Смалянчук А. Гісторыя Беларусі найноўшага часу ў дакументах і матэрыялах

Подождите немного. Документ загружается.

Арт. 38. Парламент Саюзнай дзяржавы з’яўляецца прадстаўнічым і

заканадаўчым органам Саюзнай дзяржавы.

Арт. 39. Парламент складаецца з дзвюх палат – Палаты Саюза і

Палаты Прадстаўнікоў.

Арт. 44.

1. Савет Міністраў з’яўляецца выканаўчым органам Саюзнай

дзяржавы.

2. У Савет Міністраў уваходзяць: Старшыня Савета Міністраў,

кіраўнікі ўрадаў, Дзяржаўны сакратар (на правах намесніка Старшыні

Савета Міністраў), міністры замежных спраў, эканомікі і фінансаў

дзяржаў-ўдзельніц, кіраўнікі асноўных галіновых і функцыянальных

органаў кіравання Саюзнай дзяржавы.

Арт. 70.

1. Дагавор аб стварэнні Супольніцтва Беларусі і Расіі ад 2 красавіка

1996 года і Дагавор аб Саюзе Беларусі і Расіі ад 2 красавіка 1997 года

спыняюць дзеянне з моманту ўступлення ў сілу гэтага Дагавора.

2. Прававыя акты, якія прыняты раней у рамках Супольнасці і

Саюза, працягваюць дзейнічаць у частцы, якая не супярэчыць гэтаму

Дагавору.

Жытко А.П., Фамін В.М. Гісторыя Беларусі (1945 – 2002 гг.). –

Мн.: БДПУ, 2005. – С. 191-193.

203. Васіль Быкаў пра падпісанне саюзнай дамовы Расіі і Беларусі 8

снежня 1999 г.

Канечне, гэта ня толькі сумная справа, гэта ўвогуле злачынства

стагодзьдзя. Гэта, безумоўна, генацыд беларускай нацыі – канец яе

гісторыі. Інакш да гэтага паставіцца нельга. Беларусаў і так гісторыя

крыўдзіла на працягу многіх стагодзьдзяў. З XVII стагодзьдзя як

страціла незалежнасьць нашая дзяржава, так яна гэтую дзяржаўнасьць

толькі пад канец XX стагодзьдзя набыла, выпадкам. І гэтага шанцу не

ўдаецца выкарыстаць.

Быкаў на Свабодзе / Рэд. і ўклад. С.Навумчык. - Выд. 2-е, дап. –

Прага: Радыё “Свабодная Еўропа” / Радыё “Свабода”, 2005. – С. 149-

150

204. Акт незалежнасці Беларусі, прыняты Усебеларускім з'ездам 29

ліпеня 2000 г. у Мінску.

Мы, дэлегаты Усебеларускага з'езда, паўнамоцныя прадстаўнікі

народа Беларусі, усведамляючы адказнасць за будучыню краны,

напамінаючы, што Рэспубліка Беларусь з'яўляецца дзяржавай-

313

заснавальніцай Арганізацыі Аб'яднаных Нацый, грунтуючыся на

прынцыпах і нормах міжнароднага і нацыянальнага права,

Заяўляем:

Беларускі народ мае тысячагадовую гісторыю сваёй дзяржаўнасці:

ад Полацкага княства, Вялікага Княства Літоўскага, Беларускай

Народнай Рэспублікі да сучаснай Рэспублікі Беларусь. Прынятая

Вярхоўным Саветам 27 ліпеня 1990 года Дэкларацыя аб дзяржаўным

суверэнітэце сцвярджае яго дзеля галоўнай мэты свабоднага развіцця і

дабрабыту, годнага жыцця кожнага грамадзяніна Беларусі. Яна

абвяшчае незалежнасць краіны ў вонкавых дачыненнях, вяршэнства,

самастойнасць і паўнату дзяржаўнай улады, дзеючай на падставе

правамоцных законаў. Любыя дзеянні супраць суверэнітэту Беларусі і

нацыянальнай дзяржаўнасці недапушчальныя і павінны карацца як

найвялікшае злачынства.

Дзяржаўны суверэнітэт быў замацаваны ў Канстытуцыі, прынятай

15 сакавіка 1994 года. Паводле яе Беларусь увайшла ў свет як

нейтральная, мірная, бяз'ядзерная дзяржава.

Незалежнасць Беларусі з'яўляецца набыткам не толькі сённяшняга

пакалення, але нашых продкаў і належыць нашчадкам. Суверэнітэт

краіны не можа быць абмежаваны або скасаваны праз рашэнні

дзяржаўных асоб і органаў, нават праз рэферэндум.

Сёння незалежнасць Беларусі знаходзіцца пад пагрозай. Рэальнай

небяспекай стаў дагавор аб стварэнні так званай Саюзнай дзяржавы з

Расіяй, падпісаны 8 снежня 1999 года прадстаўніком беларускіх ўладаў,

чыя легітымнасць не прызнаецца ў большасці краінаў свету. Мы – за

добрыя, раўнапраўныя і ўзаемавыгадныя адносны з усімі краінам свету,

асабліва з суседзямі: Расіяй, Украінай, Польшчай, Літвой, Латвіяй. Але

мы не жадаем станавіцца рэгіёнам іншай дзяржавы. Мы не дазволім

ліквідаваць нашу незалежнасць і абмежаваць наш суверэнітэт, знішчыць

нашу краіну.

Незалежнасць – гэта натуральнае права ўсяго народа, кожнага

грамадзяніна. Толькі яна і толькі дзяржаўны суверэнітэт адкрываюць

шлях нашай краіне ў еўрапейскую і міжнародную дэмакратычную

супольнасць.

Мы, дэлегаты Усебеларускага з'езда,

Сведчым

Богам і гісторыяй дадзенае нашаму народу права мець сваю

незалежную дзяржаву з яе адвечнымі сімваламі – бела-чырвона-белым

сцягам і гербам Пагоня;

Абвяшчаем

незалежнасць і дзяржаўны суверэнітэт неад'емнай каштоўнасцю

беларускага народа;

314

Прызнаем

не маючым законнай сілы любыя пагадненні і рашэнні, скіраваныя

на скасаванне альбо абмежаванне суверэнітэту Беларусі;

Заклікаем

усіх грамадзян Беларусі і ўсіх суайчыннікаў за мяжой згуртавацца

вакол ідэй Акта незалежнасці Беларусі, бараніць незалежнасць Айчыны;

парламенты і ўрады дэмакратычных дзяржаў, міжнародныя

арганізацыі і сусветную грамадскасць забяспечыць гарантыі

суверэнітэту Рэспублікі Беларусь.

Жыве Беларусь!

Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы. – Мн., 2005. – С.

293-294

205. З ліста беларускіх пісьменнікаў у абарону Васіля Быкава. 9

красавіка 2001 г.

“[…] Такога шалёнага і беспадстаўнага гвалту, паклёпу ў Беларусі

не было з 1930-х гадоў, калі зьнішчаліся сотні беларускіх пісьменьнікаў,

навукоўцаў, палітыкаў. Сёньня, нібы пераняўшы злачынныя і

звыродныя сталінска-берыеўскія мэтады, Беларускае тэлебачаньне,

выконваючы волю сваіх гаспадароў, дагаварылася да таго, што змагар з

фашызмам, вэтэран-франтавік, чалавек, які ўсё сваё жыцьцё намагаўся

паказваць у сваіх творах праўду, хоць і горкую, Васіль Быкаў –

«литературный полицай» і «Василий, не помнящий родства»… Мы,

сябры Саюзу беларускіх пісьменьнікаў, патрабуем ад уладаў Рэспублікі

Беларусь спыніць ганебнае шальмаваньне ў дзяржаўных сродках

масавае інфармацыі вядомага ва ўсім сьвеце пісьменьніка, вэтэрана

Вялікай Айчыннай вайны Васіля Ўладзімеравіча Быкава», – гаворыцца

ў заяве.

Заяву падпісалі народны паэт Беларусі Рыгор Барадулін, ляўрэаты

дзяржаўных прэміяў Генадзь Бураўкін, Генрых Далідовіч, Анатоль

Кудравец, Алег Лойка, Васіль Сёмуха, выканаўца абавязкаў старшыні

Саюзу пісьменьнікаў Вольга Іпатава, віцэ-прэзыдэнт ПЭН-цэнтру

Карлас Шэрман ды іншыя вядомыя літаратары. […]

Быкаў на Свабодзе / Рэд. і ўклад. С.Навумчык. - Выд. 2-е, дап. –

Прага: Радыё “Свабодная Еўропа” / Радыё “Свабода”, 2005. – С. 233-

234

206. Васіль Быкаў пра “тарашкевіцу”.

Я пішу на тарашкевіцы, бо мае творы чытаюцца на «Свабодзе» ў

гэтым правапісе. Хаця я скажу, што ўнутрана, як аўтар, я ўсёй душою за

315

гэта: тарашкевіца – правапіс болей беларускі, ён адпавядае беларускаму

моўнаму мэнталітэту больш за наркамаўку, гэта безумоўна. […]

Быкаў на Свабодзе / Рэд. і ўклад. С.Навумчык. - Выд. 2-е, дап. –

Прага: Радыё “Свабодная Еўропа” / Радыё “Свабода”, 2005. – С. 141

207.За моцную, квітнеючую Беларусь. З даклада Прэзідэнта

Рэспублікі Беларусь А.Лукашэнкі на другім Усебеларускім

народным сходзе. 18 мая 2001 года.

За прошедшие 5 лет были и достижения и неудачи. […] … впервые

за многовековую историю нашего народа Беларусь состоялась как

независимое и самостоятельное государство. [...]

Мы подняли нацию с колен, создали эффективно

функционирующие государственные институты и оптимальную

социально-экономическую систему. […]

[…] Мы не поддались искушению ломать всё и вся и пойти по

крайне болезненному для всего народа пути «шоковой терапии». И уж

тем более не ринулись продавать за бесценок заводы, фабрики, землю-

кормилицу. […]

Несмотря на ожесточённую критику как справа, так и слева, мы

избрали путь эволюционных преобразований. И он себя оправдал!..

Мы создали эффективную действующую систему государственного

управления – «вертикаль» власти. При этом мы исходили из требования

народа.

[…] Мы сохранили и укрепили структуры обеспечения

национальной безопасности и обороноспособности страны.

Мы уберегли страну от мафиозных кланов, не дали криминалу стать

политической силой и прорваться во власть. В стране нет разрухи,

коррупции, разбоя, беспорядка и беззакония.

Мы остановили галопирующую инфляция, сократили дефицит

государственного бюджета. И это безо всякой помощи извне.

Мы не разбазарили народное достояние… не влезли в долги,

отдавать которые пришлось бы детям и внукам.

Мы отстояли и развили социальные гарантии для людей – жильё,

пенсии, бесплатные за счёт бюджета образование и лечение.

Мы закрепили и развили позитивные тенденции к устойчивому

экономическому росту.

[…] Мы обеспечили продовольственную безопасность нашего

государства. Ежегодно вводится в строй более 3,5 млн м

жилья. И что

самое ценное – строится социальное жильё, чего нет во многих странах

мира. […]

316

Значительно усилен экспортный потенциал. Принятые в последние

годы системные меры позволили увеличить экспорт с 5 млрд долларов в

1995-м до 8 млрд долларов – в 2000 г. Рост в полтора раза!...

Гісторыя Беларусі: канец XVIII ст. – 2002 г.: Хрэстаматыя: 11

кл. / Пад рэд. Я.К.Новіка. – Мн.:Нар. асвета, 2003. – С. 197-198

208. Васіль Быкаў пра дэмакратыю і шлях да яе Беларусі.

“[…] наша няўдача не азначае, што мы павінны пасыпаць галаву

попелам, адрачыся ад сваіх мэтаў або шукаць нейкай лягчэйшай дарогі.

Дэмакратычны шлях – адзінае выйсьце для Беларусі. Іншыя народы ішлі

да яго яшчэ больш цяжка. Кожны народ мусіць заплаціць за свае

здабыткі, а беларусы, мабыць, заплацілі яшчэ недастаткова”.

Быкаў на Свабодзе / Рэд. і ўклад. С.Навумчык. - Выд. 2-е, дап. –

Прага: Радыё “Свабодная Еўропа” / Радыё “Свабода”, 2005. – С. 86

209.Дэкларацыя Трэцяга з'езда беларусаў свету. Мінск, 5-6 ліпеня

2001 г.

«Наш шлях: вартасці і мэты»

У трэцяе тысячагоддзе Беларусь увайшла як суверэнная дзяржава.

Пасля некалькіх стагоддзяў залежнага існавання ў структуры іншых

дзяржаваў намаганнямі і барацьбой некалькіх пакаленняў адраджэнцаў

праз ахвяры, страты і паразы ўзнавіла сваю незалежнасць, атрымала

сваю дзяржаўнасць.

У шматлікіх жорсткіх войнах паміж Захадам і Усходам,

сацыяльных канфліктах і рэвалюцыях, пад лязом рэпрэсій Беларусь

губляла да паловы насельніцтва, лепшых прадстаўнікоў нацыі. Культура

і мова беларусаў на працягу стагоддзяў знаходзіліся пад несупынным

ціскам. У падобных сітуацыях іншыя нацыі не вытрымлівалі, знікалі як

этнас, сыходзілі з гістарычнай арэны. Беларусы вытрымалі, здолелі

захаваць сваё імя, зберагчы, хаця і ў аслабленым стане, гістарычную

памяць, нацыянальную самасвядомасць, сваю культуру і мову. Больш

таго, здолелі сфармуляваць і ў рэшце рэшт рэалізаваць нацыянальную

ідэю – ідэю беларускага адраджэння.

Але выпрабаванні яшчэ далёка не скончыліся. Шлях Беларусі да

Беларусі яшчэ доўжыцца. Збегам гістарычных абставін Рэспубліка

Беларусь уяўляе сабой нацыянальную дзяржаву, працэс кансалідацыі

якой яшчэ не завершаны. Пагрозы і рызыкі, што цягнуцца з мінулага,

цесна спляліся з пагрозамі і рызыкамі, што ўзніклі апошнім часам,

ствараючы рэальную небяспеку не толькі для існавання Беларусі як

дзяржавы, але і для фізічнага, духоўнага існавання беларускай нацыі.

317

Пагрозы: слабасць самаідэнтыфікацыі як на ўзроўні масавай

свядомасці, так асабліва на ўзроўні эліт; адсутнасць традыцый

самастойнага дзяржаўнага кіравання пры адначасовай моцы традыцый

падпарадкавання маскоўскаму цэнтру; захоп улады самай

кансерватыўнай часткай былой савецкай наменклатуры; пэўная

слабасць дэмакратычных сілаў; магутныя рычагі ўплыву на Беларусь,

якія Масква захавала ў сваіх руках пасля распаду СССР. «Единение» з

Расіяй, стварэнне нейкага беларуска-расійскага «союзного государства»

ёсць нішто іншае, як адмова кіруючай групоўкі ад незалежнасці і

суверэнітэту Рэспублікі Беларусь.

За сем год пасля ўсталявання ў краіне напаўтаталітарнага рэжыму

афіцыйныя адносіны з краінамі Заходняй Еўропы і ЗША мэтанакіравана

сапсаваны ўшчэнт, даведзены без малога да стану варожасці. Беларусь

апынулася ў ізаляцыі ад крыніц інвестыцый і сучасных тэхналогій, што

пазбаўляе эканоміку краіны ўсялякай перспектывы. Парадокс гісторыі:

менавіта ад уладаў сыходзіць галоўная пагроза існаванню Беларусі ў

якасці незалежнай дзяржавы. І гэта пры тым, што ўпершыню ў гісторыі

Беларусь не з'яўляецца для Захаду разменнай манетай у супрацьстаянні

з Усходам. Упершыню ў гісторыі Захад кроўна зацікаўлены ў існаванні

Беларусі як незалежнай і менавіта дэмакратычнай дзяржавы, гатовы

прыняць яе ў сваю супольнасць.

Вялікім знакам бяды паўстае над Беларуссю пагроза фізічнага

зыходу і вымірання нацыі. Колькасць насельніцтва ў краіне няўхільна

змяншаецца. Смяротнасць перавышае нараджальнасць. Прычынамі

трагічнага становішча з'яўляюцца не толькі чарнобыльская трагедыя,

але і агульная сітуацыя ў краіне.

Знішчэнню падлягае і духоўны патэнцыял нацыі. У занядбаны стан

прыйшлі нацыянальная культура і мова. Не створаны нават і падмурак

сістэмы нацыянальнай адукацыі. Знішчаюцца нацыянальныя сродкі

масавай інфармацыі, сістэма беларускага кнігадрукавання. Нішчыцца

матэрыяльная база культуры і адукацыі.

Цяжкасці і беды, якія перажывае Бацькаўшчына, з трывогай і болем

успрымаюцца беларусамі ў замежжы. Яны з непакоем назіраюць за

падзеямі ў Беларусі, імкнучыся дапамагчы ёй, чым могуць, паспрыяць

яе дэмакратычнаму развіццю, яе росквіту. Аднак працэсы, што

разгортваюцца ў Беларусі, закранулі і дыяспару, якая на сённяшні дзень

складае больш за чвэрць беларускай нацыі – 3-3,5 мільёны чалавек, з

якіх 2 мільёны пражываюць у новых незалежных рэспубліках, што

ўтварыліся на тэрыторыі былога СССР. У адносінах да дыяспары ўлады

праводзяць палітыку раз'яднання, падзелу на «сваіх» і «чужых».

Эканамічны і палітычны крызіс, адсутнаць перспектывы спарадзілі

новую масавую хвалю эміграцыі з Беларусі. За апошнія 10 год за мяжу

318

выехала больш за паўмільёна чалавек. Больш за 30 тысяч грамадзян

Беларусі перанеслі свой бізнес у Расію, Украіну, Польшчу, Чэхію,

Прыбалтыку. З'язджаюць таленавітыя навукоўцы і выкладчыкі ВНУ,

перспектыўныя спартсмены і трэнеры. Масава з'язджае моладзь.

Адток за мяжу «залатога» генафонду нацыі працягваецца ва

ўзрастаючых памерах.

Фарміраванне беларускай дзяржаўнасці выпала на час, калі ў свеце

імкліва разгортваюцца працэсы глабалізацыі. Пры ўсёй іх

супярэчлівасці яны не толькі не адмаўляюць, а, наадварот,

пацвярджаюць ролю нацыянальнай дзяржавы, гэтак жа, як і тэндэнцыю

іх утварэння там, дзе яны да таго былі немагчымыя. Менавіта

нацыянальная дзяржава ёсць галоўная перадумова і суб'ект

фарміравання такіх наднацыянальных аб'яднанняў, як Еўрапейскі Саюз.

Менавіта толькі яна здольна даць адказ на міжнародныя запатрабаванні

глабалізацыі і адначасова забяспечыць інтарэсы сваіх грамадзян.

На пачатку трэцяга тысячагоддзя Беларусь зноўку, каторы ўжо раз,

апынулася на драматычным раздарожжы. Тры шляхі перад ёю, тры

верагодныя варыянты яе існавання ў XXI стагоддзі. Першы: захаванне і

ўмацаванне ў якасці нацыянальнай дэмакратычнай дзяржавы, далучэнне

да працэсаў глабалізацыі і еўрапейскай інтэграцыі. Другі: інкарпарацыя

ў склад Расіі, трансфармацыя ў Паўночна-Заходні край. Трэці:

кансервацыя рэжыму на аснове нейкай квазіпатрыятычнай ідэі,

пераўтварэнне краіны ў замкнёную дыктатарскую дзяржаву, ізаляваную

ад ўсяго свету, не толькі ад Захаду, але і ад Усходу, з жабрацкім

узроўнем жыцця насельніцтва, панаваннем «эскадронаў смерці».

Выдумляць і шукаць нейкі асаблівы шлях для Беларусі – значыць

асудзіць краіну і народ на неабгрунтаваныя самаразбуральныя

эканамічныя і палітычныя эксперыменты, якія вядуць да новых

сацыяльных узрушэнняў, людскіх бедаў і пакутаў. Не менш згубна

чапляцца за мінулае, імкнуцца захаваць аўтарытарную палітычную

сістэму.

Шляхам Беларусі ёсць першы шлях, якім прайшлі, ідуць дзесяткі

краін Еўропы і свету, што дасягнулі высокага ўзроўню развіцця і

дабрабыту насельніцтва. Гэта шлях дэмакратычных пераўтварэнняў,

максімальна адаптаваных да ўмоў Беларусі, арганічна злучаных з яе

нацыянальнымі інтарэсамі.

Гэты шлях не адмаўляе добрасуседскіх, на ўзаемную карысць

адносін з Расіяй, але толькі як дзвюх самастойных дзяржаў.

Геапалітычнае становішча, гістарычныя традыцыі, сучасныя выклікі

глабалізацыі дазваляюць сфармуляваць зыходны для Беларусі прынцып

выбару свайго месца і сваёй ролі ў свеце: і з Захадам, і з Усходам.

Аднабаковая арыентацыя азначае для Беларусі страту свайго «я», сваёй

319

ідэнтычнасці. Пры гэтым у якасці прыярытэтнага накірунку развіцця

вызначаецца ўваходжанне ў еўрапейскую супольнасць.

Гэты выбар шляху не толькі не супярэчыць, але арганічна

ўваходзіць у кантэкст беларускай нацыянальнай ідэі як ідэі беларускага

адраджэння мовы, культуры, нацыянальнай самасвядомасці. Як ідэі

завяршэння кансалідацыі беларускай дзяржавы ў сучасную

дэмакратычную нацыянальную дзяржаву.

У сувязі з вышэйсказаным, Трэці з'езд беларусаў свету лічыць, што

перад беларускай нацыяй, усімі грамадзянамі Беларусі сёння стаяць

наступныя лёсавызначальныя мэты:

- Стварэнне беларускай дзяржаўнасці, дасягненне рэальнага

суверэнітэту і незалежнасці Рэспублікі Беларусь.

Беларусь – дзяржава з даўнімі, што сягаюць у глыб стагоддзяў,

традыцыямі. І разам з тым, Беларусь маладая дзяржава, што абавязвае яе

не паўтараць памылак, пазбягаць састарэлых формаў і канструкцый.

Беларусы – нацыя з глыбокімі гістарычнымі каранямі, самабытнай

культурай і непаўторным досведам. І разам з тым – маладая нацыя,

закліканая адрадзіць страчаную дзяржаўнасць на аснове дэмакратычных

прынцыпаў. Яе будучыня не ў ізаляцыі, а ў садружнасці з дзяржавамі

еўрапейскай супольнасці. Не ў канфрантацыі з Расіяй, але і не ў якасці

сатэліта, і тым больш не ў статусе Паўночна-Заходняга краю або губерні

ў складзе Расійскай Федэрацыі. Усе этнічныя меншасці, што

пражываюць у Беларусі, поруч з тытульнай нацыяй, ёсць народы

Беларусі з роўнымі правамі, магчымасцямі і абавязкамі. Усе выхадцы з

Беларусі, якія даўно ці нядаўна пакінулі Радзіму, – народ Беларусі.

Бацькаўшчына заўжды з імі і для іх. Беларусь наш агульны дом, які мы

павінны і можам зрабіць утульным.

- Усталяванне дэмакратычнага дзяржаўнага ладу. Гэта адчыняе для

Беларусі браму на шляху ў цывілізаваны свет. І разам з тым стварае

перадумовы да адносна хуткага выйсця з крызісу, забеспячэння

дабрабыту насельніцтва.

- Забеспячэнне нацыянальных інтарэсаў, што азначае ўстойлівае

развіццё па крытэрыях высокіх сацыяльных стандартаў, дасягненне і

ўмацаванне палітычнай незалежнасці дзяржавы, абарону яе

тэрытарыяльнай, матэрыяльнай, палітычнай і культурнай цэласнасці.

- Развіццё эфектыўнага міжнароднага супрацоўніцтва з краінамі і

народамі свету на карысць духоўнага і матэрыяльнага

ўзаемаўзбагачэння.

- Забеспячэнне ў адпаведнасці з міжнародным правам 35-ці

асноўных груп канстытуцыйных (палітычных і грамадзянскіх) правоў і

свабодаў чалавека, сярод якіх – права на жыццё і на яго годны ўзровень,

свабода сумлення, поглядаў, развіццё здольнасцяў і талентаў.

320

- Фізічнае аздараўленне насельніцтва, ліквідацыя наступстваў

чарнобыльскай катастрофы, стварэнне прымальнага экалагічнага

асяроддзя.

- Ліквідацыя небяспекі для фізічнага і духоўнага існавання

беларускай нацыі.

- Прадухіленне пагроз палітычнага і сацыяльнага расколу

беларускага грамадства, спрыянне яднанню беларускага народа дзеля

супольнай стваральнай працы па адбудове нашага агульнага

Беларускага дому.

- Паслядоўная рэалізацыя праграмы «Замежная беларуская

супольнасць у ХХІ стагоддзі», падтрымка беларускіх асяродкаў у іншых

краінах свету.

Верым, беларускі народ зможа дасягнуць сапраўднай палітычнай

незалежнасці і развіць сваю культуру і мову, назаўсёды верне свае

неўміручыя нацыянальныя святыні і найперш спрадвечную сімволіку –

герб Пагоня і бел-чырвона-белы сцяг, а пасля восеньскіх прэзідэнцкіх

выбараў 2001 г. усталюе ў краіне па-сапраўднаму дэмакратычны лад.

Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы. – Мн., 2005. – С.

295-301

210. Успаміны Паўла Севярынца

103

пра абарону Курапатаў.

21 верасня 2001 г. будаўнікі МКАД пачалі валіць лес і зносіць

памятныя знакі ды крыжы ва ўрочышчы Курапаты. 22 верасня Цнянская

рада Маладога Фронту паспрабавала перашкодзіць гэтаму вандалізму,

укопваючы новыя крыжы на шляху бульдозераў. Але назаўтра

руйнаванне Курапатаў было працягнута.

Тады ўвечары 24 верасня васьмёра маладафронтаўцаў з крыжамі

сталі жывым ланцугом перад тэхнікай. Бульдозеры адступілі. У гэтую ж

ноч кіраўніцтва МФ вырашыла распачаць кругласуткавую варту і

ўсталяваць лагер на ўзлеску Курапатаў.

Ва ўрочышчы пачалі збірацца людзі. Праз некалькі дзён да

маладафронтаўскай акцыі далучыліся сябры Беларускай Партыі

Свабоды, якія ўзялі на сябе забеспячэнне парадку і аховы ў лагеры.

Моладзь усталёўвала ўздоўж дарогі крыжы, запальвала свечкі на

ноч, прыбірала тэрыторыю ўрочышча. Курапаты апынуліся ў цэнтры

ўсеагульнай увагі, і ўлады былі вымушаныя спыніць работы, каб

правесці дадатковыя археалагічныя даследаванні. Разумеючы, што

рэжым адступіўся толькі часова, Малады Фронт распачаў збор подпісаў

жыхароў бліжэйшых дамоў за праект дарогі ў абыход Курапатаў.

103

Севярынец Павел (нар. 1976) – беларускі палітык, маладзёжны лідэр і публіцыст. У 1999-2003 гг. –

намеснік старшыні Партыі БНФ. З 1999 да 2004 – старшыня Маладога Фронту.

321

Увечары 8 лістапада адбыўся штурм: на курапацкі лагер быў кінуты

АМАП. Тэхніка рушыла, ламаючы шэрагі крыжоў. Калі 30 абаронцаў

прарваліся на кальцавую і загарадзілі шлях машынам, што пад'язджалі

да ўрочышча, АМАП пачаў збіваць людзей і хапаць найбольш

актыўных валанцёраў. Некалькі маладых людзей, збітых да крыві,

трапілі ў шпіталь, каля 10 чалавек былі арыштаваныя. У лагер, дзе

заставалася моладзь, пусцілі слезацечны газ, а сам лагер разбурылі.

За ноч моладзі ўдалося ўсталяваць пры дарозе яшчэ 15 крыжоў,

удалося аднавіць лагер. Уранку будаўнікоў і амапаўцаў, якія прыйшлі

распачынаць работы, сустрэлі абаронцы і 5 тэлекамер.

Увесь дзень 9 лістапада перакрывалася дарога, працягваліся

арышты і сутычкі з міліцыянтамі. Паралельна ішлі суды над тымі, каго

дастаўлялі з участкаў. У суботу 10 лістапада больш за 300 чалавек

сабраліся ва ўрочышчы на набажэнства Беларускай Аўтакефальнай

праваслаўнай царквы.

1 снежня 2001 г. прадстаўнікі МФ і БПС абвесцілі пра стварэнне

ініцыятывы «Моладзь у абарону Курапатаў», мэтамі якой сталіся

далейшае адстойванне і ахова Некропалю, а таксама паўнавартасная

мемарыялізацыя Курапатаў.

Улады зразумелі, што абаронцаў не зломіш. Лясніцтва Мінскага

раёна пачало дапамагаць моладзі дровамі, а дарожныя будаўнікі сталі

раіцца з абаронцамі ці не па кожным пункце свайго плану.

Праваслаўная царква аднавіла будаўніцтва памятнай капліцы ля

Курапатаў.

Трэба зазначыць, што ў халодныя зімовыя месяцы курапацкай

варты асноўны цяжар дзяжурстваў узяла на сябе Беларуская Партыя

Свабоды на чале з Сержуком Высоцкім. Члены БПС разам з

маладафронтаўцамі і актывістамі іншых арганізацый нягледзячы на

маразы, хваробы і правакацыі выстаялі і ўзімку. Прозвішчы маладых

абаронцаў Курапатаў сталі вядомыя ўсёй краіне: Васіль Парфянкоў,

Ірына Веткіна, Глеб Вязоўскі, Антось Шкурынскі (ён адседзеў 28 сутак

за абарону Курапатаў), Яўген Скочка, Генадзь Дранковіч, Сяржук

Мацкойць, Цімох Атрошчанка [...]

3 чэрвеня 2002 г., у 14-ю гадавіну знакамітай публікацыі З.

Пазьняка і Я. Шмыгалёва ў «Літаратуры і мастацтве», моладзь зняла

лагер і перайшла да дзённага патрулявання ўрочышча.

Беспрэцэдэнтная шматмесячная кругласуткавая акцыя моладзі ў

Курапатах сталася сапраўдным прарывам нацыянальнага духу. Крыж

зноў вярнуў грамадства да пачаткаў, да асноўных пытанняў быцця,

нацыянальнага пачуцця і духоўнага Адраджэння: ахвяраў і

самаахвярнасці, выпрабавання і пакаяння, веры і волі, смерці – і

пераможнага ўваскрасення.

322