå!”

Âäàðèòü ó â³ä÷à¿ â³í ñåáå â ãðóäè – ³ âæå ñï³â÷óòëèâî

Á’º ñåáå â ãðóäè Åõî, îä³çâàâøèñü òàêèì æå ç³òõàííÿì.

Âñå ùå çàäèâëåíèé â âîäó: “Ëþáîâå ìîÿ íåùàñëèâà!” –

Ìîâèâ îñòàíí³ ñëîâà. “Íåùàñëèâà!” – äîëèíóëî ç ë³ñó.

“Õëîï÷å êîõàíèé, ïðîùàé!” – ² “Ïðîùàé!” Åõî ïîâòîðèëà.

Îñü íà çåëåíó òðàâó â³í ïîíèê ãîëîâîþ, ³ ìåðêíóòü

Î÷³, ùî íèìè â ñâîþ æ òàêè âðîäó òàê ïèëüíî âäèâëÿâñÿ.

Íàâ³òü ó òåìí³ì æèòë³, â ïîï³äçåìí³é Ñò³êñîâ³é õâèë³,

Âñå â³í ñåáå ñïîãëÿäàâ. Íàÿäè çà íèì ãîëîñèëè, –

Ñåñòðè, é áðàòîâ³ â äàð âîëîññÿ çð³çàíå ñêëàëè.

Ïëàêàëè é í³ìôè ë³ñ³â, ³ âòîðèëà Åõî ¿ì ëóíîþ.

Ïðî ñìîëîñêèïè ïîäáàëè, ïðî âîãíèùå, íîø³ ñïë³òàëè,

Ò³ëà æ í³äå íå çíàéøëè íàòîì³ñòü – øàôðàííî¿ áàðâè

Êâ³òêó, â ÿêî¿ äîâê³ë ïåëþñòêè, ìîâ ñí³æèíêè, á³ë³ëè.

Ïåðåêëàä À.Ñîäîìîðè

Ï²ÐAM ² Ò²ÑÁÀ (IV, â. 55–166)

Ò³ñáà é Ï³ðàì, òîé – âðîäîþ ïåðøèé ïîì³æ þíàöòâà,

Òà – íàé÷àð³âí³øà ñåðåä ä³â÷àò, ùî ¿õ Ñõ³ä êîëèñü áà÷èâ,

Ä³ì ïîá³÷ äîìó æèëè, äå ìóðîì âèñîêèì ³ç öåãëè

Ì³ñòî äîâê³ë îáâåëà, çà ïåðåêàçîì, Ñåì³ðàì³äà.

Îòæå, ñóñ³äñòâî áëèçüêå çàçíàéîìèëî ¿õ ³ çð³äíèëî.

Äàë³ – çì³öí³ëà ëþáîâ; ä³éøëî á äî âåñ³ëëÿ ïî ïðàâó,

Ò³ëüêè íå çãîäí³ áàòüêè. Íà îäíå ëèø íåìà çàáîðîíè:

Ïàëêî ëþáèëèñü âîíè, ïåðåéíÿâøèñü ÷óòòÿì îáîï³ëüíèì.

Ñâ³äê³â íåìà â íèõ: òî çíàêàìè ìîâó âåäóòü, òî êèâêàìè.

Ïëîì³íü æå, õî÷ ïðèõîâàé, ðîçãîðèòüñÿ, ïðèõîâàíèé, äóæ÷å.

815

Публій Овідій Назон

Çäàâíà ù³ëèíêà áóëà ó ñò³í³, äëÿ äîì³â ¿õí³õ ñï³ëüí³é,

Ìàáóòü, ³ùå â³äòîä³, ÿê áóäèíêè ö³ äâà ïîñòàâàëè,

Õèáè ò³º¿ í³õòî, õî÷ ìèíàëè â³êè, íå ïîì³òèâ.

Îêî æ â ëþáîâ³ ìåòêå: âè æ áî ïåðø³, ¿¿ ñïîñòåð³ãøè,

Ñòàëè ðîçìîâó êð³çü íå¿ âåñòè; ÷åðåç îòâ³ð âóçåíüêèé

Ñê³ëüêè òî ëàã³äíèõ ñë³â òóäè é ñþäè ïðîëåò³ëî!

Ñòàíóòü, áóâàëî, Ò³ñáà é Ï³ðàì: öÿ çâ³äñè, òîé – çâ³äòè,

É ò³ëüêè-íî ïîäèõ ïàëêèé ç-çà ñò³íè ïåðåëîâëÿòü îáîº –

“Çàçäð³ñíà, – øåï÷óòü, – ñò³íî! ×îìó çàâàæàºø êîõàííþ?

Íàì ïîºäíàòèñü äîçâîëü! À êîëè çàâåëèêîãî ïðîñèì –

Äëÿ ïîö³ëóíêó õî÷à á – íåâåëèêèé öå òðóä – ðîçñòóïèñÿ.

Âò³ì, ìè òâî¿ áîðæíèêè: áî æ òîá³ çàâäÿ÷óâàòü ìóñèì

Òå, ùî ìîæåìî òóò îáì³íÿòèñü õî÷ ñëîâîì ñåðäå÷íèì”.

Òàê îò, â³í òóò, âîíà òàì, ñò³í³ ãëóõ³é ïîæàë³âøèñü,

Íà í³÷ ñêàçàëè: “Ïðîùàé!”, äî ù³ëèíêè ïðèïàëè âóñòàìè,

Òà ïîö³ëóíîê íå ì³ã, íà÷å ñëîâî, ïðîéòè ÷åðåç íå¿.

Îò, çâ³ñòóþ÷è äåíü, âæå ç³ðêè ïðîãàíÿº Àâðîðà;

Çðèíóëî ñîíöå ñòð³ìêå, îñóøèëî çàðîøåí³ òðàâè.

Â çâè÷íîìó ì³ñö³ ç³éøëèñü. Ïîøåïòàëèñÿ, òèõî ñïëàêíóëè,

Ïîò³ì ð³øèëè ï³ä í³÷, êîëè âñå ïîñòèõàº äîâêîëà,

Ïîòàéêè âèéòè íà äâ³ð, ï³äìàíóâøè ñòîðîæó, à äàë³, –

Õàé ëèøå âäàñòüñÿ ïîêèíóòè ä³ì ³ ì³ñüê³ çàáóäîâè.

Ùîá íàâìàííÿ ïî øèðîêîìó ïîëþ îáîì íå áëóêàòè, –

Á³ëÿ ìîãèëè Í³íà ç³éòèñü ³ ñõîâàòèñü ï³ä ò³ííþ

Äåðåâà. Äåðåâî òå – á³ëîñí³æíèìè âêðèòà ïëîäàìè

Ñìîêâà ñòðóíêà; íåäàëåêî â³ä íå¿ ñòðóìîê áóâ õîëîäíèé.

Íàì³ð ñïîäîáàâñÿ ¿ì. Ïîâ³ëüí³øå â âîäè, çäàâàëîñü,

Äåíü çàïàäàâ, íåêâàïëèâî é í³÷ ³ç ãëèáèíè âèðèíàëà.

Âðåøò³, íå ðèïíóâøè íàâ³òü äâåðèìà, ïðîâîðíî ï³ðíóëà

Â òåìðÿâó Ò³ñáà. Ñâî¿õ ï³äìàíóëà é, çàêðèâøè îáëè÷÷ÿ,

Äî ãðîá³âöÿ ï³ä³éøëà é ï³ä óìîâëåíå äåðåâî ñ³ëà.

Äóõó ëþáîâ äîäàëà. Òà îñü ïî êðèâàâ³é âå÷åð³

Ñóíå ëåâèöÿ ñòðàøíà ç áè÷à÷îþ êðîâ’þ íà ïàù³

Ïðÿìî äî òîãî ñòðóìêà, ùîá äîêó÷ëèâó ñïðàãó çãàñèòè.

Ò³ëüêè-íî Ò³ñáà ¿¿ çàïðèì³òèëà â ì³ñÿ÷í³ì ñÿéâ³,

Â òåìíó ïå÷åðó á³æèòü, îìë³âàþ÷è âñÿ, é ïî äîðîç³

Ãóáèòü íàêèäêó ëåãêó, ùî ç ïëå÷åé, íà÷å ïòèöÿ, çìåòíóëàñü.

Îò, íàõëåïòàâøèñü âîäè, çàâåðòàº äî ë³ñó ëåâèöÿ,

Òà íà ñâîºìó øëÿõó, íàñòóïèâøè íà òå ïîêðèâàëî,

Ðâå íà øìàòî÷êè êðèâàâîþ ïàùåþ í³æíó òêàíèíó.

Âèéøîâøè äåùî ï³çí³øå, Ï³ðàì íåçàáàðîì ïîáà÷èâ

Çâ³ðà ãëèáîê³ ñë³äè íà ï³ñêó – é ñïîëîòí³â íà îáëè÷÷³.

Äàë³ é íàêèäêó òîíêó çàïðèì³òèâøè â ïëÿìàõ êðèâàâèõ,

Êàæå: “Îäíà ò³ëüêè í³÷, à çàêîõàíèõ äâîº â í³é çãèíå,

Ç íèõ æå âîíà, ëèø âîíà çàñëóæèëà íàéäîâøîãî â³êó.

816

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

ß ïðîâèíèâñÿ òóò! ß òåáå çâ³â, íåùàñëèâà, ç³ ñâ³òó!

Áî æ ó ì³ñöÿ íåáåçïå÷í³ òåáå ñêåðóâàâ, òà ðàí³øå

ß ñþäè ñàì íå ïðèéøîâ. Ìîº æ òåïåð ò³ëî íà êóñí³

Ðâ³òü, ïî-õèæàöüêîìó ðâ³òü ³ íóòðî ïî¿äàéòå çëî÷èííå,

Âñ³ âè, ùî âîäèòåñü òóò, ó ñêåëÿñòèõ óùåëèíàõ, ëåâè!

Ñìåðò³, îäíàê, áîÿãóç ò³ëüêè æäàòèìå!” Ç òèì, íàõèëèâøèñü,

Ò³ñáè íàêèäêó áåðå ³ â³äíîñèòü ï³ä ò³íÿâó ñìîêâó.

Òàì, îðîñèâøè òêàíèíó ñë³çüìè òà ö³ëóíêàìè âêðèâøè,

Êàæå: “É ìîº¿ êðîâ³ êîâòîê íå â³äìîâñÿ ïðèéíÿòè!”

Ìîâèâ – ³ ìå÷, ùî ïðè ïîÿñ³ áóâ, óñòðîìèâ ñîá³ â ãðóäè

É òóò æå éîãî âèðèâàº, ï³âìåðòâèé, ç ïåêó÷î¿ ðàíè.

Òàê â³í ãîð³ëèöü çàâìåð íà çåìë³. Ò³ëüêè êðîâ íåâãàìîâíà

Âèñîêî á’º. Òàê îò òðóáêà íå ðàç, äå ñâèíåöü íàä³òðåòüñÿ,

Òð³ñêàº âìèòü ³ õëüîñòêîþ òîíåíüêîþ ö³âêîþ ç íå¿

Ðâåòüñÿ íàçîâí³ âîäà, ðîçòèíàþ÷è ç ñâèñòîì ïîâ³òðÿ.

Êðîâ’þ çàáðèçêàí³ ñìîêâè ïëîäè, ùî, ìîâ ñí³ã, áóëè á³ë³,

Òåìíèìè ðàïòîì ñòàþòü. ² â³ä êîðåíÿ, ñèòîãî êðîâ’þ,

Íà÷å áàãðÿíöåì ãóñòèì íàëèâàþòüñÿ ÿãîäè çâèñë³.

Âñå ùå òàìóþ÷è ñòðàõ, ùîá êîõàíèé, áóâà, íå çàæäàâñÿ,

Ò³ñáà ñï³øèòü; þíàêà âèãëÿäàº î÷èìà òà ñåðöåì, –

Õî÷å ïîõâàñòàòè, ÿê âäàëîñü ¿é óíèêíóòè ñìåðò³.

Îò ³ òå ì³ñöå. Ïðèãàäóº é äåðåâà îáðèñ, ¿é çíàíèé;

Áàðâà ïëîä³â ëèø äèâóº. “×è öå?” – çóïèíèëàñü íåïåâíà.

É òóò ¿¿ êèíóëî â äðîæ: íà ï³ñêó çàêðèâàâëåí³ì áà÷èòü,

Áîë³ñíî êîð÷èòüñÿ õòîñü. Â³äñàõíóâøèñü, ïîáë³äëà ñìåðòåëüíî,

Íà÷å ñàìøèò, ³ çäðèãíóëàñü íàðàç. Òàê ïî òèõîìó ìîðþ

×àñîì â³òðåöü ïðîìàéíå: ñõâèëþâàâøèñü, âîíî ïîòåìí³º.

Âðåøò³, êîõàíîãî â ò³ì ñêðèâàâëåí³ì ò³ë³ âï³çíàâøè,

Ãðóäè íåâèíí³ ñâî¿ íåâãàìîâíèì ïëà÷åì íàäðèâàº,

Â òóç³ âîëîññÿ ðîçïëåòåíå ðâå; äî Ï³ðàìà ïðèïàëà,

Ñïîâíþº ðàíó ãëèáîêó ñë³çüìè, ¿õ ³ç êðîâ’þ ãóñòîþ

Çì³øóº, êðèº ö³ëóíêàìè ìåðòâå, õîëîäíå îáëè÷÷ÿ.

“Îé, ùî öå ñòàëîñÿ! – çîéêíóëà.– Õòî ðîçëó÷èâ íàñ, Ï³ðàìå?

Î, â³äãóêíèñü, â³äãóêíèñü! Òâîÿ Ò³ñáà, òâîÿ íàéäîðîæ÷à

Êëè÷å òåáå. Íå ìîâ÷è æ, ïîâåðíèñÿ îáëè÷÷ÿì äî ìåíå!”

×óþ÷è Ò³ñáè ³ì’ÿ, ï³äí³ìàº îáòÿæåí³ ñìåðòþ

Î÷³ Ï³ðàì, òà, ïîáà÷èâøè ìèëó, ç³ìêíóâ ¿õ íàâ³êè.

Ðàïòîì íàêèäêó ñâîþ ñïîñòåð³ãøè, îìî÷åíó êðîâ’þ,

É ï³õâè ñàì³, áåç ìå÷à, – “Ðóêà òâîÿ, – êàæå, – é êîõàííÿ,

Î, íåùàñëèâèé, çãóáèëè òåáå! Òà íàä³éí³ é ó ìåíå

ª ³ ïðàâèöÿ, é ëþáîâ: íàíåñòè ñîá³ é ÿ çìîæó ðàíó!

Âñë³ä çà òîáîþ, ñóïóòíèöÿ é ñìåðò³ òâîº¿ ïðè÷èíà,

ß, áåçòàëàííà, ï³äó. Òåáå æ, êîãî âçÿòè â³ä ìåíå

Ñìåðòü ëèø ñïðîìîæíà áóëà, – íåñïðîìîæíà é âîíà â³ä³ðâàòè!

Âñå æ ìè îáîº ñüîãîäí³ øëåìî íàøå ñï³ëüíå ïðîõàííÿ

817

Публій Овідій Назон

Âàì, î áàòüêè, – ìî¿ ³ éîãî, íåùàñëèâ³ ñòîêðàòíî:

Òèì, êîãî ùèðà ëþáîâ ïîºäíàëà é îñòàííÿ ãîäèíà,

Äàéòå çìîãó â îäí³é ïîá³÷ ñåáå ëåæàòè ìîãèë³!

Òè æ, î ðîçëîãà ñìîêîâíèöå, òè, ùî ã³ëëÿ ñâîº õèëèø

Ò³ëüêè íàä íèì, à ñêîðî âæå äâîõ óêðèâàòèìåø ñóìíî,

Êðîâ³ ðîçëèòî¿ ñë³ä áåðåæè, çàëèøàéñÿ â æàëîá³:

Â òåìíèõ ïîñò³éíî ïëîäàõ íà çíàê äâîºäèíî¿ ñìåðò³!”

Ìîâèëà – é, â³ñòðÿ ï³ä ãðóäè, äî ñàìîãî ñåðöÿ ïðèêëàâøè,

Âïàëà ç ðîçãîíó íà ãîñòðå çàë³çî, ùå òåïëå â³ä êðîâ³.

Â÷óëè, îäíà÷å, áîãè, ä³éøëî äî áàòüê³â òå ïðîõàííÿ:

Áî æ ³ ñìîêîâíèö³ ïë³ä, êîëè ðîáèòüñÿ çð³ëèì, òåìí³º,

² ñïî÷èâàþòü îñòàíêè ¿õ – ïîï³ë – â îäí³é äîìîâèí³.

Ïåðåêëàä À.Ñîäîìîðè

Í²ÎÁÀ (VI, â. 146–312)

Ë³ä³ÿ âñÿ àæ ãóäå. Ïðî ïîä³þ íå÷óâàíó â³ñòêà

Éäå ïî ôðèã³éñüêèõ ì³ñòàõ, ïåðåïîâíþº âñå äîîêîëà.

Çíàëà Àðàõíó é Í³îáà êîëèñü, çà ñâîãî ä³âóâàííÿ,

Ùå â ò³ ÷àñè, êîëè äîìà æèëà – â ìåîí³éñüê³ì Ñèï³ë³.

Äîëÿ çåìëÿ÷êè ñóìíà íå ï³øëà ¿é íà êîðèñòü, îäíà÷å:

Ñêðîìíîþ áóòè â ñëîâàõ, ïîñòóïàòèñü áîãàì íå íàâ÷èëàñü.

Äîñèòü äëÿ ãîðäîñò³ ìàëà ïðè÷èí, òà í³ ìóæà ìèñòåöòâîì,

Í³ âèñîòîþ ¿õ äàâí³õ ðîä³â, í³ ìîãóòí³ñòþ öàðñòâà

Òàê íå âò³øàëàñü, – õî÷à é ïîõâàëÿëàñü óñ³ì öèì, – ÿê ä³òüìè,

Ñëàâíèì ïîòîìñòâîì ñâî¿ì. Çà çðàçîê ìàòåðèíñüêîãî ùàñòÿ

Ìàëè á ¿¿, ÿêáè ò³ëüêè ñàìà ñåáå íèì íå ââàæàëà.

Â³ùà Òåðåñ³ÿ äîíüêà, Ìàíòî, ÿêîñü ðàç îáá³ãàëà

Âóëèö³ ì³ñòà âñüîãî. Ïîêîðèâøèñü áîæåñòâåíí³é ñèë³,

Òàê çàêëèêàëà æ³íîê: “Ïîñï³øàéòå ãóðòîì, ²ñìåí³äè!

Ñëàâòå Ëàòîíó é òèõ äâîõ, ùî íà ñâ³ò ïðèâåëà ¿õ Ëàòîíà!

Ëàäàí ïàë³òü ¿ì, áëàãàéòå ¿õ, ëàâð ó âîëîññÿ çàïë³âøè!

Öå æ áî âåëþ âàì íå ÿ, à Ëàòîíà ìî¿ìè óñòàìè”.

Â³ðÿòü ¿é æèòåëüêè Ô³â ³, âïë³òàþ÷è çåëåíü ó ñêðîí³,

Ëàäàí êëàäóòü ó ñâÿùåííèé âîãîíü ³ Ëàòîíó âñëàâëÿþòü.

Îñü ³ Í³îáà, ïèøàþ÷èñü, â ïî÷ò³ æ³íîê âèñòóïàº,

Ùå çâ³ääàë³ê óáðàííÿì âèð³çíÿºòüñÿ çîëîòîòêàíèì,

Íàâ³òü ó ãí³â³ ïðåêðàñíà. Êðóòíóâøè íàðàç ãîëîâîþ,

Òàê, ùî âîëîññÿ â’þíêå ïî îáîõ çàñòðóì³ëî ðàìåíàõ,

Ñòàíóëà é, çì³ðÿâøè âñ³õ äîîê³ë çíåâàæëèâèì îêîì, –

“Íó, ÷è íå øàë, – ïî÷àëà, – ùîá áîãàì, ïðî ÿêèõ ò³ëüêè ÷óëè,

Øàíó ñêëàäàòü, à çàíåäáóâàòü – ÿâíèõ? ×îìó îñü ñüîãîäí³

Âñþäè Ëàòîí³ äèìëÿòü â³âòàð³, íå ìåí³, õî÷ ì³é áàòüêî,

Òàíòàë, – ºäèíèé, õòî ì³ã ³ç âñåâèøí³ìè ñ³ñòè äî ñòîëó.

Ìàòè – Ïëåÿä ìåðåõòëèâèõ ñåñòðà. Àòëàíò âåëåòåíñüêèé –

Ä³ä ì³é, ùî â³ñü ñâ³òîâó íà ìîãóòí³é ï³äòðèìóº øè¿.

818

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Äðóãèé ì³é ä³ä – ñàì Þï³òåð, òà íèì ùå é ÿê çÿòåì ïèøàþñü.

Ôðèã³ÿ ïåðåä³ ìíîþ òðåìòèòü. Ï³ä ìîºþ ðóêîþ –

Êàäìîâå öàðñòâî; òâåðäèíÿ, ùî çâ³â ¿¿ ìóæ ì³é äçâ³íêèìè

Ñòðóíàìè, ç ëþäîì ¿¿ – ó ìîºìó é éîãî âîëîä³íí³.

Äîìà æ, êóäè íå ñêåðóþ ñâ³é ç³ð, íà êîæíîìó êðîö³ –

Ãîðè êîøòîâíèõ ðå÷åé. À êîëè âðàõóâàòè, êð³ì òîãî,

Ã³äíå áîãèí³ îáëè÷÷ÿ ìîº òà ùå ñåìåðî äî÷îê,

Ñò³ëüêè æ ñèí³â ³ ñò³ëüêè æ ìàéáóòí³õ çÿò³â ³ íåâ³ñòîê,

Òî ÷è íå ìàþ ï³äñòàâ, ðîçñóä³òü, áóòè ãîðäîþ íèí³?

ßê æå íàñì³ëèëèñü âè ïåðåâàãó íàäàòè Ëàòîí³,

Êåÿ –òèòàíà äî÷ö³? ×è çàáóëè, ùî é ì³ñöÿ ìàëîãî,

Ùîá íàðîäèòè ìîãëà, íå äàëà ¿é Çåìëÿ íåîñÿæíà?

Íå ïðèéíÿëè ¿¿ í³ ñóõîä³ë, í³ ïîâ³òðÿ, í³ âîäè, –

Íå ïðèõèñòèâ ¿¿ ñâ³ò, íàä áëóêà÷êîþ çãëÿíóâñÿ Äåëîñ.

“Òè ñóõîäîëîì, – ¿é êàæå, – áëóêàºø, à ÿ îñü – ìîðÿìè”, –

É äàâ ¿é ïðèòóëîê õèñòêèé. Îñü òàì âîíà, âðåøò³, é ðîäèëà

Äâîº ä³òåé: öå – ïîòîìñòâà ìîãî ò³ëüêè ñüîìà ÷àñòèíà.

Òàê, ÿ ùàñëèâà! ×è õòî ñóìí³âàâñÿ á? Ùàñëèâîþ é áóäó,

Õòî á ñóìí³âàâñÿ á ó ò³ì? Ìîÿ ïåâí³ñòü – ïîòîìñòâî ÷èñëåííå.

ß – íà òàê³é âèñîò³, êóäè é Äîëÿ ñÿãíóòè íå ìîæå:

Õàé â³äíÿëà á âîíà ùîñü, à çàëèøèòüñÿ âñå-òàêè á³ëüøå.

Ùåäð³ íàáóòêè ìî¿ ïîçà ìåæàìè ñòðàõó: ñêàæ³ìî,

Âèõîïèòü Äîëÿ ó ìåíå êîãîñü ³ç ðÿñíîãî ïîòîìñòâà –

Íå ïîãðàáóº àæ òàê, ùîá ä³òåé ìî¿õ ê³ëüê³ñòü óð³çàòü,

ßê ó Ëàòîíè, äî äâîõ. À âîíà – ìàëî ùî íå áåçä³òíà.

Ãîä³, ðîçõîäüòåñü óñ³! Ïîçí³ìàéòå-íî ëàâð ³ çàáóäüòå

Øàë öåé!” Çí³ìàþòü â³íêè é, íåçàâåðøåíå êèíóâøè ñâÿòî,

Øåïîòîì ò³ëüêè, ùîá ÷óòü íå áóëî, âåëè÷àþòü Ëàòîíó.

Òó æ – îïàëèâ óæå ãí³â. Íà øïèë³ ùîíàéâèùîìó Ê³íòà

Ñòàëà é ñëîâîì òàêèì äî Ä³àíè çâåðíóëàñü ³ Ôåáà:

“Îñü ÿ – ãîðäà, ùî âàñ íàðîäèëà, ùî ÿ – âàøà ìàòè,

Âèùà çà êîæíó ç áîãèíü, êð³ì Þíîíè õ³áà, òà ñüîãîäí³

Çàñóìí³âàëàñü ³ â ò³ì, ùî áîãèíÿ ÿ: ñëàâëåí³ â³÷íî

Âòðà÷ó ñâî¿ â³âòàð³, ÿêùî âè íå çàñòóïèòåñü, ä³òè!

Òà íå îäíå öå áîëèòü: êð³ì çóõâàëüñòâà, ùå é íàãëóìèëàñü

Òàíòàëà äîíüêà: ä³òåé ñâî¿õ ñìåðòíèõ, íåã³äíèöÿ, ñòàâèòü

Âèùå, í³æ âàñ, à ìåíå (õàé öå òðàïèòüñÿ ç íåþ) íàçâàëà

Ìàéæå áåçä³òíîþ – âèäíî çëîáëèâèé ÿçèê ¿¿ áàòüêà!”

Ìàëà é ïðîõàòè ùå ¿õ, àëå Ôåá îá³ðâàâ íà ï³âñëîâ³:

“Äîñèòü! – ñêàçàâ, – íàð³êàííÿ òâî¿ ëèø çàòÿãóþòü êàðó”.

“Äîñèòü! – ïðîìîâèëà é Ôåáà. Ìàéíóâøè ïîâ³òðÿì, îáîº,

Â õìàðó ïîâèò³, ñïóñòèëèñü íàä ì³ñòîì óêð³ïëåíèì Êàäìà.

Ïîëå øèðîêå é ð³âíèííå áóëî á³ëÿ ñò³í òîãî ì³ñòà.

Êîí³ òàì áðàëè ðîçã³í, ïðîë³òàëè ñòð³ìê³ êîë³ñíèö³;

Äå ÿêà áðèëà áóëà – ï³ä êîïèòîì äðîáèëàñü ó ïîðîõ.

819

Публій Овідій Назон

Ñòàðø³ ç ñåìè Àìô³îíà ñèí³â òàì âèñêàêóþòü ìàõîì

Íà ðèñàê³â ³ çà ìèòü – óæå âñ³ íà ïîïîíàõ áàãðÿíèõ

Ãîðäî ñèäÿòü ³ âàæêèìè îä çîëîòà â³æêàìè äçâîíÿòü.

Ðàïòîì îäèí ç íèõ, ²ñìåí, êîãî ïåðøèì íîñèëà Í³îáà

Â ëîí³ ñâîºìó êîëèñü, – çàâåðòàþ÷è êðóòî ïî êîëó,

Òàê, ùî ï³ä íèì àæ çàï³íèâñÿ ê³íü, çàêóñèâøè âóäèëà,

Ñêðèêóº: “Ãîðå ìåí³!” – é ç³ ñòð³ëîþ ï³ä ñåðöåì ùå ¿äå

Äåÿêèé ÷àñ, òà ç ðóêè, ÿêà ñëàáíå, âèñêîâçóþòü â³æêè.

Îñü â³í ïîâîë³ ñïîâçàº ç ñ³äëà, íàõèëèâøèñü óïðàâî.

Áëèæ÷èé äî íüîãî, Ñ³ï³ë, êîëè â÷óâ, ÿê ïîäçâîíþþòü ñòð³ëè

Â ñàãàéäàêó, – çà ïîâ³ääÿ ñ³ïíóâ. Òàê îáà÷íèé êåðìàíè÷,

Õìàðó ïîì³òèâøè, â³ñíèöþ áóð³, ïîâèñë³ â³òðèëà

Âæå íàïèíàº ìåðù³é, ùîá ëîâèòè â íèõ ïîäóâ íàéìåíøèé.

Ùîéíî êîíÿ ï³ä³ãíàâ – à çà íèì íàâçäîã³í íåâ³äõèëüíà,

Ñâèñíóâøè, ëèíå ñòð³ëà é çà õâèëèíó éîìó ïðîáèâàº

Øèþ ³ â³ñòðÿì òîíêèì âèñòóïàº, ñêðèâàâëåíà, ç ãîðëà.

Â³í, ÿê íàõèëåíèé áóâ, òàê ³ çñóíóâñÿ âíèç ïî ãðèâàñò³é

Øè¿ êîíÿ – ³ ãàðÿ÷îþ êðîâ’þ çåìëÿ âæå ïàðóº.

Îñü íåùàñëèâèé Ôåä³ì ³ òîé, ùî ìàâ ä³äîâå éìåííÿ –

Òàíòàë – ¿çäó âåðõîâó çàê³í÷èâøè, âçÿëèñü, ÿê çâè÷àéíî,

Äî áîðîòüáè (öå æ áî ä³ëî þíàöüêå) â áëèñêó÷³é ïàëåñòð³.

Ùîéíî ç÷åïèëèñü âîíè ³ ïðèòèñíóëèñü, íà÷å â îá³éìàõ,

Ù³ëüíî ãðóäüìè äî ãðóäåé, – ÿê ñòð³ëà, òÿòèâîþ ï³äáèòà,

Íàñêð³çü îáîõ âîäíî÷àñ, ÿê áóëè âîíè âêóï³, ïðîøèëà.

Çîéêíóëè ðàçîì âîíè, é, îä ðàïòîâîãî áîëþ ñêðóòèâøèñü,

Ðàçîì íà çåìëþ ëÿãëè, é î÷èìà, ùî âæå ïðèãàñàëè,

Ðàçîì áëóêàëè ùå, ðàçîì óòðàòèëè é äóøó, ç³òõíóâøè.

Ãëÿíóâ íà òå Àëôåíîð ³, äî êðîâ³ á’þ÷è ñåáå â ãðóäè,

Êèíóâñü äî íèõ, íàõèëèâñü, ï³äí³ìàº ò³ëà ïîõîëîë³ –

É òóò òàêè ñàì ïðè áðàòàõ ñâî¿õ ïàäàº: ãîðäèé Äåë³ºöü

Ãëèáîêî â ãðóäè éîìó ñìåðòîíîñíó ñòð³ëó çàãàíÿº.

Òîé ¿¿ âèðâàòè âñòèã, àëå ç â³ñòðÿì ³ êóñíèê ëåãåí³

Âèðâàâñü – ³ áðèçíóëà ç êðîâ’þ äóøà â íåîçîðå ïîâ³òðÿ.

Òà æ íå â³ä ïðîñòî¿ âïàâ ï³ñëÿ íüîãî é õëîï÷àê Äàìàñ³õòîí

Ðàíè: ñòð³ëà áëèñêàâè÷íà ââ³ãíàëàñü ó ñàì ï³äêîë³íîê,

Äå ïî÷èíàºòüñÿ ëèòêà ³ ì’ÿêî ñïë³òàþòüñÿ æèëè.

Ïîêè ðóêîþ äîáóòü íàìàãàºòüñÿ çãóáíå çàë³çî,

Äðóãà, ñìåðòåëüíà, ñòð³ëà éîìó âáèëàñÿ â ãîðëî ïî ï³ð’ÿ.

Âèøòîâõíóâ êðîâ³ ïîò³ê òó ñòð³ëó, é, çàáëèùàâøè, çëåò³ëà

Âèñîêî â íåáî âîíà, ãîëóáèé ïðîøèâàþ÷è ïðîñò³ð.

²ë³îíåé æå, îñòàíí³é ç ñåìè, íàäàðåìíî ï³äíÿâøè

Ðóêè äî íåáà, – “Âñåâèøí³ áîãè, î âñ³ âè ñóêóïíî! –

Ìîâèâ, áî çíàòè íå ì³ã, ùî íå âñ³õ éîìó òðåáà áëàãàòè, –

Çãëÿíüòåñü!” Ïî÷óâ éîãî ëó÷íèê ÿñíèé, òà ñòð³ëó ïîâåðíóòè,

Õî÷ ³ ðîç÷óëèâñü, íå ì³ã. Ò³ëüêè âêëàâ þíàêà íåçíà÷íîþ

820

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì