Бiрыла М.В. Беларуская антрапанiмiя. Уласныя iмёны, iмёны-мянушкi, iмёны па бацьку, прозвiшчы

Подождите немного. Документ загружается.

1567 Пін. п., П. 1210. СБП: Яфімаў, Ефімовіч,

Ефімёнка,

Яфіменка, Ефімёц, Яфімцаў, Яфімік, Яфімчан-

ка,

Яфімчык, Яфімчыкаў, Яхімаў, Яхімбвіч, Яхімчык, Яў-

хімаў,

Яўхімовіч, Яўхімчык,

Яўхўта,

Аўхімовіч,

Аўхімён-

ка,

Альхімбвіч, Альхімёнка, Альхімёнак, ЮхІмўк, ?Юха,

?Юхб, Юхбвіч, Юханаў, Юхнб, Юхнёвіч, Юхновіч, Юхнік,

Юша, Юшка, Юшкб, Юшкёвіч, Юшчанка, Юшчўк, Юхна-

вёц,

Юшкавёц, Юхнёўскі, Юхнбўскі, Юшкбўскі, па якіх

можна рэканструяваць 22 формы і варыянты форм імені

Евфамай: ЯфІм, ЕфІмец, ЯфІмік,

Яфімка,

Яфімчык,

Яхім,

Яхімчык,

Яўхім,

Яўхімчык,

Яўхута, Лўхім, Лльхім, Юхі-

мук,

?Юха,

?Юхо,

Юхан, Юхно, Юхнік, Юша, Юшка,

Юшко, Юшчук. На тэрыторыі Беларусі, як паказваюць

матэрыялы помнікаў пісьменнасцІ, бытавала 5 варыянтаў

усходнеславянскай формы без канцавога [-нй]: Евхым

заменай [ф] зычным [х],

Овхіш

з заменай пачатковага

[е] галосным [о], а зычнага [ф] гукам [х],

Авхіім

з заменай

пачатковага ненаціскнога [о] (гл. аб папярэдняй форме)

галосным [а],

Авфым

з заменай пачатковага [е] на [о], а

пасля

ў выніку акання — на [а],

Ольхым

з заменай пачат-

ковата [е] на [о], губнога зычнага [в] на [л'], а [ф] на [х].

Яшчэ

адзін варыянт рэканструяваны па СБП — Яхім, які

ўзнік у выніку замены [ф] на [х] і спрашчэння групы зыч-

ных [вх] ці [вф]. Руск. Ефам,

Евфамый

(СВІЛ),

Ефіімей,

Евфішей,

Олфым

"(Мілейк., 390, 392), укр. Юхам,

Ефым,

размоўн. Евтам (СВІЛ), Яовхам, Йовхпмко, Юхым, Юха-

мей, Юхіімко, Ювхам (Грынч.).

ЕЛЕАЗАР Зарэгістравана ў

XVI—XVII

стст. 8 разоў

у варыянтах

Елііозар

(1),

Оліізар

(6),Озср (1). Елпо-

а р:

Елпозар

Романовілч

1605 свяшч. у Маг.,

НКЭМ

VIII

273. 0 лпзар:

Олызар

1528 б. Пін., У. 188,

Олызар

Семе-

новпч

1552 Пін. кн-ва,

ПкнПКЖ

105,

Олпзар

Уласовач

1567 Пін. п., П. 1215. СБП: Алізарбвіч, Алізарэвіч, Елі-

зар'еў, Азараў, Азарбвіч, АзарэвІч, Азаранка, Азарэнка,

Азарбнак, Азарка, Азаркёвіч, Азарчанка, па якіх можна

рэканструяваць 4 формы імені Елеазар:

Алізар,

Елізарый

(ці

Елізарэй),

Азар,

Азарка. У Беларусі ўжывалася не-

калькі

варыянтаў поўнай формы імені:

Елыозар

з заменай

ненаціскных

галосных [еа] галоснымі [но],

Олызар

з заме-

най

лачатковага [е] на [о] і спрашчэннем групы [но], што

з'явілася на месцы групы [еа]. Па СБП рэканструявана

форма

Елізарый,

якая ўзнікла пад уплывам форм на (-нй)

іншых і.мён. Поўнай трэба лічыць і форму

Азар.

Яна, ві-

даць, узнІкла ў выніку шэрагу фанетычных змен, а не

шляхам сінкопы — усячэння сярэдняй часткІ асновы:

Елеазар>Еліізар,

0лазар>0льзар

і як вынік спра-

шчэння

групы [льз] —

Озар.

Руск. Елеазар (СВІЛ), Елеа-

зарей,

Елпзарей (Мілейк., 390), укр. Елвазар (СВІЛ).

ЕЛЕВФЕРНЙ

Зарэгістравана ў XVI і XVIII стст. 7 ра-

зоў у варыянтах

Олафер,

Олыхвер,

Алахвер,

Лыхвер:

Олыфер

Кйсловач

1528 б. Кобр., У. 192,

Олыфер

Орефііч

1528 Пол. з-ля, У. 196,

Олыфер

Федцевпч

1567 Ваўк. п., П.

866,

Олііфера

Васплевыча

1582 Мін. п., АВК

XXXVI

191,

Олііхвера

Девенка 1582 Ашм. п., АВК

XXXVI

351,

АЛПХ-

вер

Кпрцечонок

1726 Чач. ст., НЮМ

XXVIII

70,

Лыхвер

Луканов 1704 Чач. ст., НЮМ

XXVIII

24. СБП: Альфёр,

Альфёраў, Альфяровіч, Альфяронак, Альпяровіч, Аўфёр,

Аліфёр, Аліфярбвіч, Аліфярэнка, Аліферка, Аліхвер, Алі-

феравёц,

па якіх можна рэканструяваць 7 форм і ва-

рыянтаў форм імені

Елевферай:

Альфер,

Алфер,

Альпер,

Аўфер,

Аліфер,

Аліферка,

АлІхвер, Усе формы — і зафі-

ксаваныя

ў помніках і рэканструяваныя па СБП—узніклІ

ў выніку фанетычнага асваен'ня ўсходнеславянскага ва-

рыянта

(без канцавога [-нй]) традыцыйна-царкоўнай фор-

мы імені

Елевферіій.

Агульным для

ўсіх

форм з'яўляецца

замена пачатковага [е] галосным [о] ці [а]. Ні ў адной фор-

ме не захавалася група зычных [вф], якая рэалізуецца

ў зычным [ф] ці (п] або ў спалучэнні [хв], што ў беларускіх

гаворках выступаюць на месцы [ф] у словах Іншамоўнага

паходжання —

Аліфер,

Альфер,

Алфер,

Аўфер,

Альпер,

Аліхвер,

Лыхвер,

Агульным ва

ўсіх

формах з'яўляецца рэ-

дукцыя ненаціскнога [е], якое ў адных формах выступае

ў гуку {н], а ў

другіх

знікае зусім:

Аліфер,

Аліхвер,

Аліх-

вер ці

Альфер,

Альпер,

Алфер,

Аўфер.

У адной з форм

знік

пачатковы ненаціскны галосны —

Лыхвер.

Падоб-

ныя

змены перажыло імя

Елевферай

і ў рускай мове, у

якой

па помніках адзначаны формы

Олфер,

Олфергй

(Мілейк.,

392) і ва ўкраінскай мове, дзе ўжываюцца

формы

Олыхвер,

Оліхвер,

Олохвар,

Олохвір

(Грынч.)-

ЕЛНСЕЙ

Зарэгістравана ў XVI і XVIII стст. 11 разоў

у варыянтах

Оласей

(4),

Алысей

(6),

Ольсей

(1). О лп-

с е й:

Олпсею

Семеновпчу

1578 м. Маг., НЮМ

XXXII

240,

Оласей

Мііхайлоеач 1582 Мін. п., АВК

XXXVI

198,

Оласея

Пожарыского

там жа, 151; ва

Ухвале

на Падляшшы ад-

значана

адзін раз.

Алысей:

Аліісей

Сушковач

1578 м.

Маг., НЮМ

XXXII

12,

Аласей

Грышкоеыч

1580 Маг.,

НЮМ

VII 323, Аліісей Гудко 1746 Маг., НЮМ XXX 262,

Алпсей Хвесковыч 1758 Маг., НЮМ XVI 254. 0 л ь с е й:

Ольсей Хведзьковыч 1552 Пін.

кн-ва,

ПкнПКл.

105. Эма-

цыянальнаацэначная

форма

Олыско (1): Олыско Махно-

вііч 1567

Мін.

п., П. 1224.

СБП:

АлісіёвІч, Алісёенка, Алі-

сёвіч,

Альсёвіч, Алісёйчык, Алісімчык,

Елісёеў,

Елісёенка,

ЕлісёвІч,

Лісёйчыкаў, па якіх

можна

рэканструяваць

форм

і варьшнтаў

форм

імені

Елысей: Алісей, Аліс, Алі-

сейчык, АлІсімчык, Елісей, Еліс, Лісейчык. Па сведчанню

помнікаў

і СБП, у Беларусі ўжываліся 4

вафыянты

поў-

най

формы

канцавым

[-ей]:

рэканструяваная

форма

Елісей і

адзначаныя

помніках

варыянты

яе — Олысей,

Аласей з

заменай

пачатковага [е] на [о], а

пасля

выніку

акання

і на

[а],

Ольсей з

рэдукцыяй

ненаціскнога

галос-

нага

[н]. Ужываліся таксама, як

паказваюць

СБП,

2 ва-

рыянты

формы

без

канцавога

[-ей]—Еліс, Аліс.

Руск.

Елы-

сей

(СВІЛ),

укр. Елпсей,

размоўн.

Ялпсей

(СВІЛ),

Ола-

сей

(Грынч.).

ЕМЕЛЬЯН

Зарэгістравана

ў XVI—XVIII стст. 35 ра-

зоў

у варыянтах Омельян (7), Омелян (16), Амелян (9),

Амеллян (1), Меллян (2). Омельян: у

Попісе

1567 г.

Омельян Кондратовпч

Богатовыча

Пін. п., 1207, Омельян

Панцовач

Слон.

п., 849, Омельян Садоровігч Гр. п., 685.

О ме лян: Омелян Кохоновыч 1614 Арш. п., ЙЮМ

XXVIII 159, Сергей, Омелян Міішевіічіл 1552 м. Кл.,

ПкнПКл.

402, слугу Омеляна Нвановпча 1567

Навагр.

п.,

П.

827, Омелян Лашовыч 1577 м. Маг.,

МЮМ

XXXII 208,

Омелян Стрегшханііч 1578 там жа, 57, Омелян Смола

1577 м. Маг., НЮМ XXX 92, Омелян Наковална 1590

Маг.,

НЮМ

VII 482, Омелян Друцш 1614 Арш. п., НЮМ

XXVIII 158, Омеляна Шындеря 1679

Маг.,

НЮМ

I 9, Оме-

лян

Зыба 1645 с. Арш. п., НЮМ XXIII 450, Омэлян Ты-

мошонок 1726 Чач. ст.,

НЮМ

XXVIII 38. Амеля н: Аме-

ляна Сакуліінііча 1578 м. Маг„

НЮМ

ХХХІІ 13, Амелян

Козановач 1614 Арш. п.,

НЮМ

XXVIII 167, Амелян Клёц

1726 Чач. ст.,

ЙЮМ

XXVIII 42, Амелян Шелюта там жа,

36,

Амелян

ІЦупак

1764 с. Ульск.м-ка,

НЮМХХІІ

437,

Амелян Мыкоша 1764 Ула,

НЮМ

XXII 422. А ме ллян:

Амеллян Кажамяка 1764 с. ВІц. в., НЮМ XIX 160. М е л-

лян:

Меллян Кеша 1746 Маг., НЮМ XXX 188, Меллян

Пекельны

там жа, 311.

Эмацыянальнаацэначная

форма

Омелко {1): Омелко Васковііч 1567

Пін.

п.,

П. 1209.

СБП;

Емяльян,

Емяльянаў,

Емяльяненка,

Емяльянчык,

Амелья-

повіч, Амяльяненка, Амяльянчык, Амяльянцаў, Амялянец,

Амельянюк, Амялькоў, Амёлькін, Амялькбвіч, Амёльчан-

ка,

Амяльчонак, Амялюк, Амяльчўк, Амялюсік, Амялюш-

ка,

Амяляшка, Амяляшчык, Мільянка, Мільянчўк, Мілін-

чўк, Мёлех, Мёліхаў, Мелехавёц, Мяльянец, Мельянцбў,

Мельянкоў, Мельянчўк, Мёлька, Мёльчанка, Мелянкёвіч,

Мёлеш, Меляшэвіч, Мелюшкёвіч, Мельячэнка, Мялёшка,

Мілёшка, Меляшкбў, Меляшкёвіч, Мілішкёвіч, Мялёш-

чанка, Меляшчэня, Мялёшчык, Ямёлеў, ЯмёлІн, па якіх

можна рэканструяваць 29 форм і варыянтаў форм Імені

Емельян:

Емяльян,

Емяльянчык,

Амяльян,

Лмяльянчык,

Амяльянец,

Лмялянец,

Лмельянюк,

Амелька,

Амялюк,

Амяльчук,

Амялюсік,

Амялюшка,

Амяляшка,

Амяляшчык,

Мільянка, Мільянчук, МШнчук, Мелех,

Мельянец,

Мель-

янок, Мельянчук, Мелька, Мялянка,

Мелеіа,

Мялюшка,

Мяльяк, Мялешка,

Мялешчык,

Ямеля.

У якасці поўнай

формы ўжываліся варыянты

Емельян,

Омельян,

Омелян,

Амелян,

Амеллян,

Меллян, Руск.

Емельян

(СВІЛ),

Омельян

(Мілейк., 392), укр.

Омелян,

размоўн.

Омелько

(СВІЛ),

Омеллян,

Омелян,

Омелько,

Омелечко

(Грынч.).

ЕНОХ каталіцк., польск.

ЕпосН.

У Польшчы вядома

з XVI ст. (Быстр. Кн., 169). Зарэгістравана ў

XVI—

XVII

стст. 2 разы: Енох

Матеевыч

Кавечцнсшй

1590

з.

Мін. п., АВК

XXXVI

364, Енох Букар 1645 с. Арш.,

НЮМ

XXIII 449. Эмацыянальнаацэначная форма

Енько

(1):

Енько

Ждановпч

1597 Маг., НЮМ VIII 236. Руск.,

унр. Енох (СВІЛ).

ЕГШМАХ Зарэгістравана ў

XVI—XVII

стст. 2 разы

ў варыянтах

Епымах,

Опымах:

Егшмах

Львовііч

Буховец-

кы 1578 дв. Маг., НЮМ

XXXII

34;

Огшмах

1614 Арш. п.,

НЮМ

XXVIII

173. СБП:

Апімах,

Махнб, Махнбвіч, Маш-

кб,

Машковіч, Машкёвіч, Машчыц, Машчзнка, Машчан-

кбў, Машчўк, Машчык, Машкёй, Машўк, Машўтка, Маш-

кбўскі, па якіх можна рэканструяваць 8 форм і варыянтаў

форм імені

Егшмах:

Апімах,

Махно, Машко,

Машчык,

Машчук, Машкей, Машук, Машутка. У Беларусі ўжыва-

ліся 2 варыянты поўнай формы — Епамах і

Опіімах.

Руск.

Егшмах

(СВІЛ), укр. Епімах (СВІЛ).

[ЕПНФАННЙ]

СБП: Ёпіхаў, Еш'шка, па якіх можна

рэканструяваць 2 формы Імені

Епііфанпй:

Епіх, ЕпІшка.

Руск.

Еппфанпй

(СВІЛ),

Епафан

(Мілейк., 290), укр.

Епафан

(СВІЛ).

[ЕРАСТ] СБП: Ерастаў, па якім можна рэканструя-

ваць

імя

Ераст.

Руск.

Эраст

(СВІЛ),

укр. Ераст

(СВІЛ).

ЕРМОЛАЙ

Зарэгістравана

ў XVI—XVIII стст. 43 ра-

зы

варыянтах

Ермолай (2), Ермола, Ярмола (40), Ер-

мол (1). Е р м о л а й: Ермолай Шелюта 1728 Чач. ст.,

НЮМ

XXVIII 36. Е р м о ла, Я р м о ла: Ермола Огур-

чановпч

1528 б. Ваўк., У. 96, Ермола Мвановііч 1567

Слон.

п.,

П. 850, Ермола Стародубец 1577 м. Маг.,

НЮМ

XXXII

253,

Ярмола Мпколаевпч 1578

Маг.,

НЮМ

VII 288, Ермо-

ла

Алексеевач 1588 Маг.,

ЙЮМ

VII 450, Ермоле Давіідо-

вачу

Тюрутпне

1636

Маг.,

НЮМ

IX 277, Ярмолы Шевчыка

1679 Маг., НЮМ I 8, Ермола Курылёнок 1704 Чач. ст.,

НЮМ

XXVIII 16, Ярмола Лепля 1710 Маг., НЮМ XI

293.

Ермол: Ермол Беляй 1726 Чач. ст., НЮМ XXVIII

42.

Эмацыянальнаацэначная

форма

Ермак (2): Ермак

Мпколаевііч

1577 м. Маг.,

НЮМ

XXXII 222, ЕрмакГрыд-

ковач

1578 там жа, 14.

СБП:

Ермалаеў,

Ермалайчык,

Яр-

мола,

ЕрмаловІч,

Ярмоліч,

Ярмбленка,

Ермалёнка,

Ерма-

лёнак,

Ярмолік,

Ярмольчык,

Ермасёнак,

Ермалкж,

Ерма-

люгін,

Ярмош,

Ярмаш,

Ермашэвіч,

Ярмошка,

Ермашўк,

Ярмак,

Ермакоў,

Ермаковіч,

Ермачэнка,

Ермачонак,

Ер-

мачок,

Ермачкбў,

Ермакбўскі,

па

якіх

можна

рэканструя-

ваць

форм

варыянтаў

форм

імені

Ермолай: Ермалай,

Ермалайчык,

Ярмола, Ярмолік, Ярмольчык, Ермась, Ер~

малюк,

Ермалюга, Ярмаш, Ярмош, Ярмошка, Ермашук,

Ярмак,

Ермачок. На

тэрыторыі

БеларусІ

адзначаны

3 поў-

ньгя

формы

— Ермолай, Ермола, Ермол.

Руск.

Ермолай,

Ермак

(СВІЛ),

Ермола

(Мілейк.,

390), укр. Ермолай,

размоўн.

Ярмолай, Ермак

(СВІЛ).

ЕФРЕМ

Зарэгістравана

ў XVI—XVIII стст. 20 разоў

варыянтах

Охрем (9), Ахрем (7), Охромей (3), Охрым

(1).

Охрем: Охрем Сеньковач 1528 б. Астр., У. 88, Ох-

рем Мойсеевач 1552 м.

Кл.,

ПкнПКл.

390, Охрем Глебовач

1567 Гр. п., П. 702, Охрема Васплевыча 1577 м. Маг.,

НЮМ

XXXII 206, Охрем Федоровпч 1614 Арш. п., НЮМ

XXVIII 162, Охрем Гріібун 1646 с. Арш. п.,

НЮМ

XXIV

375.

Ахрем: Ахрем Васковач 1578 м. Маг.,

НЮМ

XXXII

212,

Ахрем Кононовпч там жа, 49, Ахрем Сомовач 1676

Пол.,

НЮМ

V 349, Ахрем Речыцка 1704 Чач. ст., НЮМ

XXVIII 20, Ахрем Шунко 1717 с. Віц. в.,

НЮМ

XXIV 191,

Ахрем Качерга 1746 Маг., НЮМ XXX 314. Охромей:

Охромей Бобровпч 1578

м.

Маг.,

НЮМ

XXXII 64. Охрам;

Охрпм Садецкый 1552 м. Пін.,

ПкнПКл.

Формы

імені

Ефрем на

Падляшшы

І ў Літве не

адзначаны.

СБП:

Ах~

рэм,

Ахрамовіч, Ахрэмепка,

Ахрамцбў,

Ахрэмкін, Ахрэм-

чык, Ахрамёйка,

Ахрамўк,

Ахрамчўк,

Акрэм, Яфрэмаў,

Яфрэменка,

Яфрэмчык, па якіх можна рэканструяваць 10

форм і варыянтаў форм ІменІ

Ефрем:

Лхрэм,

Лхрамец,

Лхрэмка,

Ахрэмчык,

Ахрамсйка,

Ахрамук,

Ахрамчук,

?Акрэм,

Яфрэм,

Яфрэмчык.

Па сведчанню помнікаў і

СБП,

на тэрыторыі Беларусі ўжываліся 4 формы і вары-

янты

імені

Ефрем:

Охрем

з заменай [ф] на [х] і пачаткова-

га [е] на [о], якое ў варыя-нце

Ахрэм

у вьшіку акання змя-

нялася

ў [а],

Ахрнм

з заменай [е] на [п] ў закрытым на-

ціскным складзе (параўн. дыялектнае хліб 'хлеб', піч

'печ' і інш.). Пад уплывам форм на [-ей] іншых імён з'яві-

лася форма

Охромей.

Руск.

Ефрем

(СВІЛ), укр.

Охрім,

Ефрем

(СВІЛ),

Охрім,

Охрімець,

Охрімко,

Яхрем,

Яхрентіій,

Хрім

(Грынч.).

ЗАХАРЙЯ правасл., ЗАХАРЫЯШ каталіцк., польск.

2ас\хаг'ш5г.

У Польшчы адзначана з XIV ст., але пазней

паступова выходзіць з ужывання (Быстр. Кн., 357). Зарэ-

гістра'вана ў

XVI—XVIII

стст. 12 разоў у варыянтах За-

харая

(2), Захарья,

Захар'ья

(5), Захарай (2), Захарей

(\),3ахарыяш

{2).3ахарая:

Захарыя

Храмчонок

1726

Чач. ст., НЮМXXVIII 59.3

ахар

ья, Захар-ья:

Захарья

Чернышевш

1567 Слон. п., П. 849,

Захар-ья

Шыркевііч

1567 Маз. п., П. 1235,

Захарья

Янковыч

1578 м. Маг.,

МЮМ

XXXII

37,

Захар-ья

Пруднак

1645 с Арш. п., НЮМ

XXIII 451. 3 а ха р ый: Захарая

Гарбуза

1683 Пол.,

НЮМ

VI 274. Захарей: Захарей

Уласовыч

1630 Віц.

в., НЮМ II 229.

Захарыяш:

Захарыяш

Степановыч

Ленько

1582 Мі>н. п„ АВК

XXXVI

174,

Захарааш

Ваіцан-

ка 1746 Маг., НЮМ XXX 251; на Падляшшы —25.

Эмацыянальнаацэначная форма Захарко (1): Захарка

Доволевача

1577 м. Маг., НЮМ XXX 49. СБП: Захараў,

Захарын, Захарэвіч, Захарыч, Захарэнка, Захаранка, За-

хар'еў,

Захарка, Захарчэнка, Захарчэня, Захарык, Заха-

рэц,

Захарчўк, ?3ахарошка, па якіх можна рэканструя-

ваць 7 форм імені Захарпя: Захар, Захарый, Захарка, За-

харык,

Захарэц, Захарчук, Захарошка. На тэрыторыі Бе-

ларусі ў помніках сустракаем некалькі поўных форм іменІ

Захарая. Перш за ўсё царкоўнаславянскую форму Заха-

ріія

і два варыянты яе, звязаныя з рознымІ спосабамі

ўстаранення неўласцівага беларускай мове спалучэння

галосных [ня],

Захартья

— у выніку скарачэння, а потым

знікнення

галоснага [н], Захарай — у выніку знікнення

другога

галоснага гука названага спалучэння — гука (а].

Апошні варыянт з'явіўся вынікам фанетычных змен, але

значную ролю пры гэтым адыграў уплыў форм іншых імён

на

[-нй]. Аднак новаўтварэнне

Захарый

па канцавым [-нй]

стала падобным да царкоўнаславянскіх форм на [-нй],

якія

ва ўсходнеславянскіх мовах набывалі канцавое [-ей].

Таму ўзнікла форма Захарей. Ад царкоўнаславянскіх

форм

на [-нй] на ўсходнеславянскай глебе ўзнікала І дру-

гая форма — без канцавога [-нй]. Форма Захаріій і ў гэ-

тым сэнсе падзяліла лёс традыцыйіна-царкоўных форм на

[-нй] — па СБП рэканструявана форма без канцавога

[^нй] — Захар. У

XVI—XVIII

стст. ужывальнай, па свед-

чанню помнікаў, у Беларусі была польская форма Заха-

рыяш.

Руск. Захарай, Захар, Захарця (СВІЛ), Захарья,

Захар (Мілейк., 393), укр. Захар, Захарій, размоўн. За-

харко

(СВІЛ).

[ЗЕНОН]

СБП: Зёнаў, Зяноў, Зяновіч, Зянёвіч, Зёнкін,

Зянкёвіч,

Зёнчанка, Зёнька, Зянько, Зянькоў, Зянькбвіч,

ЗянькёвІч,

ЗёнькавІч, Зяноўка, Зенукоў, Зянюк, Занаў,

Занкбвіч,

Занкёвіч, Занька, Занько, Зенькавёц, Занёўскі,

Заноўскі,

па якіх можна рэканструяваць 11 форм і вары-

янтаў форм імені Зенон: Зен, Зенка, Зенька, Зянько, Зя-

ноўка, Зянук, Зянюк, Зан, Занко, Занька, Занько.

[ЗННА]

СБП: Зінін, Зінёвіч, Зіновіч, Зінкёвіч, Зінко-

віч, Зінчанка, Зінчбнак, Зінько, Зінькоў, Зінькёвіч, Зінюк,

Зінакбў, Зінкавёц, па якіх можна рэканструяваць 5 форм

варыянтаў форм ІменІ Зана: Зіна, Зінко, Зінько, ЗІнюк,

Зінак. Але ўсе прыведзеныя прозвішчы і рэканструяваныя

па

іх формы і варыянты маглі ўзнікнуць і на базе імён

Зыновіій,

Зынон.

[ЗННОВНЙ]

СБП: Зінбўеў, Зінавёнка, Зінбвенка, Зі-

навёеў, па якіх можна рэканструяваць 3 варыянты форм

Імені

Зыновіій:

ЗіновІй, ЗІноў, Зінавей, а таксама 5 форм

варыянтаў ад усечанай асновы (гл. Зана), Мяркуючы па

СБП,

у Беларусі ўжываліся 3 поўныя формы: царкоўна-

сла'вянская

на [-нй] — ЗІновій, усходнеславянская на

[-ей]—Зіновей

і ўсходнеславянская без канцавога [-нй] —

Зіноў.

Руск.

Зыновіій

(СВІЛ), укр.

Зінон

(СВІЛ), Зінько,

Зінь,

Зінець

(Грынч.).

ЗННОН

гл. ЗННА Руск. Занон (СВІЛ), укр.

Зінон

(СВІЛ).

ЗОСНМА

Зарэгістравана 1 раз у варыяыце

Зосігм:

Зо-

СПМ

Лндросов

1769 Чач. ст., НЮМ

XXVIII

8. СБП: Засім,

Засімовіч, Засімўк, па якіх можна рэканструяваць 2 фор-

мы імені

Зосііма:

Засім, ЗасІмук. Руск.

Зосііма

(СВІЛ),

укр.

Зосам

(СВІЛ).

[ЗОТНК]

СБП: Зоцікаў, Збтаў, Ізбтаў, па якіх можна

рэканструяваць 3 формы і варыянты форм іменІ Зотіік:

Зоцік, Зот, Ізот. Усе яны з'яўляюцца поўнымі формамі:

форма

ЗоцІк адпавядае царкоўнаславянскай форме, фор-

ма Зот, відаць, рэканструявана як поўная па форме Зо-

так,

якая ўспрымалася як памяншальная з суфіксам -ш.

Руск., укр.

Зотіік,

Зот (СВІЛ).

ЗЫГМУНТ

каталіцк., польск. Іуцтшіі. У Польшчы

XIV ст. (Быстр. Кн., 362—363). ЗарэгІстравана 3 разы

ў варыянце Жыкгпмонт:

Жыкгіімонт

Андреевыч

1528 Ашм.

дв.,У.

23,

Жнкгіімонт

Летровач

1567ЛІД. п., П. 748, Жчкга-

монт

Валентпповач 1567 Ашм. п., П. 580; ва

Ухвале

і Попі-

се

Жшсггімонт-нг

Падляшшы і ў Літве адзначана 31 раз,

Жпгымонт

на Падляшшы і ў Літве—9 разоў,

Жнгмонт

(5),

Жпгмунт (4),

Жнкгмонт

(4) — на Падляшшы. СБП:

Зыгмантбвіч. Імя выкарыстоўвалася ў катал>Іцкім асярод-

дзі Беларусі ў варыянтах Зыгмант (рэканструявана па

СБП),

Жыкгамонт. Руск., укр.

Зыгмунд

(СВІЛ).

НАКОВ правасл., ЯКУБ каталіцк., польск. ІакбЬ.

У Польшчы вядома з XIV ст. (Быстр. Кн., 212—213). За-

рэгістравана ў

XVI—XVIII

стст. 202 разы ў варыянтах

Яков (61), Якуб (141). Яков: ва

Ухвале

1528 г. Яков

Мпхайловпч б. Мсцісл., 199, Яков Міішковііч б. Ваўк., 96,

Яков а

Сенько

Протасовачіі

б. Пін., 189, Яков

Радогоца-

НПН

Навагр. з-к, 35; Яков

Грачііна

1567 Бр. п., П. 1189,

Яков

Грпдковпч

Потребенок

1577 м. Маг., ЙЮМ

XXXII

282, на Якове

Черевковпчу

1578 там жа, 186, Якова

Слеп-

ца 1582 Мін. п., АВК

XXXVI

332, Яков Цевятый 1593 Віц.,

НЮМ

I 337, Яков Таратута 1597 Маг., МЮМ VIII 234,

Яков Новак 1645 с. Арш. п., НЮМ XXIII 449, Яков

Жолда-

ков 1670 с. Віц. в., ЙЮМ XXI 85, Яков

Романовскай

1684

Пол.,

НЮМ VI 314, Якова

Мілкіітшіыча

Лобяка

1689 Маг.,

НЮМ

VI 13, Яков

Цшцонок

1726 Чач. ст., НЮМ

XXVIII

37, Яков

Ковшевнак

1746 Маг., ЙЮМ XXX 195, Яков

Агей

1766 Маг., НЮМ

XVII

78. Я к у б: ва

Ухвале

1528 г.

Якуб б. Вас, 86, Якуб

Бомблііч

б. Астр., 88, Якуб Явашко-

ВІІЧ б. Ваўк., 96, Якуб

Коровііч

Ашм. дв., 25, Якуб Мартц-

новцч

б. Слон., 98, Якуб Мыколаевпч б. Рад., 81, Якуб Су-

іцевач

Навагр. з-к, 36, Якуб

Юрьевыч

Лід. дв., 32; у По-

пісе 1567 г. Якуб

Абрамовпч

Бр. п„ 1191, Якуб

Венцковыч

Подберезкай

Ваўк. п., 856—857, Нкуб

Войтеховыч

Рэч. п.,

1232, Якуб

Вяжевач

Мін. п., 1221, Якуб

Лазаровпч

Лід. п.,

752, Якуб

Матеевыч

Сшговііч

Брасл. п., 636, Якуб Махай-

ловыч

Навагр. п., 829, Якуб Станкевпч Слон. п., 841, Якуб

Шпмаковач Гр. п., 684, Якуб

Яцына

Ашм.

іп.,

576; Якуб За-

харцнпч

1577 Маг., ЙЮМ XXX 150, Якуб Маколаевпч ХП-

бац 1582 Мін.п., АВК

XXXVI

138,

Якуба

Семашка

1590

там жа, 383, Якуб

Дцанын

1614 Арш. п., ЙЮМ

XXVIII

165,

Якуб Кукса 1642 с. Пол. в., НЮМ ХХГІ 316, Якуб

Шыраё-

нак 1646 б. Арш. п., МЮМ

XXIV

373, коновалу Якубу

1690 Маг.,НЮМ VII 58, Якуб Бус 1708 Віц., НЮМ

XXII

56, Якуб Зелененак 1728 Чач. ст., НЮМ

XXVIII

36, Якуб

Казановпч

1746 Маг., НЮМ XXX 193, Якуб

Смык

1753

Віц., НЮМ XVIII 413, Якуб

Рнмар

1764 Ула, НЮМ

XXII

424,

Якуба

Дубатовку 1768 Маг.,

НЮМ

XVII

\\5,ЯкубБу-

бешка

1790 с. Віц. в., ЙЮМ XX 336. Ва

Ухвале

і Попісе

Якуб адзначана на Падляшшы 495 разоў, у Літве

Жму-

дзі — 280. Эмацыянальнаацэначныя формы: Якша (1),

Якуш (2),

Якубец

(2): Якша

мает

стават

конь

1528 На-

вагр. з-к, У. 34; уЯкуша Аполка 1692 Маг., НЮМ X 455,

Якуш

Недасека

1746 Маг., ЙЮМ XXX 315; Якубца Яку-

бовпча

1582 Мш. п.,АВК

XXXVI

140, Якубца

Шнмелевнча

1590 там жа, 376. СБП: Якаўлеў, Якбвін, ЯкаўлёвІч, Яка-

вёнка,

Якавёц, Якаўчыц, Якоўчанка, Якаўчык, Якаўлюк,

Якавўк, Якўнін, Якунбвіч, Якон, ЯкўсІк, Якўта, ЯкутовІч,

Якуцёнак, Якуцэня, Якуць, Якўцік, Якуш, Якушаў, Якў-

шын,

Якушэвіч, Якушэнка, Якушбнак, Якўшкін, Якушчо-

нак,

Якўшык, Якшонак, Яшын, Яшкб, Яшкбў, Яшкін,

Яшчанка,

Яшчэня, Яшчўк, Яшкўль, Яшчак, Якўбаў, Яку-

ббвіч, Якубёнка, Якубёнак, Якубёня, Якубёц, Якубцэвіч,

Якўбік, Якўбчык, Якубўк, Якубёль, Якабчўк, Яшкаўцбў,

Якавіцкі,

Якуббўскі, па якіх можна рэканструяваць

28 форм і варыянтаў форм імені Маков: Якау, Якавец,

Якаўка, Якоўчык, Якаўлюк, Якавук, Якун, Якон, Якусік,

Якута, Якуць, Я^уцік, Якуш, Якушка, Якушык, Якша,

Яша, Яшко, Яшчук, Яшкуль, Яшчак,

Януб,

Якубец, Яку-

бік, Якубчык, Якубук, Якубель, Якабчук, Імя было над-

звычай папулярным. Ужывалася часцей у форме

Якуб,

якая

пашырылася, відаць, пад уплывам польскай формы

Іаков, а таксама ў форме Яков. Ад усечанай асновы маглі

ўтварыцца формы І пры дапамозе суфікса -ц ці пры дапа-

мозе суфікса -ц у спалучэнні з іншымІ суфіксамі. ТакІя

формы

супадаюць з формамі польскага імені Яцек (гл.

стар.

172). Руск. Яков, Якуб, у

СТар Наков

(

ВІЛ), укр.

Яків,

Якуб, размоўн. Якўб (СВІЛ) Яків, Яковець,

Яківко,

Яковко, Якусь, Ясько, Яцько, Яць, Яцана

(Грынч.).

НГНАТНЙ

Зарэгістравана

ў XVI—XVIII стст. 58 ра-

зоў

у форме

Нгнат;

ва Ухвале 1528 г. Нгнат Кузманач б.

Астр.,

88,

Мгнат

Кузмач б. Ваўк., 96, Нгнат Коморавач б.

Пін.,

189,

Мгнат

Мшюшч б. Гр., 92; у

Попісе

1567 г Мгнат

Костюковач Гр. п., 684, Нгнат Мелеховм

Слон.

п., 852;

Нгнат

Мвановач Глазковш 15?8

д\аг

НЮМ

XXXII 52

Нгнат

Сафоновііч 1614 Арш. п., н

юм

XXVIII 171 Мгнат

Самуйлшшч 1615 Маг., НЮМ VIII 330 Нгнат Павоваро-

нок 1645 Арш. п.,

НЮМ

ХХШ 450,

Нгнат

Логов 1670 Віц.

в.,

ЙЮМ XXI 86,

Мгнат

Рыб

ак

84 Маг ^ЮМ II 82,

Нгнат

Федоров

1704

Чач.

ст.,

ЙЮМ

XXVIII 21

Нгнат

Ско-

ряга 1730 с.

Пол.,

НЮМ

II 346,

гнат

Шумейка 1746 Маг.,

НЮМ

XXX 267,

Мгната

Бота 1755 Маг, НЮМ XV 502,

Ягнат Чепелан 1717 Вш. в., Нюм XXIV 190, Нгнат Ця-

нюга 1764 с. Ульск. м-ка,

НЮМ

XXII 428.

СБП:

Ігнацьеў,

Ігнатаў,

Ігнатовіч,

Ігнацёнка,

Ігнацёня,

Ігнацік,

Ігнацюк,

па

якіх можна рэканструявац

ь 4

формы

імені

Мгнатый:

Ігнацій,

Ігнат,

Ігнацік, Ігнацю

. Па сведчанню помнікаў

беларускай

пісьменнасці і СБп, на тэрыторыі Беларусі

ўжывалася

ўсходнеславянская

форма

без

ка>нцавога

[-нйЗ

—

Нгнат.

Руск. Нгнатай, ц

гнат

(

ВІЛ), Нгнатей

(Мілейк,

391), укр. Ігнат, Гн

йТ/

Ігнатій

(СВІЛ),

Ігнат,

Ігнатко,

Ігнашко, Ігнась, Гна

, Гнатко, Гнаточко, Гна-

тусь,

Гнашечко

(Грынч.).

[ЙГОРЬ]

СБП:

і'гараў.

НЕРЕМНЙ,

НЕРЕМЙЯ

Зарэгістравана ў XVI-

XVII стст. 13 разоў у варыянтах Еремей (2), Еромей (3),

Веремей (\),Ерома (\),Ерем

(\)^

рома

(3),Ярож (1),

Еремаяш (\).Еремей; Ерецей Коршун 1528

Пол.

з-ля,

У. 196. Еромей: Еромей Матеевач 1567

Навагр.

п., П.

824.

Веремей: Веремей

Сь

ІТКевпц

82 Мін п АВК

XXXVI

284, Веремея Столяра 1692 Маг., НЮМ IX 139.

Ерома.Е рема: Ерома Соп

роН

овач 1578 м. Маг., НЮМ

XXXII 15, Ерома

Мгнатовач

І597 Маг НЮМ VIII 236,

Ерему Глебку 1685 Маг., НЮм III 87 'Ярома- Ярома

Карповпч 1567 Гр. п., П. 702, Ярома Дземехов 1623 с.

Віц.,

НЮМ XXI 78, Ярома Васковм 1728 Чач. ст., НЮМ

XXVIII 36, Еремііяш: Ереміляш Станаславоенч Свпріц