
Moral philosophy
317
attempted
to
reconcile
the
views
of the
major philosophical schools
by
arguing
that
their disagreements over man's supreme good were merely
verbal
and
that
in
reality their positions were quite similar.
92
But
most
Renaissance authors recognised
that
there
was a
bewildering diversity
of
conflicting
and
contradictory opinions about
the
source
of
man's happi-
ness.
93
Some, wrote Montaigne, placed
it in
virtue, others
in
pleasure; still
others thought
it lay in
following
nature,
or in
knowledge,
or in
having
no
pain,
or in not
being deceived
by
appearances.
94
While
pagan philosophers disagreed about
the summum
bonum, Christians
were
in
fundamental agreement
that
God
was
the
source
of
man's ultimate
happiness. This
belief
was held
by
Renaissance philosophers
no
less
than
their medieval predecessors.
95
They universally accepted
the
fundamental
Christian doctrine
that
man
would only attain
his
supreme good after
death, when
his
immortal soul would enjoy
the
perpetual vision,
contemplation
and
fruition
of
God.
96
The
meagre
and
ephemeral
felicity
available
to man on
earth hardly deserved
the
name
of
happiness, according
to Hieronymus Wolf,
and
could more aptly
be
termed
a
diminution
of
misery.
97
In the
opinion
of
Facio,
man
could never find happiness
on
earth
because
he was by
nature
dissatisfied with whatever
he had and
always
desired more. This Faustian discontent would
not be
allayed until
he
attained perfect
and
eternal beatitude
in
heaven.
98
Alfonso
de La
Torre
claimed
that
the
prophets
had
experienced
a
complete vision
of
God
in
their
92. Bruni 1928, p. 27
(Isagogicon):
'etsi verbis pugnent, re tamen et effectu proximae sunt'.
93. Beroaldo 1513, f. ii2
r
(Oratio
de
foelicitaté):
'de hac foelicitate . . dissentiunt; nec vulgus
sapientesque concordant; immo nec ipsi philosophi inter se conveniunt'; Carbone de Costacciaro
1585,
f. 201
r
: 'Maxima semper inter eos, qui de moribus. scripserunt, de humana felicitate extitit
concertatio';
Collegium Conimbricense
1612, col. 15: 'De nulla ... re apud philosophos tanta
dogmatum
varietas . . . fuit, ut de hominis felicitate.'
94. Montaigne 1965, p. 578
(11.12):
'Les uns disent nostre bien estre loger en la vertu, d'autres en la
volupté,
d'autres au consentir à nature; qui, en la science; qui, à n'avoir point de douleur; qui, à ne se
laisser emporter aux apparences.'
95.
Reisch 1504, sig. qq iii
v
:
'[Deus]
est finis ultimus et beatitudo seu foelicitas perfecta ad quam homo
creatus est'; F. Zabarella 1655, p. 101: 'tribus his, Deo intelligendo, tenendo, fruendo, beatorum
constat vera, certa consummataque félicitas'; Filelfo 1552, p. 19: 'si totius . . . hominis bonum,
felicitatem
esse
volumus, hanc vero aliud nihil
esse
quam Deum'; Landino 1980, p. 76:
'Christianorum
. . . una sententia est . . . ultimum atque extremum omnium bonorum deum
esse.'
96. Bosso 1493, sig. b vii
v
: 'Pulcherrimo ... et gloriosissimo illo fruemur divinitatis spectaculo, in quo
et tota et consummata beatitudo consistit'; Fox-Morcillo 1566, p. 134: 'Summum . . . hominis
bonum ... est perpétua quaedam et constans cernendi Dei fruendique voluptas'; Du
Vair
1945, p.
57:
'cette dernière et plus parfaite félicité consiste au regard de la face du Père des lumières'.
97.
See Wolf's commentary in Cicero 1569, col. 6: 'Quae profecto non tarn félicitas est, quam
diminutio quaedam miseriarum'.
98. Facio
1611,
pp. 108-9: 'Guarinus: . . .
sentio
neminem in hac vita beatum
esse
posse
... Est enim
insitus natura mortalibus inexplebilis quidam appetitus, ut quo maiora quis adeptus sit, eo plura
desideret.'
Cambridge Histories Online © Cambridge University Press, 2008