Бiрыла М.В. Беларуская антрапанiмiя. Уласныя iмёны, iмёны-мянушкi, iмёны па бацьку, прозвiшчы

Подождите немного. Документ загружается.

1578 м, Маг., НЮМ XXX 117, Дашка

Скрагу

1588 Маг.,

НЮМ

VII 410, Дашко

Вашлевыч

1610 Маг., НЮМ VIII

300; ва

Ухвале

і Попісе адзначана на Падляшшы 3 разы,

уЛітве—2.Д аны л е ц:

Даналец

1528 Навагр. з-к, У. 37.

СБП:

Даніла, Данілаў, Даніловіч, Данілёвіч, Данілёнка,

Данілкбў, ДанілкбвІч, Данількёвіч, Данільчанка, ДанІль-

чык, Данілюк, Данілачка, Данілачкін, па якіх можна рэ-

канструяваць 6 форм І варыянтаў форм імені Данішл:

Даніла, Данілка, Данілька,

Данільчык,

Данілюк, Дані-

лачка, а таксама 9 форм і варыянтаў форм ад усечанай

асновы гэтага імені (гл. стар.58). Натэрыторыі БеларусІ

ўжываліся чатыры поўныя формы: царкоўнаславянская

форма

ДанііііА,

дзве ўсходнеславянскія формы

Даныло

(Данала), Данплей і польская форма Данаель. Форма

Данііло

(Данпла) утварылася як і аналагічныя формы

іншых імен з канцавым [-ші] пасля спрашчэння групы га-

лосных [іш] шляхам далучэння галоснага [о] (параўн.

Гавршгл).

Другая форма — форма на [-ей] — Данцлей

узнікла пад уплывам шматлікіх форм усходнеславяпска-

га паходжання, што я'явіліся на базе царкоўнаславянскіх

форм на [-нй]. Асноўнай была форма

Даныло

(Данала).

Руск. ДПНЦПЛ, размоўн.

Даныла

(СВІЛ), укр.

Данало

(СВІЛ),

Даныло,

Данплець, ДПНПЛКО, Даналочко, Даня,

Данько

(Грынч.).

ДАСНЙ Зарэгістравана толькі ў эмацыянальнаацэ-

начнай форме

Дасько

(1):

Дасько

Васькевач

1764 м.

Ульскі, МЮМ

XXII

423. СБП: Дасэвіч, Дасько, Дасюкё-

віч, ?Дашкб, ?Дашкбў, ?Дашкёвіч, ?Дашчбнак, ?Дашчўк,

?Дахн6, ?Дахнёвіч, ?Дашкбўскі, ?Дашчйнскі, па якіх мо-

жна рэканструяваць 6 форм і варыянтаў форм імені

Дасші:

Дас,

Дасько,

Дасюк,

?Дашко,

?Дашчук,

?Дахно.

Прозвішчы, паданыя з пытальнікам, і рэканструяваныя

па іх формы маглі ўзнІкнуць і на базе імені

Адам

(Адах,

Адашко,

Адашчук,

Адахно

без пачатковага [а]). Як і ад

іншых царкоўнаславянскіх Імён з канцавым [-нй], ад імені

Дасай

утварылася ўсходнеславянская форма без канца-

вога [-нй] —форма 'Дас. Форма рэканструявана па СБП,

у помніках не адзначана. Руск. Дасай, укр.

Дасій

(СВІЛ).

ДЕМЕНТМАН Зарэгістравана ў XVI ст. 2 разы ў ва-

рыянце

Дементей:

у Попісе 1567 г.

Дементей

Кулен

Бр.

п.,

1187,

Дементей

Тюрлевііч

Ашм. п., 579. СБП: Дзямён-

цьеў. На тэрыторыІ Беларусі, як сведчаць помнікі і СБП,

ужывалася форма

Дементей,

утвораная ад усечанай ас-

новы,

відаць, пад уплывам форм на [-ей], якія ва

ўсход-

неславянскіх мовах адпавядаюць царкоўнаславянскім

формам на [-нй]. Руск.

Дементпй

(СВІЛ), укр.

Дементій

(СВІЛ).

[ДЙЙ]

СБП;

Дзіеў,

Дзіёнак, Дзёеў, Дзёйка, Дзяйкб,

Дзёйчанка, Дзёйцаў, ?Дзяйкўн, ?Дзёйкун, Дзейкавёц, па

якіх можна рэканструяваць 7 форм і варыянтаў форм іме-

ні

Дый: Дзій, Дзей, Дзейка, Дзяйко,

Дзеец,

?Дзяйкун,

?Дзейкун. У Беларусі ўжываліся, як сведчаць СБП, дзве

поўныя формы — царкоўнаславянская на [-нй] — ДзІй і

ўсходнеславянская на [-ей] — Дзей. Руск.

Діій

(СВІЛ),

укр. Дш (СВІЛ).

ДЙМЙТРЙЙ

Зарэгістравана ў

XVI—XVIII

стст. 44

разы ў варыянтах

Дыматрый

(5),

Дымытр

(2),

Дмптрей

(2),

Дматр

(33),

Деметрей

(1),

Делштр

(1).

Дамыт-

іл

й:

Дііматрай

Войселевач

Протасовыч

1552 з. ПІн.,

ПкнПКд.

277. Д іі м іі

р: у

ПкнПКл.

1552 г.

Даматр

Олы-

заровыч

м. Пін., 7,

Дыматр

Семеновііч

Пін. кн-ва, 112.

Д м ы

р е й: ва

Ухвале

1528 г.

Дміітрей

Богдановыч

Пол.

з-ля, 193.

Дматр:

ва

Ухвале

1528 г.

Дмытр

Гуторовач

Віц. з-ля, 198,

Дматр

Протасовыч

Навагр. з-к, 35,

Дмптр

Свііслоцкіій

б. Бр., 100; у Попісе 1567 г.

Дміітр

Васылевпч

Слон.

п., 839,

Дматр

Кяецшй

Навагр. п., 815;

Колубаевііч

1577 м. Маг., НЮМ XXX 83,

Дмытр

Федковач

1597 Маг., ЙЮМ VIII 234,

Дзмытр

Безрука 1670

Віц. в., НЮМ XXI 82,

Дзмптр

Пронкевпч

1726 Чач. ст.,

НЮМ

XXVIII

66,

Дзматр

Громыка\728тамжа,32,Длштр

Семеновііч

Тютьковыч

1794 Віц.,НЮМ XX 376; ва

Ухвале

ПопІсе адзначана ў Літве 6 разоў.

Деметрей:

Демет-

рей

Халецшй

1591 Маг., НЮМ VIII 197.

Демптр:

Дзе-

лштр

Стасевпч

1614 Арш. п., НЮМ

XXVIII

163. Эмацыя-

нальнаацэначныя формы:

Дматрок

(3),

Зматрок

(5);

Дмптрака

Сапяннака

1679 Маг., ЙЮМ I \\,ДмтрокуПе-

ревозныку

1690 Маг„ ЙЮМ VII 91;

Зматрок

Дзеняк 1746

Маг., ЙЮМ XXX 294,

Зміітрок

Жолнер^

там жа, 203, Зміі-

трок

Чыжык

там жа, 288. СБЙ: ДзІмітрыеў, ДземІтрач-

коў, Дзмітрыеў, Дзмітрачэнка, Дзмітрычэнка, Дзмітрўк,

Дмітрьгеў, Дмігрбвіч, Дмітрычаў, Дмітрачэнка, Дмітрўк,

Змітровіч, ЗмІтрэня, ЗмІтрачбнак, Змітрачкбў, ЗмІтрўк,

Змітрусеў, ЗмІцюра, Мітракбў, Мітрўхін, МіткёвІч, Міц-

ёвіч, Міцькб, Міцькбў, Міцэвіч, Міцянкоў, Міцўра, Мі-

цгорыч, ?Міцкўн, Дзмітраўцбў, Міцькавёц, па якіх можна

рэканструяваць 25 форм і варыянтаў форм імені ДПМЫТ-

ріій;

Дзімітрый,

Дземітрачок,

Дзмітрый,

Дзмітрок,

Дзмі-

трык,

Дзмітрук,

Дмітрый,

Дмітр(о),

Дмітрок,

Дмітрук,

ЗмІтра, Змітрок,

Змітрачок,

ЗмІтрук, ЗмІтрусь,

Зміцюра,

Мітрок, Мітруха, Мітко, Міцко, Міцько, Міц, Міцура, Мі-

цюра,

?Міцкун. Па сведчанню помнікаў, на тэрыторыі

БеларусІ ўжываліся царкоўнаславянская форма на

[-нй] —

Дііматріій,

усходнеславянская форма на [-ей] —

Деметрей

і ўсходнеславянская форма без канцавога

[-нй] —

Даматр

(Демілтр,

Дміітр). Па СБП рэканструя-

вана форма

Змітра,

у якой канцавое [а] з'явілася, як і ў

іншых імёнах, для ўстаранення закрытага канцавога

склада (параўн. таксама дыялектнае

цігра,

метра,

літра).

Руск. Дмптрцй,

Дыматрый

(СВІЛ),

Дматрей

(Мілейк.,

390), укр.

Дмытро

(СВІЛ),

Дмытро,

Дмптрак,

Дмптрусь,

Гмытро,

Гмптріік

(Грынч.).

ДНОМНД Зарэгістравана

ўХУІ—XVIII

стст. 19 разоў

у форме

Демыд:

Демад

Васкевыч

Петровач

1567 Навагр.

п.,

834,

Демпд

Жукевііч

там жа, 820,

Демыда

Есковача

1578 м. Маг., НЮМ

XXXII

13,

Демад

Кострычонок

1597

Маг., НЮМ VII 246,

Деміід

Артюховач

1612 Маг., НЮМ

VIII 322,

Демыд

Коневнык

1691 Маг., НЮМ VIII 169, Дзе-

мад

Захарчы

1717 с. Віц. в., НЮМ

XXIV

189,

Дземад

Андросёнок

1728 Чач., ст., НЮМ

XXVIII

36. СБП: Дзя-

мід, Дзямідаў, Дземідовіч, Дзімідовіч, Дземідзёнка, Дзе-

мідбк, Дзямідка, Дземідкбў, Дзямідчык, Дземідзюк, Дзе-

мядзюк, Дземідавёц, па якіх можна рэканструяваць 5

форм і варыянтаў форм іменІ

Дыомыд:

Дзямід,

Дземідок,

Дзямідка, ДзямІдчык,

Дземідзюк.

На тэрыторыі Бела-

русі адзначана адна поўная форма

Демцд.

Руск.

Демад,

уста'р.

Дііоміід

(СВІЛ), укр.

Деміід

(СВІЛ, Грынч.).

ДМОННСНЙ

Зарэгістравана ў

XVI—XVIII

стст. 23

разы ў форме

Денас:

ва

Ухвале

1528 г.

Денас

Коревуло-

вш б. Пін., 189,

Денас

Шестова

Пол. з-ля, 195; у Попісе

1567 г.

Денас

Васковнч

Гр. п., 685,

Денас

Нваноеач

Ашм. п., 589,

Денас

Прасоловыч

Пін. п., 1211;

Деныса

Яковлевыча

1578 м. Маг., НЮМ

XXXII

10,

Деныса

Зень-

ковііча

1582 Мін. п., АВК

XXXVI

197,

Дзеныс

Крьшошы-

нец 1614 Арш. п., МЮМ

XXVIII

172,

Дзенас

Сырыца

1623

с. Віц. в., НЮМ XXI 78,

Денаса

Гука

1690 Маг., ЙЮМ

VII 18,

Дзенііс

Аврамёнок

1726 Чач, ст., НЮМ

XXVIII

71,

Дзянас

Шавель

1746 Маг., НЮМ XXX 222; ва

Ухвале

Попісе на Падляшшы адзначана 3 разы. Эмацыяналь-

наацэначная

форма

Денчсок

(1):

Денысок

Рубейновач

1600 Маг., НЮМ VIII 261. За межамі Беларусі ва

Ухва-

,'іе адзначана

Денііско

(I) у Літве. СБП: Дзяніс, Дзяні-

саў, ДзенІсёвіч, ДзенІсёнка, Дзенісёнак, Дзеніссня, Дзя-

нісік, Дзеніскёвіч, Дзяні'шчыц, ?Дзянюш, Дзянішчык,

ДзенІсюк, па якіх можна рэканструяваць 6 форм і варьь

янтаў форм імені

Дыонысай:

Дзяніс,

ДзянісІк, Дзяніска,

Дзянішчык,

?Дзянюш,

Дзенісюк.

У Беларусі ўжывалася

ўсходнеславянская форма без канцавога [-нй] —

Денііс.

Руск.

Денпс,

устар.

Даонасай

(СВІЛ),

Деніісей

(Мі-

лейк., 390), укр.

Денас

(СВІЛ),

Денііско

(Грынч.).

ДОМНННК

каталіцк., польск.

Оотіпік.

У Польшчы

вядома з XIV ст. (Быстр. Кн., 156—157). Зарэгістравана

ў XVI ст. (толькі ва

Ухвале

і Попісе) 5 разоў у варыян-

тах ДОМПНІІК (1),

Доменак

(4).

Домынык;

ДОМЫНПК

Яновпч

1567 Лід. п., П. 756, а таксама 9 разоў на Пад-

ляшшы.

Доменак:

у ПопІсе 1567 г.

Доменак

Пац

Бр.,

505,

Домгтк

Юршт

Ашм. п., 578, пану До-

менпку Пацу Бр. п., 1183, а таксама на Падляшшы—4,

у Літве—1. СБП: Дамінікбў, Дбмчанка, Дамінікбўскі,

Даменікбўскі, па якіх можна рэканструяваць 2 формы

імені Доманпк: ДамІнік, Домка. Апошняя форма І проз-

вішча, па якім яна рэканструявана, магчыма І ад імені

Домн

(гл. ніжэй).

[ДОМН] СБП: Домніч, Домненка, Дбмчанка, Дамі-

ніч, па якіх можна рэканструяваць 3 формы імені

Домн:

Домн,

Домка, Дамін. Апошняя форма І прозвішча, па

якім

яна рэканструявана, магчыма, і ад

Домніін.

ДОРОФЕЙ

Зарэгістравана ў XVI ст. (толькі ва

Ухва-

ле і Попісе) 3 разы ў форме

Дорофей:

Дорофей

Романо-

впч 1528 Навагр. з-к, У. 33,

Дорофей

Курьяновыч

1567

Навагр. п., П. 831. Эмацыянальнаацэначная форма Д о-

рошко

(4):

Дорошко

Проневач

1567 Гр. п., П. 689,

Дорошка

Овсеевпча

1577 м. Маг., НЮМ XXX 23.

Дарош-

ка Мпхайловач 1685 Маг., НЮМ III 17,

Дорошка

Куш-

нер 1746 Маг., НЮМ XXX 190. СБП: Дарафёеў, Дарафё-

енка,

Дарафёйчык, Дарапёй, Дарапіёвіч, Дорах,

Дбрахаў,

Дарахбвіч, Дбраш, Дарашэвіч, Дарашэнка, Дарбшка,

Дарбшак, Дарашкоў, Дарашкёвіч, Дарбшчанка, Дараш-

чонак, Дарашчўк, Дбрас, Дбрац, ?Дарўсін, Дарфянюк,

па якіх можна рэканструяваць 12 форм І варыянтаў форм

імені

Дорофей:

Дарафей,

Дарафейчык,

Дарапей,

Дорах,

Дораш,

Дарошка,

Дарошак,

Дарашчук,

Дорас,

Дорац,

?Дарус,

Дарфянюк.

На тэрыторыі Беларусі ўжывалася

форма

Дорофей

і яе варыянт

Доропей.

Магчыма, у

якас-

ці

поўнай формы ўжывалася рэканструяваная па СБП

форма

Дорах,

якая магла ўзніюнуць як вядомая для мно-

гіх імён другая ўсходнеславянская форма — форма без

канцавога [-ей]. Нс выключана, аднак, што гэта эмацыя-

нальнаацэначная

форма ўтворана ад усечанай асновы

Дор- пры дапамозе суфікса -ох. Руск.

Дорофей

(СВІЛ,

Мілейк.,

390),

Дорох

(Мілейк., 390), укр.

Дорофій,

До-

рош. (СВІЛ).

[ЕВГЕННЙ]

СБП: Яўгёнаў, Яўгёнік, па якіх можна

рэканструяваць 2 формы імені Евгенай: Яўген, ЯўгенІк.

У Беларусі імя

Евгешш,

відаць, было малаўжывальным.

Сустракалася яно ва ўсходнеславянскай форме без кан-

цавога [-нй]— Яўген. Руск. Евгенай (СВІЛ), укр. Евген,

Евгеній (СВІЛ),

Ганько

(Грынч.).

[ЕВГРАФ] СБП: Яўграфаў, па якім можна рэканст-

руяваць імя

Яўграф.

Руск.

Евграф

(СВІЛ), укр.

Евграф

(СВІЛ),

Евграп, Івграп, Йовграп,

Гран,

Граня

(Грынч.).

ЕВДОКНМ

Зарэгістравана ў XVI і XVIII стст. 6 ра-

зоў у варыянце Авдокам:

Авдокпм

Кузмпч 1578 м. Маг.,

ЙЮМ

XXXII

167,

Авдакым

Селезень

1717 с. Віц. в., НЮМ

XXIV

189,

Авдакым

Муравый 1746 Маг., ЙЮМ XXX 176,

Авдакым

Жуковец там жа, 220. СБП: Еўдакімаў, ЕўдакІ-

мовіч, Еўдачэнка, Еўдасюк, Аўдбшка, Аўдашкбў,

Аўдб-

нін,

Адакімчык, Аўдакбўскі, па якіх можна рэканструя-

ваць 7 форм і варыянтаў форм імені Евдокым: Еўдакім,

Еўдак, Еўдасюк,

Аўдошка,

Аўдоня,

Адакімчык,

Аўдак.

У Беларусі, як можна меркаваць па СБП, ужывалася

поўная форма Еўдакім, а таксама зарэгістраваны ў пом-

ніках яе варыянт

Авдокіім,

у якім пачатковае [а], відаць,

у выніку акання на месцы [о], а галосны [о], як вядома,

у імёнах часта выступае на месцы пачатковага [е] (гл.

стар. 13—14). Руск.

Евдокым

(СВІЛ),

Овдошм

(Мілейк.,

392),укр.

Евдошм

(СВІЛ),Явдокілм,

Новдокіім

(Грьшч.).

ЕВЛАМПЙЙ

Зарэгістравана

ўXVI—XVII

стст.у фор-

ме Евлан (7): у Евлана

Федковача

Мошнііча

1578 м.

Маг., НЮМ

XXXII

64, Евлан Мвановцц, 1596 Маг., НЮМ

VIII 228, Евлан

Сыдоровач

1650 Маг., НЮМ X 237. Эма-

цыянальнаацэначная

форма Евлаш (2): Евлаш Букревііч

1528 Навагр. з-к, У. 36, Евлаш Томковач 1567 Навагр.

п.,

П. 826. СБП: Алампіеў, па якім можна рэканструя-

ваць форму ІменІ Алампій. Рэканструяваная форма

Алампій

узнікла ў выніку фанетычных змен: пачатковае

[а] з'явілася на месцы ненаціскнога [о], якое ў імёнах ча-

ста выступае на месцы пачатковага ненаціскнога [е], а

група зычных [вл] спрасцілася — губны [в] выпаў. Поўнай,

відавочна, трэба лічыць і адзначаную ў помніках форму

Евлан. Царкоўнаславянская форма ЕвлампІй, відаць, пе-

ражыла распадабненне губных у групе [мп], прычым ад-

паведна [м] з'явілася [н] — Евланпай (параўн. дыялект-

пае лянпа 'лямпа', транвай 'трамвай',

бонба

'бомба').

У сувязі з заменай царкоўнаславянскіх форм на [-нй] ва

ўсходнеславянскіх мовах формамі на (-ей] ці формамі

без канцавога [-нй] магла ўзнікнуць пакуль яшчэ не за-

фіксавая

форма на [-ей]—Евлам(н)пей, а таксама форма

без канцавога [-нй]—Евлам(н)п. У апошняй у канцы слова

ўтварыўся закрыты склад, які заканчваўся групай [мп] ці

('пасля дысіміляцыі) [нп]. Пасля спрашчэння грулы [нп]

з'явілася форма Евлан. Магла існаваць і форма Евлам

(пасля

спрашчэння групы [мп]). Руск. Евлампай (СВІЛ),

укр. Евлампій (СВІЛ).

[ЕВМЕННЙ]

СБП: Яўмёнаў, Яўмёненка, Яўмёнчык,

Яўмёнчыкаў, Яўмёенка, па якіх можна рэканструяваць

3 формы імені Евменпй: Яўмен,

Яўменчык,

Яўмей. У яка-

сцІ

поўнай формы ўжывалася ўсходнеславянская форма

без канцавога [-нй] —

Яўмен

і, відаць, узнікшая з яе пад

уплывам усходнеславянскіх форм на (-ей] форма Яўмей.

Руск. Евменпй (СВІЛ), укр. Евмен (СВІЛ),

Воймен,

Йовмен (Грынч.).

ЕВСЕВНЙ

Зарэгістравана ў

XVI—XVIII

стст. 18 ра-

зоў у Магілёве і Чачэрскім старастве ў варыянтах Евсе-

вігй (1), Евсей (4),

Овсей

(9),

Авсей

(4). Е в с е е а й:

Евсевіія

Заморы

1697 Маг., НЮМ XI 12. Е в с е й: Евсея

Мылныка 1692 Маг., НЮМ IX 4, Евсей

Крупеня

1726

Чач.

ст., НЮМ

XXVIII

71, Евсей Тапляй там жа, 50. 0 в-

сей:

Овсей

Нвановыч

1577 м. Маг., НЮМ

XXVII

273,

Овсей

Максымовач там жа, 221,

Овсей

Семеновпч

Голов-

лев 1578 там жа, 118, у

Вовсея

Пахтуна 1700 Маг., НЮМ

XIV 85,

Овсей

Ціішчык

1726 Чач. ст., НЮМ

XXVIII

62.

СБП:

Аўсяёвіч,

Аўсіёвіч,

Аўсёенка, Аўсіёнка, Аўсеявёц,

Аўсёйка, Аўсёйчык, Аўсяёц, Яўсёенка, Яўсёйчык, Яўсён-

чык,

па якіх можна рэканструяваць 7 форм І варыянтаў

форм

імені Евсевпй:

Аўсей,

Аўсейка,

Аўсейчык,

Аўсяец,

Яўсей,

Яўсейчык,

Яўсенчык.

На тэрыторыі Беларусі ўжы-

валася некалькі поўных форм: царкоўнаславянская з кан-

цавьгм [-нй] і 3 варыянты ўсходнеславянскай формы без

5. М. В. Бірыла. 65

канцавога

[-нй]

— Евсей, Овсей, Авсей.

Пасля

знікнейня

канцавога

[-нй] імя

набыло

форму

Евсев,

якая

не ўтры-

малася

(ці

проста

яшчэ

не

зафіксавана).

Зычны

[в]

ці ў

беларускай

мове

[ў] мог

змяніцца

[й[,

бо ў

дыялектах

не-

аднаразова

адзначана

ўзаемная

замена

гукаў [в] і [й]

ЦІ

[]]

(параўн.

дыялектн.

йапрук

'<вяпрук',

жнявярка

'жняярка'),

такім

чынам

магла

ўзнікнуць

форма

Евсей.

Магчыма

таксама,

што на

месцы

канцавога

[-ев] у

форме

Евсев

з'явілася

[-ей] пад уплывам усходнеславянскіх

форм

на

,[-ей]

ад

іншых

імён.

Пачатковае

[е] ў

форме

Евсей

магло

вымаўляцца

як [о], адсюль

варыянт

Овсей,

выніку

акання

—

варыянт

Авсей,

Руск.

Евсевші

(СВІЛ),

укр. Евсевій, Овсій

(СВІЛ),

Овсентій

(Грынч.).

ЕВСТАФНЙ

Зарэгістравана

ў XVI—XVIII стст. 63 ра-

зы

варыянтах

Евстафіій'(\),

Остафый

(2),

Остафей

(22),

Астафей (1), Остапей (1), Остаф (1), Остап (23), Астап

(11),

Гостап (1). Е в с

а ф а й: Евстафай Васіільевач

1676

Пол.,

ЙЮМ

V 352. Остафнй:

Остафіія

Курча 1634

Віц.,

НЮМ XX 64. Остафей: ва Ухвале 1528 г.

Оста-

фей Крпвонос Пол. з-ля, 194, Остафей Фплосоповчч Мін.

дв.,

29, у

Попісе

1567 г. Остафей Воловііч ст. Бр., 445,

Остафей

Грыдпч

Гр. п., 699, Остафей Зубковач

Навагр.

п.,

814, Остафей

Стромыло

Пін. п., 1210, Остафей

Федо-

ровпч Мін. п., 1220; ва Ухвале і

Попісе

адзначана

на

Падляшшы—3,

у Літве —4. Остап: у

ПопІсе

1567 г.

Остап

Андрушковші Пін. п., 1208, Остап Тепюка

Шн.

п.,

1204,

Остапа

Сііротііча

Ваўк. п., 871; Остап Кузманцч

1552

Пін.

кн-ва,

ПкнПКл.

166, Остап

Орловыч

1577 м.

Маг.,

НЮМ XXX 154,

Остап

Зенковііч 1611 Маг., НЮМ

VIII

315,

Остап

Маклаковыч 1635 с. Віц. в.,

НЮМ

XXIV

221,

Остап

Ордынец

1642 с. Арш. п., НЮМ XXIII 450,

Остапу Сніітце 1690 Маг.,

НЮМ

VII 36,

Остап

Машцан

1726 Чач ст., НЮМ XXVIII 73. Астап: Астапа Глухоео

1681

Маг., ЙЮМ I 123, Астапа Абылнііка 1692 Маг.,

НЮМ

IX 103, Астап Васюков 1717 с. Віц. в.,

НЮМ

XXIV

190,

Астап Ларковпч 1726 Чач. ст., НЮМ XXVIII 67,

Астап

Гаерюшка 1746 Маг.,

НЮМ

XXX 219, Астапа Ка-

лупая

там жа, 229. Г о с

ап: Гостап, Мііхал, Лаврын,

Пётр

Кузмычц 1552 Пін.

кн-ва,

ПкнПКл.

164.

Эмацыя-

нальнаацэначныя

формы:

Остапко

(8),

Осташа

(1),

Оста-

шко

(1),

Остык

(1). Остапко:

Остапко

Лецаныч 1528

б.

Мсцісл.,

У. 199; у

Попісе

1567 г. Остапко Андреевііч

Гр.

п., 704, Остапко Кнрмелевыч Ашм. п., 588, Остапко

Мшнкевпч Слон. п., 852,

Остапка

Уласовача

Ваўк. п.,

865; у Попісе адзначана на Падляшшы 2 разы. 0 с

а-

ша:

Осташа

Довбневскай 1528 б. Кам., У. 99. 0 с

а ш-

о:

Осташко

1528 Пол. з-ля, У. 196. О с

а к: пану

ОСТІІ-

ку

1567 б. Бр., П. 1197. За межамі Беларусі ва

Ухвале

Попісе адзначана

Осташ

(3) на Падляшшы. СБП:

Аста-

паў, Астапбвіч, Астапенка, Астапёнка, Астапёнак,

Аста-

пбнн,

Астапкбвіч, Астапкёвіч, Астапчык, Астапўк, Астап-

чук, Астаф'еў,

Астах,

Астахаў,

Асташ, Асташаў, Асташб-

нак,

Асташэня, Асташка, Асташкін, Асташкёвіч, Астанёвіч,

Астанька, Атаповіч, Атапчык, Яўстаф'еў, па якіх мож-

на

рэканструяваць 14 форм і варыянтаў форм імені

Евста-

фпй:

Астап,

Астапка,

Астапчык,

Астапук, Астапчук,

Астп-

фій,

Астах,

Асташ,

Асташка,

Астаня,

Астанька,

Атап,

Атапчык,

Яўстафій,

На тэрыторыі Беларусі, мяркуючы

па

дадзеных помнікаў і па СБП, Існавала 9 поўных форм

варыянтаў форм Імені Евстафай. Перш за ўсё царкоў-

наславянская

форма

Евстафый

І яе варыянт

Остафый,

які

ўзнік у выніку замены пачатковага [е] на [о] і спрашчэн-

ня

групы зычных [вст] у групу [ст]. Шырока ўжывалася

ўсходнеславянская форма з канцавым [-ей] —

Остафей,

якая

перажыла тыя ж змены, а таксама яе варыяыты

Астафей

— з заменай у выніку акання пачатковага [о]

на

[а],

Остапей

— з шырока вядомай у беларускай мове

заменай

[ф] на [п]. Сустракалася і другая ўсходнеславян-

ская

форма ~ без канцавога [-нй] —

Остаф,

але вельмі

рэдка.

Звычайна ўжываліся яго варыянты

Остап,

Астап.

Адзначаны І варыянт з прыстаўным [г] —

Гостап.

Поўнай

формай,

відаць, трэба лічыць І рэканструяваную форму

Астах,

якую можна растлумачыць як варыянт усходне-

славянскай

формы

Остаф

з заменай [ф] на [х], хоць не

выключана, што гэта эмацыяінальнаацэначная форма

утворана ад усечанай аоновы Аст- пры дапамозе суфік-

са -ах. Безумоўна, поўнай формай імені Евстафпй з'яў-

ляецца

рэканструяваная форма Атап, якая чіеражыла

тыя ж змены, што і раней разгледжаныя формы (па-

чатковае (е] змянілася ў [о], а яно не пад наш'скам •—у

[а],

гук [ф] змяніўся ў [п]), толькі група [вст] спрасцІлася

не

ў групу {ст], а ў зычны [т]. Руск.

Евстафый

(СВІЛ),

Остап,

Остафей

(Мілейк., 392), укр.

Остап,

Евстахій, Ев-

стафій,

Стахій,

Стах

(СВІЛ),

Остап,

Остапок,

Остапко,

Остах,

Осташ,

Стах,

Стасюньо

(Грынч.)-

ЕВСТРАТНЙ

Зарэгістравана ў

XVII—XVIII

стст.

2 разы ў варыянтах

Евстрат,

Алнстрат:

Евстрат

Пронке-

выч 1726 Чач. ст., НЮМ XXVIII 66; Алнстрата Кожемяка

1679 Маг., НЮМ I 16. СБП: Яўстрат, Яўстратаў, Яўстра-

ценка,

Яўстраценкаў, Яўстратчык, Лістратаў, Лістрацен-

ка,

Еўстратбўскі, па якіх можна

рэканструяваць

3 формы

варыянты форм імені Евстратй:

Яустрат,

Яўстратчык,

Лістрат.

У Беларусі ў помніках адзначана ўсходнеславян-

ская

форма без канцавога

і[-нй]

—

Евстрат,

а таксама

форма

Аліістрат,

якая

ўтварылася ў выніку шэрагу фа-

нетычных

змен:

пачатковае [е] замянілася на [о], а пасля

ў акаючых гаворках [о] змянілася ў [а], зычны [в] змя-

ніўся

ў [л], для ўстаранення групы [лстр] пасля [л] з'явіў-

ся

ўстаўны гук {н]. Па СБП рэканструяваны варыянт

разгледжанай

формы без пачатковага галоснага

Лістрат.

Руск.

Евстрат,

Евстратпй

(СВІЛ),

Острат

(Мілейк.,

392),

укр.

Евстрат

(СВІЛ),

Івстрат,

Істрат

(Грынч.).

ЕВТНХЙЙ

Зарэгістравана ў XVI—XVIII стст. 9 ра-

зоў

у варыянтах

Евтыхый

(1), Евтух (2), Овтух (2), Ае-

тух

{1), Олтух (2), Алтух (\). Евтахый:

Евтахыя

Хром-

ца 1685 Маг., НЮМ III 10. Евтух: Евтух Лукьяновш

1726 Чач. ст., МЮМ XXVIII 65, Евтух Мвашков там жа,

52.

Овтух: Овтух Мвановыч 1610 Маг., НЮМ VIII 310,

Овтух Оныспмовм 1654 Маг., НЮМ X 273. Автух:

Автух Хмарцн 1689 Маг., НЮМ VI 171. Олтух: Олтух

1528 Ваўк. п., У. 97. А л

у х:? Алтух (АШІНПСН) Олексыч

1552 Кл. з-к,

ПкнПКл.

Эмацыянальнаацэначныя

формы:

Автушка (8), Овтушко (4), Олтушко (4). Автушка:

Автушка Овсюковпча, Овтушко Авсюковпч 1578 м. Маг.,

НЮМ

XXXII 169, Автушка Лелана 1683 Маг., НЮМ II

66,

Автушка Хмара 1689 Маг., НЮМ VI 171, Автушка

Девулпна 1690 Маг„ НЮМ VII 17, Автушка Волчкова

1691 Маг., НЮМ VIII 17, Автушка

Гладыш

1746 Маг.,

ЙЮМ

XXX 302. Овтушко: Овтушко Васалевач Ско-

ковыч 1577 м. Маг., ЙЮМ XXX 106, у Овтушка Скокова

1578 Маг., НЮМ VII 310, Овтушко Овсеевыч 1578 Маг..

МЮМ

VII 310, Овтушко Овсеевач 1578 м. Маг., НЮМ

XXXII 95, Овтушко Устііновііч

Шыронос

1635 Маг., НЮМ

217. Олтушко: Олтушка Мвановача 1577 м. Маг.,

ЙЮМ

XXXII 241, Олтушко

Сіідоровііч

1578 там жа,

84.

Ва Ухвале адзначана Алтушко (1) у Літве. СБП:

Аўтўх,

Аўтўхаў,

Аўтухбвіч, Аўтушэнка, Аўтўшка, Аўтуш-

коў,

Аўтўшкін, РАўтка, Алтухбў, Ёўтух, Яўтўх, Еўтухоў,

Еўтухбвіч, Еўтушэнка, Еўціхёеў, Еўціхёвіч, Яўцюх, Яў-

цюшка, па якіх можна рэканструяваць 10 форм і варыян-

таў форм імені Евтпхый: Аўтух, Аўтушка,

?Аутка,

Алтух,

Еўтух.Яўтух, Еўціхей, Еўціх,

Яўцюх,

Яўцюшка.

На тэры-

торыі Беларусі адзначана ў помніках і рэканструявана

па СБП 8 поўных форм і варыянтаў форм імені

Евтыхый;

царкоўнаславянская форма Евтпхый, усходнеславянская

форма з канцавым {-ей] — Еўціхей, усходнеславянская

форма без канцавога [-нй]—Еўціх, а таксама варыянты гэ-

тай формы з канцавым [-ух] — Евтух,

Яўцюх,

Овтух

(з за-

менай пачатковага [е] на [о]), Автух (з заменай пачаткова-

га [о] ў выніку акання на [а]),

Олтух

(з заменай пачатко-

вага [е] на [о], а [в] — на [л]), Алтух. Руск. Евтахый, раз-

моўн. Евтах (СВІЛ), укр. Евтыхій, размоўн. Евтух, Явтух

(СВІЛ),

Явтух, Явтах, Йовтух,

Йовтушок

(Грынч.).

ЕВТРОПЙЙ

Зарэгістравана ў

XVI—XVII

стст. 3 разы

ў Магілёве ў варыянтах

Антроп,

Онтроп:

Антроп

НПКО-

новыч

1605 Маг., НЮМ VIII 273, ён жа

Онтроп

Оны-

кеевач там жа, 274,

Онтропа

Гапоновжа

1577 с. Маг.,

НЮМ

XXXII

171. Такім чынам, у Беларусі адзначана

ўсходнеславянская форма без канцавога [-нй], у якой ад-

былася замена пачатковага [е] на

[о],—Онтроп

І варыянт

гэтай формы

Антроп.

Незразумелая замена [в] на [н].

Руск.

Евтрогшй

(СВІЛ), укр. ЕвтропІй (СВІЛ).

ЕВФНМЙЙ

Зарэгістравана ў

XVI—XVIII

стст. 35 ра-

зоў у варыянтах

Евхым

(14),

Овхам

(2),

Авхіім

(17), Ав-

фпм (1),

ОЛЬХПМ

(1). Е в х

м:

Евхым

Кондратовач

1567

Слон.

п., П. 848,

Евхыма

Млача

Воіцанка

1577 м. Маг.,

ЙЮМ

XXXII

190, Евхама

Брегынца

1684 Маг., ЙЮМ II

75, Евхпм

Кламёнок

1704 Чач. ст., ЙЮМ

XXVIII

15, Ев-

хіім

Адзанчонок

1726 там жа, 70. О в х н м:

Овхам

Пашко-

вш 1577 м. Маг., НЮМ

XXXII

226. А в х а м:

Авхым

Алек-

сеевпч

Молчан

1578 м. Маг., ЙЮМ

XXXII

12,

АЗХПМ

Мыт-

ковач 1593 Маг., ЙЮМ VIII 203,

Авхнма

Автуховача

Лап-

тева

1689 Маг., НЮМ VI 12,

Авхым

Кадук

1746 Маг.,

НЮМ

XXX 295.

Авфам:

Авфііма

Булая 1681 Маг.,

НЮМ

I 124, ён жа

Авхнм

Булаев 1684, ЙЮМ II 189.

О л ь х ым :

ОЛЬХПМ

Зенюковач 1590 Мін. п., АВК

XXXVI

392. Эмацыянальнаацэначныя формы

Юшко

(7),

Юхно

(32): ва

Ухвале

1528 г.

Юшко

Андреевыч

б. Ваўк., 97,

Юшко

Яновыч

б. Рад., 81; у Попісе 1567 г.

слугу

Юшка

Мін.

п., 1223,

Юшка

Судевыча

Слон. п., 849, ва

Ухвале

йопісе адзначана ў Літве 30 разоў, на Падляшшы— 1;

Юхно

Велшковт

1528 б, Слон., У, 98,

Юхно

Войтеховач