Брыгадзін П.І., Ладысеў У.Ф., Зялінскі П.І. і інш. Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Часть 2. XIX XX стагоддзі

Подождите немного. Документ загружается.

рынку ўступіў месца дэфіцыту грошай у насельніцтва. Сва-

боднымі сталі эканамічныя сувязі з замежнымі краінамі.

Разам з тым рыначныя пераўтварэнні ў Беларусі право-

дзіліся супярэчліва. Гэта было звязана з складанасцю перахо-

ду ад планавай сацыялістычнай эканомікі да эканомікі ры-

начнага тыпу, жаданнем уладаў стварыць новы эканамічны

базіс за кароткі тэрмін. Яскравымі прыкметамі эканамічнага

жыцця таго часу стала раскручванне інфляцыйнай спіралі і

катастрафічнае падзенне курсу беларускіх грошай, крытыч-

нае становішча з забеспячэннем гаспадаркі энергарэсурсамі,

галапіруючы рост цэн.

У надзвычайным становішчы апынулася сельская гаспа-

дарка Беларусі. Нягледзячы на тое, што ў 1990-1994 гг. на

патрэбы АПК выдзялалася 25-30% бюджэтных сродкаў і

амаль столькі ж ён атрымліваў дадаткова ў выглядзе розных

ільгот і датацый, аб'ёмы вытворчасці сельскай гаспадаркі

скараціліся на 14%.

Вёска была пазбаўлена магчымасці абнаўлення сельска-

гаспадарчай тэхнікі. У 1994 г. больш чым у 3 разы зменшы-

лася набыццё ўгнаенняў, у 2 разы было менш нарыхтавана

арганічных удабрэнняў, да мінімуму скараціліся пастаўкі

хімічных сродкаў абароны раслін.

Працэс станаўлення рыначных адносін у аграрным секта-

ры эканомікі праходзіў у адпаведнасці з Кодэксам Рэспублікі

Беларусь аб зямлі, Законам "Аб праве ўласнасці на зямлю" і

іншымі заканадаўчымі актамі. У сярэдзіне 1993 г. налічвала-

ся 2700 калгасаў і саўгасаў, 2658 фермерскіх гаспадарак і

1 926 400 сельскіх падвор'яў. Плошча выдзеленых зямель для

фермерскіх гаспадарак складала 51 959 га, ці 0,5% усіх сель-

гасугоддзяў рэспублікі (для параўнання: у Расіі на долю фер-

мераў прыпадала больш за 3%). Сярэдняя плошча зямель кал-

гасаў і саўгасаў складала 1994 га, фермерскіх гаспадарак

19,9 га, прысядзібных участкаў - 0,42 га. У 1993 г. на кожную

фермерскую гаспадарку Беларусі прыходзілася па 3,5 чалаве-

ка, у тым ліку 2 працаздольныя работнікі. Амаль 35% фер-

мерскай зямлі выкарыстоўвалася неэфекгыўна. Удзельная

582

вага прадукцыі фермерскіх гаспадарак у агульным аб'ёме

прадукцыі аграпрамысловага комплексу Беларусі складала

менш за 1%, а таварнай прадукцыі толькі 0,3%.

Цяжкасці з фінансаваннем, адсутнасць вопыту і сельска-

гаспадарчых ведаў, непарытэт цэн на сельскагаспадарчую

тэхніку і сельскагаспадарчыя прадукгы, прывялі да банкруц-

тва многія фермерскія гаспадаркі.

У першай палове 90-х гг. рэзка знізіўся жыццёвы ўзровень

насельніцтва рэспублікі. Адбыўся абвальны рост цэн на пра-

дукты харчавання, тавары першай неабходнасці і паслугі.

Намінальныя грашовыя даходы насельніцтва не паспявалі за

расходамі. У 1994 г. за рысай мінімальнага спажывецкага

бюджэту апынулася больш за 60% насельніцтва рэспублікі.

На змену ўсеагульнай занятасці насельніцтва прыйшло бес-

працоўе. У 1993 г. было зарэгістравана ў службе занятасці

54,9 тыс. беспрацоўных.

Ва ўмовах масавага збяднення насельніцтва ўрадам была

прынята пастанова, згодна з якой пачалі выдавацца крэдыты

на жыллёвае будаўніцтва. Карыстацца гэтым, вядома, маглі

тыя, хто быў ва ўладзе і бліжэй да банкаў. Вакол Мінска,

абласных і раённых цэнтраў пачалі расці цэлыя новыя пасёлкі.

Незадаволенасць насельніцтва рэспублікі мадэллю рынач-

ных рэформ метадам "шокавай тэрапіі" ў яе беларускім вары-

янце, рэзкае зніжэнне даходаў насельніцтва з'явіліся асноўнымі

прычынамі паражэння С. Шушкевіча і В. Кебіча на прэзі-

дэнцкіх выбарах у чэрвені 1994 г. Правядзенне новага курсу

рэформ у другой палове 90-х гг. звязана з дзейнасцю Прэзідэн-

та Рэспублікі Беларусь А. Лукашэнкі. 29 верасня 1994 г. Кабі-

нет Міністраў Рэспублікі Беларусь прапанаваў Вярхоўнаму

Савету праграму неадкладных мер па вываду эканомікі з кры-

зісу, якая была распрацавана па заданню Прэзідэнта рэс-

публікі. Праграма ўключала аздараўленне крэдытнай грашо-

вай сістэмы, зніжэнне ўзроўню інфляцыі да канца 1994 г. да

10 11%, а да канца 1995 г. - да 3- 4%, спыненне падзення

вытворчасці і зніжэння жыццёвага ўзроўню народа, пераход

ад палітыкі датацый усім без разбору да адрасных выплат.

583

У другой палове 90-х гг. кіраўніцтва Рэспублікі Беларусь

прыклала шмат намаганняў, каб пераадолець крызісныя з'явы ў

эканоміцы і грамадстве. Былі дасягнуты пэўныя пазітыўныя

вынікі ў 1995-1996 гг. Адбылося запавольванне тэмпаў экана-

мічнага спаду, паніжэнне інфляцыі, ажыўленне вытворчасці ў

асобных галінах і рэгіёнах. Так, у 1996 г. у параўнанні з 1995 г.

павялічыўся валавы ўнутраны прадукт, аб'ём прамысловай выт-

ворчасці, рознічны тавараабарот. Упершыню ўдалося ўтрымаць

у вызначаных межах інфляцыю, беспрацоўе і стрымаць зніжэн-

не жыццёвага ўзроўню насельніцтва. Па выніках 1996 г. Бела-

русь займала першае месца сярод дзяржаў былога СССР па

вытворчасці мяса і малака на душу насельніцтва і другое - па

вытворчасці збожжа, уступаючы толькі Казахстану.

1997 г. быў найлепшым з пункту гледжання выканання

намечаных сацыяльна-эканамічных паказчыкаў развіцця

краіны. Упершыню быў сабраны рэкордны ўраджай збожжа.

Яго аб'ём пасля дапрацоўкі перавысіў 6,5 млн. тон. А гэта

было амаль на 630 тыс. тон больш, чым у 1996 г. Ураджай-

насць збожжавых склала амаль 24 ц з гектара.

Аднак становішча ў сельскай гаспадарцы заставалася

складаным. Калектыўныя і індывідуальныя гаспадаркі амаль

поўнасцю спынілі закупку тэхнікі, мінеральных угнаенняў,

хімічных сродкаў аховы раслін. Унясенне мінеральных угна-

енняў скарацілася ў 12 разоў. У выніку значна павялічылася

эрозія зямель, іх культурная і тэхнічная неўладкаванасць. У

1997 г. з 9,3 млн. га сельскагаспадарчых зямель інтэнсіўна

выкарыстоўвалася толькі 8,5 млн. га. У гаспадарках застало-

ся вельмі мала прыдатных для працы зернеўборачных кам-

байнаў і каля 55% аўтамабіляў ад іх ранейшай колькасці.

Невыпадкова, што ў 1998 і 1999 гг. выявіўся недабор збож-

жа, пладоў, ягад, кармоў, а таксама асобных відаў агарод-

нінных культур.

Курс на сацыяльна арыентаваную рыначную эканоміку,

ажыццяўленне эфектыўнай сацыяльнай палітыкі з'явіўся ас-

новай унутрыпалітычнай дзейнасці кіраўніцтва краіны. За

1996-1998 гг. вытворчасць тавараў народнага спажывання

584

павялічылася больш чым напалову. Захоўвалася сацыяльная

накіраванасць бюджэту - 64% яго сродкаў (1998) накіраваны

ў сацыяльную сферу. Прыпыненне спаду выгворчасці, забес-

пячэнне некаторага эканамічнага росту садзейнічалі таму,

што, пачынаючы з 1996 г., пачалося зніжэнне ўзроўню бес-

працоўя: з 182,5 тыс. у 1996 г. да 151,1 тыс. у 1997 г. Аднак

рост цэн па-ранейшаму апярэджваў павышэнне заработнай

платы, таму яе рэальны ўзровень няўхільна зніжаўся. Патра-

бавалася павышэнне памеру мінімальных дзяржаўных сацы-

яльных гарантый, удасканаленне пенсійнага забеспячэння, уз-

мацненне адраснай сацыяльнай падтрымкі канкрэтных груп

насельніцтва.

Валютны крызіс у рэспубліцы ў сакавіку і жнівеньскі

фінансавы крызіс 1998 г. у Расіі - усё гэта адмоўна адбілася

на эканоміцы Беларусі, бо гандаль з Расіяй складаў звыш

60% агульнага тавараабароту.

У мэтах пераадолення наступстваў крызісу кіраўніцтва Бе-

ларусі зрабіла важныя крокі ў эканамічнай палітыцы: былі

праведзены ўніфікацыя валютнага курса ў адносінах да бела-

рускага рубля і частковая лібералізацыя цэн, узмоцнена жор-

сткасць бюджэтнай дысцыпліны, у значнай ступені ажыццёў-

лены перавод разлікаў на грашовую аснову, скарачэнне бар-

тэра. Вынікам прынятых мер з'явілася зніжэнне інфляцыі з

251% у 1999 г. да 108% у 2000 г. Аб'ём валавога ўнутранага

прадукту павялічыўся ў 2000 г. на 5,8%, а ў 2001 г. больш чым

на 4%. Вытворчасць прамысловай прадукцыі ўзрасла на 5,5% і

склала 106% да ўзраўню 1990 г. Таму Беларусь стала адзінай з

былых краін на постсавецкай прасторы, якая па асноўных

эканамічных паказчыках дасягнула ўзроўню 1990 г.

Нягледзячы на вельмі абмежаваныя рэсурсныя магчымасці

Беларусі, дынамічна рэалізуецца асноўная задача - наэтап-

нае павышэнне жыццёвага ўзроўню народа. Толькі за 2001 г.

рэальныя грашовыя даходы насельніцтва павялічыліся на

25%, а рэальная заработная плата - больш чым на 30%. Па

індэксу развіцця чалавечага патэнцыялу эксперты ААН ста-

вяць Беларусь на першае месца сярод краін СНД. Калі ў 1995 г.

585

па гэтаму паказчыку Рэспубліка Беларусь займала амаль

70-е месца, то ў 2001 г. перамясцілася па 53-е.

Разам з тым трэба адзначыць, шго ў 2001 г. намецілася

тэндэнцыя замаруджвання эканамічнай актыўнасці. Узрастае

аб'ем нерэалізаванай прадукцыі. застаецца нізкім узровень

інвестыцый, трэць прадпрыемстваў з'яўляюцца стратнымі.

Таму нявыкананай аказалася даходная часгка бюджэту.

Кіраўніцтвам краіны была распрацавана праграма сацы-

яльна-эканамічнага развіцця на 2001 2005 гг., якая зацвер-

джана на II Усебеларускім народным сходзе. У ліку яе прыя-

рытэтаў: інавацыйныя і інвестыцыйная дзейнасць, пашырэн-

не экспарту тавараў і паслуг, эфектыўнае і дынамічнае раз-

віццё аграпрамысловага комплексу, жыллёвае будаўніцтва,

ахова здароўя насельніцтва.

Рэалізацыя гэтых праграмных задач патрабуе фінансава-

нага аздараўлення эканомікі, яе структурнай перабудовы,

развіцця навукаёмкай вытворчасці, рэсурсазберагаючых тэх-

налогій і г. д.

Знешняя палітыка. Пасля абвяшчэння незалежнасці Бела-

русі галоўным накірункам у знешняй палітыцы сталі адносі-

ны з Расіяй. Станаўленне беларуска-расійскіх адносін адбы-

валася ва ўмовах глыбокага сацыяльна-эканамічнага крызі-

су. Трэба было нрайсці шлях ад міжрэспубліканскіх стасун-

каў у складзе СССР да міждзяржаўных. Для гэтага нераход-

нага перыяду, які прыпадаў на 1991-1994 гг., былі характэр-

ны непаслядоўнасць, ваганні, цяжкі пошук новых падыходаў

да адносінаў паміж дзяржавамі.

Ва ўмовах адсутнасці знешнепалітычнай канцэпцыі сярод

кіраўніцтва рэспублікі не было аднолькавага падыходу да

адносін з Расіяй. "Партыя ўлады", якую ўзначальваў Стар-

шыня ўрада В. Кебіч не асмельвалася ўзяпь на сябе адказ-

насць за прыняцце лёсавырашальных пытанняў. Паглыблен-

не крызісу яна тлумачыла разрывам гаспіадарчых сувязяў з

Расіяй, іншымі дзяржавамі СНД і імкнулася ў сваёй практыч-

най дзейнасці да іх узнаўлення. У сваю чаргу апазіцыя БНФ і

Старшыня Вярхоўнага Савета С. Шушкевіч выказалі сваё

586

меркаванне наконт вырашэння існуючай праблемы. Незайзд-

росны стан эканомікі рэспублікі, на іх думку, быў выкліканы

змовай часткі кіраўнікоў Расіі з былой наменклатурай у Бела-

русі. Таму яны выступілі за памяншэнне эканамічнай і ваен-

най залежнасці ад Расіі, умацаванне палітычных і гандлёвых

сувязяў з еўрапейскімі краінамі.

У 1992 г. курс быў узяты на ўзнаўленне эканамічных адносін

з Расіяй. Беларускае кіраўніцтва спрабавала выкарыстоўваць у

гэтай справе кансалідацыю этнічных беларусаў, якія жылі ў

Расіі, наладжваць сяброўскія і нефармальныя адносіны з яе дзяр-

жаўнай, фінансавай і прамысловай элітай. Дзякуючы такім на-

маганням у 1992-1993 гг. паміж Беларуссю і Расіяй было пад-

пісана 42 пагадненні, з якіх 31 па эканамічных пытаннях, 6

адносілася да палітычнай сферы, 5 - да ваеннай.

У красавіку 1993 г. беларускі парламент падтрымаў ініцы-

ятыву В. Кебіча і даручыў С. Шушкевічу падпісаць дагавор

аб калектыўнай бяспецы краін СНД. У ліпені 1993 г. спікер

быў абвінавачаны ў няпоўным выкананні волі парламента, і

Вярхоўны Савет правёў першае галасаванне аб даверу свай-

му Старшыні. А ў верасні 1993 г. па ініцыятыве прэм'ера быў

падпісаны дагавор аб аб'яднанні грашовых сістэм Беларусі і

Расіі. Планавалася, што ў дзяржавах будзе ўведзена адзіная

грашовая адзінка (расійскі рубель), будуць устаноўлены

ўзгодненыя памеры крэдытнай эмісіі і бюджэтнага дэфіцыту,

а Нацыянальны банк Беларусі захавае ўсе свае функцыі, у

тым ліку і права грашовай эмісіі. Гэта ідэя ў сродках масавай

інфармацыі падавалася як панацэя ад усіх бедаў.

Кастрычніцкія падзеі 1993 г. у Маскве паставілі беларускі

Ўрад у цяжкую сітуацыю. Абвясціўшы сваёй стратэгічнай

мэтаю стварэнне "сацыяльна арыентаванай рыначнай эка-

номікі" з моцнай роляй дзяржавы, кабінет В. Кебіча апынуўся

Ў становішчы, калі трэба было супрацоўнічаць з краінай,

якая абрала рыначную мадэль развіцця. У такіх умовах былі

магчымыя два варыянгы: або правесці радыкальныя эканаміч-

ныя рэформы з "шокавай тэрапіяй" і страціць сваю папуляр-

насць сярод насельніцтва; або паспрабаваць інтэгравацца ў

587

расійскую эканоміку са старым багажом і згубіць частку

эканамічнага і палітычнага суверэнітэту. Абралі другі вары-

янт, і пасля парламенцскіх выбараў у Расіі пачалася падрых-

тоўка дагавора аб "рублёвай зоне новага тыпу" з адзіным

эмісійным цэнтрам, уніфікаваным банкаўскім і фінансавым

заканадаўствам. Праект дагавора да красавіка 1994 г. быў

падрыхтаваны. Аднак яго падпісанне не адбылося, бо стар-

шыня Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь С. Багдан-

кевіч адмовіўся паставіць свой подпіс, спаслаўшыся на

145 артыкул ужо зацверджанай Канстытуцыі, дзе, у прыват-

насці, сцвярджалася, што выключным правам грашовай

эмісіі на тэрыторыі краіны валодае Нацыянальны банк.

Складаная ўнутрыпалітычная сітуацыя і адсутнасць належ-

най палітычнай волі ў кіраўнікоў абедзвюх дзяржаў не дазволілі

на першым этапе дасягнуць кардынальных перамен у адносінах

паміж Рэспублікай Беларусь і Расійскай Федэрацыяй.

Палітыка Беларусі ў дачыненні да Расіі пачала змяняцца

пасля прэзідэнцкіх выбараў, якія адбыліся ў ліпені 1994 г.

А. Лукашэнка палічыў, што патрэбна надаць ім пэўны ды-

намізм і перавесці на якасна новы ўзровень. Але спачатку

яму давялося вырашаць складаныя пытанні выплаты знешняй

запазычанасці. Да канца 1994 г. адбыліся візіты А. Лука-

шэнкі ў Маскву, Сочы і Кіеў, падчас якіх беларускі прэзідэнт

выступіў з жорсткай крытыкай урада В. Кебіча. Рэспубліка

пачала плаціць за бягучыя пастаўкі паліва, а Расія без абме-

жаванняў яго пастаўляць.

Прэзідэнт краіны надаў інтэграцыйным працэсам канкрэтны

характар. 6 студзеня 1995 г. у Мінску было падпісана пагадненне

аб стварэнні Мытнага саюза паміж Расійскай Федэрацыяй і

Рэспублікай Беларусь, а крыху назней прэзідэнты дзвюх

краін А. Лукашэнка і Б. Ельцын заключылі дагавор аб сяб-

роўстве, добрасуседстве і супрацоўніцтве тэрмінам на дзесяць

гадоў. 25 мая 1995 г. Б. Ельцын выдаў указ аб адмене

мытнага кантролю на расійска-беларускай мяжы, а на на-

ступны дзень А. Лукашэнка і прэм'ер-міністр Расіі В. Чарна-

мырдзін сімвалічна ліквідавалі на ёй шлагбаум і пасадзілі бярозку.

588

Узмацненне расійскага напрамку ў знешняй палітыцы Бе-

ларусі адбылося пасля майскага (1995) рэферэндуму. 3 64,8%

грамадзян Беларусі, якія прынялі ў ім удзел, 82,4% падтры-

малі ідэю аб эканамічнай інтэграцыі з Расіяй.

у лютым 1996 г. адбыўся афіцыйны візіт беларускага

Прэзідэнта А. Лукашэнкі ў Маскву. У ходзе перагавораў з

Б. Ельцыным галоўная ўвага надавалася абмеркаванню пер-

спектыў паглыблення эканамічных, ваенных і культурных су-

вязяў, узаемадзеяння ў рамках Мытнага саюза. Прэзідэнты

падпісалі сумесную заяву і далі даручэнне ўрадам сваіх краін

падрыхтаваць праект дагавора, які вызначаў бы прынцыпы,

асноўныя напрамкі і формы далейшага іх збліжэння.

Такі праект хутка падрыхтавалі і 2 красавіка 1996 г. у

Крамлі быў падпісаны дагавор аб стварэнні Супольнасці суве-

рэнных рэспублік. У дакуменце адзначалася, што бакі ўзгадня-

юць палітыку, агульныя пазіцыі па асноўных міжнародных

пытаннях, узаемадзейнічаюць у забеспячэнні бяспекі, ахове

граніц і барацьбе са злачыннасцю. Захоўваючы атрыбуты

свайго суверэнітэту, дзяржавы выходзілі на сумеснае будаўні-

цтва структур, якія мелі агульную заканадаўчую базу. Былі

сфарміраваны Вышэйшы Савет, Выканаўчы камітэт, Парла-

менцкі сход, Мытны камітэт, Расійска-Беларуская камісія па

навукова-тэхнічнаму супрацоўніцтву, Камітэт па гідраметэа-

ралогіі і маніторынгу забруджвання прыроднага асяроддзя,

Грамадскі савет прамыслоўцаў і прадпрымальнікаў пры Вы-

канкаме Супольнасці. Планавалася, што да канца 1996 г. дзяр-

жавы сфарміруюць агульную транспартную сістэму з адзінымі

тарыфамі па перавозках грузаў і пасажыраў, аб'яднаюць энер-

гасістэмы і будуць мець сумесныя навукова-тэхналагічную і

інфармацыйную прасторы. На наступны год разлічвалі пра-

весці сінхранізацыю этапаў, тэрмінаў і глыбіні эканамічных

рэформаў, падрыхтаваць адзіную нарматыўна-прававую базу,

правесці уніфікацыю грашова-крэдытных і бюджэтных сістэм,

стварыць умовы для ўвядзення адзінай валюты.

Пасля ратыфікацыі дагавора аб стварэнні супольнасці Бе-

ларусі і Расіі 29 жніўня 1996 г., праводзіліся пасяджэнні Вы-

589

шэйшага Савета і Выканаўчага камітэта, зацверджана Праг-

рама першачарговых мерапрыемстваў па рэалізацыі дагаво-

ра. У 1996 г. адбылася першая сесія Парламенцкага сходу, на

якой было абрана кіраўніцтва, утворана 6 пастаянных камісій

і зацверджана праграма на 1996-1997 гг. па стварэнню пра-

вавых асноў Супольнасці. Былі вырашаны ўсе арганізацый-

ныя пытанні па дзейнасці вышэйшых органаў.

Аднак бакі не дабіліся істотных поспехаў у справе рэальнага

збліжэння краін. Цяжкасці ў пашырэнні інтэграцыі былі абумоў-

лены як эканамічным і сацыяльна-палітычным становішчам

дзяржаў, так і адсутнасцю эфектыўнага механізма рэалізацыі

прымаемых рашэнняў. Дзяржаўныя і грамадскія арганізацыі

выступалі з праектамі, якія былі заснаваны на розных, а часам

дыяметральна супрацьлеглых варыянтах інтэграцыі. Частка

расійскіх палітыкаў пачала выказвацца аб неабходнасці абме-

жавання правоў Беларусі ў складзе супольнасці і нават пазбаў-

ленні таго статуса, які быў у часы існавання БССР. Беларуска-

расійскае збліжэнне было затарможана і ўнутрыпалітычным

крызісам у Рэспубліцы Беларусь восенню 1996 г. Супрацьстаян-

не Прэзідэнта з Парламентам прывяло на гэты раз да рэферэн-

думу 24 лістапада 1996 г., пасля чаго змянілася Канстытуцыя,

пачалася дыпламатычная блакада Беларусі з Захаду.

У студзені 1997 г. Б. Ельцын звярнуўся да А. Лукашэнкі з

прапановай зрабіць канкрэтныя намаганні па рэальнай інтэ-

грацыі і падрыхтаваць юрыдычны дакумент аб стварэнні

адзінай дзяржавы. Пачаліся ўзаемныя кансультацыі па гэта-

му пытанню. Важнае значэнне набыла сустрэча лідэраў у

Крамлі 7 сакавіка 1997 г., на якой А. Лукашэнка пагадзіўся з

тым, каб аднавіць дагавор ад 2 красавіка 1996 г. і стварыць

Саюз дзвюх дзяржаў. Абодва бакі палічылі мэтазгодным рас-

працаваць Статут, у якім вызначаліся б функцыі наднацыя-

нальных органаў, і пашырыць правы Вышэйшага Савета.

Паступіла таксама прапанова аб тым, каб Выканаўчы камі-

тэт узначальвала аўтарытэтная асоба, якая б не займала

іншых пасад, а Парламецкі сход - прымаў законы, якія пра-

водзіліся б хутка ў жыццё.

590

2 красавіка 1997 г. у Маскве А. Лукашэнка і Б. Ельцын

падпісалі Дагавор аб Саюзе Беларусі з Расіяй. У дакуменце

падкрэслівалася, што Расійская Федэрацыя і Рэспубліка Бе-

ларусь пры яго заключэнні зыходзілі з духоўнай блізкасці і

агульнасці гістарычных лёсаў сваіх народаў, абапіраліся на

іх волю да далейшай еднасці, імкнуліся эфектыўна выкарыс-

тоўваць маральны і інтэлектуальны патэнцыял у інтарэсах

сацыяльнага і эканамічнага прагрэсу. У Дагаворы адзнача-

лася, што кожная краіна - удзельніца Саюза - захоўвае дзяр-

жаўны суверэнітэт, незалежнасць і тэрытарыяльную недаты-

кальнасць. канстытуцыю, сцяг, герб і іншыя атрыбуты дзяр-

жаўнасці. Галоўнымі мэтамі Саюза былі: умацаванне адносін

братэрства, сяброўства і ўсебаковага супрацоўніцтва паміж

Расійскай Федэрацыяй і Рэспублікай Беларусь у палітычнай,

эканамічнай, сацыяльнай, ваеннай, навуковай, культурнай і

іншых галінах; павышэнне ўзроўню жыцця народаў і ства-

рэнне спрыяльных умоў для ўсебаковага, гарманічнага раз-

віцця асобы; устойлівае сацыяльна-эканамічнае развіццё

дзяржаў удзельніц Саюза на падставе аб'яднання іх матэры-

яльнага і інтэлектуальнага патэнцыялаў, выкарыстоўвання

рыначных механізмаў функцыяніравання эканомікі; збліжэн-

не нацыянальных прававых сістэм, фарміраванне прававой

сістэмы Саюза; забеспячэнне бяспекі і падтрыманне высокай

абараназдольнасці, сумесная барацьба са злачыннасцю;

спрыянне забеспячэнню агульнаеўрапейскай бяспекі і раз-

віццю супрацоўніцтва ў Еўропе і ва ўсім свеце.

Праект Статута Саюза Беларусі і Расіі 9 красавіка 1997 г.

быў вынесены на грамадскае абмеркаванне і 23 мая падпі-

саны ў Маскве прэзідэнтамі А. Лукашэнкам і Б. Ельцыным.

10 чэрвеня 1997 г. Дагавор аб Саюзе Беларусі і Расіі быў

ратыфікаваны ў Мінску і ў Маскве.

Так быў зроблены яшчэ адзін крок наперад у развіцці

Двухбаковых адносін. Аднак і пасля заключэння Саюза не

ўсе праблемы паміж Беларуссю і Расіяй былі вырашаны.

Шматлікія пагадненні не рэалізоўваліся на практыцы. У дзяр-

жавах існавалі палітычныя сілы, якія часам імкнуліся да дэс-

591