Брыгадзін П.І., Ладысеў У.Ф., Зялінскі П.І. і інш. Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Часть 2. XIX XX стагоддзі

Подождите немного. Документ загружается.

Галоўная мэта БКА - барацьба разам з паліцыяй супраць

партызан. Але створаныя батальёны не апраўдалі надзей нем-

цаў. Большасць беларускага насельніцтва адмоўна ставілася

да ідэй стварэння БКА. Многія з тых, каму пагражала мабілі-

зацыя, уцякалі ў лясы да партызан. Пад уплывам агітацыі

партызан і падпольшчыкаў адбылося масавае дэзерцірства

вайскоўцаў з пераходам іх са зброяй да партызан. Відаць, таму

немцы перасталі забяспечваць створаныя батальёны зброяй і

ваеннай амуніцыяй. Фарміраванні БКА выкарыстоўваліся ў

асноўным для аховы складоў і іншых гаспадарчых мэт.

Пасля вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захоп-

нікаў частка фарміраванняў БКА апынулася ў Германіі. Калі

ў 1945 г. у Германіі кіраўнікі БЦР пачалі ствараць брыгаду

СС "Беларусь", у яе ўступіла 1094 чалавекі. Палову з іх

склалі былыя вайскоўцы з БКА.

Перамога Чырвонай Арміі на франтах вайны, актыўная

дзейнасць беларускіх партызан і падпольшчыкаў, патрыятызм

і разважлівасць насельніцтва рэспублікі не дазволілі нямецкім

акупантам і мясцовай калабарацыі ажыццявіць у поўнай

меры свае мэты на беларускай зямлі.

ЛЕКЦЫЯ 24

АНТЫФАШЫСЦКАЯ БАРАЦЬБА

♦ Партызанскі рух

♦ Вызваленне Беларусі і Еўропы. Завяршальны этап вайны

Партызанскі рух. Антыфашысцкая барацьба на Беларусі ў

гады Другой сусветнай вайны распачалася з першых дзён

нямецкай акупацыі рэспублікі. Галоўнай сілай антыфашысц-

кага супраціўлення на Беларусі стаў партызанскі рух.

Слова "партызан" (ад франц. partisan - член атрада, аргані-

заванага з прадстаўнікоў народных мас для барацьбы з вора-

гам на акупіраванай тэрыторыі) шырока вядома з часоў

сярэдневякоўя ў Еўропе. Пазней партызанамі пачалі назы-

ваць удзельнікаў узброенай барацьбы супраць іншаземных за-

хопнікаў y варожым тыле.

Партызанскі рух не з'яўляецца толькі нацыянальнай бела-

рускай з'явай. Справа ў іншым - дзейнасць партызанскіх ат-

радаў і злучэнняў на Беларусі ў гады Другой сусветнай вай-

ны набыла асабліва значныя памеры. Супраць акупантаў

змагаліся не асобныя атрады дыверсантаў, на барацьбу пад-

няўся ледзь не ўвесь народ. У радах антыфашысцкага руху

на тэрыторыі рэспублікі налічвалася каля 444 тыс. партызан і

падпольшчыкаў. 374 тыс. чалавек з'яўляліся байцамі 1255

партызанскіх атрадаў, большасць з якіх былі аб'яднаны ў 213

брыгад. Колькасць беларусаў y партызанскіх атрадах скла-

дала 71,1%, рускіх - 19,3%, украінцаў - 3,9% і 5,7% былі

прадстаўнікамі іншых нацыянальнасцяў.

Ужо на пачатку нямецкай акупацыі Беларусі ў чэрвені 1941 г.

пачалі дзейнічаць першыя партызанскія атрады. Сярод арганіза-

тараў былі Ц. П. Бумажкоў, В. 3. Корж, Ф. I. Паўлоўскі і інш.

26 чэрвеня 1941 г. першы сакратар Акцябрскага РК КП(б)Б

Гомельскай вобласці Ц.П. Бумажкоў і ўпаўнаважаны Наркама-

та нарыхтовак па Акцябрскаму раёну Ф.І. Паўлоўскі стварылі

партызанскі атрад "Чырвоны Кастрычнік". Сумесна з часцямі

Чырвонай Арміі ён вёў баі з нямецкімі войскамі на р. Пціч.

473

Партызаны правялі шэраг удалых аперацый, y час якіх

знішчылі 30 нямецкіх танкаў, 55 адзінак аўтабранятэхнікі пра-

ціўніка, узарвалі некалькі мастоў. 18 ліпеня 1941 г. пры агнявой

падтрымцы браняпоезда № 52 (камандзір - лейтэнант Кала-

кольцаў) партызаны атрада разграмілі штаб нямецкай дывізіі ў

в. Воземля. У баі праціўнік страціў 80 салдат і афіцэраў, былі

захоплены значныя трафеі і вельмі карысныя дакументы, якія

партызаны перадалі камандаванню савецкіх войскаў.

За гераізм і ўмелае кіраўніцтва партызанскай барацьбой

камандзіру атрада Ц. П. Бумажкову і камісару Ф. I. Паўлоў-

скаму, першым з беларускіх партызан, 6 жніўня 1941 г. было

прысвоена званне Герояў Савецкага Саюза.

Нягледзячы на вышэй прыгаданыя факты, колькасныя па-

меры і баяздольнасць антыфашысцкага супраціўлення на Бе-

ларусі ў 1941 г. была нязначнай.

3 16 партызанскіх атрадаў, якія былі сфарміраваны Пінскім

абкомам партыі ў ліпені 1941 г. на тэрыторыі вобласці, уво-

сень застаўся толькі адзін атрад, які налічваў 60 байцоў, пад

камандаваннем В.З. Каржа. Астатнія партызаны альбо

выйшлі ў савецкі тыл, альбо разышліся па хатах.

Летам 1941 г. на тэрыторыі Гомельскай вобласці было

арганізавана 65 партызанскіх атрадаў. Колькасць партызан

перавышала 1770 чалавек. У снежні 1941 г. засталося 10

фарміраванняў і складалі яны прыкладна 150 чалавек.

Зімой 1941 г. колькасць партызан не перавышала 3 тыс.

чалавек. Насельніцтва Беларусі на працягу першых месяцаў

нямецкай акупацыі было ў разгубленасці. Кіраўнік аператыў-

най групы Шклоўскага раёна Я.А. Сляітцоў адзначаў y дак-

ладной запісцы ў адрас ЦК КП(б)Б: "Настрой большасці кал-

гаснікаў упадніцкі, яны страцілі ўсялякую веру ў нашу пера-

могу. ...Гавораць, што ў справаздачах падкрэслівалі, што нас

ніхто не пераможа, a зараз што зрабілася - і самі ўсе пазбеглі,

a нас пакінулі на здзекі немцам".

Трэба ўлічваць і той факт, што з першых дзён нямецкія

акупанты распачалі мэтанакіраваную палітыку тэрору, чым

наводзілі жах на насельніцтва. Ужо 16 ліпеня 1941 г. Гітлер

474

зрабіў заяву на нарадзе ў сваёй стаўцы: "Рускія аддалі загад

аб паргызанскай вайне ў нашым тыле. Гэта партызанская

вайна мае і свае перавагі. Яна дазваляе нам знішчаць усё тое,

што паўстае супраць нас". Праз тры дні галоўнакамандуючы

сухапутных войскаў вермахта генерал-фельдмаршал Браўхіч

атдаў загад аб мерах сугіраць асоб, якія належалі да парты-

занскіх атрадаў, а таксама супраць усіх, хто спачувае і да-

памагае партызанам. Акупанты накіравалі на Беларусь у 1941 г.

221-ю, 286-ю, 403-ю ахоўныя і 339-ю, 707-ю пяхотныя дывізіі

і некалькі іншых дапаможных часцей. У ліпені-жніўні 1941 г.

адбылася першая буйнамаштабная карная экспедыцыя пад

кодавай назвай "Прыпяцкія балоты". Карнікі прайшліся з за-

хаду на ўсход па Брэсцкай, Мінскай, Пінскай і Палескай

абласцях, знішчылі 14 тыс., галоўным чынам, мірных жыха-

роў. Усяго ж на тэрыторыі Беларусі ў 1941 г. акупанты

знішчылі каля 100 тыс. чалавек.

У 1941 г. не было вопыту вядзення партызанскай вайны.

У 20 - першай палове 30-х гг. на Беларусі праводзілася

пэўная праца па падрыхтоўцы партызанскіх атрадаў і баз для

іх забеспячэння на выпадак вайны. На тэрыторыі БССР былі

сфарміраваны Бабруйскі, Барысаўскі, Мінскі, Мазырскі, По-

лацкі і Слуцкі атрады. Кожны атрад налічваў ад 300 да

500 чалавек, меў свой штаб, камандзіра. У беларускіх лясах

для атрадаў былі зроблены закладкі зброі і боепрыпасаў, у

тым ліку 50 тыс. вінтовак і 150 кулямётаў. Камандзірамі атра-

даў з'яўляліся С.А. Ваўпшасаў, В.З. Корж, К.П. Арлоўскі,

А.М. Рабцэвіч.

Аднак напярэдадні Другой сусветнай вайны падрыхтоўка

да партызанскіх дзеянняў прыпынілася. Змянілася савецкая

ваенная дактрына. Створаныя партызанскія атрады былі рас-

фарміраваны, а заложаныя ў тайнікі зброя і боепрыпасы былі

зняты. Больш таго, у 1937-1938 гг. былі рэпрэсіраваны амаль

усе партызанскія кадры. Засталіся толькі тыя, хто змяніў мес-

ца свайго жыхарства, або, як В.З. Корж, К.П. Арлоўскі,

С.А. Ваўпшасаў, А.М. Рабцэвіч і іншыя, трапілі ў Іспанію,

дзе набывалі вопыт сучаснай партызанскай вайны.

475

Нягледзячы на вялікія цяжкасці зімы 1941 1942 гг., парты-

занскі рух на Беларусі выжыў. Паспяховыя дзеянні першых

партызанскіх атрадаў, перамога савецкіх войскаў пад Маск-

вой спрыялі таму.

Акупанты таксама пачынаюць лічыць партызан за рэаль-

ную сілу. Калі ў першыя месяцы акупацыі немцы прапаноў-

валі за злоўленага партызана літр шнапсу і пару пачак ма-

хоркі, або 100 руб. грашыма, то па меры таго, як актывізава-

ліся партызанскія дзеянні зімой 1941-1942 гг., гэтая цана вы-

расла да 5000 руб. У хуткім часе партызанскі рух на Беларусі

набыў такія маштабы, што з ім ужо нельга было справіцца

нават шляхам карных экспедыцый з прыцягненнем вялікай

колькасці войскаў.

Важную ролю ва ўзмацненні паргызанскага руху на Бела-

русі адыгралі падпольныя арганізацыі. Восенню-зімой 1941 г.

у рэспубліцы ўжо актыўна дзейнічалі Мінская, Аршанская,

Асіповіцкая, Асінторфская (Дубровенскі раён Віцебскай воб-

ласці), Брэсцкая, Віцебская, Гродзенская, Магілёўская,

Пінская і іншыя падпольныя антыфашысцкія арганізацыі, якія

па няпоўных дадзеных налічвалі ў сваім складзе звыш 1100 чала-

век. Амаль палова падпольшчыкаў у 1941 г., або 540 чалавек

дзейнічалі ў Мінску.

Антыфашысцкае падполле на Беларусі ў гады Вялікай

Айчыннай вайны налічвала каля 70 тыс. чалавек. Беларусы

складалі ў яго радах 74,4%, рускія 17,5%, украінцы - 2,2%,

яўрэі - 2,3%, палякі - 1,7% і 1,9% - былі прадстаўнікі іншых

нацыянальнасцяў.

У час бітвы пад Масквой падполыпчыкі знішчылі дзве

вадакачкі на Мінскім чыгуначным вузле. У выніку гэтай

дыверсіі 50 цягнікоў былі пашкоджаны. Падпольшчыкі Оршы

пад кіраўніцтавм К.С. Заслонава з лістапада 1941 па люты

1942 гг. вывелі са сгрою 170 цягнікоў і пусцілі пад адхон

дзесяткі варожых саставаў з жывой сілай і тэхнікай. Пад-

польшчыкі не толькі праводзілі дыверсіі на аб'ектах і камуні-

кацыях праціўніка, аказвалі матэрыяльна-тэхнічную дапамо-

гу партызанам, забяспечвалі іх каштоўнай інфармацыяй, але і

476

ўмацоўвалі колькасна і якасна склад партызанскіх фарміра-

ванняў. Падпольшчыкі г. Мінска ў лістападзе 1941 - лютым

1942 гг. накіравалі звыш 450 чалавек у партызанскія аграды.

На працягу 1941 г. пагіаўненне партызанскіх атрадаў адбы-

валася з ліку камуністаў і камсамольцаў, ваеннаслужачых,

якія апынуліся ў варожым тыле. Пазней узмацніўся прыток

насельніцтва ў партызаны, гэтаму ў значнай ступені паспрыялі

самі акупанты. У сакавіку 1942 г. камандаванне вермахта

выдала загад аб вяртанні ў лагеры для ваеннапалонных бы-

лых савецкіх ваеннаслужачых, якім было дазволена ў зімовы

час пражываць у вёсках у сваіх родных і блізкіх. Большасць

ваеннапалонных, якія на зімоўку былі адпушчаны з лагераў,

пайшлі ў партызанскія атрады, а дзе іх яшчэ не было, то і самі

стваралі гэтыя атрады. Калі на пачатку 1942 г. колькасны

склад партызанскіх атрадаў на Беларусі налічваў каля 3 тыс.

чалавек, то ў канцы года ў іх радах было ўжо каля 50 тыс.

байцоў. Чвэрць партызанскай арміі складалі кадравыя вайс-

коўцы з ліку акружэнцаў. Такім чынам, у 1942 г. стварылася

арганізацыйнае ядро партызанскага руху на Беларусі, што

дазволіла разгарнуць на тэрыторыі рэспублікі сапраўдную на-

родную вайну супраць нямецкіх акупантаў.

Важную ролю ва ўмацаванні партызанскага руху на Бела-

русі мела забеспячэнне партызан зброяй і боепрыпасамі з

савецкага тылу. Гэты працэс пачаўся ў лютым 1942 г., калі

войскі Калінінскага і Заходняга франтоў на Віцебскім на-

прамку ўступілі на тэрыторыю Беларусі. Воіны 249-й дывізіі

разам з партызанамі вызвалілі дзесяць вёсак Суражскага і

Мехаўскага раёнаў Віцебскай вобласці. 6 лютага 1942 г.

Чырвоная Армія на гэтым накірунку перайшла да абароны,

аднак на 40-кіламетровым участку фронту на стыку пазіцый

нямецкіх армейскіх груповак "Поўнач" і "Цэнтр", што паміж

Веліжам і Усвятамі, захаваўся пралом у лініі нямецкай абаро-

ны. У выніку ўтварыліся так званыя "Суражскія вароты", якія

праіснавалі да 28 верасня 1942 г. Праз "Суражскиявароты"

партызанскі рух Беларусі папоўніўся больш чым 2 тыс. арга-

нізатарамі і спецыялістамі па вядзенню дыверсій.

477

Партызанам рэспублікі перапраўлялася зброя і боепрыпасы.

Праз "Суражскія вароты" партызаны атрымалі 4250 вінтовак,

630 аўтаматаў, 402 кулямёты, 138 супрапьтанкавых ружжаў

(СТР), 280 мінамётаў, 10 860 дыверсійных мін, каля 2 млн.

патронаў для зброі, 18 тыс. ручных гранат і 40 тон толу.

У верасні 1942 г. быў створаны кіруючы і каардынуючы

цэнтр партызанскага руху на тэрыторыі рэспублікі - Бела-

рускі штаб партызанскага руху (БШПР). Яго ўзначаліў другі

сакратар ЦК КП(б)Б П. 3. Калінін. Працэс забеспячэння

партызан зброяй і боенрыпасамі набыў шырокамаштабны ха-

ракгар. 3 15 верасня 1942 г. па 1 студзеня 1943 г. беларускім

партызанам савецкая авіяцыя перакінула 3762 аўтаматы,

2106 карабінаў, 2207 вінтовак, 444 кулямёты, 212 СТР,

294 мінамёты, 16 тон выбуховых рэчываў і інш. У далейшым

гэтая дапамога працягвалася. Усяго ж за 1942-1944 гг. для

ўзмацнення партызанскага руху з савецкага тылу ў Беларусь

было накіравана звыш 11 тыс. ваенных спецыялістаў і аргані-

загараў партызанскай вайны.

У другой палове 1942 г. партызаны пачалі праводзіць суп-

раць акупантаў значныя па сваіх памерах баявыя аперацыі.

Напрыклад, у жніўні 1942 г. партызанскі атрад пад каманда-

ваннем А.І. Петракова і А.В. Раманава знішчыў чыгуначны

мост праз р. Дрысу. 3-за гэтага чыгуначны рух на лініі По-

лацк-Даўгаўпілс быў прыпынены на 16 дзён, пазней прапуск-

ная здольнасць на гэтым участку чыгункі знізілася з 60 да 8

эшалонаў у суткі.

Аналагічную аперацыю правялі партызанскія атрады

Мінскай і Палескай абласцей. У ноч на 3 лістапада 1942 г.

быў знішчаны 132-метровы чыгуначны мост праз р. Пціч.

Варожыя перавозкі па чыгунцы Брэст-Гомель былі прыпыне-

ны на 18 дзён.

28 жніўня 1942 г. аб'яднанымі сіламі 8-га, 24-га і 36-га

партызанскіх атрадаў Магілёўскай вобласці быў знішчаны

варожы гарнізон і камунікацыі на чыгуначнай станцыі Слаў-

нае. У час аперацыі партызаны разграмілітарнізон, знішчылі

будынак станцыі, нямецкія казармы, 6 складаў з ваеннай

478

маёмасцю і харчаваннем, 2 вайсковыя эшалоны з тэхнікай і

ўсё чыгуначнае абсталяванне на станцыі. Праціўнік страціў

каля 120 салдат і афіцэраў забітымі.

Папаўненне партызанскіх фарміраванняў узмацнілася ў

сувязі з мабілізацыяй беларускай моладзі на работы ў Герма-

нію. Так. у адпаведнасці з дырэктывай. атрыманай 11 сакаві-

ка 1943 г., было запатрабавана каля 1 млн. жанчын і мужчын

з акупіраваных усходніх абласцей. Доля Беларусі ў пазнача-

ных пастаўках павінна была складаць каля 1000 чалавек

штодзённа. Дзесяткі тысяч маладых людзей, ратуючыся ад

гвалтоўнага ўгону ў Германію, ішлі ў партызаны. У лістападзе

1943 г., згодна з дадзенымі БШПР, колькасць партызан скла-

дала ўжо 122 тыс. чалавек.

Узмацненне партызанскага руху на Беларусі, якое адбыло-

ся ў 1943 г., дазволіла народным мсціўцам рэспублікі пе-

райсці да правядзення шырокамаштабных баявых аперацый

супраць нямецкіх акупантаў. такіх як, напрыклад, "Рэйкавая

вайна". Аперацыя праводзілася партызанамі Беларусі, Украі-

ны, Літвы, Латвіі, Ленінградскай, Калінінскай, Смаленскай і

Арлоўскай абласцей. Галоўнай яе задачай было разбурэнне

чыгуначных камунікацый у тыле праціўніка напярэдадні на-

ступальных аперацый Чырвонай Арміі. Распрацаваў апера-

цыю "Рэйкавая вайна" Цэнтральны штаб партызанскага руху.

На Беларусі "Рэйкавая вайна" праводзілася ў тры этапы. Пер-

шы этап пачаўся ў ноч на 3 жніўня 1943 г. і працягваўся да

сярэдзіны верасня 1943 г. Асноўная мэта аперацыі - садзейні-

чаць контрнаступленню Чырвонай Арміі пад Курскам. У

вызначаны час 74 тыс. партызан Беларусі нанеслі мноства

магутных удараў па чыгуначных камунікацыях праціўніка. У

выніку былі поўнасцю выведзены са строю чыгуначныя лініі

ў раёне Бабруйска, Жлобін-Калінкавічы, Цімкавічы-Асіпові-

чы; чыгунка на ўчастках Полацк-Маладзечна не дзейнічала

15 дзён, Мінск-Маладзечна - 10 дзён, на лініях Магілёў-

Крычаў, Магілёў-Жлобін рух быў спынены на працягу ўсяго

жніўня. За час першага этапа партызаны Беларусі пусцілі

пад адхон 833 варожыя эшалоны і 3 бронепаязды, узарвалі

479

184 чыгуначныя масты і 556 мастоў на аўтамабільных даро-

гах, знішчылі 1429 аўтамашын і тэлефонна-тэлеграфных ліній

працягласцю 392 кіламетры. Правялі шэраг паспяховых апе-

рацый па разгрому варожых гарнізонаў.

Другі этап "рэйкавай вайны" пад умоўнай назвай "Канцэрт"

праводзіўся з 19 верасня да пачатку лістапада 1943 г. За гэты

прамежак часу партызаны падарвалі 90 тыс. чыгуначных рэек,

1041 эшалон, 72 чыгуначныя масты. У выніку праціўнік,

нягледзячы на складанае становішча на савецка-германскім

фронце, быў вымушаны падвоіць колькасць войскаў на Бела-

русі для аховы стратэгічных камунікацый свайго тылу.

Трэці этап "рэйкавай вайны" быў распачаты ў ноч на 20 чэр-

веня 1944 г., незадоўга да правядзення савецкімі войскамі апе-

рацыі "Баграціён". На гэтым этапе партызаны Беларусі непас-

рэдна ўзаемадзейнічалі з наступаючымі войскамі Чырвонай

Арміі. У ходзе аперацыі яны падарвалі 61 тыс. рэек (у першы

дзень 40 775), знішчылі 8 чыгуначных мастоў. Былі поўнасцю

выведзены са строю асноўныя чыгуначныя лініі, часткова пара-

лізаваны варожыя перавозкі амаль па ўсіх дарогах Беларусі.

Аперацыя "Рэйкавая вайна" дапамагла разграміць фашыс-

цкія войскі на розных участках фронту ў 1943-1944 гг.

Значную работу па пераўтварэнню партызанскага руху ў

масавую народную вайну супраць іншаземнага нашэсця вы-

каналі падпольныя органы кампартыі рэспублікі, якія карыс-

таліся аўтарытэтам сярод насельніцтва Беларусі. У тыле во-

рага ў гады вайны выдавалася каля 170 падпольных газет,

тыраж якіх налічваў мільёны экзэмпляраў. За гады вайны

было выдадзена і распаўсюджана 28,5 млн. лістовак. Пад-

польны савецкі друк заклікаў да ўзброенай барацьбы суп-

раць акупантаў. Ён выклікаў у насельніцтва рэспублікі не

толькі інфармацыйную цікавасць, але і знаходзіў належны

практычны водгук.

444 тыс. партызан і падполынчыкаў дзейнічалі на Бела-

русі. Але гэта далёка не адлюстроўвае ўсяго ўдзелу на-

сельніцтва рэспублікі ў антыфашысцкай барацьбе. Не ўсе

жадаючыя змаглі стаць байцамі партызанскіх атрадаў з-за

480

вострага недахопу зброі. Камісар Ельскага партызанскага

атрада Палескай вобласці. сакратар падпольнага райкома

партыі 3. Я. Чарнаглаз у справаздачы начальніку БШПР

П.З. Калініну ад 15 красавіка 1943 г. падкрэсліваў: "...Кож-

ны дзень у партызанскі атрад прыходзяць людзі - просяць

узяць іх у атрад, але з-за адсутнасці зброі мы іх накіроўваем

назад дадому, і яны вымушаны ісці ў партызанскія атрады

Украінскай ССР, каторыя знаходзяцца на тэрыторыі нашай

вобласці (атрады Сабурава, Фёдарава і Мельнікава)".

У справаздачы камандавання партызанскай брыгады імя

Варашылава, якая дзейнічала на тэрыторыі Баранавіцкай воб-

ласці, паведамлялася: "...Пры наяўнасці зброі асабісты састаў

брыгады мог бы быць у Ф-5 разоў болыным, чым існуючы".

На тэрыторыі Заходняй Беларусі партызанскі рух быў

менш інтэнсіўным. чым ва ўсходніх рэгіёнах рэспублікі.

Фарміраванне антыфашысцкага руху там ішло болын ма-

рудна. Яно пачалося са стварэння падпольных арганізацый,

якія займаліся падборам кадраў і падрыхтоўкай матэрыяль-

на-тэхнічнай базы для далейшага разгортвання партызанс-

кай барацьбы. Ядро антыфашысцкага падполля складалі

ўдзельнікі нацыянальна-вызваленчага руху Заходняй Бела-

русі, з ліку членаў КПЗБ, КСМЗБ, і савецкія вайскоўцы-

акружэнцы.

Летам 1942 г. Брэсцкая абласная падпольная антыфашыс-

цкая арганізацыя стварыла 7 партызанскіх атрадаў у Бяро-

заўскім, Брэсцкім, Камянецкім, Косаўскім, Пружанскім і Ру-

жанскім раёнах. У пачатку 1943 г. склад гэтых атрадаў на-

лічваў 1400 чалавек. У пачатку 1943 г. на тэрыторыі Бела-

русі дзейнічала 56,7 тыс. партызан, у заходніх жа раёнах

рэспублікі, якія да 1939 г. знаходзіліся ў складзе Польшчы, іх

налічвалася каля 11 тыс. чалавек.

Істотныя складанасці і цяжкасці беларускаму партызанска-

му руху стварала на абшарах Заходняй Беларусі дзейнасць

польскага падполля Арміі Краёвай (АК).

Польскія падпольныя арганізацыі нацыяналістычнага ха-

рактару пачалі стварацца прадстаўнікамі эміграцыйнага ўра-

16 Зак. 2283

481