Брыгадзін П.І., Ладысеў У.Ф., Зялінскі П.І. і інш. Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Часть 2. XIX XX стагоддзі

Подождите немного. Документ загружается.

1904 г. - у Віленскай і Гродзенскай губернях.

1896 г., май - Утварэнне Рабочага саюза Літвы.

1897 г., верасень - Першы з'езд прадстаўнікоў яўрэйскіх са-

цыял-дэмакратычных арганізацый у Вільні. Утварэнне Усе-

агульнага яўрэйскага саюза ў Расіі і Польшчы (Бунда).

1897 г. - Першы Усеагульны перапіс насельніцтва ў Расійскай

імперыі.

1898 г., 1-3 (13-15) сакавіка - Першы з'езд сацыял-дэмакра-

тычных арганізацый Расіі ў Мінску. Стварэнне Расійскай са-

цыял-дэмакратычнай рабочай партыі (РСДРП).

1900 г., студзень - З'езд прадстаўнікоў Рабочага саюза Літвы

ў Мінску. Аб'яднанне яго з сацыял-дэмакратыяй Каралеўства

Польскага (з 1893 г.), утварэнне СДКПіЛ.

1901-1903 гг. - Дзейнасць у Мінску Яўрэйскай незалежнай

рабочай партыі (ЯНРП).

Канец 1901 - пачатак 1902 гг. - Утварэнне Партыі сацыялі-

стаў-рэвалюцыянераў (эсэраў).

1902 г., снежань - Утварэнне Беларускай сацыялістычнай

грамады (БСГ).

1904 г., студзень-сакавік - Утварэнне Палескага і Паўночна-

Заходняга камітэтаў РСДРП.

1905 г., 9(22) студзеня - "Крывавая нядзеля" ў Пецярбургу -

пачатак першай буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі ў

Расіі.

1905 г., 6(19) жніўня - Падпісанне Маніфеста аб увядзенні ў

Расіі "законадарадчай Дзяржаўнай думы" (т.зв. "Булыгін-

ская дума").

1905 г., кастрычнік - Усерасійская палітычная стачка.

1905 г. кастрычнік - Утварэнне буржуазнай Канстытуцыйна-

дэмакратычнай партыі (кадэтаў).

612

1905 г., 17(30) кастрычніка - Царскі маніфест аб скліканні

заканадаўчай Думы і аб канстытуцыйных свабодах.

1905 г., 18(31) кастрычніка - Курлоўскі расстрэл у Мінску.

1905 г., лістапад - Узнікненне буржуазнай партыі "Саюз 17

кастрычніка" (акцябрысты).

1905 г., 2(15) снежня - Адмена крымінальнага пакарання за

ўдзел у эканамічных стачках.

1905 г., снежань - Усерасійская палітычная стачка.

1905 г., 11(24) снежня - Апублікаванне новага выбарчага

закона ў I Дзяржаўную думу.

1906 г., 4(17) сакавіка - Выданне закона аб легалізацыі праф-

саюзаў.

1906 г., 27 красавіка (10 мая) - 8(21) ліпеня - Дзейнасць I Дзяр-

жаўнай думы.

1906 г., 18(31) мая - Заснаванне ў Пецярбургу беларускай

выдавецкай суполкі "Загляне сонца і ў наша ваконца".

1906 г., верасень - 1907 г., студзень - Выданне першай ле-

гальнай беларускай газеты "Наша доля".

1906 г., 9(12) лістапада - Указ аб выхадзе сялян з абшчыны

(набыў моц закона 14(27) чэрвеня 1910 г.). Пачатак правя-

дзення сталыпінскай аграрнай рэформы.

1906 г., 10(23) лістапада - 1915 г., 7(20) жніўня - Выданне

легальнай беларускай газеты "Наша ніва".

1907 г., 20 лютага (5 сакавіка) - 2(15) чэрвеня - Дзейнасць

II Дзяржаўнай думы.

1907 г., 3(16) чэрвеня - Роспуск II Дзяржаўнай думы. Пры-

няцце новага выбарчага закона.

1907 г., 1(14) лістапада - 1912 г., 9(22) чэрвеня - Дзейнасць

III Дзяржаўнай думы.

613

1910-1913 гг. - Дзейнасць першай беларускай тэатральнай

трупы пад кіраўніцтвам I. Буйніцкага (заснавана ў 1907 г.).

1911 г., 14(27) сакавіка - Увядзенне земстваў у Віцебскай,

Магілёўскай і Мінскай губернях.

1911 г., 29 мая (11 чэрвеня) - Прыняцце палажэння аб зем-

леўпарадкаванні сялян. Устанаўліваўся прымусовы выхад

сялян з абшчыны і пераход да спадчыннага падворна-ўчаст-

ковага землеўладання.

1911-1916 гг. - Дзейнасць у Вільні Беларускага музычна-

драматычнага гуртка (існаваў з 1910 г.).

1912 г., 27 студзеня (9 лютага) - Першая пастаноўка п'есы

Я. Купалы "Паўлінка" ў Вільні.

1912 г., 15(28) лістапада - 1917 г., 6(19) кастрычніка - Дзей-

насць IV Дзяржаўнай думы.

1914 і ., 19 ліпеня (1 жніўня) - Аб'яўленне Германіяй вайны Расіі.

1915 г., жнівень - кастрычнік - Акупацыя войскамі Германіі

тэрыторыі Беларусі да лініі Дзвінск - Паставы - Баранаві-

чы - Пінск.

1916 г., сакавік - Наступальная аперацыя расійскіх войскаў у

раёне в. Нарач.

1916 г., чэрвень - ліпень - Наступальная агіерацыя расійскіх

войскаў Заходняга фронту ў раёне Баранавіч.

1917 г., 27 лютага (12 сакавіка) - Перамога Лютаўскай буржуаз-

на-дэмакрагычнай рэвалюцыі ў Расіі; звяржэнне самадзяржаўя.

1917 г., першыя дні сакавіка - Адраджэнне Беларускай сацы-

ялістычнай грамады.

1917 г., сакавік - Утварэнне Мінскага, Гомельскага, Віцебс-

кага і іншых Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў.

1917 г., 25-27 сакавіка (7-9 красавіка) - З'езд беларускіх

нацыянальных арганізацый у Мінску. Заснаванне Беларуска-

га нацыянальнага камітэта (БНК).

614

1917 г., чэрвень - Утварэнне Заходняй вобласці (з верасня

1918 г. - Заходняя камуна).

1917 г. чэрвень (ліпень) - Наступальная аперацыя расійскіх

войскаў Заходняга фронту.

1917 г., 8-10 (21-23) ліпеня - З'езд беларускіх нацыянальных

партый і арганізацый. Сгварэнне Цэнтральнай рады бела-

рускіх арганізацый.

1917 г., 15-18 верасня (28 верасня - 1 кастрычніка) - Першая

Паўночна-Заходняя абласная канферэнцыя РСДРП (б) у Мінску.

Утварэнне Паўночна-Заходняга абласнога камітэта РСДРП (б).

1917 г., 15-17 (28-30) кастрычніка - II сесія Цэнтральнай

рады беларускіх арганізацый.

1917 г., 25 кастрычніка (7 лістапада) - Узброенае паўстанне ў

Петраградзе пад кіраўніцтвам бальшавікоў. Звяржэнне Часо-

вага ўрада.

1917 г., кастрычнік - лістапад - Устанаўленне Савецкай ула-

ды на неакупіраванай тэрыторыі Беларусі.

1917 г., 19-20 лістапада (2-3 снежня) - Ліквідацыя Стаўкі

Вярхоўнага галоўнакамандуючага (у Магілёве).

1917 г., лістапад - Створаны Беларускі абласны камітэт

(БАК) пры Усерасійскім Савеце сялянскіх дэпутатаў.

1917 г., 26 лістапада (9 снежня) - Утварэнне Абласнога выка-

наўчага камітэта Саветаў рабочых, салдацкіх і сялянскіх дэпу-

татаў Заходняй вобласці і фронту (Аблвыкамзах) і Савета

Народных Камісараў (СНК) Заходняй вобласці і фронту.

1917 г., 2(15) снежня - Падпісанне ў Брэст-Літоўску пагад-

нення аб гіерамір'і паміж Савецкай Расіяй і дзяржавамі гер-

манскага блока.

1917 г., 14 18 (28-31) снежня - Першы Усебеларускі з'езд

(кангрэс) у Мінску. Разгон яго ў ноч на 18 (31) снежня па

рашэнню СНК Заходняй вобласці і фронту.

615

1917 г., 18 (31) снежня - Утварэнне Прэзідыума Рады (Саве-

та) Усебеларускага з'езда.

1917 г., 21 снежня (1918 г., 3 студзеня) - Прэзідыум Рады

(Савета) Усебеларускага з'езда абраў Выканаўчы камітэт

Рады (Савета) Усебеларускага з'езда.

1918 г., 12(25) студзеня - Пачатак антысавецкага мяцяжу

корпуса генерала Доўнар-Мусніцкага на тэрыторыі Усход-

няй Беларусі.

1918 г., 31 студзеня - Дэкрэт аб стварэнні Беларускага нацы-

янальнага камісарыята (Белнацкам) пры Народным каміса-

рыяце па справах нацыянальнасцяў РСФСР.

1918 г., 18 лютага - Пачатак наступлення германскіх войс-

каў і акупацыя цэнтральнай і Усходняй Беларусі.

1918 г., 21 лютага - Прыняцце Выканкамам Рады Усебеларус-

кага з'езда 1-й Устаўной граматы, якой абвясціў сябе часовай

уладай на Беларусі і ўтварыў Народны Сакратарыят Беларусі.

1918 г., 21 лютага - 10 снежня - Акупацыя г. Мінска войс-

камі кайзераўскай Германіі.

1918 г., 3 сакавіка - Заключэнне Брэст-Літоўскага мірнага

дагавора (Брэсцкі мір) паміж Савецкай Расіяй і дзяржавамі

германскага блока.

1918 г., 9 сакавіка - Прыняцце 2-й Устаўной граматы. Абве-

шчана ўтварэнне Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР).

1918 г., 18 сакавіка - Перайменаванне Рады Усебеларускага

з'езда ў Раду БНР. Прыняты Статут Рады, зацверджаны 1-я і

2-я Устаўныя граматы.

1918 г., 25 сакавіка - Выданне 3-й Устаўной граматы. Аб-

вяшчэнне незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі

(БНР).

1918 г., 27 жніўня - Падпісаны дадатковы (да Брэсцкага)

савецка-германскі дагавор.

616

1918 г., 13 лістапада - Дэкрэт УЦВК аб ануляванні Брэсцка-

га мірнага дагавора.

1918 г., 21-23 снежня - Канферэнцыя беларускіх секцый

РКП(б) у Маскве.

1918 г., 30-31 снежня - VI Паўночна-Заходняя абласная

канферэнцыя РКП (б) у Смаленску абвясціла сябе I з'ездам

КП (б) Беларусі. Прыняцце пастановы аб утварэнні ССРБ.

1919 г., 1 студзеня - Стварэнне Часовага рабоча-сялянска-

га Савецкага ўрада Беларусі на чале з 3. Жылуновічам.

Апублікаванне Маніфеста Часовага рабоча-сялянскага

ўрада Беларусі.

1919 г., 5 студзеня - Пераезд урада ССРБ са Смаленска ў

Мінск.

1919 г., 16 студзеня - Рашэнне ЦК РКП (б) аб выхадзе

Смаленскай, Віцебскай і Магілёўскай губерняў са складу

ССРБ і аб'яднанні Мінскай і Гродзенскай губерняў з Літоўс-

кай ССР.

1919 г., 2-3 лютага - I Усебеларускі з'езд Саветаў рабочых,

сялянскіх і чырвонаармейскіх дэпутатаў. Зацвярджэнне ра-

шэння аб утварэнні ЛітБел. Прыняцце першай Канстытуцыі

ССРБ. Выбары Цэнтральнага Выканаўчага Камітэта (ЦВК)

ССРБ.

1919 г., 17-21 лютага - I з'езд Саветаў Літвы. Зацвярджэнне

рашэння аб утварэнні ЛітБел.

1919 г., 27 лютага - Аб'яднальнае пасяджэнне ЦВК Літоўс-

кай ССР і ЦВК Беларускай ССР. Выбранне ЦВК і СНК

Літоўска-Беларускай ССР.

1919 г., 4-6 сакавіка - З'езд кампартый Літвы і Беларусі.

Выбранне сумеснага Цэнтральнага камітэта (ЦК).

1919 г., 24-29 сакавіка - Антысавецкі стракапытаўскі мяцеж

у г. Гомелі.

617

1919 г., 28 красавіка - 17 ліпеня - Дзейнасць у г. Мінску

ўрада Літоўска-Беларускай ССР.

1919 г., люты - 1920 г., кастрычнік - Польска-савецкая вайна.

1919 г., 8 жніўня - 1920 г., 11 ліпеня - Акупацыя г. Мінска

польскімі войскамі.

1919 г. - Пачатак ажыццяўлення аграрнай рэформы ў

Польшчы (Заходняй Беларусі).

1920 г., 11 ліпеня - Вызваленне г. Мінска ад польскіх войскаў

у час ліпенькага наступлення войскаў Заходняга фронту.

1920 г., 12 ліпеня - Падпісанне ў Маскве дагавора паміж

РСФСР і Літвой. Да Літвы адыходзілі Віленшчына і Гара-

дзеншчына.

1920 г., 31 ліпеня - Прыняцце "Дэкларацыі аб абвяшчэнні

незалежнасці ССРБ".

1920 г., 12 кастрычніка - Падпісанне ў Рызе дагавора аб

перамір'і і прэлімінарных умовах міра паміж Польшчай і Са-

вецкай Расіяй.

1920 г., кастрычнік - Захоп генералам Л. Жалігоўскім Вілен-

шчыны. Стварэнне Сярэдняй Літвы.

1920 г., лістапад-снежань - Слуцкае паўстанне.

1920 г., 17 снежня - Закон аб ваенным асадніцтве ў Польшчы

(Заходняй Беларусі).

1920 г. - Стварэнне ў Мінску Беларускага дзяржаўнага тэат-

ра (з 1926 г. - БДТ-1).

1921 г., сакавік - X з'езд РКП (б). Пачатак новай эканаміч-

най палітыкі.

1921 г., 18 сакавіка - Падпісанне ў Рызе мірнага дагавора

паміж РСФСР, УССР і Польшчай, паводле якога Заходняя

Беларусь адышла да Польшчы.

618

1921 г., 11 ліпеня - Адкрыццё Беларускага дзяржаўнага уні-

версітэта (пачаў працаваць з 30 кастрычніка 1921 г.).

1921-1937 гг. - Дзейнасць у Заходняй Беларусі Таварыства

беларускай школы (ТБШ).

1922 г., 30 студзеня - Заснаванне ў Мінску Інстытута бела-

рускай культуры (Інбелкульт).

1922 г., 14-18 снежня - IV Усебеларускі з'езд Саветаў рабо-

чых, сялянскіх і чырвонаармейскіх дэпутатаў Беларусі. Пры-

нята рашэнне аб добраахвотным уваходжанні БССР у склад

Саюза ССР.

1922 г., 30 снежня - I Усесаюзны з'езд Саветаў. Прыняцце

Дэкларацыі і Дагавора аб утварэнні Саюза ССР. Выбраны

вярхоўны заканадаўчы орган - Цэнтральны Выканаўчы Ка-

мітэт (ЦВК) СССР.

1923 г., 17 ліпеня - Закон аб камасацыі сялянскіх гаспадарак

у Полыпчы (Заходняй Беларусі).

1923 г., кастрычнік - Першая канферэнцыя камуністычных

арганізацый Заходняй Беларусі. Стварэнне Камуністычнай

партыі Заходняй Беларусі (КПЗБ).

1924 г., 3 сакавіка - Пастанова Прэзідыума УЦВК аб пера-

дачы БССР 15 паветаў Віцебскай, Гомельскай і Смаленскай

губерняў. Першае "ўзбуйненне" БССР.

1924 г., 15 ліпеня - Пастанова II сесіі ЦВК БССР "Аб

практычных мерапрыемствах па правядзенню нацыяналь-

най палітыкі". Беларусізацыя была абвешчана дзяржаўнай

палітыкай.

1924 г., жнівень - Увядзенне новага адміністрацыйна-тэрыта-

рыяльнага падзелу БССР.

1925 г., чэрвень-ліпень - 1927 г., 21 сакавіка - Дзейнасць у

Заходняй Беларусі Беларускай сялянска-работніцкай грама-

ды (БСРГ).

619

1925 г., 12-16 кастрычніка - Другая Усебеларуская (Бер-

лінская) палітычная канферэнцыя аб'явіла аб роспуску ўрада

БНР. Мінск прызнаны адзіным цэнтрам беларускага палітыч-

нага і культурнага руху.

1925 г., 28 снежня - Закон аб ажыццяўленні зямельнай рэфор-

мы ў Полынчы (Заходняй Беларусі).

1926 г., 6 снежня - Пастанова Прэзідыума УЦВК аб скаса-

ванні Гомельскай губерні і далучэнні да БССР Гомельскага і

Рэчыцкага паветаў. Другое "ўзбуйненне" БССР.

1926 г. - Адкрыццё ў г. Віцебску Другога беларускага дзяр-

жаўнага тэатра (БДТ-2).

1926-1932 гг. - Дзейнасць Беларускага дзяржаўнага вандроў-

нага тэатра пад кіраўніцтвам У.І. Галубка (існаваў з 1920 г., з

1932 г. - БДТ-3; ліквідаваны ў 1937 г.).

1926 г. - Стварэнне першага беларускага мастацкага фільма

"Лясная быль".

1927 г., 5-12 красавіка - VIII з'езд Саветаў БССР. Прыняцце

новай Канстытуцыі БССР.

1927 г., снежань - 1930 г., 30 жніўня - Дзейнасць у Заход-

няй Беларусі рэвалюцыйна-дэмакратычнай арганізацыі

"Змаганне".

1928 г., 13 кастрычніка - Пастанова аб рэарганізацыі Інсты-

тута беларускай культуры ў Акадэмію навук (адкрыта 1

студзеня 1929 г.).

Канец 1929-1930 гг. - Першая хваля рэпрэсій у БССР суп-

раць гірадстаўнікоў т.зв. нацыянал-дэмакратызму.

1932 г. - Падпісанне пакта аб ненападзе паміж СССР і

Польшчай.

1932 г., 2 жніўня - Пастанова СНК БССР "Аб увядзенні

на Беларусі ўсеагульнага абавязковага навучання для ма-

лапісьменных".

620

1933 г. - Адкрыццё ў Мінску Беларускага дзяржаўнага тэат-

ра оперы і балета.

1936-1938 гг. - Чарговая хваля рэпрэсій у БССР.

1937 г., 19 лютага - Прыняцце новай Канстытуцыі БССР.

1938 г. - Роспуск Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі.

1939 г., 23 жніўня - Дагавор аб ненападзе паміж СССР і

Германіяй. Падпісанне дадатковага сакрэтнага пратакола.

1939 г., 1 верасня - Напад фашысцкай Германіі на Польшчу.

Пачатак Другой сусветнай вайны.

1939 г., 14-18 верасня - Абарона Брэсцкай крэпасці

польскімі войскамі ад фашысцкіх захопнікаў.

1939 г., 17 верасня - Пераход Чырвонай Арміяй савецка-

польскай граніцы.

1939 г., 28 верасня - Дагавор аб дружбе і граніцы паміж

СССР і Германіяй. Пераразмеркаванне "сфер уплыву" ў адпа-

веднасці з новым сакрэтным дадатковым пратаколам.

1939 г., 10 кастрычніка - Перадача Вільні і Віленскай воб-

ласці Літоўскай рэспубліцы на аснове падпісанага савецка-

літоўскага дагавора аб узаемадапамозе.

1939 г., 28-30 кастрычніка - Народны (Нацыянальны) сход

Заходняй Беларусі ў Беластоку. Прынята Дэкларацыя аб аб-

вяшчэнні Савецкай улады.

1939 г., 2 лістапада - Прыняцце нечарговай V сесіяй Вярхоў-

нага Савета СССР закона аб уключэнні Заходняй Беларусі ў

склад СССР і аб уз'яднанні яе з Беларускай ССР.

1941 г., 22 чэрвеня - Вераломны напад гітлераўскай Германіі

на СССР.

1941 г., 22 чэрвеня - канец ліпеня - Гераічная абарона Брэсц-

кай крэпасці.

1941 г., 3-26 ліпеня - Абарона Магілёва.

621