Kolodziejczyk Dariusz. The Crimean Khanate and Poland-Lithuania (ENG)

Подождите немного. Документ загружается.

DOCUMENT 46 (OCTOBER 1619)

e formula of an ‘ahdname (list przymierny) to be issued

by Khan Djanibek Giray, prepared by the Polish chancery

Polish copies:

A. Biblioteka PAN w Krakowie, ms. 1690, fol. 69a–70b.

B. Archiwum Państwowe w Gdańsku, no. 300, 53/1066, pp. 55–58.

Spisek przymierza, jakie ma być przez urodzonego pana Floryana Oleszka,

wojskiego włodzimierskiego, sekretarza i posła Jego Królewskiej Miłości wiel-

kiego

od cara Dzanbek Giereia przyniesione w roku 1620:

Wielkiej Ordy wolny

car czerkaski, nahayski, szemski,

i innych wszech

narodów tatarskich, Dzanbek Gierey.

Oznajmujem

tym listem naszym niniejszym i na potym będącym, iż jako

za wolą bożą najjaśniejszy Zygmunt Trzeci, z łaski bożej król polski, wiel-

kie książę litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, żmudzkie, inantskie,

kiiowskie, wołhyńskie, podlaskie, smoleńskie, czerniehowskie,

i też szwed-

ski, gotski, wandalski dziedziczny król, siadszy na stolicy Korony Polskiej i

Wielkiego Księstwa Litewskiego, i ziem do niej należących, nastałem ja też,

car Dzanbek Gierey

na carstwo Ordy Krymskiej,

z którem

to Królem Jego

Miłością acz pierwszych czasów obrazy mieliśmy, ale wspomniawszy cara

Kazy Giereia, stryja swego, który zjechawszy

się w ziemi wołoskiej na Cecorze

z Jaśnie Wielmożnym panem Janem Zamoyskim,

kanclerzem i hetmanem

B. przez pana posła Floriana Oleszka.

Missing in B.

B. od cara przekopskiego Dziambeg Giereia przyniesione.

B. Wielki Ordy wielki.

Probably it should read nad niezliczonymi Tatary (“[the lord] of innumerable

Tatars”) like in Document 40. Already the Polish translator of Ghazi Giray’s ‘ahdname

from 1604 apparently did not understand the Turkish word sansız (“innumerable,”

hence sansız Tatarnıŋ = “of innumerable Tatars”), so he invented a nonexistent Polish

adjective saneski (“of the Sans;” cf. Document 41, n. a); the present term szemski must

be a further corruption of saneski.

B. i inszych wszytkich narodów tatarskich Dzianbeg Gierei.

B. oznajmujemy.

B. z bożej łaski król polski, wielki kniaź litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki,

inantski, kiiowski, wolinski, podlaski.

B. here and hereaer Dzianbeg Gierei.

B. Krimskiey.

B. którym.

B. zjachawszy.

B. Zamoiskim.

document 46 (october 1619) 855

wielkim Korony Polskiej, i z wojskiem Jego Królewskiej Miłości, przymie-

rze i pokój wieczny z Królem Jego Miłością przez niego uczynił, i przyjaźń

braterską za siebie samego i za potomki swoje przyjął, przeto ja, Dzanbek

Gierey car nie odstępując ni w czym dokończenia cara Kazy Giereia, stryja

swego, z Królem Jego Miłością uczynionego, a porozomiawszy się z carewi-

czem Dewlet

Giereiem gałgą, bratem swoim, i z innemi carowiczami, bracią

i synami naszemi, kniaziami, murzami

naradziwszy się, i będąc wdzięczni

łaski i szczodrobliwości Króla Jego Miłości polskiego i wielkiego książęcia

litewskiego, i innych państw hospodara Zygmunta Trzeciego, brata naszego,

przez urodzonego pana Floryana

Oleszka, wojskiego włodzimierskiego, sek-

retarza i posła wielkiego Jego Królewskiej Miłości mnie oarowanej, ten list

nasz przymierny, wszystkie powinności i obowiązki swoje

w nim włożywszy,

zgadzając się z dokończeniem cara Gazy

Giereia, stryja swego, i ni w czym

go nie odstępując, Jego Królewskiej Miłości Zygmuntowi Trzeciemu, bratu

naszemu posłałem.

Naprzód tedy ja, car Dzianbek Gierey, i gałga carewicz Dewlet Gierey,

brat

mój, i inni gałgowie po nim będący, z syny i z bracią swoją, i też

murzami, knia-

ziami, karaczey, ułany, biejami, przełożonemi miejsc

i ludzi tak wojennych,

jako i wszystkich innych ludzi swoich, i ze wszystkimi zgoła ludźmi swoimi,

i ludźmi nahayskimi z sobą sprzyjaźnionemi

i złączonemi, będąc Królowi

Jego Miłości polskiemu i wielkiemu książęciu

litewskiemu, i innych państw

hospodarowi Zygmuntowi Trzeciemu, bratu swemu

wiernym przyjacielem,

i prawdziwie mając Króla Jego Miłości polskiego i wielkiego książęcia

lite-

wskiego, i innych państw hospodara, i ludzi

Jego Królewskiej Miłości za

przyjaciele, a nieprzyjaciele

Jego Królewskiej Miłości za nieprzyjaciele swoje,

nie będę nikomu, Panom Radom, szlachcie, wszystkim

poddanym, zam-

kom, miastom, miasteczkom, siołam,

włościom, ludziom, stadom, towarom

B. Dewleth.

B. innymi carewiczami, bracią i synami naszymi, kniaziami i murzami.

B. wdzięczny.

B. kniazia.

B. hospodara, brata naszego.

B. Floriana.

B. wszytkie powinności i obowiązki swe.

B. Kazy.

B. Jego Królewskiej Miłości, bratu naszemu posłałem.

B. Gierei.

B. i z syny i z bracią swemi, i też z.

B. miesc.

B. jako wszech innych ludzi swoich, i ze wszytkimi zgoła ludźmi swemi, i z ludźmi

nahaiskiemi z sobą przyjaźnionemi.

B. kniaziowi.

B. hospodarowi, bratu swojemu.

B. kniazia.

B. ludzie.

B. nieprzyjaciół.

B. i czy to.

B. wsiom.

856 document 46 (october 1619)

szkodził ani ich wojował, brał. I owszem z ludźmi Jego Królewskiej Miłości

polskiego i wielkiego książęcia litewskiego Zygmunta Trzeciego, brata naszego

ja sam, car Dzanberg [sic] Gierey, i gałga carewicz Dewlet Gierey,

brat mój, i

inni gałgowie po niem

będący, synowie, bracia, kniaziowie, murzowie, kara-

czey, ułany, biejowie, przełożeni moi,

i wszyscy zgoła ludzie moi, i nahayscy,

którzy za mną są i z któremi

jestem sprzyjaźniony, mamy szczyry i

wierny

pokój zachować, nie wojując ani nasyłając na państwa, miasta, zamki, [i]

grunty Króla Jego Miłości polskiego i wielkiego książęcia

litewskiego, i

innych państw hospodara, ani żadnych szkód, krzywd czynić, i w grunty się

Króla Jego Miłości polskiego i wielkiego książęcia

litewskiego nie wszczypiać

się, aż do Morza Czarnego, i nie wtargiwać. I przez ziemię Jego Królewskiej

Miłości, i państwa i ludzie, ani wojska moje na jakiekolwiek i czyjekolwiek

potrzeby i wojny idąc przechodzić nie mają, ani się o nie ocierać.

A co byli powinni przodkowie moi, carowie dawni tatarscy, za potrzebą

i napomnieniem Ich Miłości królów polskich dawnych wojować ziemię

moskiewską, i zamki należące odbirać i oddawać ze wszystkiemi

grunty i

pożytkami ich, także też przeciwko innym wszystkim

nieprzyjaciołom Króla

Jego Miłości polskiego i wiel kiego książęcia

litewskiego, i innych państw

hospodara Zygmunta Trzeciego

za potrzebą i napomnieniem Jego Królews-

kiej Miłości wojować, toż też ja, car Dzanbek Gierey, i gałga carewicz Dewlet

Gierey,

brat mój, i inni gałgowie po nim będący, i z syny, bracią, murzami,

kniaziami, karaczey, ułany, biejami, i ludźmi swoimi

powinien czynić. I będę

czynił szczyrze

i prawdziwie, bez wymówek i niepochybnie, że moskiews-

kiego i kożdego nieprzyjaciela Jego Królewskiej Miłości za napomnieniem Jego

Królewskiej Miłości wojować mam i powinien będę.

B. i wielkiego kniazia litewskiego, brata naszego ja, car Dziambeg Gierei, i gałga

carewicz Dawleth Gierei.

B. nim.

B. kozacy [sic], ułanowie, biejowie, i wszyscy przełożeni moi.

B. nahaiscy.

B. którymi.

Missing in B.

In B. only.

B. kniazia.

B. wszczepiając.

B. I przez ziemie Jego Królewskiej Miłości i państwa, ludzie ani wojska moje na

jakiekolwiek i czyjekolwiek potrzeby i wojny idąc przechodzić nie mają, ani się o nie

ocierać.

B. odbierać i oddawać ze wszytkiemi.

B. wszem.

B. kniazia.

e king’s name is missing in B.

B. car Dziambeg Gierei i gałga carewicz Dawlethgierei.

B. swemi.

B. szczerze.

document 46 (october 1619) 857

Też mam i powinien będę przeciw hospodarowi wołoskiemu, za wolą

Króla Jego Miłości polskiego postanowionemu, i ziemi wołoskiej zachować

się spokojnie i przyjacielsko,

i przeciw niemu nie być, ani szkody żadnej jemu

albo ziemi mołdawskiej

czynić, i hospodarczyków innych na tę ziemię ani

prowadzić, ani przechowywać, i owszem ich wydać, i jakom począł, życzliwość

moję pokazywać

i pomocny być, gdyż hospodarowie wołoscy przyjaźń i przy-

mierze starodawne między Królem Jego Miłością polskim a cesarzem tureckim,

przyjacielem Króla Jego Miłości polskiego, mają zadzierżywać i pomnażać.

Także przeciw hospodarowi multańskiemu, który by za porozumieniem

Króla Jego Miłości z Cesarzem Jego Miłością tureckim był postanowiony,

przyjaźń pokazować mam.

Obrazy wszytkie, które się między Królem Jego Miłością a mną aż do tego

czasu stały, na obie stronie odpuściliśmy

sobie, upewniając w tym Króla Jego

Miłości polskiego, że to stateczną chęcią i wiarą moją na potym Jego Królews-

kiej Miłości nagrodzę. I tak u Króla Jego Miłości, jako i u ludzi Jego Królews-

kiej Miłości nijakich szkód swoich własnych i ludzi swoich pozyskować nie

będę. I też upominków żadnych przeszłych u Króla Jego Miłości upominać

się nie mam, gdyż odtąd przymierze między nami poczyna się.

Jako też bywało za przodków Króla Jego Miłości polskiego i wielkiego

książęcia

litewskiego, co się w dokończeniu króla Zygmunta świętej pamięci

z Menli Giereiem

carem najduje, tedy mnie, carowi Dzanbek Giereiowi, i

gałdze Dewlet Giereiowi

carewiczowi, bratu mojemu, i innym gałgom po

niem

będącym, i synom moim, także i braci mojej, za pozwoleniem Króla Jego

Miłości polskiego w poczcie pewnym od Króla Jego Miłości zamierzonem,

ziemi

Jego Królewskiej Miłości jako gościom w dobry obyczaj i w przyjaźni

przyjachać wolno będzie. Także

żadnej krzywdy ani w osobie, ani w ludziach,

ani w rzeczach od Króla Jego Miłości i ludzi Jego Królewskiej Miłości cierpieć

nie mamy, i owszem uczciwie i dobrowolnie od Króla Jego Miłości ma być

przyjęty i szanowany,

i nazad w cale się wracać mamy.

A będąc nam w dobrej przyjaźni z Królem Jego Miłością polskim, tedy

z państwa naszego do państwa Jego Królewskiej Miłości

polskiego, a z

państwa Króla Jego Miłości polskiego do państw naszych i do miast naszych

B. przyjacielskie [sic].

B. mołdawski [sic].

B. pokazować.

B. opuściliśmy.

B. kniazia.

B. Menligiereiem.

B. carowi Dziambeg Giereiowi i gałdze Dawletgiereiowi.

B. nim.

B. zamierzonym.

B. ziemie.

B. Tak, że.

B. uczciwie i dobrowolnie mamy być od Króla Jego Miłości przyjęci i szanowani.

B. Króla Jego Miłości.

B. do państw naszych i do Kozybiowa po sól.

858 document 46 (october 1619)

kupcom i kramarzom ze wszystkimi

kupiami przyjeżdżać i odjeżdżać wolno

będzie, a myta zwykłe oddawszy, żadna krzywda ni od kogo się im dziać nie

ma. A jeśliby

się od kogo krzywda stać miała, tedy nieodwłoczna i sroga

sprawiedliwość uczyniona i szkoda nagrodzona być ma.

A Król Jego Miłość polski i wielkie książę litewskie

napierwiej od sie-

bie samego i Panów Senatorów koronnych, poddanych swoich mnie, carowi

Dzanbeg Giereiowi, synom, bratom, ludziom, i ziemi mojej pokój obiecuje

pewny a nieodmienny.

Także jako przodkowie Króla Jego Miłości naszych, [i]

naszy

przod-

kowie Jego Królewskiej Miłości przodków nieprzyjaciół mając za swoje

nieprzyjacioły, nie będzie im pomagał.

Do tego, żeby szczodrobliwość Jego Królewskiej Miłości przeciw mnie,

Dzanbek Giereiowi

i sługom moim pokazała się, i żebym tym gotowszy i

sposobniejszy do powinnej pomocy (jako się wyżej opisało) Jego Królews-

kiej Miłości przeciwko wszystkim

Jego Królewskiej Miłości nieprzyjaciołom

byłem, tedy obiecuje mi Jego Królewska Miłość z szczodrobliwości i łaski swej

od tego czasu na kożdy rok

upominki dawać, tak jako stary król Zygmunt

dawał, w pieniądzach połowicę, a drugą w kupiach,

bx–

po które ja, Dzanbeg

Gierey car do Kamieńca na dzień pierwszego octobra posłów swoich tylko we

dwunastu koni posyłać mam, i tam ich odbierać będę pierwszego dnia novem-

bra. Także po mnie następujący carowie niegdzie indziej jedno w Kamieńcu

upominki odbierać mają. I swojemi końmi i podwodami do Białogrodu i do

Krymu prowadzić będziem.

Których to posłów moich, co po upominki od nas jeździć będą, onych

samych i koni ich bek kamieniecki tylko dwie niedzieli stacją podejmować i

opatrować ma. A jeśliby chcieli posłowie moi dłużej w Kamieńcu mieszkać,

tedy sami się strawować będą. Wszakże z nowinami, w dobrej przyjaźni nam

z sobą będący, posłańców wolno mnie będzie i Dewlet Giereiowi gałdze, bratu

mojemu, w poczcie pewnym, to jest tylko w piąci osobach do Króla Jego

Miłości posyłać, a Król Jego Miłość łaskawie ich przyjmować, i według łaski

i szczodrobliwości swojej ma ich odpuszczać.

Także i Królowi Jego Miłości, bratu mojemu wolno do nas z nowinami i z

innemi potrzebami swoimi słać, a my nie zadzierżywając posłów i posłańców

Króla Jego Miłości prędko odpuszczać i odprawować mamy, nie trzymając

ich dalej jednego miesiąca.

–by

B. wszemi.

B. jeźliby.

B. wielki kniaź litewski.

B. i ziemi mej pokój obiecuje pewny i nieodmienny.

In B. only.

B. nasi.

B. carowi Dzianbeg Giereiowi.

B. wszytkim.

B. odtąd na każdy rok.

B. a drugą w kupiach posyłać etc., etc..

bx–by

is whole fragment is missing in B.

document 46 (october 1619) 859

A tak ja, car Dzanbeg Gierey, i gałga carewicz Dewlet Gierey, i inni

gałgowie po nim będący, i z syny,

bracią, murzami, kniaziami, karaczey,

ułany, biejami, i z

przełożonemi ludźmi swoimi

wszytkimi zachować mamy

przeciw Jego Królewskiej Miłości i poddanym Jego Królewskiej Miłości,

zamkom, miastom, miasteczkom, siołam,

uchodom, futorom,

pasiekom, i

pastwiskom pokój prawdziwy i nieodmienny, i wszytkie rzeczy w tym liście

przymiernym mianowane nienaruszenie trzymać i pełnić, i pomocnym być

przeciw moskiewskiemu i przeciw kożdemu Jego Królewskiej Miłości nieprzy-

jacielowi, i też wszystkie

obowiązki i powinności wyżej opisane wykonywać

skutkiem i samą rzeczą, bez wszystkich farb,

chytrości, i wymówek, na wie-

czne czasy pod przysięgą naszą, którą czyniemy i przyrzekamy Królowi Jego

Miłości polskiemu i wielkiemu książęciu

litewskiemu, i innych państw hos-

podarowi, przez imię Boga jedynego i proroka Machometa: wołłahi wo biłłahi

wo ttałahi.

Czego jeślibyśmy nie czynili, tedy Król Jego Miłość polski będzie

wolen od tego, co nam z swej strony obiecuje.

Który to ten list nasz przymierny pieczęćmi naszemi złotemi zapieczętować

kazaliśmy.

[Datum w Bahcyseraiu.]

locus sigilli

Translation:

A copy of the treaty that should be brought from the khan, Djanibek Giray, by

noble Pan Florian Oleszko, the secretary and great envoy of His Royal Majesty,

in the year 1620:

B. A ja, car Dzianbeg Gierei, i gałga czarewicz Dawlethgierei, i inni gałgowie po

nim będący, [i z] syny.

B. karacy.

Missing in B.

B. swemi.

B. wsiom.

B. chutorom.

B. wszytkie.

B. skutkiem i rzeczą samą, bez wszech farb.

B. kniaziu.

B. proroka Machmeta: wołłahi wo byłłahi wo ttałahi.

B. co nam z strony swej obiecuje.

B. Który to też list nasz przymierny pieczęciami naszemi zapieczętować kazaliśmy.

In B. only.

In A. only.

On Florian Oleszko and his missions to the Crimea, see Document 42, n. 7.

e royal instruction for Oleszko was issued on 25 October 1619 and the envoy

le Poland at the end of that year, arriving in the Crimea in February 1620;

therefore the present formula, prepared in the royal chancery, may be tenta-

tively dated in October 1619; cf. Skorupa, Stosunki polsko-tatarskie, pp. 223–228.

860 document 46 (october 1619)

e free khan

of the Great Horde, of the Circassians, Nogays, innumerable

[Tatars],

and all other <Tatar> nations, Djanibek Giray.

We announce with our present letter to those present and those of the future

that as His Majesty Sigismund III, by the grace of God the king of Poland,

the grand duke of Lithuania, Ruthenia, Prussia, Mazovia, Samogitia, Livo-

nia, Kiev, Volhynia, Podlachia [Podlasie], Smolensk, Černihiv, and also the

hereditary king of the Swedes, Goths, and Vandals, ascended, with God’s will,

the throne of the Polish Crown and the Grand Duchy of Lithuania, and of

the lands belonging to it, also I, Djanibek Giray Khan, became the khan of

the Crimean Horde; and though initially transgressions happened between us

and His Royal Majesty, having recalled my uncle, Ghazi Giray Khan, who had

met his excellency Pan Jan Zamoyski, the chancellor and grand hetman of the

Polish Crown, and the troops of His Royal Majesty in Ţuţora [Cecora] in the

Moldavian

land, concluded an agreement and eternal peace with His Royal

Majesty through his mediation, and engaged to keep brotherly friendship on his

part and on the part of his descendants, I, Djanibek Giray Khan, not making

any deviation from the agreement of my uncle, Ghazi Giray Khan, made with

His Royal Majesty, having taken counsel with my brother, the qalga Devlet

Giray Sultan, with other sultans, our brothers and sons, and with the beys

and mirzas, and being grateful for the favor and generosity of our brother, His

Majesty Sigismund III, the king of Poland, the grand duke of Lithuania, and

the lord of other states, oered to me through the secretary and great envoy

of His Royal Majesty, noble Pan Florian Oleszko, the wojski

of Volodymyr,

have sent to my brother, His Royal Majesty Sigismund III, our present letter

of agreement, having registered there all my duties and obligations, conrming

the [instrument of ] agreement of my uncle, Ghazi Giray Khan, and not mak-

ing any deviation.

us, rst of all I, Djanibek Giray Khan, and my brother, the qalga Devlet

Giray Sultan, and other qalgas who will come aer him, along with my sons

and brothers, and the mirzas, princes,

qaraçıs, ulans, beys, and those com-

manding over places and people (both military and all my other people), and

with all my people, and the Nogay people who are allied and united with me,

being the loyal friend of our brother, His Majesty Sigismund III, the king of

Poland, the grand duke of Lithuania, and the lord of other states, and truly

regarding His Majesty the king of Poland, the grand duke of Lithuania, and the

On the expression wolny car (“free khan”), cf. Document 44, n. 1.

Cf. n. e above.

In seventeenth-century Polish, the adjective wołoski/wołoska (lit. “Wallachian” or

“of Wallachia”) referred to either Wallachia or Moldavia. In the given case it refers

to Moldavia.

On this title, see Document 42, n. 7.

e Polish term kniaziami (kniaziowie in the nominative) apparently refers to

the beys, traditionally referred to in Ruthenian sources as knjazi. Yet, beys are also

mentioned below as biejowie or rather bejowie (biejami in the ablative).

document 46 (october 1619) 861

An obvious reference to the Ottoman-Habsburg wars. Called to join the Ottoman

troops in Hungary, the Tatars oen crossed the Ukrainian lands of Poland-Lithuania.

e Polish adjective wołoski refers here to Moldavia; cf. n. 4 above.

is clause origins from 1595, when a compromise regarding shared protector-

ate over Moldavia was reached between the Ottoman-Crimean and Polish-Lithuanian

sides at Ţuţora (Cecora). In the early 17th century, Moldavia was indeed oen ruled

by Polish clients, especially from the Movilă family (cf. Document 39, n. 10, Docu-

ment 43, n. 9, and Document 44, n. 20). Although initially Gaşpar Graţiani (Graziani),

the Moldavian hospodar in the years 1619–1620, was not a Polish client, in 1620 he

openly broke with the Porte and invited Polish troops to Moldavia. Graţiani’s rebel-

lion was the immediate cause of the Polish-Ottoman war of 1620–1621.

Here Moldavia is referred to more precisely by the Polish adjective mołdawska

(“Mołdawian” or “of Moldavia”); cf. notes 4 and 8 above.

lord of other states, and the people of His Royal Majesty as our friends, and the

enemies of His Royal Majesty as our enemies, will not harm, raid, or capture

anybody [from among his] Lords Councilors, nobles, and subjects, [or any] cas-

tles, towns, boroughs, villages, estates, people, herds, or goods. On the contrary,

I, Djanibek Giray Khan, and my brother, the qalga Devlet Giray Sultan, and

other qalgas who will come aer him, and my sons, brothers, princes, mirzas,

qaraçıs, ulans, beys, commanders, and all my people, and the Nogays, who are

with me and with whom I am on friendly terms, should keep sincere and loyal

peace with the people of our brother, His Majesty Sigismund III, the king of

Poland and the grand duke of Lithuania, without raiding or sending raiders

to the states, towns, castles, and lands of His Majesty, the king of Poland, the

grand duke of Lithuania, and the lord of other states, causing any damage or

harm; and we should not raid or invade the lands of His Majesty, the king of

Poland and the grand duke of Lithuania, [extending] as far as the Black Sea.

And my troops, while heading for any campaigns or wars of anybody,

should

not pass through the land, states, or [harass] the people of His Royal Majesty,

nor should they even graze them [i.e., touch the frontiers].

And as my ancestors, the former Tatar khans, were to raid the Muscovian

land whenever eir Majesties, the ancient Polish kings, needed and requested,

and retake and restore [to them] the castles that had belonged [to them], along

with all their lands and prots, and moreover, they were to raid any other

enemies of His Majesty Sigismund III, the king of Poland, the grand duke of

Lithuania, and the lord of other states, whenever His Royal Majesty needed

and requested, also [now] I, Djanibek Giray Khan, and my brother, the qalga

Devlet Giray Sultan, and other qalgas who will come aer him, along with

my sons, brothers, mirzas, princes, qaraçıs, ulans, beys, and people should do

likewise. And I will do it sincerely and truly, without any excuses or delay, by

raiding the Muscovian and any [other] enemy of His Royal Majesty on the

request of His Royal Majesty.

And I should behave in a calm and friendly manner towards the Moldavian

hospodar,

who has been placed [on his throne] according to the will of His Maj-

esty, the king of Poland, and towards the Moldavian land; and I should not act

against him or cause any damage to him or the Moldavian

land; and I should

862 document 46 (october 1619)

not bring along to this land any other pretenders to the hospodar’s throne,

give them refuge; on the contrary, I should deliver them [to the current Molda-

vian hospodar]; and I should display benevolence and assist [the current Molda-

vian hospodar], like I did initially, because Moldavian hospodars should cement

and strengthen the friendship and ancient agreement between His Majesty, the

Polish king, and the friend of His Royal Majesty, the Turkish emperor.

Moreover, I should display friendship towards any Wallachian

hospodar,

who would be placed [on his throne] by the agreement of His Royal Majesty

with His Majesty, the Turkish emperor.

We have mutually forgiven all the transgressions that have happened between

His Royal Majesty and us until the present time, assuring His Majesty, the king

of Poland, that in the future I will compensate them by my constant goodwill and

good faith. Neither should I reclaim any indemnity in my name or in the name of

my subjects from His Royal Majesty or His Royal Majesty’s subjects. And I should

not demand any past gis from His Royal Majesty, because our mutual agreement

begins from now on.

Also, as it was practiced in the times of the ancestors of His Majesty, the king

of Poland and the grand duke of Lithuania, and is recorded in the agreement

between the late King Sigismund and Mengli Giray Khan, I, Djanibek Giray

Khan, and my brother, the qalga Devlet Giray Sultan, and other qalgas who

will come aer him, and my sons and brothers, may come as guests to the land

of His Royal Majesty, cultivating good manners and in friendship, provided

that His Majesty, the king of Poland, authorizes it and sets [the size of ] their

retinue. And we should not suer any harm done to us, our men, or belongings

by His Royal Majesty or His Royal Majesty’s subjects; on the contrary, he [i.e.,

we] should be honestly welcomed and respected by His Royal Majesty, and we

should safely return home.

And while we remain in good friendship with His Majesty, the king of Poland,

merchants and traders may come and go along with any merchandise from our

state to the state of His Majesty, the king of Poland, and from his state to our

domains and towns;

and having paid the customary tolls, they should not suer

any harm from anybody. And if they suer any harm from anybody, immediate

and severe justice should be administered and the damage should be restored.

e Polish term hospodarczyk (hospodarczyków in the genitive plural) is a dimin-

utive of the term hospodar; it either refers to a hospodar’s son or is a pejorative refer-

ence to a hospodar. It is translated here as “pretender to the hospodar’s throne” as

in fact many pretenders to the Moldavian and Wallachian thrones were the sons of

former hospodars; for the same clause, cf. Documents 36, 39, 42, and 44 (worded

somewhat dierently).

Here Wallachia is referred to more precisely (cf. n. 4 above) by the Polish adjec-

tive multański (“Muntenian” or “of Muntenia”). In early modern Polish sources the

geographical term Multany (Muntenia, i.e., eastern Wallachia) referred to the whole

principality of Wallachia.

In the early 17th century the Polish inuence in Wallachia was quite strong

(cf. Document 39, n. 14), though not as strong as in Moldavia (cf. n. 9 above); in the

years 1618–1620, Wallachia was ruled by Gavril Movilă, who enjoyed the Polish support.

B. “to our domains and to Kačybej to take salt.”

document 46 (october 1619) 863

And His Majesty, the king of Poland and the grand duke of Lithuania,

promises certain and inviolable peace to me, Djanibek Giray Khan, my sons,

brothers, people, and land, rstly on his own part, and on the part of the Lords

Senators of the Crown, his subjects.

Also, as the ancestors of His Royal Majesty regarded our [enemies], and as

our ancestors regarded His Royal Majesty’s ancestors’ enemies as their proper

enemies, he will not assist them [i.e., such enemies].

Moreover, in order to display the generosity of His Royal Majesty towards

me, Djanibek Giray, and my servants, so that I be more willing and ready to

bring due assistance (as is described above) to His Royal Majesty against all

his enemies, His Royal Majesty promises to henceforth give me annual gis out

of his generosity and grace, half in cash and half in goods, just as the old king

Sigismund

used to do; and I, Djanibek Giray Khan, should send my envoys to

Kamieniec, up to twelve horsemen, on the 1st day of October, and collect them

[i.e., the gis] there on the 1st day of November. Also the khans, who will come

aer me, should collect the gis in no other place than Kamieniec. And we will

transport [them] to Akkerman and to the Crimea by our horses and carts.

And the bey

of Kamieniec should host and provide for my envoys, sent by

us to collect the gis, and look aer their horses only for two weeks. And if

they wish to remain in Kamieniec any longer, they will provide for themselves.

However, while we remain in good friendship, I and my brother, the qalga

Devlet Giray, may send couriers [posłańców] with news, along with a set reti-

nue numbering only ve persons, to His Royal Majesty, and His Royal Majesty

should receive them favorably and send them back with an allowance tting

his favor and generosity.

Also my brother, His Royal Majesty, may send to us envoys and couriers with

news and other matters, and we should quickly send them back, not detaining

them longer than one month.

Hence I, Djanibek Giray Khan, and the qalga Devlet Giray Sultan, and other

qalgas who will come aer him, along with my sons, brothers, mirzas, princes,

qaraçıs, ulans, beys, and all commanders, engage to maintain true and inviolable

peace towards His Royal Majesty and His Royal Majesty’s subjects, castles, towns,

boroughs, villages, hamlets, farms, apiaries, and pastures, invariably keep and ful-

ll all the conditions mentioned in the present letter of agreement, assist His Royal

Majesty against his Muscovian or any other enemy, and eectively and materially

execute all the duties and obligations described above, without any falsity, deceit,

or excuses, and forever, [this engagement being made] under our oath that we take

and pronounce to His Majesty, the king of Poland, the grand duke of Lithuania,

and the lord of other states, by the name of one God and Prophet Muhammad: by

I.e., King Sigismund the Old (r. 1506–1548).

e term refers to the starosta of Kamieniec as is evident from the following

document (cf. Document 47, notes bv and 17); it is interesting that the Polish chan-

cery used the Turkish term bek (an older form of bey) in the given context.