Львів. Leopolis. Lwow. Lemberg. Genius Loci

Подождите немного. Документ загружается.

#

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

ñÿ. ×è ä³éñíî òîé ñàìèé êíÿçü âçÿâ öüîãî çâ³ðà

çà åìáëåìó, ÷è öå ï³äõîäèëî ì³ñòó, äî òèõ ï³ð íå

óñëàâëåíîìó ñèìâîëîì, íå íàñì³ëþþñÿ ñòâåðä-

æóâàòè. Á³ëüø â³ðîã³äíèì ÿ ââàæàâ áè (öþ äóì-

êó) âèíàõîäîì íàñòóïíèõ ñòîë³òü, êîëè ñòàëî

çâè÷àºì ãëóìèòèñÿ íàâ³òü ç õðèñòèÿíñüêèõ ³ìåí

àáî ñòâîðþâàòè ç íåâ³äîìîãî õèìåðè.

Äî ñèõ ï³ð ÿ ãîâîðèâ ïðî ïåðø³ çàðîäêè

ì³ñòà, ÿêå ïîâñòàâàëî â ÷àñè âîºííèõ ëèõîë³òü,

à òåïåð ïðèñòóïàþ äî îïèñó éîãî çðîñòàííÿ ³ ïî-

÷àòêó ³ñòîð³¿; òîãî, ùî º çíà÷íî â³ääàëåíèì â³ä

íàøèõ ÷àñ³â, à òîìó âèäàºòüñÿ òàºìíè÷èì, ÿ òîð-

êíóñÿ ò³ëüêè ñêóïèì ïåðîì. Áî æ, ÿê ãîâîðèòü

ïîåò,

Áî, íà ùî äèâèìîñü ìè â³ääàë³ê, ÷åðåç òîâùó ïîâ³òðÿ,

Òå, ïîêè çðîáèòüñÿ ìåíøèì, ðîçïëèâ÷àñòèì âèäàòèñü

ìóñèòü

² íå÷³òêèì.

ªäèíå, ïðî ùî ìîæó ñêàçàòè áåç æîäíî¿

çàãàäêîâîñò³, ùî Ëüâ³â ïåðåâåðøèâ çðóéíîâàí³

Êè¿â ³ Ãàëè÷.

ßê ò³ëüêè Ëåâ çâ³â Âèñîêèé Çàìîê çã³äíî

ç òîãî÷àñíèìè ïðàâèëàìè ì³ñòîáóäóâàííÿ, òî

â³äðàçó æ ïåðåí³ñ òóäè âñ³ ñâî¿ ñêàðáè, íå ïîêëà-

äàþ÷èñü á³ëüøå àí³ íà Êè¿âñüêó, àí³ íà Ãàëèöü-

êó òâåðäèí³, ç ÿêèõ ïåðøà â³ä ñóñ³äí³õ òàòàð,

à äðóãà â³ä áëèçüêèõ óãð³â áóëà â íåáåçïåö³. Ç òèì

âîëîäàðåì òàêîæ ïðèáóëè äî Ëüâîâà é íàéäî-

ðîãîö³íí³ø³ ñêàðáè, ç³áðàí³ ñòàðàííÿìè ³ äàâ-

íüîþ îùàäí³ñòþ éîãî ïîïåðåäíèê³â, ÿê îò: äî-

ðîãîö³íí³ êëåéíîäè ðóñüêèõ êíÿç³â, ìèòðè ÷è

êîðîíè, îáñèïàí³ ïåðëàìè, êíÿæ³ òðîíè, ïóðïó-

ðîâ³ øàòè, ùåäðî ðîçøèò³ çîëîòîì ³ ïåðëàìè,

é èíø³ êðàñîòè, ÿê³ âøàíîâóâàëèñÿ ÿê ãåðîÿìè,

òàê ³ ïðîñòèì ëþäîì. Ó öèõ æå ñêàðáíèöÿõ çíà-

õîäèëèñÿ òðîôå¿, ùî â³ä ïî÷àòêó ì³ñòà òàòàðè

áóëè âçÿëè ó ïîëÿê³â. Çà ïðèêëàäîì êíÿçÿ ï³øëè

òàêîæ ä³äè÷³ ìåíøèõ íàðîä³â ðàçîì ³ç ñâî¿ìè äî-

ìî÷àäöÿìè, ùîá óíèêíóòè ïîñò³éíèõ âòîðãíåíü

ñê³ô³â, ÿê³ áåçæàë³ñíî âèòîïòóâàëè ¿õ çåìë³.

Ïðèáóòòÿ Êîíñòàíö³¿ äî Ëüâîâà. Äâ³ð Ëå-

âîâ³ çá³ëüøèëà òàêîæ Êîíñòàíö³ÿ, íå ìàòè, ÿê

äåÿêèì ïîìèëêîâî çäàºòüñÿ, à ìà÷óõà, ÿêà ïîðÿä-

í³ñòþ çâè÷à¿â ³ áëàãî÷åñòèâèì æèòòÿì çàñëóæè-

ëà ïîøàíó ïàñåðáà. Ä³éñíî, ÿêùî á âîíà ñàìà

âðîäèëà òàêå çâ³ðÿòêî òà æèâèëà éîãî äèòèíñòâî,

çã³äíî ç ðèìñüêèìè çâè÷àÿìè òà çäîðîâèìè íà-

ñòàíîâàìè, òî öå ëåâåíÿ, òàêå äèêå, ìàòåðèíñü-

êèìè ëàñêàìè ïåðåòâîðèëà á íà ÿãíÿ. Áî æ áàãà-

òî çíà÷èòü çíàéòè â æèòò³ øêîëó ÷åñíîòè, âñìîê-

òàâøè ¿¿ ç ìîëîêîì (ìàòåð³), ïðèçâè÷à¿âøèñü äî

áàãàòñòâ ³ ïî÷åñòåé. Öüîãî â³ä íàðîäæåííÿ áðà-

êóâàëî Ëåâîâ³, ÿêèé ÷åðåç ñâîº ³ìÿ çáåð³ã äî

ê³íöÿ âîéîâíè÷èé ÷è òî (ùî º îäíèì ³ òèì ñà-

ìèì) ëåâÿ÷èé äóõ.

Êîíñòàíö³þ æ íå ìåíøå (Ëåâ) øàíóâàâ,

í³æ äðóãó ìàòè çà ¿¿ âèíÿòêîâó ïîáîæí³ñòü ³ ìè-

ëîñåðäÿ. ¯é, êîëè âîíà ïðèáóëà äî Ëüâîâà, ç ïî-

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

âàãè â³äñòóïèâ ñâ³é êíÿæèé ïàëàö, äå ìåøêàâ ñàì

ïåðåä áóä³âíèöòâîì Çàìêó. Äî ñâÿòèõ ïîêî¿â

Êîíñòàíö³¿ ó âåëèê³é ê³ëüêîñò³ ñõîäèëèñÿ íàòîâ-

ïè íîâîíàâåðíåíèõ, íàâ³òü ãðåöüêîãî îáðÿäó:

àðõ³ìàíäðèòè, ³ãóìåíè, ãîëîâè äóõîâåíñòâà, ìî-

íàøêè. Îäíàê íà ïåðøîìó ì³ñö³ ñåðåä â³äâ³äó-

âà÷³â áóëè ðèìî-êàòîëèêè, ³ â ïåðøó ÷åðãó ïðî-

ïîâ³äíèêè çàêîíó áëàãàííÿ, íàñòàâíèêè ¿¿ ñïîâ³ä³

ç îðäåíó ñâÿòîãî Äîì³í³êà ³ ñâÿòîãî Ôðàíöèñêà,

ïðèñëàí³ íà Ðóñü äëÿ âèêîíàííÿ ñâÿòèõ îáðÿä³â.

Äîâêîëà íèõ ñïðàâä³ þðìèëèñÿ ó íåçë³÷åíí³é

ê³ëüêîñò³ ëþäè îáîõ ñòàòåé, ÿêèõ Êîíñòàíö³ÿ

íàâ³òü (çàáåçïå÷óâàëà) ïðèäàíèì ³ äîìàøí³ìè

ðå÷àìè, äàâàëà íà â³äêóï ³ çâ³ëüíÿëà ïîëîíåíèõ

³ç ñê³ôñüêèõ ïàçóð³â. Ï³ä çàñëîíîì ö³º¿ ãåðî¿÷íî¿

(æ³íêè) âîíè ïî÷àëè âæå òàì áóäóâàòè ñâÿò³ äîá-

ðîä³éí³ äîìè, à ñîá³ ãí³çäà, ùî íå çàáîðîíÿëîñÿ

Ëåâîì ÷åðåç éîãî çàéíÿò³ñòü ðîçáóäîâîþ ì³ñòà.

Îáðàç ×åíñòîõîâñüêèé. Ó öåé æå ÷àñ äî

Ëüâîâà áóëî ïåðåíåñåíî îáðàç Áîãîðîäèö³ Ä³âè

Ìàð³¿, ùî äî öüîãî ÷àñó ñëàâèâñÿ ÷óäåñàìè íà

ßñí³é ãîð³. Â³ðó â öå ìåí³ íàäèõíóëà êíèãà, íà-

ïèñàíà ñëîâÿíñüêîþ ðóêîþ, ÿêó ÿ êîëèñü ïîçè-

÷èâ ó ³ºðîìîíàõà. Ï³øëà âîíà ìåí³ äîñèòü òÿæ-

êî ÷åðåç êóïó àðõà¿çì³â ³ ñêîðî÷åíèõ çàïèñ³â, äå

îäíà ë³òåðà º ñëîâîì; îäíàê ïðî÷èòàâøè òà äåùî

çðîçóì³âøè, ïåðåäàþ öå íà çäîðîâèé ðîçñóä ÷è-

òà÷³â. Ó ö³é êíèç³ ðîçïîâ³äàºòüñÿ, ùî ïåðø³ ³ñòî-

ðèêè æèëè ç ïëàòí³ çà ùîäåííó ðîáîòó. Íàâ³òü

áóäó÷è çàìîæíèìè, íå çâàëþâàëè íà ñâî¿õ

ï³äðó÷íèõ ðîáîòó, ïðèêëàäîì ÷îãî º â÷èòåëü

íàðîä³â, ÿêèé ñàì âèãîòîâëÿâ øê³ðÿí³ ïîêðèâà-

ëà äëÿ Êóù³â, ùîá íå áóòè òÿãàðåì äëÿ èíøèõ,

íàñòàâëÿþ÷è ñëîâîì ³ ä³ëîì ñâî¿õ ïîñë³äîâíèê³â,

ùîá íå äàðåìíî ¿ëè ÷óæèé õë³á. Ç íèì õ³áà ìîæ-

íà ïîñòàâèòè ïîðÿä ñâÿòîãî Ëóêó, ÿêèé âèäîáó-

âàâ ñîá³ ïðîæèòîê, ìàëþþ÷è ïðåêðàñí³ îáðàçè.

Ïðî íüîãî ãîâîðèòüñÿ òàê: Ï³ñëÿ òîãî, ÿê Õðè-

ñòîñ áóâ âîçíåñåíèé íà íåáî, â³í (Ëóêà - ïðèì.

ïåð.) çàëèøèâñÿ ï³ä ïîêðîâèòåëüñòâîì Ìàð³¿,

ñïîãëÿäàþ÷è ÷àñòî ¿¿ áîæåñòâåííèé îáðàç. Ïåðø,

í³æ âäðóãå ïîñòàòè ïåðåä Õðèñòîì, ÷îãî ïðàã-

íóâ äóøåþ ³ ñåðöåì, áóäó÷è ïîçáàâëåíèì òàºì-

íè÷îãî Ñëîâà Âò³ëåíîãî, âçÿòîãî ç óñò ñàìî¿ Ä³âè

òà ò³ëüêè ¿é â³äîìîãî, íàêðåñëèâ ïåðîì ðèñè ¿¿

íàäëþäñüêîãî îáðàçó. Îñê³ëüêè íå áóâ ñïðîìîæ-

íèé îñÿãíóòè ìèñòåöòâîì ôîðìó äóø³, òî íàìà-

ëþâàâ (îáðàç) ïåíçëåì íà êèïàðèñîâ³é äîøö³.

Öåé íàéâèäàòí³øèé âèòâ³ð ñâîãî ìèñòåöòâà âè-

êîíàâ äëÿ òîãî, ùîá âãàìóâàòè ðîçëèòó â ñîá³

òóãó ç â³÷íî¿ ïå÷àë³ áëàãîäàòíî¿ Ä³âè, ïðèíàéìí³

óâ³êîâ³÷íèâøè ¿¿ äëÿ íàùàäê³â. Äîäàº, ùî öåé

âèòâ³ð íå äîâ³â äî çàâåðøåííÿ, áî ñëóæåáíèö³

Ãîñïîäà íàøîãî, ÿê ùèò, ÿêèé âïàâ ç íåáåñ, öå

çîáðàæåííÿ ïðèéíÿëè ³ íàñòóïí³ õðèñòèÿíè âøà-

íîâóâàëè (éîãî) ç íàéá³ëüøèìè ïî÷åñòÿìè, à îá-

ðàç, áàãàòî ðîê³â çàõèùåíèé ¿õíüîþ òóðáîòîþ

³ ñâî¿ì ³ìåíåì, ÿê ñåáå ñïî÷àòêó, òàê ³ ï³äîï³÷íèõ

ñâî¿õ ÿê ùèòîì ïðèêðèâàâ, ùîá óíèêíóëè ðóé-

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

íóâàííÿ ªðóñàëèìó, íåíàâèñò³ ³êîíîáîðö³â,

øàëó íåíàâèñíèê³â ïî÷èòàííÿ Ìàð³¿.

Öåé æå îáðàç ïåðåõîäèòü äî Âàñèë³ÿ, êíÿ-

çÿ Êè¿âñüêîãî. Ïîò³ì ùå òîé ïèñàð ãîâîðèòü, ùî

îáðàç ó çàìêîâèõ êàïëèöÿõ äîâãî çáåð³ãàëè ïî-

áîæí³ ïðàâèòåë³ ªëåíà, ªâäîêñ³ÿ, Ïóëüõåð³ÿ, àæ

ïîêè íå ïîïàâ â³í äî ðóê Àííè, ñåñòðè ö³ñàð³â

Âàñèë³ÿ ³ Êîíñòàíòèíà, ÿêó ï³çí³øå áóëî âèäàíî

çàì³æ çà êè¿âñüêîãî êíÿçÿ Âîëîäèìèðà ³ ÿêà ïðè-

íåñëà íà Ðóñü ÷åðåç øëþáíèé çâÿçîê ñâ³òëî õðè-

ñòèÿíñüêî¿ â³ðè. Çàâåçëà òàêîæ ðàçîì ç ïîñàãîì

òîé ÷óäîòâîðíèé îáðàç, çàñâ³ä÷èâøè ïåðåä ñâî¿ì

÷îëîâ³êîì à ïåðåä ïîãàíöÿìè, ³ ïîò³ì ïåðåä ïðà-

âîâ³ðíèìè ñâîº ïî÷èòàííÿ öüîãî ºäèíîãî ñèì-

âîëó îáîðîíè õðèñòèÿíñòâà, â ÷îìó íåìàº ñóìí³-

âó. Çíîâó ñòâåðäæóº òîé ïèñàð, ùî öåé ñâÿòèé

îáðàç á³ëüøå ÿê òðèñòà ðîê³â íàéðåòåëüí³øå çáå-

ð³ãàâñÿ ó ñêàðáíèö³ ðóñüêèõ êíÿç³â, ïîêè íàø

Ëåâ, ïðèãí³÷åíèé ñòàð³ñòþ ³ ñèð³òñüêîþ æóðáîþ,

íå äîçâîëèâ âèñòàâèòè îáðàç äëÿ çàãàëüíîãî îã-

ëÿäó, ùîá öåé íåáåñíèé äàð äëÿ Ðóñ³ íå ä³ñòàâñÿ

ïðèõèëüíèêàì ÷óæî¿ â³ðè òà íå çàáðàâ ç ñîáîþ

ùàñëèâî¿ ðóñüêî¿ äîë³ äëÿ íåíàâèñíèõ íàðîä³â.

Ó öåé æå ÷àñ ñàìå ç öüîãî ïåðâ³ñíîãî òâîðó áóëè

â³äìàëüîâàí³ èíø³ îáðàçè ðóêîþ ãðåêà Ìàíóð³ÿ,

ÿê³ é äîòåïåð çíàõîäÿòüñÿ ó ðóñüêèõ öåðêâàõ.

ßêèì ÷èíîì öåé îáðàç ïîòðàïèâ äî âàñèë³-

ÿí. Áðàòè-âàñèë³ÿíè íå ïåðåñòàâàëè òóðáóâàòè

êíÿçÿ ñóìí³âàìè, á³ëüøå çàáîáîííèìè, í³æ äî-

ðå÷íèìè, äîâîäÿ÷è éîìó, ùî â³í, çìó÷åíèé â³êîì

³ ïðàöåþ, íåâäîâç³ çàëèøèòü îñèðîò³ëèé ä³ì êíÿ-

çÿì Ìàçîâåöüêèì, ñâî¿ì ïðàâäèâèì êðåâíÿêàì

ïî ñåñòð³, âîðîæèì äî ãðåöüêîãî îáðÿäó, à òîìó

ïîâèíåí ñàìå ¿ì (âàñèë³ÿíàì) ïåðåäàòè òîé äàð,

íàéäîðîãîö³íí³øèé ÿê äëÿ Ãðåö³¿, òàê ³ äëÿ Ðóñ³,

òîáòî îáðàç Íåïîðî÷íî¿ Ä³âè é èíø³ êíÿæ³ ñêàð-

áè. Òàêîæ, ùîá çàðàäèòè ñâî¿ì íàùàäêàì ó çáå-

ðåæåíí³ ïðàâ, ùîá ðàçîì ç ðîäèííèìè ñêàðáàìè

íå ïåðåõîäèëà äî ÷óæèõ äîëÿ Ðóñ³, íåîáõ³äíî

îáðàç Ìàð³¿, ÿêà íå ìàº í³÷îãî ñï³ëüíîãî ç ãð³ø-

íèêàìè, â³äîêðåìèòè â³ä ðîäèííî¿ ðóõîìîñò³ òà

íå äîïóñòèòè, ùîá ïåðâ³ñíå çîáðàæåííÿ ëèêó

Ïðå÷èñòî¿ Ä³âè ñïàïëþæóâàëîñÿ íå÷åñòèâèìè

î÷èìà ð³çíîâ³ðö³â, à òèì á³ëüøå, äîòèêîì ðóê

óñ³õ òèõ, õòî øóêàº îï³êè. Òàêèìè íàìîâàìè Ëåâ

áóâ çìóøåíèé äîâ³ðèòè òèì çàêîííèêàì ÷óäîâèé

âèòâ³ð äëÿ çáåð³ãàííÿ ³ âøàíóâàííÿ, à ïîêàçóâàòè

çàïîâ³äàâ ëèøå ðóñèíàì. Òàê ñâ³ä÷èòü òîé äàâí³é

ðóêîïèñ.

Îòæå, çàâäÿêè õèòð³é ïîáîæíîñò³ ìîíàõ³â

îáðàç áóëî âì³ùåíî â çàêàïåëêàõ Îíóôð³¿âñüêî-

ãî ìîíàñòèðÿ. Íå ä³ñòàâñÿ â³í äî ðóê àí³ Áîëåñëà-

âó, ñèíîâ³ Òðîéäåíà, íàñòóïíèêó Ëåâà ïî ñåñòð³,

ÿê ñïàäùèíà, àí³ Êàçèìèðó Âåëèêîìó ï³ñëÿ çàé-

íÿòòÿ Ëüâîâà ÿê çäîáè÷, îñê³ëüêè ïåðøèé áóâ çà-

äîâîëåíèé ï³äïèñàíîþ ä³äè÷÷èíîþ ñâîãî âóéêà

Ëåâà, à äðóãèé, äîòðèìóþ÷èñü óãîäè, çàëèøèâ

íåäîòîðêàíèìè âñ³ öåðêîâí³ ïðåäìåòè.

1382. Îáðàç, ïåðåäàíèé âàñèë³ÿíàì, ïåðå-

íîñèòüñÿ äî ×åíñòîõîâè. Îäíàê ï³çí³øå öåé îá-

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

ðàç çàáðàâ ÿê äîäàòîê äî çäîáè÷³ Âëàäèñëàâ

Îïîëüñüêèé, íàì³ñíèê êîðîëÿ Ëþäîâ³êà ó Ïîëü-

ù³. ×è áóëî (îáðàç) ïåðåäàíî ÷åíöÿì çà îá³ò-

íèöåþ, ÷è (âçÿòî) íàéâèùîþ ñèëîþ âëàäè, àëå

1382 ðîêó çàíåñåíî éîãî íà ãîðó ×åíñòîõîâñüêó,

â ÷îìó çàïèñ íå çàëèøàº ñóìí³âó.

Ñïðîñòîâóºòüñÿ ïèñüìîâà ðîçïîâ³äü. Òóò

ó ðóñüêîìó ðóêîïèñ³ îáðèâàºòüñÿ íàâåäåíà âèùå

ðîçïîâ³äü, ùî âèäàºòüñÿ òèì ïðàâäèâ³øîþ, ÷èì

á³ëüøå ïîä³¿ íàáëèæàþòüñÿ äî (÷àñó) çàãàëüíî¿

âïåâíåíîñò³. Áî æ Ëåâ, íàðîäæåíèé ÷åðåç ïÿò-

ñîò ðîê³â ï³ñëÿ ñìåðò³ Êàðëà Âåëèêîãî, àí³ íàøî¿

äîïîìîãè ïðîòè ñàðàöåí³â íå ì³ã éîìó íàäàòè,

àí³ öå çîáðàæåííÿ Ä³âè, ÿê íàãîðîäó ïåðåìîæ-

öåâ³, â³ä íüîãî çàáðàòè, ÿêùî ïðèíàéìí³ ç ³ñòî-

ð³ºþ Ëóê³(í³)àíà ïîð³âíÿâ áè, à ï³ñëÿ çàâåðøåí-

íÿ íàñòóïíèõ ïÿòèñîò ðîê³â ¿¿ ÿêèìñü ÷èíîì çà-

òðèìàâ, êîëè â³ä ñìåðò³ Ëåâà äî ÷àñ³â Âëàäèñëà-

âà, êíÿçÿ Îïîëüñüêîãî, íå çàâåðøèâñÿ é ñòîë³òí³é

(ïåðåá³ã) ðîê³â. Ä³éñíî, õòî áè íà çäîðîâèé ãëóçä

ïîâ³ðèâ, ùî ó òàêèé ìîìåíò ñâÿòèíÿ ó áåëçüê³é

îáîð³ ìàº çàëèøèòèñÿ ó áåçïåö³, áåç æîäíîãî

âøàíóâàííÿ ëþäåé ³ â³éñüêîâîãî çàõèñòó, à ÷è

íå êðàùå ç êíÿæèìè êëåéíîäàìè äî ëüâ³âñüêî¿

òâåðäèí³ ÿêíàéîáåðåæí³øå ïåðåâåçòè ¿¿, ùîá

ç íàéá³ëüøîþ â³ðîþ ðóñèí³â ó Ìàò³ð Áîæó áëèçü-

êî äî ïîøàíè ³ çàâæäè ïåðåä î÷èìà ïåðåáóâàëà

á? Íåâæå áè Êàçèìèð, çàñíîâíèê äâàäöÿòè ñâÿ-

ùåííèõ áóä³âåëü ³ ñïðàâä³ âåëèêèé õðàìîáóä³â-

íè÷èé, õî÷à á öå ºäèíå äèâî õðèñòèÿíñüêîãî ñâ³òó

ç çàáóòèõ çàêóòê³â Áåëçüêîãî çàìêó íå ïåðåí³ñ áè

äî ÿêîãîñü ç õðàì³â, çâåäåíèõ éîãî ñòàðàííÿìè,

³ íå ïîòåðï³â áè á³ëüøå ñâîºþ êîðîë³âñüêîþ ïî-

áîæí³ñòþ óòðèìóâàííÿ éîãî ó ö³é áðóäí³é ìàçàí-

ö³? ßêùî áè òàê ñòàëîñÿ, ñâ³ò çð³âíÿâ áè ñïðàâåä-

ëèâ³ñòü ³ç ñâÿòîòàòñòâîì: îï³êóíêó â³ëüíîãî

íàðîäó çàäîâãî óòðèìóâàëè ó ðóñüê³é âÿçíèö³,

à ÷è íå êðàùå îäíîãîëîñíèì ð³øåííÿì, ïðîãî-

ëîøåíèì âëàñíèìè âóñòàìè, êîðîëåâó Ïîëüù³

[âèçâîëèòè] ç ñàðìàòñüêèõ êàéäàí³â ³ ïåðåíåñòè

íà êîðîë³âñüêèé ïðåñòîë ó â³äïîâ³äíîìó ñâÿòèëè-

ù³ íà Ñàðìàòñüêîìó Êàï³òîë³¿. Îòæå ïîëüñüêèé

íàì³ñíèê âèâ³ç áåçñìåðòíó êîðîëåâó Ïîëüù³ íà

ñàì³ñ³íüêèé Îë³ìï äî öàðñòâà ç³ðîê, çºäíàíîãî

ç íåáîì, ëåãêîãî äëÿ âñòóïó òà ëàã³äíîãî äëÿ

â³äõîäó, äëÿ íàñ ïðèçíà÷åíîãî, à äëÿ ïðèáóëüö³â

ïðèõèëüíîãî, äå âîíà é äîíèí³ ïåðåáóâàº, çâåäå-

íà íà ïðåñòîë ç áåçñîííîþ ñòîðîæåþ, ï³ä ïîäè-

õîì ëåãåíüêîãî â³òåðöÿ. Ó íàéâàæ÷³ ÷àñè äëÿ

êîðîë³âñòâà ÷àñò³øå âèÿâëÿºòüñÿ. Òàê íåùîäàâíî

áóëî çíèùåíî âåëè÷åçí³ çóñèëëÿ ñâåê³â, à ñàìèõ

áåçáîæíèê³â ñêèíóòî ó ïð³ðâó. ² íå áóäå Ëüâ³â

ç ò³ñíèí ñâî¿õ çàçäðèòè Ôàðîñó, ÿêèé ãîðäî âèñî-

÷³º, íå ïåðåñòàþ÷è îñÿþâàòè ã³äí³ ïîâàãè îáøèð-

í³ ïðîñòîðè êîðîë³âñòâà, áî íàâ³òü íà â³äñòàí³

ñëàâà òî¿ âëàäè÷èö³ âåëè÷åçíà, íàäàº âîíà ñâî¿ì

øàíóâàëüíèêàì äîïîìîãó ³ ñêð³çü ïî Ðóñ³ â ò³

ñìóòí³ ÷àñè âèñòóïàº çàõèñòîì äëÿ çíåäîëåíèõ.

Ìåí³, ùî ëåäâå íå çàãèíóâ, æîðñòîêî ïî-

êàðàíîìó, ëåäâå âäàëîñÿ óíèêíóòè äîë³ ìî¿õ

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

ñï³ââ³ò÷èçíèê³â, êîëè âòðåòº ï³ä³éøîâ äî ñâÿùåí-

íèõ ïîðîã³â ÷îòèðíàäöÿòü ðîê³â òîìó ó 1651 ðîö³,

íå áåç ñìàêó äóõîâíîãî òà ãëèáîêîãî âøàíóâàí-

íÿ òàêî¿ âåëè÷³; çîáîâÿçàíèé íå îäíîþ îá³òíè-

öåþ, êîëè èíøîãî æåðòâîïðèíîøåííÿ íå áóëî,

ïðèïàâøè äî ¯¿ í³ã, ñêëàâ ó êîðîòêèé ÷àñ âäÿ÷-

íèé â³ðø, ÿêèé íà êîë³íàõ ï³äí³ñ:

Í³æíå êîõàííÿ çåìë³, ùèðà íåáåñ íàñîëîäà,

Á³ëüøî¿ áóòè íå ìîæå îçäîáè ó Ïîëüñüê³é çåìë³.

Ìàò³ð ñâÿòà, îï³êóíêîþ áóäü ìåí³ â³÷íî,

ß æ áî ï³äëåãëèì òâî¿ì ïðàãíó ëèøèòèñü ïîâ³ê.

Íàðåøò³, äîâãî â³äïðîâàäæóþ÷è íàøó

ãîñòþ âðÿòîâàíó, çíîâó ïîâåðòàþñÿ äîäîìó.

1276. Ëåâ, ÿê âèùå ãîâîðèëîñÿ, çàõîâàâøè

â çàìêó çá³ðêó ð³çíîìàí³òíèõ ðå÷åé, ïîáóäæåíèé

æàãîþ íîâèõ çèñê³â, ï³ñëÿ ñìåðò³ Áîëåñëàâà

Ñòèäëèâîãî íàïàâ íåñïîä³âàíî íà îñèðîò³ëó áåç

âîëîäàðÿ Ïîëüùó, ïåðåéøîâøè ïîñï³øíèì ïî-

õîäîì çàìåðçë³ ð³÷êè, ïîíèùèâøè âîºâîäñòâà

Ëþáë³íñüêå òà Ñàíäîìèðñüêå; ãîòóâàâñÿ (Ëåâ) äî

ïîâåðíåííÿ ç âåëè÷åçíèìè òðîôåÿìè, îäíàê, çà-

õîïëåíèé çíåíàöüêà Áàðçåþ, êàøòåëÿíîì êðàê³â-

ñüêèì, ç ìàëîþ æìåíåþ ïîëÿê³â, ÷åðåç íåï³äãî-

òîâëåí³ñòü â³éñüêà àí³ äî áîþ, àí³ äî çàõîïëåííÿ

ïîëîíåíèõ, áóâ ïåðåìîæåíèé ó ñóòè÷ö³ ³, âòðà-

òèâøè çäîáè÷, ãàíåáíî âò³ê ç ðåøòîþ óö³ë³ëèõ.

Àëå âòå÷à éîãî, ïîä³áíî äî õìàð, ãíàíèõ

ï³âí³÷íî-ñõ³äíèì â³òðîì, ïîòÿãëà çà ñîáîþ íå-

ùàñí³ íàñë³äêè 1280 ðîêó. Áî Ëºøåê ×îðíèé,

ÿêèé ñêîðî ï³ñëÿ Áîëåñëàâà áóâ ï³äíåñåíèé íà

òðîí, ç ÷èñëåííèì â³éñüêîì ê³ííèì ³ ï³øèì

ñïëþíäðóâàâ Ðóñüêèé êðàé á³ëÿ Ëüâîâà âçäîâæ

³ âïîïåðåê, â³ääàþ÷è îêî çà îêî. Òèì ÷àñîì Ëåâ,

ïðèãîëîìøåíèé ïîäâ³éíîþ ïîðàçêîþ, â³äêëàâ

ïîìñòó íà ï³çí³øèé ÷àñ ³ çàéíÿâñÿ ìèðíèìè ñïðà-

âàìè, à ñàìå: äàëüøèì óïîðÿäêóâàííÿì ³ óêð³ï-

ëåííÿì ì³ñòà.

Íà òó ïîðó Âàñèëüêî, ñòðèé Ëåâà, êíÿçü

ñóâîðîãî ñåðöÿ, ÿê òî ÷àñòî òðàïëÿºòüñÿ ó ãðåê³â,

ïðîâ³âøè ìîëîä³ñòü ó íåáà÷åíèõ çëèäíÿõ, íà

ñòàð³ñòü äîáðîâ³ëüíî ïîñòðèãñÿ ó ìîíàõè, âè-

áðàâøè çà æèòëî ïîðîñëó òåðåíîì ïå÷åðó, âè-

äîâáàíó ï³ä ïàãîðáîì íåäàëåêî â³ä ì³ñòà. Á³ëüøå

áóâ ïîä³áíèé äî ôàâíà, í³æ äî ëþäèíè: âåñü êóä-

ëàòèé, ðîç÷óõðàíèé, áðóäíèé, ç íàâèñëèìè áðî-

âàìè òà âóñàìè, ç äîâãîþ é øèðîêîþ áîðîäîþ,

ÿêà ñîðîìÿçëèâî çàêðèâàëà ÷àñòèíè ò³ëà, ÿê âî-

ëîñÿíèé ùèò ÷è âëàñÿíèöÿ.

Ö³ºþ ñâîºþ íàäçâè÷àéíîþ ñóâîð³ñòþ æèò-

òÿ õîò³â â³í, ÿê âèùå ãîâîðèëîñÿ, ñïîêóòóâàòè

òó æàõëèâó ð³çíþ ðîê³â 20 òîìó, ùî ¿¿ â÷èíèâ

ó Ñàíäîìèðñüêîìó çàìêó. Íà éîãî ïîáàæàííÿ

Ëåâ íà ñàì³é âåðõ³âö³ òîãî ïàãîðáà ïîñòàâèâ

õðàì ç áóêîâîãî äåðåâà, à ïîðÿä òàêîæ æèòëî äëÿ

÷åíö³â ³ ñâÿòîìó Þð³þ, ÿêî âîºâîä³ âî¿òåë³â Õðè-

ñòîâèõ, ïðèñâÿòèâ, âèáèðàþ÷è òîãî ðèöàðÿ ïàò-

ðîíîì äëÿ îñîáëèâî âèçíà÷íèõ.

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

1282. Ïî äâîõ ðîêàõ Ëåâ, áàæàþ÷è ïåðå-

ïðîñèòè ò³í³ ñâî¿õ ïðåäê³â, ùî ÷àñîì éîãî òóð-

áóâàëè, ç êîðîë³âñüêèìè òà âîºííèìè ïî÷åñòÿ-

ìè ïåðåí³ñ îñòàíêè áàòüêà ñâîãî Äàíèëà, ÿê³ 15

ðîê³â ïîêî¿ëèñÿ ó Ãàëè÷³, äî Ëüâîâà. Äëÿ á³ëüøî¿

ïèøíîñò³ òîãî îáðÿäó çàïðîøåíî áóëî ñâÿùåí-

íîñëóæèòåë³â ç óñ³º¿ Ðóñ³, áîÿð â âîºâîä, òàêîæ

êíÿçüêè ñîþçíèõ òàòàð ïðèáóëè ç âëàñíèì ïî÷-

òîì. Ñêîðî çàÿñí³â äåíü æàë³áíèé; éøëè ñïî÷àò-

êó æàë³áí³ çàãîíè ç ïðàïîðöÿìè òà ñõèëåíîþ äî-

íèçó çáðîºþ, à ì³æ íèìè ñóðìà÷³ õðèïêèìè çâó-

êàìè íàðàæàëè âóõà; çà íèìè éøëî ê³ëüêà ïàð

êîíåé, íàêðèòèõ âèøèâàíèìè ïîêðèâàëàìè, òóò

æå íåñëè øòàíäàðòè òà çáðîþ, çäîáóòó â íåïðè-

ÿòåëÿ. Äàë³ äîâãîþ ÷åðåäîþ âèñòóïàëè ìîíàõè

â êëîáóêàõ ³ ðóñüê³ öåðêîâíèêè, âáðàí³ â ðÿñè,

ñï³âàþ÷è õîðîì ïîõîâàëüí³ ï³ñíîï³ííÿ; áóëè òà-

êîæ ³ ïëàêàëüíèö³, íàéíÿò³ äëÿ ïðîáóäæåííÿ

ñìóòêó òà ðîçïà÷ó. Âäàðÿþ÷è ñåáå ïî ãîëîâàõ

ïÿñòóêàìè, ñìèêàþ÷è âîëîññÿ, ðîçäðÿïóþ÷è

í³ãòÿìè ùîêè, ñòàðàëèñÿ áëþçí³ðñüêèì ïëà÷åì

âèêëèêàòè æàë³ñòü ³ âèòèñêàëè òàêè ñëüîçè ó ïðî-

ñòîãî ëþäó, à ó ðîçóìí³øèõ âèêëèêàëè ñì³õ. Ïå-

ðåä ñàìèìè íîøàìè íàéøëÿõåòí³ø³ íåñëè äâ³

ìèòðè - êíÿç³âñüêó òà êîðîë³âñüêó, ïåðøà â³ä íà-

ðîäó, à äðóãà õèòð³ñòþ âçÿòà â³ä ïðîëåãàòà íàé-

âèùîãî ïàñòèðÿ. Ïîõîâàëüíèé êàòàôàëê, ïîä³á-

íèé äî òð³óìôàëüíî¿ àðêè, áóâ ïîâí³ñòþ çàêðè-

òèé çíàìåíàìè ïåðåìîã òà íåïðèÿòåëüñüêèìè

òðîôåÿìè. Ï³ñëÿ çàê³í÷åííÿ æàë³áíî¿ ñëóæáè,

â³äïðàâëåíî¿ çà ðóñüêèì çâè÷àºì, áóëî âëàøòî-

âàíî ïîìèíàëüíèé îá³ä, ÷è òðèçíó, äå âèõèëÿëè

äî ï³çíüî¿ íî÷³ çàóïîê³éí³ êåëèõè ³ íå ñêîðî î÷ó-

íÿëèñÿ âðàíö³.

Àâòîð òâîðó Êâ³òó÷à Ðóñü òâåðäèòü, í³áè

Êîíñòàíö³ÿ, âäîâà ïî Äàíèëîâ³, çáóäóâàëà òóò

æ³íî÷èé ìîíàñòèð, äå çãîäîì óïîêî¿ëèñÿ ³ ¿¿ îñ-

òàíêè. Öå íå º ³ñòîðè÷íîþ ïðàâäîþ, áî íàéá³ëüø

ñâ³äîì³ àâòîðè ïîëüñüêî¿ ³ñòîð³¿, à ñåðåä íèõ íàé-

âèçíà÷í³øèé Êðîìåð, çàïåðå÷óþòü öåé ïåðåêàç.

Óñ³ âèðàçíî âèçíàþòü, ùî Êîíñòàíö³ÿ ó Ëüâîâ³

ïîðâàëà ç óñ³ìà ìèðñüêèìè ñïðàâàìè, áî ¿é íà-

áðèäëî çá³ãîâèñüêî ð³çíèõ íàðîä³â, ÿê³ îñåëèëè-

ñÿ ó Ëüâîâ³, ³ ñêîðî â³ä³éøëà äî Ñàíäåöüêîãî

ìîíàñòèðÿ, äå ç äâîìà ñåñòðàìè, Êóí³ãóíäîþ òà

Éîëàíòîþ, áëàãî÷åñòèâî ñê³í÷èëà ïîáîæíå æèò-

òÿ, ç ÷èì ³ ÿ ïîãîäæóþñÿ.

1287. Íàðåøò³ Ëåâ ï³ñëÿ çàâåðøåííÿ ïî-

áîæíèõ ñïðàâ, ÿê óæå çãàäóâàëîñÿ, ùîá ð³âíîö³í-

íîþ ïîìñòîþ âãàìóâàòè ðîçÿòðåíèé ïîðàçêîþ

â³ä ïîëÿê³â äóõ, ïðîäîâæóâàâ òóðáóâàòè òàòàðñü-

êèõ âîæä³â îá³òíèöÿìè íàãîðîä òàê äîâãî, àæ

ïîêè íå ñòÿãíóâ Íàãàÿ ³ Òåëåáóãó, ãîëîâíèõ ðîç-

áèøàê ñòðàøíîãî ³ìåí³. Çì³öíåíèé ¿õí³ìè õèæè-

ìè òà çãîëîäí³ëèìè çàãîíàìè, ö³ëó Ïîëüùó

â íå÷óâàíèé ñïîñ³á òàê ñïóñòîøèâ âîãíåì ³ ìå-

÷åì, ùî ïîëèøèâ ¿¿ ïîòîïëåíó ó âëàñí³é êðîâ³

³ ïîïåë³, áî í³õòî âæå íå áîðîíèâñÿ. Ëºøåê æå,

íå áóäó÷è â ñòàí³ ÷èíèòè îï³ð òàê³é âåëè÷åçí³é

ìîãóòíîñò³, ðàä³â âòå÷³ ³, ïåðåéøîâøè Êàðïàòè,

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

ñõîâàâñÿ ó âåíãð³â. À ìîãóòí³ ïàíè ç ðîäèíàìè

ïåðåä òîþ æàõëèâîþ íàâàëîþ çàõîâàëèñÿ ó ãîðè,

áîëîòà òà íåäîñòóïí³ ì³ñöÿ, â òîé ÷àñ ÿê ñê³ôè

â³ëüíî ãðàáóâàëè ³ áðàëè íåâîëüíèê³â â äåñÿòü

ðàç³â á³ëüøå â³ä ñàìèõ ñåáå, îäíèõ ä³â÷àò ò³ëüêè

ç ñîáîþ âçÿëè 20 òèñÿ÷.

Îñü òàê Ëåâ íåã³äíî ïîìñòèâñÿ ³, íå áîÿ-

÷èñü í³÷îãî ç áîêó ïîëÿê³â, íàìèñëèâ ñêàñóâàòè

â³äòîä³ âîºííèé ñêëàä ³ ñïîñ³á æèòòÿ. Éäó÷è çà

ïåðåñòîðîãîþ ñâî¿õ äóõîâíèõ, çà ïðèêëàäîì

ñòðèéêà âïèñàâñÿ äî ïî÷åòó ñëóã Áîæèõ, îãîëî-

ñèâ â³éíó øëóíêîâ³ òà âñ³ì íåñïîê³éíèì ÷ëåíàì

ò³ëà, âãàìîâóþ÷è ïîæàäëèâ³ñòü ³ çëîáíó õòèâ³ñòü

áåçñîííÿì, ïîñòîì ³ áè÷óâàííÿì çã³äíî ç ïðèé-

íÿòèì â³ä ãðåê³â çâè÷àºì, à çàì³ñòü íàéâèøóêà-

í³øîãî âèíà æèâèâñÿ âî õâàëó Áîãà âèíîãðàä-

íèì ñîêîì ³ êâàñîì. À îñê³ëüêè ï³ä áîëþ÷èìè

óäàðàìè êàí÷óêà ³ äèê³ òâàðèíè íàäàþòüñÿ äî

âãàìóâàííÿ, òî ³ Ëåâ, âèõîâàíèé ó ò³é øêîë³ ïî-

áîæíîñò³, ëàã³äí³øèé ïåðåä ñìåðòþ â³ä ÿãíÿòè,

ñïîê³éíî çàâåðøèâ æèòòÿ.

Ïîãðåá³ííÿ ìàâ ñêðîìíå, áåç æîäíî¿ ïîì-

ïè òà â³éñüêîâîãî ïî÷åòó, ÿê ñàì çàïîâ³äàâ îñ-

òàííüîþ âîëåþ. Âèíåñëè éîãî áðàòè-âàñèë³ÿíè,

ïðèáðàíîãî ó ÷îðíèé ñàâàí, â ðóö³ ìàâ îáðàç Ðîç-

ïÿòòÿ, ïîõîâàíèé áóâ ï³ä ïðîùàëüíèé ïëà÷ ðó-

ñèíîê. À ì³ñöå éîãî ïîõîâàííÿ äîñ³ íåâ³äîìå.

Àëå õòî æ çàáîðîíèòü óâ³÷íèòè äëÿ íàùàäê³â ïà-

ìÿòü ïåðøîçàñíîâíèêà ì³ñòà êîðîòêèì íàäãðîá-

íèì âèñëîâîì?

Çãëÿíüñÿ, î äîáðà ëþäèíî, íà Ëåâîâå ïèøíåº ³ìÿ,

² ïðî÷èòàé íàä Êàðïàòàìè òà íàä Ðèôåºì

Âïèñàíå ðóñüêèì ïåðîì, à ñàðìàòñüêèì ÷îðíèëîì,

Áî æ íå ãîäèòüñÿ áîæåñòâåííå ³ìÿ ÷èòàòè

íà ìàëèõ íàäãðîáêàõ,

Ãîä³ øóêàòè ñë³ä³â éîãî ³ íà ïèëþö³,

Êðîêîì â³éñüêîâèì ïðèáèò³é íà Ìàðñîâ³ì ïîë³.

Ñåðöå ñòóðáîâàíå - ÿê æå ïîðóøèòè êàì³íü,

Ùîá â³äøóêàòè ³ìÿ òîãî, õòî ë³ã òàì íàâ³ê.

Òàê, ÿê Îññà êîëèñü, íåñïðîìîæíà ã³ãàíò³â îñòàíêè

Â ëîíî ïðèéíÿòè ñâîº, çàïàëàëà, ïîä³áíî äî Åòíè,

Òàê ³ òåïåð îïàëèëà á ê³ñòêè íàâ³òü ìåðòâîãî Ëåâà.

Ãîðó ÷è äóõ - îáèäâîõ â³çàíò³éñüêèõ òèòàí³â

Êèíóâ Îë³ìï ãîðäîâèòèõ äî í³ã Âàòèêàíó,

Ïîêè òðè ïàãîðáè ìîíòåàëüòèíñüê³ äëÿ Ëüâîâà

çíàéøëèñÿ,

Í³áè ðóêîþ Þï³òåðà Êàï³òîë³éñüêîãî äàí³ íà Ëåâ³â

íàäãðîáîê.

Âñå ùå ïðó÷àºòüñÿ â³í, ÷àñ îä ÷àñó ï³äíÿòèñÿ ïðàãíå,

Òà àâñîí³éñüêèé Ïåëîð éîìó ïðàâó îáòÿæóº ðóêó,

Ë³âó - Ïàõ³í, à íà íîãè éîìó Ë³ë³áåé íàâàëèâñÿ.

(Îâ³ä³é, Ìåòàìîðôîçè, V, 349-251, ïåð. À. Ñîäîìîðè)

Îòæå, äàðåìíî øóêàòèìåø ïàìÿòíèê Ëåâà

çâè÷àéíèé,

Áî æ íàäçâè÷àéí³ ä³ÿííÿ ùå á³ëüøèì éîãî ñîòâîðèëè

×åðåç çâèòÿãè, ÿêèìè æèòòÿ éîãî ïîâíå.

Ëüâ³â ëèø îäèí - òî ïàìÿòíèê ðóñüêîãî Ëåâà,

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

Ñòâîðåíèé íèì ³ îñâÿ÷åíèé ³ìåíåì âëàñíèì,

Ñòàâ ñïàäêîºìöåì òðîôå¿â âîºííèõ, Ëåâîì çäîáóòèõ

Â³ä âîðîã³â õðèñòèÿíñòâà òà â³ä ïðàâîâ³ðíèõ,

Ùî ó çåìë³ ðîêñîëàíñüê³é íàðîäæåí³ ïåðåáóâàþòü.

Ëüâîâó çàëèøèâ ó ñïàäîê çáðîþ ñâîº¿ Áåëëîíè,

Òàêîæ ³ â³ñòðÿ çàë³çà ñòðàøíå, êâ³òó÷å íà â³ñòð³

òàëàíòó.

Ìîæå ëþäèíà îäíà ó ñâ³ò³ ö³ëîìó ïðîæèòè.

ßê æå ïðîæèòè æèâîìó, êîòðèé æèâèõ ïåðåæèâ?

Ñò³ëüêè ä³òåé çàëèøèâ, ñê³ëüêè ìàâ ãðîìàäÿí,

Ìåðòâèé ïîìåðòè íå ìîæå.

Äîáðà ëþäèíî, ï³çíàé æå ³ç ïàçóð³â èíøîãî ëåâà,

Íàøîãî æ Ëåâà ëèøå ç ì³ñòà éîãî òè

ï³çíàé.

ËÜÂ²Â Í²ÌÅÖÜÊÈÉ

Êîëèñü Àëåêñàíäðó áóëî ñêàçàíî ñê³ôàìè,

ùî ìåðòâèé ëåâ ñòàº çäîáè÷÷þ íàéì³çåðí³øèõ

òâàðèí, à (òåïåð öå) âò³ëèâ íàø Ëåâ. Ï³ñëÿ ñìåðò³

éîãî ëèòâèíè ç ìàçóðàìè ó âåëèê³é ê³ëüêîñò³

ïîíà¿õàëè íà Ðóñü, ³ îáîº ñòâåðäæóâàëè, ùî

(âîíà) íàëåæèòü ¿ì çã³äíî ç ðîäèííèì ïðàâîì.

Áî æ äâ³ ð³äí³ ñåñòðè Ëåâà ïîðîäèëè ïîòîìñòâî

êíÿæèì ñèíàì: Àãàô³ÿ Ëþáàðòîâ³ Ãåäèì³íà,

à Ìàð³ÿ Òðîéäåíîâ³ Çåìîâ³òà, ÿêèì ï³ñëÿ áåçä³ò-

íîãî âóéêà íàëåæàëè ðóñüê³ âîëîä³ííÿ. ² íåâäîâç³

ïîò³ì ëèòâèíè çàéíÿëè áåç òðóäíîù³â Âîëèíü àæ

ïî Äí³ïðî, ìàçóðè Ïîä³ëëÿ ³ Ïîêóòòÿ Ï³äêàð-

ïàòñüê³. Ëüâ³â æå õîðîáðî îáîðîíÿâñÿ ñï³ëüíè-

êàìè Ëåâà - òàòàðàìè, ñàðàöåíàìè, â³ðìåíàìè

é èíøèìè ïðèá³÷íèêàìè êíÿçÿ, çàêðèâøè áðàìè

ïåðåä ÷óæèìè âîëîäàðÿìè, â³äêðèâøè ¿õ ëèøå

ï³ñëÿ óãîäè, óêëàäåíî¿ 1327 ð.: ùîá Áîëåñëàâ,

âçÿâøè ñîá³ òèòóë êíÿçÿ Ðóñüêîãî, äîçâîëèâ ì³ñü-

êîìó ëþäó æèòè ö³ëîìó òà íåóøêîäæåíîìó çà

ñâî¿ìè ïðàâàìè òà çâè÷àÿìè, ùîá â³ä êíÿæèõ

êëåéíîä³â, ÿê â³ä ñâÿòèíü, ñòðèìàâ áè ñâî¿ ðóêè

òà í³÷îãî á ó ãðîìàä³ áåç ñï³ëüíî¿ ðàäè íå ÷èíèâ.

Çâîðóøåíèé òàêèìè ïðîïîçèö³ÿìè, Áîëåñ-

ëàâ ïðèéíÿâ Ëüâ³â, äå ó òèì÷àñîâîìó êíÿæ³íí³

ïðîâ³â ê³ëüêà ðîê³â ó äîñòàòêàõ ³ âò³õàõ. Çà÷àðî-

âàíèé ïîê³ðëèâîþ ëþáÿçí³ñòþ î÷åé, ïðèòàìàí-

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

íîþ ðóñüêèì ä³â÷àòàì, à ïîò³ì, íå ìàþ÷è çìîãè

ñòðèìàòè ñâîþ õòèâ³ñòü â³ä ¿õ ïðèíàä, â³ääàâñÿ

÷àðàì ³ ïîñòóïëèâîñò³ æ³íî÷³é, òàê ùî éîãî

ñëóøíî íàçâàëè ÷îëîâ³êîì óñ³õ æ³íîê. Öèì óñ³ì

ðóñèíè, íàðîäæåí³ äëÿ çáðî¿, íåõòóâàëè, ââàæà-

þ÷è ãàíåáíèì, à ñåáå íàáàãàòî âèùèìè, ³ ÿâíî

çíåâàæàëè áåçáîæíîãî ïàíà.

1338. Îäíàê äîâøå áóëè á òåðï³ëè éîãî

ðîçáåùåí³ñòü, íåøê³äëèâó äëÿ ÷îëîâ³ê³â, ÿêùî á

Áîëåñëàâ íå ïî÷àâ (â³äêðèòî) çàéìàòèñÿ ðîçïóñ-

òîþ ç æ³íêàìè ³ äàâ âîëþ ïðèñòðàñòÿì, ÿê³ ðóé-

íóâàëè ÷óæ³ øëþáè, òà äðàòóâàòè ïðîñòèé íà-

ðîä ïîäàòêàìè.

1339. Ñìåðòü Áîëåñëàâà. Ó òîé ÷àñ íàðåøò³

ðóñüê³ áîÿðè ïîêàðàëè ïîäâ³éíó êíÿæó õ³òü îò-

ðóòîþ.

Ïðàâë³ííÿ Êàçèìèðà. Ñìåðòü Áîëåñëàâà

â³äêðèëà Êàçèìèðîâ³ Âåëèêîìó íàä³éíó âëàäó

íàä Ðóññþ, ÿêà çàëèøèëàñÿ áåç ïðàâèòåëÿ. Â³í

ñï³øíî, à òîìó çíåíàöüêà, ïðèëåò³âøè ç ïîëüñü-

êèìè îðëàìè, ñõèëèâ íà ñâ³é á³ê íåñïîä³âàíèì

áðÿçêàííÿì çáðî¿ ðóñüêèõ áîÿð, ÿê³ ðàäèëèñü ïðî

íàñòóïíèêà òà äàðåìíî âæå øóêàëè âîëîäàðÿ ÷ó-

æîãî. ² Ëüâ³â òàêîæ ï³ñëÿ ìåíøèõ âîëîäàð³â îõî-

÷å âøàíóâàâ ïîëüñüêå áåðëî, ïåðåñâ³ä÷èâøèñü,

ùî âåëèêà ïðèõèëüí³ñòü Êàçèìèðà òà áàãàòî

èíøèõ êîðîë³âñüêèõ ÷åñíîò, í³êîëè íå áà÷åíèõ

ó êíÿæàò, º âåëèêèì ùàñòÿì, äîáðîâ³ëüíî ñõè-

ëèâ ïåðåä íèìè áåç ïîñòð³ë³â ïåðåìîæåíó ãîëî-

âó. Çà ãîëîâîþ íàðîäó ëåãêî ï³øëè é èíø³ ÷ëåíè,

íàçâàí³ âæå âèùå ìíîþ äîñèòü äîêëàäíî, ³ ÿ íå

õî÷ó ïîâòîðþâàòèñÿ.

Ñïàëåííÿ Ëüâîâà Êàçèìèðîì. Àëå êîëè

Êàçèìèð äîâ³äàâñÿ, ùî ïðîâ³íö³ÿ, ùîéíî çäîáó-

òà, îñîáëèâî áåçæàë³ñíî òà âïåðòî ñòàâèëàñÿ äî

ïîëÿê³â ³ç-çà ÷óæîãî îáðÿäó ³ í³êîëè íå ïîòåð-

ïèòü ðèìñüêîãî ïàíóâàííÿ ³ ïðîòèâèòüñÿ éîìó,

òî, àáè íàçàâæäè óòðèìóâàòè ¿¿ ó ïîñëóõó, âæèâ

ð³çíîìàí³òíèõ çàñîá³â äëÿ ï³äêîðåííÿ äóõó ðó-

ñèí³â. Âåðõ³âêó öüîãî íàðîäó ïðèéíÿâ äî øëÿ-

õåòñüêîãî ñòàíó, â³éñüêîâèõ ïðèáðàâ ï³ä ñâî¿

õîðóãâè, ñåëÿí óâ³ëüíèâ â³ä ïàíùèíè, à ì³ùàí

â³ä ïîäåííî¿ ðîáîòè ³ ñõèçìó, ÿêî¿ áîÿëèñÿ íàé-

á³ëüøå, ïóñòèâ íà ñàìîò³ê, à Ëüâ³â, ïîáà÷èâøè

îáèäâà éîãî çàìêè, ùîá ìåøêàíö³ íå íàñì³ëè-

ëèñü ¿õ íàä³éí³ñòü (ïîðóøèòè) ðîçá³éíèöòâîì,

â³äñ³ê áåçìåæíèì âîãíåì (àáè áóíò³âí³ ìåøêàíö³

íå ñì³ëè áóíòóâàòè). Ïðîòå, ïîáà÷èâøè, ùî ìåø-

êàíö³ íå õîò³ëè çàëèøàòè çãàðèù çàìê³â ³ ö³º¿

ãîðè ð³äê³ñíî¿ íåïðèñòóïíîñò³, ÿêà ºäèíà â Ñàð-

ìàò³¿ ïåðøîìó-ë³ïøîìó íà¿çíèêîâ³ áóëà âèñòàâ-

ëåíà íà çäîáè÷, ç êîðîë³âñüêèì çàäóìîì ðîç-

ïî÷àâøè êîðîë³âñüêó ñïðàâó, íàäóìàâ íà ðó¿íàõ

äàâíüîãî ì³ñòà ïîáóäóâàòè íîâå.

1342. ² íåâäîâç³, í³áè áàâëÿ÷èñü, íà ïî-

âåðõí³ ãîðè, ùî ñïðàâä³ ñÿãàëà õìàð, ïî âñ³é ¿¿

äîâæèí³ ç êàìåíþ çáóäóâàâ çàìîê, ïîä³áíèé

(ôîðìîþ) äî ñï³âó÷î¿ ëþòí³, âóæ÷èé ôàñàä ÿêîãî

ï³äíîñèòüñÿ íàä ì³ñòîì, à â ñåðåäí³é ÷àñòèí³ çíà-

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

$

õîäÿòüñÿ á³ëüø îáøèðí³ ïðèì³ùåííÿ ³ ñïàëüí³,

äå êîëèñü æèëè êîðîë³.

1345. Äâà ðîêè ïî òîìó Êàçèìèð, ïîãîäèâ-

øèñü íà ïðîõàííÿ ëþäó, ùî ìåøêàâ ó áëèæí³é

äîëèí³ ó âåëèê³é ê³ëüêîñò³ ³ æàë³âñÿ, ùî äîìè ¿õ

âèñòàâëåí³ äëÿ íåïðèÿòåëüñüêèõ íàïàä³â, ïîëþá-

ëÿþ÷è âåëèê³ ñïðàâè, îïåðåçàâ òó íèçèíó, îòî-

÷åíó ïàãîðáàìè, êàìÿíèì ìóðîì, çì³öíèâ ÷èñ-

ëåííèìè áàøòàìè. Ôîðòåöÿ, ñàìîþ ñâîºþ ñóòòþ

ïðèñòîñîâàíà äî äóõó òîãî÷àñíèõ ïîä³é, áóëà

äîñèòü (ì³öíîþ) ïðîòè ãðàíè÷íèõ íàïàä³â ³ íàé-

ïåðøîþ ì³æ ðóñüêèõ çàìê³â. Òîìó øâèäêî ïî-

÷àëà ðîçðîñòàòèñÿ, íàïîâíåíà âîäíî÷àñ ÷åëÿä-

íèêàìè, íàâ³òü ïðèáóëèìè ÷óæèìè êóïöÿìè çàä-

ëÿ âèã³äíîñò³ ì³ñöÿ, ÿê áåçïå÷íîãî ïðèòóëêó. Öå

òåæ øâèäêî ïðèéøëî íà äóìêó Êàçèìèðîâ³, ÿêèé

ìèñëèâ ñîá³, ùî öÿ éîãî óëþáëåíèöÿ (ôîðòåöÿ)

â î÷àõ ñóïåðíèê³â ïðåêðàñíà òà ïðèâàáëþº äî

ñåáå ðóêè çàãàðáíèê³â. Äëÿ òîãî, ùîá çâ³ëüíè-

òèñÿ â³ä óñ³ëÿêî¿ áîÿçí³ òà â³äíÿòè íàä³þ ó çàçä-

ð³ñíèõ ñóñ³ä³â íà ïàíóâàííÿ íàä ì³ñòîì, âïðîâà-

äèâ äî ôîðòåö³ çàëîãó ç çàñëóæåíèõ í³ìö³â, ùî

âîðîãóâàëè ì³æ ñîáîþ; êàæóòü, ùî ¿õ áóëî òè-

ñÿ÷ äâ³ñò³. Çàëîãà ³ ï³ä ÷àñ ìèðó, ³ ï³ä ÷àñ â³éíè

çàâæäè áóëà â³ðíîþ òà ì³öíîþ. Ùå äàâíî Òà-

öèò ó Ðèìñüê³é ³ñòîð³¿

çàñâ³ä÷èâ, ùî ñåðåä ñìåðò-

íèõ íåìàº í³êîãî, âèùîãî çà í³ìö³â ó çáðî¿

³ â³ðíîñò³; à Êàçèìèð, ïî÷óâøè öå, ïîâí³ñòþ äî-

â³ðèâñÿ â³éñüêîâ³é ñëàâ³, à íàéá³ëüøå âèòðèìà-

íîñò³ í³ìö³â. Ò³ëüêè ¿ì áóëî äîðó÷åíî îõîðîíó

éîãî âëàñíî¿ îñîáè, ãàðí³çîíó òà íàéá³ëüøèõ

ì³ñò, ùî ïåðåä íèì ðîáèâ ³ Ëºøåê ×îðíèé, çà

ñâ³ä÷åííÿì Êðîìåðà, ÿêèé çà â³ðí³ñòü, âèêàçàíó

éîìó äî îñòàòêó ïðîòè Êîíðàäà, êíÿçÿ Ìàçîâåö-

êîãî, ò³ëüêè í³ìöÿì äîâ³ðèâ óðÿä ì³ñòà Êðàêî-

âà, à ïåðåéíÿâøè â³ä íèõ ¿õ âáðàííÿ ³ çâè÷à¿, íàä-

çâè÷àéíî ¿õ øàíóâàâ. Ïðî Êàçèìèðà æ òîé ñà-

ìèé ë³òîïèñåöü ãîâîðèòü äàë³, âëàñí³ ñëîâà ÿêî-

ãî, íà ï³äòâåðäæåííÿ ìîº¿ îïîâ³ä³, îõî÷å äîëó-

÷àþ: Êîëè Ïîëüùó ³ Ðóñü, ÷àñòêîâî çíèùåíó

ìîðîì, ïîáà÷èâ, ìåíøå áëàãîóñòðîºíó ÷åðåç ïî-

ïåðåäí³ â³éíè òà ìåíøå çàñåëåíó, ëþäÿì í³ìåöü-

êî¿ íàö³¿, ÿê³ ïðèéøëè ÷è íàñèëüíî, ÷è äîáðî-

â³ëüíî, ïîðîçäàâàâ çåìë³, ÿêèõ íåìàëî íà Ïðè-

êàðïàòò³ òà â êðàþ, ãðàíè÷íîìó ç óãîðöÿìè; ³ñíó-

þòü âîíè íà Ðóñ³ äî ñüîãîäí³øíüîãî äíÿ, óæèâà-

þ÷è ìîâó á³ëüø ãðóáó òà ïîä³áíó äî òî¿, ÿêó

ñêð³çü óæèâàþòü ó Ñ³ëåç³¿ òà Ïðóñ³¿; ¿õ ñòàðàí-

íÿì ³ ïðàöåþ Ïîëüùà ïî÷àëà çàñåëÿòèñÿ ³ çàáó-

äîâóâàòèñÿ ñåëàìè òà ì³ñòå÷êàìè; áî æ âîíè

á³ëüø ñòðèìàí³ é óâàæí³ø³ â³ä ïîëÿê³â ùîäî óï-

ðàâë³ííÿ ³ çáåðåæåííÿ êðàþ ³ æèâóòü âèã³äí³øå;

òàê ùî ³ òåïåð ëåãêî ïîáà÷èòè òèì, õòî ïîäîðî-

æóº ïî ñåëàõ ³ ì³ñòå÷êàõ, äå æèâóòü âîíè, à äå

ïîëÿêè, ³ áà÷èìî, ùî ìóðè çàíåïàäàþòü ó äåÿ-

êèõ ì³ñòå÷êàõ, íèìè çáóäîâàíèõ, ÿê ñâ³ä÷àòü ñàì³

íàçâè, êîëè æèâóòü ³ óðÿäóþòü ïîëÿêè. Áóâ òà-

êîæ Êàçèìèð ïðèõèëüí³øèì äëÿ òèõ í³ìö³â, ÿê

òåæ ³ äëÿ èíøèõ ì³ùàí ³ ñåëÿí, ³ íå äîïóñêàâ

íàâ³òü, ùîá ¿õ éîãî íàì³ñíèêè, àáî íàâ³òü ñàì³