Львів. Leopolis. Lwow. Lemberg. Genius Loci
Подождите немного. Документ загружается.
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
...Ëüâ³â... ëåæèòü ó òàêîìó ì³ñö³, íåíà÷å öå
àëüòàíà ïîñåðåä ðàþ. Äóæå ãàðí³ îêîëèö³... ßê
ò³ëüêè òðîõè ïåðåéòè ÷åðåç ïîð³ã, íàòðàïèø íà
ñò³ëüêè äèâîâèæíèõ ðå÷åé, ùî äå³íäå òðåáà áóëî
á ïîäîðîæóâàòè ñòî ìèëü, ùîá òàêå ïîáà÷èòè. Òóò
øèðîê³ ïîëÿ, ãîðè ³ äîëèíè, ïàãîðáè ³ âåðõè, ÷à-
ãàðíèêè é ë³ñ. ³äðàçó çà ì³ñüêîþ áðàìîþ âñå öå
íå ò³ëüêè ìîæíà îãëÿäàòè, àëå é äîñÿãòè ðóêàìè.
Íå çíàþ ì³ñòà ó âñüîìó êîðîë³âñòâ³, ÿêå áóëî á
áàãàòøå íà ñàäêè. Òóò ðîñòóòü ãîð³õè ³ ñëèâè, ðîç-
ì³ðîì ç êóðÿ÷å ÿéöå. ¯õ ïàêóþòü ó âåëèê³ áî÷êè ³
âèâîçÿòü àæ äî Ìîñêâè. Âèíîãðàä ç òóòåøí³õ
ñàä³â íå ò³ëüêè íîñÿòü êîøèêàìè íà ðèíîê, àëå é
ðîáëÿòü âèíî äî ïîãðåá³â ïî 50-60 áî÷îê ç îäíî-
ãî ïðåñà. Çàâäÿêè óì³ííþ ³ ïèëüíîñò³ âèíîðîá³â
¿õíº âèíî ì³öí³º ç ðîêó â ð³ê, òàê ùî äåÿê³ âèíà
ïðèéìàþòü çà ïðèâåçåí³, à íå ì³ñöåâ³... Êèïàðèñè
³ ðîçìàðèí òóò ïîáà÷èø íå ò³ëüêè â âàçîíàõ, àëå
é íà ä³ëÿíêàõ. Ãàðí³ êàøòàíè, äèí³, àðòèøîêè òà
äåÿê³ èíø³ ³íîçåìí³ ðîñëèíè òóò íå äèâèíà. ² âîíè
íå ëèøå êâ³òóþòü, àëå é äàþòü ïëîäè... Çàïàøí³
íàã³äêè, íàéêðàù³ ô³àëêè òà èíø³ ñâ³æ³ êâ³òè ìîæ-
íà çíàéòè òóò â áóäü-ÿêèé ÷àñ ö³ëèé ð³ê. ² ãîðîäè
âîíè ìàþòü íå ò³ëüêè äëÿ ïîæèòêó, àëå é äëÿ çà-
áàâè ó ãîðîäàõ º ãàðí³ àëüòàíêè, ñòàâêè, íàâ³òü
ìàéäàí÷èêè äëÿ êåãë³â.
...Âñÿ õóäîáà, ùî ¿¿ æåíóòü ç Ïîä³ëëÿ ³ Ìîë-
äà⳿ äî ²òà볿, ïðîõîäèòü ÷åðåç öå ì³ñòî. À òó-
òåøí³õ ùóïàê³â ¿äÿòü ³ ó ³äí³, õî÷ òàì ³ ïðîò³êàº
ï³ä ñåìè ìîñòàìè áàãàòèé íà ðèáó Äóíàé.
ß îá¿õàâ ï³â-Åâðîïè, ïîáóâàâ ó íàéñëàâí³-
øèõ ì³ñòàõ ñâ³òó, àëå â æîäíîìó íå áà÷èâ ñò³ëüêè
õë³áà, ÿê òóò ùîäíÿ ïðèíîñÿòü íà ðèíîê, ³ ìàéæå
êîæíèé ÷óæèíåöü çíàéäå òàêå ïå÷èâî, ÿê ó ñâî¿é
êðà¿í³, õë³á, ñòðóöë³, ò³ñòå÷êà, ÷è ÿê ùå ¿õ íà-
çâàòè. Òóò âåëè÷åçíà ê³ëüê³ñòü ïèâà ³ ìåäó, íå
ò³ëüêè ì³ñöåâîãî, àëå é ïðèâåçåíîãî. À âèíî ¿ì
ïðèâîçÿòü òàêîæ ç Ìîëäà⳿, Óãîðùèíè, Ãðåö³¿.
²íêîëè íà ðèíêó ìîæíà ïîáà÷èòè â ñòîñàõ á³ëüøå
òèñÿ÷³ áî÷îê âèíà òàì éîãî ñêëàä.
Ó öüîìó ì³ñò³, ÿê ³ ó Âåíåö³¿, ñòàëî çâè÷íèì
çóñòð³÷àòè íà ðèíêó ëþäåé ç óñ³õ êðà¿í ñâ³òó â
ñâî¿õ îäÿãàõ: óãîðö³â ó ¿õí³õ ìàëèõ ìàãåðêàõ, êî-
çàê³â ó âåëèêèõ êó÷ìàõ, ðîñ³ÿí ó á³ëèõ øàïêàõ,
òóðê³â ó á³ëèõ ÷àëìàõ. Ö³ âñ³ ó äîâãîìó îäÿãó, à
í³ìö³, ³òàë³éö³, ³ñïàíö³ ó êîðîòêîìó. Êîæåí,
ÿêîþ á ìîâîþ â³í íå ãîâîðèâ, çíàéäå òóò ³ ñâîþ
ìîâó. ̳ñòî â³ääàëåíå ïîíàä ñòî ìèëü â³ä ìîðÿ.
Àëå êîëè ïîáà÷èø, ÿê íà ðèíêó ïðè áî÷êàõ ìàë-
ìà糿 âèðóº íàòîâï êð³òÿí, òóðê³â, ãðåê³â, ³òàë³éö³â,
çîäÿãíåíèõ ùå ïî êîðàáåëüíîìó, âèäàºòüñÿ íåíà-
÷å òóò ïîðò â³äðàçó çà áðàìîþ ì³ñòà.
Ùîòèæíÿ áóâຠòðè òîðãîâåëüíèõ äí³ ïî
ñåðåäàõ, ïÿòíèöÿõ, íåä³ëÿõ... Àëå òîðã òóò ùîäíÿ,
áî ùîäåííî ïðèáóâàþòü êðàìàð³ ç óñ³º¿ Ðóñ³,
Ïîä³ëëÿ, ç Ìîëäà⳿ ³ Âîëîùèíè. Îòæå ùîäíÿ
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
çíàéäåø òóò ð³çí³ òîâàðè, ÿê³ ò³ëüêè ìîæíà ïðè-
äóìàòè. ª òàêîæ ð³çíîìàí³òí³ äîáð³ ðåì³ñíèêè,
íàâ³òü äðóêàðíÿ. ² õ³áà íå êîæíîìó â³äîìî, ÿê áà-
ãàòî êðàìíèöü ó Ïðóñ³¿, ѳëå糿, íå êàæó÷è ïðî âñþ
Ïîëüùó, òóòåøí³ â³ðìåíè çàïîâíþþòü ñâî¿ìè òî-
âàðàìè...
...Ñâîþ íàçâó ì³ñòî ìຠâ³ä ãîðè, ï³ä ÿêîþ
âîíî ëåæèòü... Íåäàëåêî â³ä ëåâîâî¿ ÿñêèí³, íà
â³ääàë³ ïîñòð³ëó, º ùå îäíà ãàðíà ãîðà. Íà ö³é ãîð³
êíÿçü Ëåâ íàäóìàâ ñïîðóäèòè çàìîê ³ òàì âñòà-
íîâèòè ñâîº âëàäàðþâàííÿ. ² ñïðàâä³, öå íå ò³ëüêè
ãàðíà ãîðà, àëå é ÷óäî ñâ³òó. À ó òîé ÷àñ âîíà áóëà
ùå á³ëüøèì ÷óäîì, ïîêè ¿é íå çíÿëè âåðøèíó.
Ãîðà âèñî÷èòü ïîñåðåä â³ëüíîãî ïðîñòîðó, ¿¿ ç óñ³õ
áîê³â äàëåêî âèäíî. Ç ñòîðîíè Ëþáë³íà âîíà ïî-
ì³òíà ùå ïåðåä Áåëçîì, â³ääàëåíèì ïîíàä 10 ìèëü.
Ïîêè íå áóëî çáóäîâàíî çàìîê íà ãîð³, âîíà ìàëà
âèãëÿä çð³çàíî¿ ï³ðàì³äè, ³ çä³éìàëàñÿ íà÷å ãîðà
ѳíàé ïîñåðåä ïóñòåë³. À òåïåð âîíà âèãëÿäàº, ÿê
í³áè ¿é çíÿëè êàïåëþõ ³ çàì³íèëè êîðîíîþ, ÿê öå
âèäíî íà ìàëþíêó ïîðó÷... Õî÷ òåïåð çàìîê âè-
ãëÿäຠçëå, âñå æ âèäíî, ùî êíÿçü Ëåâ ñïîðóäèâ
éîãî ç âåëèêîþ ïèëüí³ñòþ ³ âåëèêèì íàêëàäîì
êîøò³â. ³í ìàâ ñâ³é äâ³ð ëèøå òàì.
Çàìîê çàéìຠâåñü âåðõ ãîðè... Äîðîãà òóäè,
âèêóâàíà â ñêåë³... âõîäèòü ç ï³âäåííîãî áîêó íà
äîâãó ³ äîñèòü øèðîêó ð³âíèíó... Òàì íåìà æîä-
íî¿ áóäîâè, ëèøå çàìêîâ³ ìóðè. Ò³ëüêè ë³âîðó÷,
ç çàõîäó, ñòî¿òü íà êðàþ äåðåâÿíèé öåéõãàóç ïî-
çíà÷åíèé ¹ 2. À ïðàâîðó÷ â³ä áðàìè ãëèáîêèé
ð³â ó òâåðäîìó êàìåí³. Ïîíàä íèì çâåäåíèé ì³ñò
äî êíÿæîãî ïàëàöó, ÿêèé ñòî¿òü, ïîêðèòèé ´îíòà-
ìè, íåíà÷å âåëèêèé áóäèíîê ïîñåðåä çàìêó ³ çºä-
íóºòüñÿ ç îáîõ ñòîð³í ç ìóðàìè. Ó öüîìó áóäèíêó
º ÷óäîâ³ çàëè, ê³ìíàòè òà èíø³ ïðèì³ùåííÿ óñÿ-
êîãî âèäó. Çâåðõó âåëèêà êàïëèöÿ, ïðèêðàøåíà
íà ðóñüêèé ñïîñ³á, ó ÿê³é ìîëèâñÿ êíÿçü. Ëèøå çà
íåþ, ç ñòîðîíè ì³ñòà, º êàïëè÷êà ç êàòîëèöüêèì
â³âòàðåì. Îáèäâ³ çàðàç ïóñò³.
Âñ³ äâåð³, áðàìè, äîðîãà, â³êíà ïðèêðàøåí³
ð³çüáëåíèì êàìåíåì. Êîëè ïåðåéòè çãàäàíèé ì³ñò,
òî ï³ä ïàëàöîì âåäå ïðîõ³ä ç áðàìîþ ïîçà áóäè-
íîê. Òóò îïèíÿºøñÿ íà ãàðí³é ³ âåëèê³é ÷îòèðè-
êóòí³é ïëîù³, â ê³íö³ ÿêî¿ çàìîê çàâåðøóºòüñÿ äâî-
ìà âåëèêèìè ï³âêðóãëèìè âåæàìè... Öÿ ïëîùà, ÷è
äâ³ð, ìຠíàâêîëî ïî ìóð³ õ³ä, âèä ç ÿêîãî äຠî÷àì
á³ëüøó íàñîëîäó, í³æ ìîæíà áóëî á óÿâèòè...
Ó çàìêó º áàãàòî ñòàðîðóñüêî¿ çáðî¿ ð³çíèõ àð-
áàëåò³â, ùèò³â, ñïèñ³â, øîëîì³â òîùî. Êîëè êíÿçü
çàê³í÷èâ çàìîê ³ òàì ñòàâ ïåðåáóâàòè ÿê ó íåäî-
ñòóïíîìó ì³ñö³, ëþäè ñòàëè íàçèâàòè çà ³ìåíåì
âîëîäàðÿ öåé çàìîê Ëüâîâîì.
Ùî æ ñòîñóºòüñÿ çíàìåíèòîãî ì³ñòà, ÿêå
âèíèêëî ï³ä ö³ºþ ãîðîþ, ÿ ÷óâ â³ä ñòàðèõ ëþäåé
òàêå. ßêðàç òîä³, êîëè Ëåâ ãîòóâàâ äëÿ çàìêó ì³ñöå
íåäàëåêî â³ä ãîðè Ëüâà, éîãî ñëóãè ç èíøî¿ ãîðè,
íàïðîòè çàìêó, ïîì³òèëè ùå îäíó âèñîêó ãàðíó
ãîðó. Êîëè âîíè ç íåþ çíàéîìèëèñÿ, íàòðàïèëè
íà ñòðàøíîãî äðàêîíà. ßê ò³ëüêè êíÿçü ïðî íüî-
ãî äîâ³äàâñÿ, ó÷èíèâ ðàäó ³ ïîãóáèâ öüîãî æàõ-
!
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
ëèâîãî çì³ÿ. Íàêàçàâ òàêîæ íåãàéíî íà ãîð³, äå
çì³é ìàâ ë³ãâî, çìóðóâàòè öåðêâó íà ÷åñòü ñâ. Þðà
(îñê³ëüêè òîé òàêîæ çíèùèâ ïîä³áíîãî çì³ÿ). Öþ
öåðêâó íàäàâ â³í ñâî¿ì ðóñüêèì ñâÿùåíèêàì ÿê
ïàðàô³ÿëüíó. Âîíà â³ääàëåíà â³ä çàìêó ïðèáëèç-
íî íàñò³ëüêè, ÿê ãäàíñüêà Âèñîêà áðàìà â³ä Ìîò-
ëàâñüêî¿ áðàìè... Íåäàëåêî â³ä öåðêâè ïîêàçóþòü
ó ñêåë³ ïå÷åðó çãàäàíîãî äðàêîíà, ÿêó íàçèâàþòü
òåïåð Ç쳺âîþ ÿìîþ. Öåðêâà ðàçîì ç áóä³âëÿìè
äóõ³âíèöòâà çàéìຠâåñü âåðõ ãîðè. Òàì ³ òåïåð
ìຠðåçèäåíö³þ óêðà¿íñüêèé ºïèñêîï; íàçèâàþòü
öåðêâó ñòîëè÷íîþ, ùî îçíà÷ຠêàôåäðàëüíà
öåðêâà, àáî ñîáîð (õî÷ ó ì³ñò³ º á³ëüøà ³ êðà-
ùà óêðà¿íñüêà öåðêâà). Öåðêâà ñâ. Þðà ïðèáëèç-
íî äîð³âíþº ãäàíñüê³é öåðêâ³ ñâ. Âàðâàðè, àëå ïî-
áóäîâàíà íà óêðà¿íñüêèé ñïîñ³á. Çà ìî¿õ ÷àñ³â
âîíà áóëà ïîâí³ñòþ ïåðåìóðîâàíà ³ ïðèêðàøåíà
äåÿêèìè íîâèìè îáðàçàìè, ùî ¿õ íàìàëþâàâ äóæå
ñòàðàííî óêðà¿íñüêèé ìèòåöü Ôåäüêî. ßêùî õî-
÷åø ïîáà÷èòè ãàðíèé, äîáðå ïðèêðàøåíèé õðàì,
çàéäè â ñåðåäèíó äî ö³º¿ öåðêâè. Íàçîâí³ âîíà íå
òàêà, õî÷ âæå ìຠáëÿøàíó ïîêð³âëþ.
ϳä ÷àñ áóäîâè ö³º¿ öåðêâè ïî÷àëè çáèðà-
òèñÿ ëþäè..., àæ ïîêè íå âèðîñëî âåëèêå ñåëî, ÿêå
ùå é íèí³ º íà ïåðåäì³ñò³. À êíÿçü ïîáà÷èâ, ùî
áóëî á íåâàæêî ñïîðóäèòè ì³ñòî. Éîìó ñïîäîáà-
ëàñÿ äîëèíà ï³ä çàìêîì ð³âíå ì³ñöå, îòî÷åíå
ãîðàìè.
ßê âèäíî, öåðêâà Þðà áóëà ïåðøîþ áóäî-
âîþ ì³ñòà ï³ñëÿ çàìêó... Îñê³ëüêè â ò³ ÷àñè Ïîëòâà
áëóêàëà ïî äîëèí³ ³ óòâîðþâàëà â ë³ñ³ ï³ä óçã³ðÿì
âåëèêå áîëîòî, êíÿçü ðîçïîðÿäèâñÿ çáèðàòè âîäó
â ð³â ³ â³äïðîâàäæóâàòè ¿¿, îñóøóâàòè çåìëþ, âè-
êîð÷îâóâàòè ë³ñ. À òîä³ êíÿçü Ëåâ ïî÷àâ ï³ä ñâî¿ì
çàìêîì âèì³ðþâàòè ì³ñòî, ïðîãîëîñèâ äëÿ íüîãî
âîëüíîñò³ ³ ïîäáàâ òàêîæ, ùîá ì³ñòî íàâ³÷íî êî-
ðèñòóâàëîñÿ éîãî ³ìÿì ³ ãåðáîì...
Ïîáà÷èâøè, ùî öå ì³ñòî ðîñòèìå âåëèêèì,
ùî âîíî áàãàòå íà âîäó ³ äåðåâî, ëþäè ïî÷àëè
òóäè ñõîäèòèñÿ... ³ä òîãî ÷àñó äîòåïåð ì³ñòî òàê
ïîøèðèëîñÿ, ùî éîãî ïåðåäì³ñòÿ òÿãíåòüñÿ àæ äî
[öåðêâè] ñâ. Þðà. ² ç óñ³õ ñòîð³í ì³ñòà º òàê³ ïå-
ðåäì³ñòÿ, à â íèõ º ÷óäîâ³ âóëè÷êè. Çà ìî¿õ ÷àñ³â
ì³ñòî çðîñëî íàñò³ëüêè, ùî êîëè ÿ â³ä¿æäæàâ
çâ³äò³ëÿ, òî ñóïðîòè òîãî ì³ñòà, äî ÿêîãî ÿ ïðè-
áóâ, íåíà÷å âèíèêëî äðóãå òàêå ñàìå ì³ñòî.
ϳä ö³ºþ öåðêâîþ ãîðà ê³í÷àºòüñÿ ³ äàë³ éäå
â èíøîìó íàïðÿì³. Íà ï³âí³÷ ïðîñòÿãëîñÿ âåëèêå
ïåðåäì³ñòÿ, ïî÷àòîê ÿêîãî íà ïëàí³ ïîçíà÷åíî
õðåñòèêîì. Íà ö³é âóëèö³ ñïðàâà, á³ëÿ ï³äí³ææÿ
ãîðè ìóðîâàíèé õðàì ñâ. ²âàíà. À äàë³ ãàðíà ìó-
ðîâàíà óêðà¿íñüêà öåðêâà, íàçâàíà Ìîíàñòèðåì,
áî òàì º ãàðíèé ìóðîâàíèé áóäèíîê äëÿ ¿õí³õ
÷åíö³â. Äîòåïåð ¿õ æèâå òàì îäèí ÷è äâà. ʳëüêà
ðîê³â òîìó ïî÷àëè âåñòè ÷åðíå÷å æèòòÿ òàêîæ
óêðà¿íñüê³ ìîíàõèí³. ² öÿ öåðêâà çà ìî¿õ ÷àñ³â áóëà
ö³ëêîì ïåðåìóðîâàíà ³ ïðèêðàøåíà ãàðíèìè ìà-
ëüîâèëàìè. Äàë³ íà ö³é âóëèö³ ìàëè óêðà¿íö³ ñòà-
ðó öåðêâó, ÿêà íåäàâíî áóëà ðîç³áðàíà, à íà ¿¿ ì³ñö³
ñïîðóäæåíà íîâà, äóæå ãàðíà, ç äåðåâà. Çà óêðà¿í-
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
"
ñüêèì ìîíàñòèðåì òðîõè äàë³ º â³ðìåíñüêèé ìî-
íàñòèð. Öå òàêîæ âåëèêèé ìóðîâàíèé áóäèíîê,
ïðè ÿêîìó º ³ äåðåâÿíà áóä³âëÿ. Ó ìîíàñòèð³
ñòîÿòü îäíà çà îäíîþ äâ³ ìóðîâàí³ öåðêâè
ñâ. Ìà𳿠³ ñâ. ßêîâà. Ùå, êð³ì òîãî, ó ñàäêó îä-
íîãî â³ðìåíèíà âîíè ìàþòü ãàðíó äåðåâÿíó
öåðêîâöþ, ¿¿ íàçèâàþòü ïðè ñâ. Õðåñò³, áî ó òîìó
ñàäêó çíàéøëè ÿáëóêî ç ðîçïÿòòÿì.
̳ñòî Ëüâ³â (ñåðåäì³ñòÿ) çáóäîâàíî ÷îòè-
ðèêóòíèêîì... Ðîçì³ðîì äîð³âíþº Òîðóíåâ³. Âîíî
ìຠíàâêîëî äâà ì³öí³ ìóðè. Ïåðøèé âèñîêèé ³ ç
óñ³õ áîê³â íà íüîìó áàãàòî âèñîêèõ âåæ. Ìóðîì
ï³ä ´îíòîâèì äàøêîì ìîæíà ä³éòè àæ äî çàìêó.
Öåé Íèæí³é çàìîê ñëóæèòü êîðîë³âñüêèì ïàëà-
öîì, àáî äâîðîì, áî â³í ï³äãîòîâàíèé ëèøå äëÿ
æèòëà, à íå äëÿ îáîðîíè ì³ñòà... [Íà äâîð³ çàìêó]
ñòî¿òü öåðêâà ñâ. Êàòåðèíè. Âîíà áóëà ðàí³øå
ðóñüêîþ, ÿê ùå é òåïåð ñâ³ä÷èòü âñÿ ¿¿ áóäîâà. Âñå-
ðåäèí³, ïî÷èíàþ÷è ç ï³äëîãè, ïðèêðàøåíà ìàëüî-
âèëàìè ºâàíãåëüñüêèõ ³ñòîð³é ³ ñâÿòèõ, âñå íà ðóñü-
êèé ëàä... Çìóðîâàíà âîíà äóæå ñòàðàííî, ç îñîá-
ëèâî ì³öíî¿ öåãëè.
Öåé [âèñîêèé] ìóð îòî÷åíî ùå äðóãèì ìó-
ðîì, â³ä çàìêó (ïî÷èíàþ÷è ç âåëèêî¿ áàñòå¿),
ï³âí³÷íîþ ñòîðîíîþ äî Ãàëèöüêî¿ áðàìè íà
íüîìó áàãàòî âèñîêèõ âåæ. Âîíè íàï³âêðóãë³ ³
â³äêðèò³ ççàäó, àëå ìàþòü âèñîê³ äàõè ç ´îíòîâîþ
ïîêð³âëåþ. Íåäàëåêî â³ä Êðàê³âñüêî¿ áðàìè ì³æ
îáîìà ìóðàìè ìàþòü ì³ùàíè ñòð³ëåöüêèé ãîðîä
ç ïðèºìíîþ àëüòàíîþ. À ç³ ñõîäó ìàþòü âåëèêèé
ãàðíèé öåéõãàóç [àðñåíàë], ñïîâíåíèé äîáðî¿ çáðî¿
òà èíøîãî â³éñüêîâîãî îáëàäóíêó, ³ âñå öå çáå-
ð³ãàºòüñÿ â ïîðÿäêó ³ ÷èñòîò³. Äàë³ äîõîäèìî ïðè
Ãàëèöüê³é áðàì³ äî ìàéñòåðí³ ëèâàðíèêà ãàðìàò,
ÿêà ð³äêî áóâຠáåçä³ÿëüíîþ.
Õî÷ ì³ñòî ç³ ñõîäó ëåæèòü íà ï³äâèùåíí³,
íàâêîëî öèõ äâîõ ìóð³â âèêîïàíî øèðîêèé ð³â.
À çà ðîâîì ³äå ùå âàë â³ä îäíî¿ äî äðóãî¿ áðàìè,
ñõ³äíîþ ñòîðîíîþ. Íà âàëàõ ïàë³ñàä, àáî áðóñò-
âåð, çðîáëåíèé ç äåðåâà ³ ïîêðèòèé ãëèíîþ. Íà
íüîìó ãóñòî ñòîÿòü âîñüìèêóòí³ äåðåâÿí³ âåæ³, à
òàêîæ òðè ì³öí³ ìóðîâàí³ áàñòå¿. Öåé ïàë³ñàä òÿã-
íóâñÿ ùå çà ìî¿õ ÷àñ³â äàë³, â³ä Ãàëèöüêî¿ áðàìè
äî çàìêó ³ âêëþ÷àâ òàì òàêîæ äâ³ ìóðîâàí³ áàñ-
òå¿. Áàñòå¿ ùå ñòîÿòü, àëå ïàë³ñàä ðîçêèäàíî ³ íà
éîãî ì³ñö³ íàñèïàíî âåëèêèé ³ øèðîêèé âàë, ÿêèé
âæå òåïåð âèñîòîþ äîð³âíþº ì³ñüêîìó ìóðîâ³.
Çðîñòຠâ³í ò³ëüêè çà ðàõóíîê ñì³òòÿ ³ áóä³âåëü-
íîãî ëîìó, ùî ¿õ âèêèäàþòü ç ì³ñòà. Çà öèì âà-
ëîì éäå ùå îäèí øèðîêèé ð³â. Öèì íîâîíàñèïà-
íèì âàëîì ìîæíà ä³éòè äî ì³ñüêî¿ õâ³ðòêè, ïðè
ÿê³é â³äðàçó ñïðàâà º ïëàòíà ëàçíÿ. Ùå îäíà [º]
íà ïåðåäì³ñò³, ï³ä öåðêâîþ Ìàð³¿... Îáèäâ³ áðàìè
ñòîÿòü íàïðîòè îäíà îäíî¿, ïðîòå â³ä îäí³º¿ áðàìè
èíøî¿ íå âèäíî. Íà îáîõ ùå é òåïåð º îáðàçè ñâÿ-
òèõ ó ñâÿùåííèõ øàòàõ, íàìàëüîâàí³ íà ðóñüêèé
àáî ãðåöüêèé âèãëÿä.
 ö³ëîìó Ëüâ³â ãàðíî ìóðîâàíå ì³ñòî, íà
óñ³õ âóëèöÿõ áàãàòî ìóðîâàíèõ êàìÿíèöü, ïðè-
êðàøåíèõ ð³çüáîþ ³ ìàëþâàííÿì. Ïðîòå âñ³ áó-
#
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
äèíêè âêðèò³ ò³ëüêè ãîíòîþ. Íàéêðàùà çàáóäî-
âà íà ðèíêó ³ Â³ðìåíñüê³é âóëèö³... Íàâêîëî ðèí-
êó ïåðåä áóäèíêàìè éäå òðîòóàð, ãëàäêî âèêëà-
äåíèé òåñàíèì êàì³ííÿì. ³í òàêèé øèðîêèé, ùî
ìîæóòü éòè ÷îòèðè îñîáè ðàçîì, àáî äâ³ ïàðè
íàçóñòð³÷ îäíà îäí³é. Ç Ðèíêó âåäóòü ñõ³äö³ ï³ä
öèì òðîòóàðîì â ïîãðåáè áóäèíê³â. Íàä äâåðèìà
ïîãðåá³â óòâîðþºòüñÿ í³áè óñòóï, ç ÿêîãî âèäíî
âåñü ðèíîê. ßêùî õî÷åø ïîñèä³òè, çíàéäåø â áà-
ãàòüîõ ì³ñöÿõ, íà öüîìó óñòóï³ ³ ïåðåä áóäèíêàìè
âìóðîâàí³ ëàâî÷êè. Òðîòóàð íà ê³ëüêà ñòóïåí³â
ï³äíÿòî, ³ öå íå äîïóñêຠòóäè âîç³â ³ êîíåé.
Ïîñåðåäèí³ ðèíêó ãàðíà âåëèêà ðàòóøà...
ïîêðèòà æîâòîþ òà çåëåíîþ ïîëèâÿíîþ ÷åðåïè-
öåþ. Íàä ¿¿ ñõîäàìè ÷è òî ñ³íÿìè çà ìî¿õ ÷àñ³â
çàì³ñòü äàøêà âèìóðóâàíî ãàðíó âåëèêó ê³ìíàòó.
À íà âèñîêî ï³äíÿòîìó íàð³æíîìó êàìåí³ âì³ùåíî
êàìÿíîãî ëåâà ç êîðîíîþ ³ ç êîðîë³âñüêèì ãåðáîì
ó ëàïàõ. Ïåðåä ñ³íÿìè çà ìî¿õ ÷àñ³â âëàøòîâàíî
ñòîâï ãàíüáè... Ïðè ðàòóø³ ç çàõîäó ñòî¿òü ãàðíà
âèñîêà âåæà, çíèçó ÷îòèðèêóòíà, à çâåðõó âîñüìè-
êóòíà, ÿêà ùå íå ãîòîâà... Çâ³äòè âðàíö³, îï³âäí³
³ óâå÷åð³ ãðàþòü íà òðóá³. Äî ðàòóø³ ïðèáóäîâàíà
ïîñòðèãàëüíÿ ñóêíà, äàë³ º âàãà, çà íåþ êîðèòà
äëÿ ðèáíîãî òîðãó... Äàë³ õë³áí³ ðóíäóêè, øåâñüê³
ÿòêè, áóäèíîê ãîí÷àð³â. Òîä³ âóëè÷êà ç áóäèíêà-
ìè øèíêàð³â, çà íèìè á³äí³ êðàìíèö³ ç äåðåâà
³ ìóðîâàí³ áàãàò³ êðàìíèö³. Çà ìî¿õ ÷àñ³â âóëè÷êà
áàãàòèõ êðàì³â áóëà ï³äìóðîâàíà ñêëåï³ííÿì.
...Êð³ì ôàðñüêîãî íàéêðàùèé õðàì Áîæîãî
ò³ëà (ïåðøà ç éîãî êàïëèöü ìຠâ³âòàð), ó ÿêîìó
áóâ òîä³ îáðàç Ìàð³¿, ç ãîëîâîþ, çàãîðíóòîþ ïëà-
ùåì, ³ ç äèòÿì íà ðóêàõ. Õî÷ öåé îáðàç ³ òåïåð
ãàðíèé, â³í, ÿ äóìàþ, ïàìÿòຠïî÷àòêè õðàìó:
ðàí³øå â³í, áåç ñóìí³âó, áóâ ó ïîøàí³ â ðóñèí³â ³
ãðåê³â. Îáðàç íàìàëüîâàíî íà ðóñüêèé ñïîñ³á, º
íà íüîìó ³ ¿õí³ ë³òåðè.
Óêðà¿íö³ ìàþòü õðàì Áîãîðîäèö³, ÿêó âîíè
íàçèâàþòü Ïðå÷èñòîþ. ³í ìຠâèñîêó äçâ³íèöþ
ç ñóö³ëüíîãî êâàäðàòíîãî êàìåíþ, ïîêðèòó ñâèí-
öåì... ¿¿ äàâ ñïîðóäèòè ç âëàñíèõ êîøò³â Êîñòÿí-
òèí Êîðíÿêò... Óêðà¿íñüêà öåðêâà íå íàáàãàòî
á³ëüøà â³ä ãäàíñüêî¿ ñâ. Âàðâàðè. Òåïåð ¿¿ áóäóþòü
â³ä ï³äñòàâ, ç ãàðíîãî ³ ñóö³ëüíîãî êâàäðàòíîãî
êàìåíþ. Ïðè ìåí³ áóëà âèâåäåíà âæå äî ñêëåï³ííÿ.
...³ðìåíñüêà öåðêâà òåæ ìຠíàçâó Áîãîðî-
äèö³, âîíà á³ëüøà â³ä óêðà¿íñüêî¿. Âåðõ õðåñòî-
âèäíèé, êðèòèé ñâèíöåì, ³ ìຠïîñåðåäèí³ íàäáó-
äîâàíèé ë³õòàðèê... äðóãà ÷àñòèíà öåðêâè ïîêðèòà
òàêîþ ïîëèâÿíîþ äàõ³âêîþ, ÿê ðàòóøà. Çà ìî¿õ
÷àñ³â Áåðíàòîâè÷êà çàìîâèëà â³ðìåíñüêîìó ìèò-
öåâ³ Áîãóøó âèìàëþâàòè öåðêâó ãàðíèìè çîáðà-
æåííÿìè ºâàíãåëüñüêèõ ³ñòîð³é. Öÿ öåðêâà ìàº
ãàðíó äçâ³íèöþ, êðèòó ñâèíöåì. Íåäàëåêî â³ä íå¿
â³ðìåíè ìàþòü ñâ³é øïèòàëü. À øê³ë ó Ëüâîâ³
ò³ëüêè òðè: ïðè ôàðíîìó êîñòüîë³ êàòîëèöüêà,
ïðè óêðà¿íñüê³é òà â³ðìåíñüê³é öåðêâàõ ¿õí³
øêîëè...
Íàóêîâà ðîçâ³äêà ³ ïåðåêëàä ßðîñëàâà ²ñàºâè÷à
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
$
Johannes
Alembek
Îïèñ ì³ñòà Ëüâîâà
Éîãàí
Àëüíïåõ
Topographia civitatis Leopolitane
%
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
Ïðî ïðèðîäí³ áàãàòñòâà, ðîçòàøóâàííÿ ³ çàáóäîâó
ì³ñòà, ëþäåé òà ¿õ îñíîâí³ çàíÿòòÿ (16031605 ðð.)
... Öå ì³ñòî ìຠíàéêðàù³ êàìåíîëîìí³
â ïîð³âíÿíí³ ç ³íøèìè ì³ñòàìè Ïîëüù³, ÷îòèðè
öåãåëüí³, áàãàòî ïå÷åé äëÿ âèðîáíèöòâà âàïíà,
à òàêîæ âåëèêó ê³ëüê³ñòü äåðåâà, ïðèäàòíîãî äëÿ
áóä³âíèöòâà. Ó íàâêîëèøí³õ ãîðàõ º òàêîæ ïî-
êëàäè ã³ïñó ³ ãàðíîãî ïðîçîðîãî àëåáàñòðó, ÿêî-
ãî ìàëî äå ìîæíà çíàéòè. ̳ñòî ìຠàðõ³òåêòîð³â
³ íàéäîñâ³ä÷åí³øèõ áóä³âíè÷èõ ïîëÿê³â, í³ìö³â,
³òàë³éö³â, ³ â êîæí³é ïðîôåñ³¿ íàñò³ëüêè ÷óäîâèõ
ìàéñòð³â, ùî í³äå â Ïîëüù³ íå ìîæíà á êðàùå
îçáðî¿òè â³éñüêî, ÿê òóò...
Ðèíîê ñëóæèòü ÿê äëÿ ñïðàâ ãðîìàäñüêèõ,
äå âèð³øóþòüñÿ àäì³í³ñòðàòèâí³ ïèòàííÿ ³ ñóïå-
ðå÷êè, òàê ³ äëÿ êóïåöüêèõ, äå âèñòàâëÿþòüñÿ íà
ïðîäàæ âñ³ ïîòð³áí³ òîâàðè. ³í ñòàíîâèòü âåëè-
êó êâàäðàòíó ïëîùó, îòî÷åíó ÷óäîâèìè âèñîêè-
ìè ìóðîâàíèìè êàìÿíèöÿìè; ó ñõ³äí³é ñòîðîí³
ðèíêó âèñî÷èòü âèøóêàíèé áóäèíîê àðõ³ºïèñêî-
ïà. Ìîæíà ïîáà÷èòè íàòîâï êóïö³â óñ³õ íàðîä³â,
ÿê³ íàïëèâàþòü äî öüîãî ì³ñòà ìàéæå ç ö³ëî¿ Åâ-
ðîïè ³ À糿, íàéá³ëüøå ãðåê³â, òóðê³â, â³ðìåí, òà-
òàð, âîëîõ³â, óãîðö³â, í³ìö³â òà ³òàë³éö³â. Òóò ðîç-
áåùåíèé íàòîâï áåçä³ÿëüíèõ ãåáðå¿â âèãíàíö³â
ö³ëîãî ñâ³òó, òóò ìàéæå ¿õ çåìëÿ îá³òîâà-
íà. Ñàìå âîíè, ñïîê³éíî äð³ìàþ÷è íà ì³ñüêèõ
áðóêàõ, çàðîáëÿþòü ñâîºþ çàïîá³ãëèâ³ñòþ á³ëüøå,
í³æ ³íø³ êóïö³... Õî÷ âíàñë³äîê ñóñ³äí³õ âîºí
Ëüâ³â, ÿê òîðãîâåëüíèé öåíòð, äóæå ï³äóïàâ, îä-
íàê ñþäè ïðîäîâæóþòü ïðè¿æäæàòè êóïö³ ç Òó-
ðå÷÷èíè, ïåðåâàæíî ãðåêè, ÿê³ ïåðåáóâàþòü ï³ä
ïèëüíèì íàãëÿäîì ïðèñÿæíîãî ì³ñüêîãî òîâìà-
÷à, ùîá çàïîá³ãòè îáäóðþâàííÿì. Ùîðîêó âîíè
ïðîäàþòü ïðèáëèçíî 500 áî÷îê ìàëìà糿. Öå ì³ñòî
â äîñòàòí³é ê³ëüêîñò³ ïîñòà÷ຠö³ëîìó ïîëüñüêî-
ìó êîðîë³âñòâó ð³çí³ øîâêîâ³ òêàíèíè, êèëèìè
³ ïàõó÷å êîð³ííÿ. Ó Ëüâîâ³ òàêîæ º âîñêîá³éí³, ÿê³
çàéâèé â³ñê ïîñòà÷àþòü í³ìöÿì, ³òàë³éöÿì òà
²ñïàí³¿. Âîñåíè ñîëÿòü òóò òàêîæ âàðò³ ïîõâàëè
ùóïàêè, ÿê³ ìîæíà ïîð³âíÿòè ç òèìè, ÿê³ êîëèñü
ëîâèëè ì³æ äâîìà ìîñòàìè ó Òèáð³ ³ äóæå ¿õ ö³íè-
ëè ðèìëÿíè. Íàâêîëî º áàãàòî âåëèêèõ ñòàâê³â,
äå ëîâëÿòü êîðîï³â, ï³ñêóð³â òà îêóí³â; âîíè
ñìà÷í³ ³ äåøåâ³. Ïðèâîçÿòü ñþäè óãîðñüê³ ³ ìîë-
äàâñüê³ âèíà, àëå âîíè äóæå äîðîã³, òîìó íàñåëåí-
íÿ ïº ïåðåâàæíî ñîëîäêèé ìåä, çàïðàâëåíèé õìå-
ëåì, ³ ïèâî íàïî¿ íå ò³ëüêè ñìà÷í³, àëå é êî-
ðèñí³ äëÿ çäîðîâÿ. ª ó Ëüâîâ³ òàêîæ ì³äåëèâàð-
íÿ, äå â³äëèâàþòü â³éñüêîâó çáðîþ. ª âåëèêèé
àðñåíàë, çàïîâíåíèé âñÿêîãî ðîäó â³éñüêîâîþ
çáðîºþ. Ó ãðîìàäñüêîìó øïèõë³ð³ çáåð³ãàºòüñÿ
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
&
òàêèé âåëèêèé çàïàñ çåðíà, ùî éîãî âèñòà÷èòü íà
äîâã³ ðîêè. ̳ñòî öå ìຠäðóêàðíþ ³ ïàï³ðíþ
³ âñå, ùî ò³ëüêè ïîòð³áíî äëÿ ëþäñüêîãî óïî-
æèòêó; äî òîãî æ òóò íåçð³âíÿííî íèçüê³ ö³íè íà
ïðîäóêòè, ùî ïðèòÿãຠäî ì³ñòà âåëèêó ê³ëüê³ñòü
ëþäåé ð³çíèõ íàö³îíàëüíîñòåé ³ ïðîôåñ³é, à îä-
íî÷àñíî çàïðîâàäæóº òàêîæ ð³çíîìàí³òí³ ïóñòîù³
³ ðîçâàãè.
̳ñòî ìຠäâ³ áðàìè: êðàê³âñüêó, çâåðíåíó
íà ï³âí³÷, ³ ãàëèöüêó íà ï³âäåíü; ñò³ëüêè æ º
ïåðåäì³ñòü, äå çáóäîâàíî ïðèáëèçíî 1500 áó-
äèíê³â, ÿê³ ìàã³ñòðàò íàêàçàâ áóäóâàòè ç öåãëè,
ùîá ó âèïàäêó íàïàäó íåïðèÿòåë³â ìîãëè áóòè
ëåãêî çíåñåí³. Íà òèõ ïåðåäì³ñòÿõ âèñî÷èòü áàãà-
òî ðèìî-êàòîëèöüêèõ ³ ãðåöüêèõ õðàì³â. ̳ñòî
îãèíຠð³÷êà, ÿêó çâè÷àéíî íàçèâàþòü Ïîëòâà
³ ÿêà âèïëèâຠç ìàëîãî äæåðåëà á³ëÿ öåãåëüí³
Ãîëüäáåðãà (íà Êóëüïàðêîâ³). Âîíà ïåðåïëèâàº
ïîï³ä ìóðè ì³ñòà, â³ä ï³âäíÿ äî ï³âíî÷³, äàë³ òå÷å
ì³æ ãîðàìè, ÷åðåç ãà¿ ³ äîëèíè ³, êðóòî ïîâåðòà-
þ÷è, øèðîêèì ðîçëèâîì âïàäຠäî ð³êè Áóã ï³ä
ì³ñòîì Áóñüêîì. Ó ì³ñò³ º ñàäè, ïîâí³ ð³çíèõ ³ ðîç-
ê³øíèõ ôðóêòîâèõ äåðåâ, äåê³ëüêà âèíîãðàäíèê³â,
ÿê³ ïîñòà÷àþòü ëåäâå 100 áî÷îê òåðïêîãî âèíà,
áàãàòî ïàñ³ê ³ ðîäþ÷³ ïîëÿ...
Ïåðåêëàä ç ëàòèíñüêî¿
'
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua
!
Sebastianvs
Fabian
Klonovic
Ñåáàñòüÿí
Ôàá³àí
Êëüîíîâè÷
Ðîêñîëàí³ÿ
Roxolania