Сафрастян Р. Тюркологические и османистические исследования

Подождите немного. Документ загружается.

ÏáõÃÛáõÝÁ (ÂáõñùÇ³Ý Ù»Õ³¹ñáõÙ ¿ñ ¸³ÝÇ³ÛÇ í³ñã³å»ïÇÝ

ùñ¹³Ï³Ý Roj TV-Ç ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³ÝÁ ûÅ³Ý¹³Ï»Éáõ, ÇÝãå»ë Ý³¨

¸³ÝÇ³ÛáõÙ ØáÑ³ÙÙ»¹ Ù³ñ·³ñ»Ç Í³Õñ³ÝÏ³ñÝ»ñÇ ïå³·ñÙ³ÝÁ

ãËáãÁÝ¹áï»Éáõ Ù»ç): àñáß µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇó, ÇëÏ ³í»ÉÇ ×Çßï

ë³Ï³ñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇó Ñ»ïá ÂáõñùÇ³Ý Ñ³Ù³Ó³ÛÝí»ó ³Û¹ Ã»ÏÝ³-

ÍáõÃÛ³ÝÁ: öáË³ñ»ÝÁ ÂáõñùÇ³Ý Çñ³íáõÝù ëï³ó³í Ü²îú-Ç

µ³ñÓñ³ëïÇ×³Ý Ññ³Ù³Ý³ï³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ ÁÝ¹·ñÏ»É ÙÇ ù³-

ÝÇ Ãáõñù ·»Ý»ñ³ÉÝ»ñÇ, »ñ³ßËÇù ëï³ó³í, áñ ²ýÕ³Ýëï³ÝáõÙ

½ÇÝ³Ã³÷Ù³Ý ·Íáí Ü²îú-Ç ù³ñïáõÕ³ñÇ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÁ

Ãáõñù ÏÉÇÝÇ, ÇÝãå»ë Ý³¨ ÏÑ»ï³Ó·íÇ ÎÇåñáëÇ ÑáõÛÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ

Ãáõñù³Ï³Ý Ý³í³Ñ³Ý·ÇëïÝ»ñÇ µ³óÙ³Ý Å³ÙÏ»ïÁ:

Âáõñù³Ï³Ý ¹Çí³Ý³·ÇïáõÃÛáõÝÁ ç³ÝáõÙ ¿ Ù³ùëÇÙ³É û·áõï

ù³Õ»É Çñ »ñÏñÇ Ñ³Ù³ñ ó³ÝÏ³ó³Í ½³ñ·³óáõÙÝ»ñÇ ÁÝÃ³óùáõÙ:

Ø³Ý³í³Ý¹ »Ã» í»ñçÇÝÝ»ñë Ï³ï³ñíáõÙ »Ý Çñ ³ÝÙÇç³Ï³Ý ë³Ñ-

Ù³ÝÝ»ñÇ Ùáï: úñÇÝ³Ïª ÂáõñùÇ³Ý ³ÝÙÇç³å»ë ³ñÓ³·³Ýù»ó

éáõë-íñ³ó³Ï³Ý å³ï»ñ³½ÙÇÝ, ³é³ç³ñÏ»Éáí ëï»ÕÍ»É ÎáíÏ³ë-

Û³Ý ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ¨ Ñ³Ù³·áñÍ³ÏóáõÃÛ³Ý åÉ³ïýáñÙª ï³ñ³-

Í³ßñç³ÝÇ »ñÏñÝ»ñÇ Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛ³Ùµ: ²Û¹ Ý³Ë³Ó»éÝáõÃÛ³Ý ³-

å³·³Ý ³é³ÛÅÙ Ùßáõßáï ¿, ë³Ï³ÛÝ ³Û¹ Ó¨³ã³÷áõÙ ÂáõñùÇ³Ý

ÑÝ³ñ³íáñáõÃÛáõÝ ëï³ó³í ³ÏïÇí ¹»ñ³Ï³ï³ñáõÙ áõÝ»Ý³É

ÎáíÏ³ëáõÙ, ØáëÏí³ÛÇ Ñ»ï Ùßï³Ï³Ý ÏáÝï³ÏïÇ Ù»ç ·ïÝí»É,

ÃáõÛÉ ãï³É, áñ èáõë³ëï³ÝÁ ÙÇ³ÏáÕÙ³ÝÇ áñáßáõÙÝ»ñ ÁÝ¹áõÝÇ

³Û¹ ï³ñ³Í³ßñç³ÝáõÙ:

ÂáõñùÇ³Ý ÷áñÓ»ó ë³Ï³ñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹ÇÙ»É Ý³¨ ºØ-Ç Ñ»ï

Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙª Ñ»Ýí»Éáí ²ØÜ-Ç µ³ó³ñÓ³Ï ûÅ³Ý¹³-

ÏáõÃÛ³Ý íñ³:

Ð³ÛïÝÇ ¿, áñ ºØ - ÂáõñùÇ³ µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁª í»ñçÇÝÇë

¿ÇÝ ³é»É: ²ÝÏ³ñ³Ý Çñ ÇëÏ Ëáëù»ñáí §÷áùñ ¨ ¹³Ý¹³Õ¦ ù³ÛÉ»-

ñáí µ³ñ»÷áËí»Éáõ Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝ ¿ñ Çñ³Ï³Ý³óÝáõÙ (µ³ñ»-

÷áËÙ³Ý ÷³Ã»ÃÇ ßáõñç 35 Ñá¹í³ÍÝ»ñÇó ³é³ÛÅÙ ÙÇ³ÛÝ 10 -»Ý

µ³óí»É): Èáõñç ËÝ¹ÇñÝ»ñ Ï³Ý ³½·³ÛÇÝ ÷áùñ³Ù³ëÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ,

½ÇÝíáñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ýª ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÁ ãÙÇç³Ùï»Éáõ, Ù³ñ¹áõ

351

Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ Ñ»ï (øú –Ç 301 Ñá¹í³Í) Ï³åí³Í: Î³ñ¨áñ ¿ Ý³¨

ÎÇåñáëÇ Ñ³ñóÁ (ÑÇÙÝ³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÁ Ãáõñù³Ï³Ý µ³Ý³ÏÇ Ý»ñÏ³-

ÛáõÃÛáõÝÝ ¿ ã×³Ý³ãí³Í ÐÎÂÐ-áõÙ): âÝ³Û³Í ³ÛÝ µ³ÝÇÝ, áñ Âáõñ-

ùÇ³ÛÇ Ý³Ë³·³Ñª ²µ¹áõÉÉ³Ñ ¶ÛáõÉÁ µ³½ÙÇóë Ñ³Ûï³ñ³ñ»É ¿, áñ

§»Ã» ÑáõÛÝ»ñÁ §³Ûá¦ ³ë»ÇÝ ²Ý³ÝÇ Íñ³·ñÇ Ñ³Ýñ³ùí»Ç Å³Ù³-

Ý³Ï Ù»Ýù å³ïñ³ëï ÏÉÇÝ»ÇÝù ¹áõñë µ»ñ»É Ù»ñ ½áñù»ñÁ ÎÇåñá-

ëÇó¦, Çñ³Ï³ÝáõÙ ÝÙ³Ý ó³ÝÏáõÃÛáõÝ Ï³ñÍ»ë Ã» ãÏ³: ÆÝãå»ë

ÝßáõÙ »Ý áñáß Ãáõñù ÷áñÓ³·»ïÝ»ñ, ÎÇåñáëÁ Ï³ñáÕ ¿ ³ÛÝ §áëÏá-

ñÁ¦ ¹³éÝ³É, áñÁ ÂáõñùÇ³Ý ãÇ Ï³ñáÕ³Ý³ ÏáõÉ ï³É ºØ-Ç Ñ»ï Çñ

µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ:

ÂáõñùÇ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ë³Ï³ñÏáõÃÛ³Ý Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝ

÷áñÓ»ó Çñ³Ï³Ý³óÝ»É, »ñµ ï³ñí³ ëÏ½µáõÙ éáõë-áõÏñ³ÇÝ³Ï³Ý

§·³½³ÛÇÝ Ñ³Ï³Ù³ñïáõÃÛ³Ý¦ å³ï×³éáí »íñáå³Ï³Ý »ñÏñÝ»-

ñÁ §¿Ý»ñ·»ïÇÏ ëáíÇ¦ »½ñÇÝ ¿ÇÝ ·ïÝíáõÙ: ²Û¹ Å³Ù³Ý³Ï

NABUCCO Ý³Ë³·ÇÍÁ (áñáõÙ ÂáõñùÇ³Ý ï³ñ³ÝóÇÏ »ñÏÇñ ¿ Ý³-

Ë³ï»ëíáõÙ) ëÏë»ó ¹Çï³ñÏí»É áñå»ë éáõë³Ï³Ý ·³½³ÛÇÝ Ù»-

Ý³ßÝáñÑÇÝ ³ÛÉÁÝïñ³Ýù ãáõÝ»óáÕ ÙÇ³Ï åñá»ÏïÁ: ²ÝÏ³ñ³Ý

÷áñÓ»ó Ï³å»É Çñ Ù³ëÝ³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ý³Ë³·ÍáõÙ ÂáõñùÇ³ÛÇª ºØ

³Ý¹³ÙÏó»Éáõ Ñ»ï: ÂáõñùÇ³ÛÇ §ë³Ï³ñÏÙ³Ý Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõ-

ÝÁ¦ ãáõÝ»ó³í ó³ÝÏ³ÉÇ ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ: äñ³Ñ³ÛáõÙ Ï³Û³ó³Í ºØ-

²ØÜ ·³·³Ã³ÅáÕáíÇ ÁÝÃ³óùáõÙ ²ØÜ-Ç Ý³Ë³·³Ñ ´³ñ³ù ú-

µ³Ù³Ý Ýß»ó, áñ §ÂáõñùÇ³ÛÇ ³Ý¹³Ù³ÏóáõÃÛáõÝÁ ºØ-Á Ï³ñ¨áñ

³½¹³Ï ÏÑ³Ý¹Çë³Ý³ ÇëÉ³Ù³Ï³Ý ³ßË³ñÑÇ Ñ³Ù³ñ, ÏË³ñëËÇ

ÂáõñùÇ³ÛÇ Ý»ñÏ³ÛáõÃÛáõÝÁ ºíñáå³ÛáõÙª Ñ³ñÃ»Éáí ²ñ¨»Éù -

²ñ¨Ùáõïù ¹ÇÙ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÁ¦: ê³Ï³ÛÝ üñ³ÝëÇ³ÛÇ Ý³Ë³·³Ñ ÜÇ-

ÏáÉ³ ê³ñÏá½ÇÇ Ñ³Ï³¹ñáõÃÛáõÝÁ.-§ºØ Ñ³ñó»ñÁ ÉáõÍáõÙ »Ý ³ÛÝ

å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù ÙïÝáõÙ »Ý Ýñ³ Ï³½ÙÇ Ù»ç: ºë ÙÇßï ¹»Ù

»Ù »Õ»É ³Û¹ ÙáõïùÇÝ ¨ ã»Ù ÷áËáõÙ ÇÙ Ï³ñÍÇùÁ¦,-ë³é»óñ»ó Ã»'

ÂáõñùÇ³ÛÇ, Ã»' ²ØÜ-Ç ³ÏÁÝÏ³É³Í ³ñÓ³·³ÝùÁ: ÆëÏ ¶»ñÙ³-

ÝÇ³ÛÇ Ï³ÝóÉ»ñ ²Ý·»É³ Ø»ñÏ»ÉÁ ³ñÓ³Ý³·ñ»ó, áñ Ñ³ñóÁ ³é³ÛÅÙ

µ³ó ¿ ÙÝáõÙ: Ü»ñÏ³ÛáõÙë ÂáõñùÇ³Ý áñáß ÑáõÛë»ñ ¿ Ï³åáõÙ ï³ñ-

í³ 2-ñ¹ Ï»ëÇÝ ºØ-áõÙ Ý³Ë³·³ÑáõÃÛáõÝ ëï³ÝÓÝáÕ Þí»¹Ç³ÛÇ

Ñ»ï, áñÁ ÂáõñùÇ³ÛÇ ºØ-Á ³Ý¹³Ù³Ïó»Éáõ ÏáÕÙÝ³ÏÇó ¿:

352

ì»ñçáõÙ Ýß»Ýù, áñ ÂáõñùÇ³ÛÇ Ý³Ë³·³Ñª ²µ¹áõÉÉ³Ñ ¶ÛáõÉÁ

³åñÇÉÇ 6-ÇÝ CNN –ÇÝ ïí³Í Ñ³ñó³½ñáõÛóáõÙ ³ë³Í, áñ Çñ»Ýù

ÑáõÛëÁ ã»Ý ÏáñóÝáõÙ, áñ ºØ-Á Ññ³ß³ÉÇ ï»Õ»Ï³óí³Í ¿ ÂáõñùÇ³ÛÇ

³½¹»óáõÃÛ³Ý ¨ é³½Ù³ù³Õ³ù³Ï³Ý Ýß³Ý³ÏáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ, áñ

ÂáõñùÇ³Ý ³ßË³ñÑÇ 17-ñ¹ ïÝï»ëáõÃÛáõÝÝ ¿, ¨ áñ Çñ»Ýù, ³Ý¹³-

Ù³Ïó»Éáí ºØ-Á, ó³ÝÏ³ÝáõÙ »Ý §Ù»Í³óÝ»É Ï³ñÏ³Ý¹³ÏÇ ã³÷»ñÁ

¨ û·ïí»É Çñ»Ýó Ñ³ë³Ý»ÉÇù ÏïáñÇó¦ (to make cake bigger, and to

have its own piece of this cake):

î³ñ³Í³ßñç³ÝÇ Ï³ñ¨áñ Çñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÃíÇÝ »Ý å³ï-

Ï³ÝáõÙ Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ í»ñçÇÝ ½³ñ·³-

óáõÙÝ»ñÁ:

§üáõïµáÉ³ÛÇÝ ¹Çí³Ý³·ÇïáõÃÛ³Ý¦ Ù»ÏÝ³ñÏÇó Ñ»ïá Ð³Û³ë-

ï³ÝÇ ¨ ÂáõñùÇ³ÛÇ Õ»Ï³í³ñÝ»ñÇ ÙÇç¨ µ³½Ù³ÃÇí Ñ³Ý¹ÇåáõÙ-

Ý»ñ »Ý ï»ÕÇ áõÝ»ó»Éª ÜÛáõ-ÚáñùáõÙ, êï³ÙµáõÉáõÙ, Ð»ÉëÇÝÏÇáõÙ,

¸³íáëáõÙ, ØÛáõÝË»ÝáõÙ ¨ ³ÛÉÝ: ²Ù»Ý ³Ý·³Ù ³Û¹ Ñ³Ý¹ÇåáõÙÝ»-

ñÇó Ñ»ïá Ñ³Ûï³ñ³ñíáõÙ ¿, áñ ÏáÕÙ»ñÁ ã³÷³½³Ýó Ùáï »Ý Ñ³ñ-

óÇ í»ñçÝ³Ï³Ý ÉáõÍÙ³ÝÁ: ºñ¨³Ý Ï³ï³ñ³Í Çñ ³ÛóÇó Ñ»ïá ³Ý-

ÙÇç³å»ë Ù»ÏÝ»Éáí ´³ùáõ, ¶ÛáõÉÝ ³ÛÝï»Õ Ñ³Ûï³ñ³ñ»ó, áñ Âáõñ-

ùÇ³Ý Ùßï³å»ë ë³ï³ñ»É ¿ ²¹ñµ»ç³ÝÇÝ ¨ ß³ñáõÝ³Ï»Éáõ ¿ ³Û¹

ñÇ¦ ¹»ñÇ ÂáõñùÇ³Ý ß³ñáõÝ³ÏáõÙ ¿ Ó¨³óÝ»É, áñ Ý³ ß³Ñ³·ñ·é-

í³Í ¿ Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ñ³ëÝ»É ³ñ³· Éáõ-

ÍáõÙÝ»ñÇ: ÜÙ³Ý³ïÇå Ñ»ñÃ³Ï³Ý ÷áñÓ ¿ñ Ý³¨ û·ï³·áñÍ»É

²ØÜ-Ç Ý³Ë³·³Ñ ´³ñ³Ï úµ³Ù³ÛÇ ³ÛóÁ ÂáõñùÇ³ª »ñÏËáëáõÃ-

Û³Ý ßÕ³ñßÇ Ý»ñùá ÉáõÍ»É ë»÷³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÁª ËáãÁÝ¹áï»É Ð³Ûáó

ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ×³Ý³ãÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óÇÝ, §Ó»éùÇ

Ñ»ï ¿É¦ Ï³å»É »ñÏËáëáõÃÛáõÝÁ Ô³ñ³µ³ÕÛ³Ý Ñ³Ï³Ù³ñïáõÃÛ³Ý

Ñ»ï: ²ÝÙÇç³å»ë ¶ÛáõÉÇ »ñ¨³ÝÛ³Ý ³ÛóÇó Ñ»ïá Ãáõñù³Ï³Ý NTV

Ñ»éáõëï³ÁÝÏ»ñáõÃÛ³ÝÁ ïí³Í Ñ³ñó³½ñáõÛóáõÙ ÂáõñùÇ³ÛÇ ³ñï-

·áñÍÝ³Ë³ñ³ñ ²ÉÇ ´³µ³ç³ÝÝ ³ë»É ¿ñ, áñ »Ã» Ãáõñù»ñÁ Ñ³çá-

Õ»Ý ³ñ³· ÉáõÍ»É Ñ³Û»ñÇ Ñ»ï ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ, ³å³ Ï³ñÇù ãÇ ÉÇÝÇ »ñ-

ñáñ¹ »ñÏñÝ»ñÇ å³éÉ³Ù»ÝïÝ»ñÇ ÙÇç³ÙïáõÃÛ³ÝÁ ¨ ³Ûë Ñ³ñóÇ

(ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý) ùÝÝ³ñÏÙ³ÝÁ: §Ø»Ýù Ï³ñáÕ »Ýù Ýñ³Ýó ³ë»É.

353

¹áõù Ó»ñ ·áñÍÇÝ Ý³Û»ù, Ù»Ýù Ù»ñ Ñ³ñó»ñÁ Ï³ñ·³íáñáõÙ »Ýù¦, -

Ùáï³íáñ³å»ë ³ÛëåÇëÇ ÙÇïù ¿ñ Ñ³ÛïÝ»É Ý³:

²åñÇÉÇ 24-Ç Ùáï»Ý³ÉáõÝ ÁÝ¹³é³ç ²ÉÇ ´³µ³ç³ÝÁ Ñáñ¹á-

ñáõÙ ¿ñ §»ññáñ¹ ÏáÕÙÇÝ¦ (ïíÛ³É ¹»åùáõÙ ²ØÜ-Ç Ý³Ë³·³ÑÇÝ, á-

ñÁ µ³½ÙÇóë Ñ³Ûï³ñ³ñ»É ¿ñ, áñ Çñ »ñÏÇñÁ ß³Ñ³·ñ·éí³Í ¿ Ñ³Û-

Ãáõñù³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³ñ»É³íÙ³Ùµ, ÙÛáõë ÏáÕÙÇó ¿É

Ëáëï³ó»É ¿ñ ³åñÇÉÛ³Ý áõÕ»ñÓáõÙ 1915Ã. Çñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñÁ

áñ³Ï»É áñå»ë ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛáõÝ) ãË³éÝí»É, ù³ÝÇ áñ ó³ÝÏ³ó³Í

³Ý½·áõÛß ù³ÛÉ Çµñ Ï³ñáÕ ¿ íÝ³ë»É ·áñÍÁÝÃ³óÇÝ:

²ñÓ³Ý³·ñ»Ýù, áñ Ãáõñù Ù³ÙáõÉáõÙ, úµ³Ù³ÛÇ ³ÛóÇó ³é³ç

ã»ÇÝ µ³ó³éáõÙ Ýñ³ áõÕ»ñÓáõÙ §ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛáõÝ¦ µ³éÇ û·ï³-

·áñÍ»ÉÁ: Âáõñù å³ïÙ³µ³Ý Â³Ý»ñ ²ùã³ÙÁ Ù³ñïÇ 19-ÇÝ »ÉáõÛÃ

áõÝ»Ý³Éáí øÉ³ñù Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝáõÙ Ýß»É ¿ñ, áñ ³Ù»Ý ï³ñÇ ³Ù»-

ñÇÏ³óÇÝ»ñÁ ³Ï³Ýï»ë »Ý ÉÇÝáõÙ ÙÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý ¹ñ³Ù³ÛÇ Ï³Ù

ïËáõñ Ï³ï³Ï»ñ·áõÃÛ³Ý, »ñµ µáÉáñÁ ·Çï»Ý, Ã» ÇÝã ¿ Ùï³ÍáõÙ

Ý³Ë³·³ÑÁ ¨ ÎáÝ·ñ»ëÁ:ê³Ï³ÛÝ Ãáõñù»ñÇ ×ÝßÙ³Ý ï³Ï Ýñ³Ýù

ëïÇåí³Í »Ý ëï»É ï³ñí³ Ù»ç ·»Ã Ù»Ï ûñ, Ã³ùóÝ»Éáí ³ÛÝ, ÇÝãÇÝ

Ñ³í³ïáõÙ »Ý ï³ñí³ ÙÝ³ó³Í 364 ûñ»ñÇÝ:

ÂáõñùÇ³ÛáõÙ Ý³Ë³·³Ñ ¶ÛáõÉÇ Ñ»ï ïí³Í Ñ³Ù³ï»Õ ³ëáõÉÇ-

ëáõÙ úµ³Ù³Ý Ï³ñáÕ³ó³í §¹Çí³Ý³·Çï³Ï³Ý ÑÝ³ñù¦ ·áñÍ³-

Í»Éáí ³ñÓ³Ý³·ñ»É, áñ Ã»¨ ÇÝùÁ ãÇ Ññ³Å³ñí»É Çñ Ï³ñÍÇùÇó ó»-

Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É, ³ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí Ëáõë³÷»ó ³Û¹ »½-

ñÁ û·ï³·áñÍ»Éáõó: ØÇ³Å³Ù³Ý³Ï úµ³Ù³Ý Ïáã ³ñ»ó »ñÏáõ ÏáÕ-

Ù»ñÇÝ ³éáÕç ¨ ëÃ³÷ Ùáï»óáõÙ óáõó³µ»ñ»É å³ïÙáõÃÛ³Ý ËñÃÇÝ

Ñ³ñó»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É:

Ø»ÏÝ³µ³Ý»Éáí ²µ¹áõÉÉ³Ñ ¶ÛáõÉÇ å³ï³ëË³Ý »ÉáõÛÃÁ, Ýß»Ýù,

áñ Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ý³ ³ñÓ³Ý³·ñ»ó ÙÇ

ù³ÝÇ Ï»ï.

1 - áñ 1915 Ã.-Ç Çñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ïáõÅ»É »Ý »ñÏáõ ÏáÕ-

Ù»ñÝ ¿É, áñÇ Ñ³Ù³ñ Ý³ ó³í ¿ ³åñáõÙ:

2 - áñ ³Û¹ áÕµ»ñ·áõÃÛáõÝÁ ï»ÕÇ áõÝ»ó³í ¹ñëÇ áõÅ»ñÇ ÙÇç³Ù-

ïáõÃÛ³Ùµ, áñáÝó ¹ñ¹Ù³ÝÁ ³ñÓ³·³Ýù»óÇÝ §Ù»ñ áñáß ù³Õ³ù³-

óÇÝ»ñ¦:

354

3 - áñ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ë÷ÛáõéùÁ û·ï³·áñÍáõÙ ¿ 1915Ã. Çñ³¹³ñ-

ÓáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÇÝùÝ³Ñ³ëï³ïí»Éáõ Ñ³Ù³ñ:

4 - áñ å³ïÙáõÃÛáõÝÁ ãÇ Ï³ñáÕ ¹³éÝ³É ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇã-

Ý»ñÇ ¨ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÝ»ñÇ ¹Çï³ñÏÙ³Ý ³é³ñÏ³:

5 - áñ ³Û¹ Ñ³ñóáí å»ïù ¿ ½µ³Õí»Ý å³ïÙ³µ³ÝÝ»ñÁ ¨ áñ

ÂáõñùÇ³Ý å³ïñ³ëï ¿ ÁÝ¹áõÝ»É ó³ÝÏ³ó³Í å³ïÙ³Ï³Ý Ñ³ÝÓ-

Ý³ÅáÕáíÇ ³ÝÏáÕÙÝ³Ï³É »½ñ³Ñ³Ý·áõÙÁ:

ä»ïù ¿ Ýß»É, áñ ³ÛÝ µ³ÝÇó Ñ»ïá, »ñµ ³ñï³ë³ÑÙ³ÝÛ³Ý Ù³-

ÙáõÉáõÙ Éáõñ»ñ ï³ñ³Íí»óÇÝ Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý ë³ÑÙ³ÝÇ ÑÝ³ñ³íáñ

µ³óÙ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É (ë³ÑÙ³ÝÁ ÷³Ï ¿ 1993Ã.-Çó) ¨ ÝáõÛÝÇëÏ

ÏáÝÏñ»ï Å³ÙÏ»ïÝ»ñ Ýßí»óÇÝ, ²¹ñµ»ç³ÝÁ ³ÏïÇí ç³Ýù»ñ ·áñ-

Í³¹ñ»óª Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÑÝ³ñ³íáñ Ï³ñ-

·³íáñáõÙÁ Ô³ñ³µ³ÕÛ³Ý Ñ³ñóÇ ÉáõÍÙ³Ý Ñ»ï Ï³å»Éáõ áõÕÕáõÃ-

Û³Ùµ: ²¹ñµ»ç³ÝÁ ÝáõÛÝÇëÏ ¹ÇÙ»ó µ³ó³Ñ³Ûï ß³Ýï³ÅÇª ëå³é-

Ý³Éáí ¹³¹³ñ»óÝ»É ·³½Ç Ù³ï³Ï³ñ³ñáõÙÁ ÂáõñùÇ³: ìñ³ëï³-

ÝáõÙ ·ïÝíáÕ ²¹ñµ»ç³ÝÇ ³ñï·áñÍÝ³Ë³ñ³ñ ¾ÉÙ³ñ Ø³Ù»¹Û³ñá-

íÁ Ñ³Ûï³ñ³ñ»ó, áñ Çñ»Ýù å³ïñ³ëï »Ý ìñ³ëï³ÝÇ Ñ»ï å³Û-

Ù³Ý³·Çñ ÏÝù»É` áõÕÕáñ¹»Éáí ³¹ñµ»ç³Ý³Ï³Ý ·³½Á ¹»åÇ àõÏ-

ñ³ÇÝ³: §Ð³ÛÏ³Ï³Ý ûÏáõå³óÇ³ÛÇ å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ ë³ÑÙ³ÝÇ µ³-

óáõÙÁ Ñ³Ï³ëáõÙ ¿ ²¹ñµ»ç³ÝÇ ß³Ñ»ñÇÝ¦, - ³ë»É ¿ñ Ý³: §Ò³ÛÝ³Ï-

ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï»ÝïñáÝÇ (TURKSAM) ïÝûñ»Ý êÇÝ³Ý ú·³ÝÁ

ÁÝ¹·Í»É ¿ñ, áñ Ãáõñù-Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ë³ÑÙ³ÝÇ µ³óáõÙÁ áñ¨¿ Ù»ÏÇ Ñ³-

Ù³ñ ³Ý³ÏÝÏ³É ãå»ïù ¿ ÉÇÝÇ, ë³Ï³ÛÝ ²ÝÏ³ñ³Ý Ñ»Ýó ³ÛÝå»ë

ë³ÑÙ³Ý ãå»ïù ¿ µ³óÇ, ÷áË³ñ»ÝÁ Ý³ å»ïù ¿ å³Ñ³ÝçÇ Ñ³Ù³-

å³ï³ëË³Ý ½ÇçáõÙÝ»ñ:

ØÇ³Å³Ù³Ý³Ï ÈáÝ¹áÝáõÙ ·ïÝíáÕ í³ñã³å»ï ¾ñ¹áÕ³ÝÁ Ñ³Û-

ï³ñ³ñ»É ¿ñ, áñ ÂáõñùÇ³Ý ãÇ ¹³¹³ñ»óÝÇ Ð³Û³ëï³ÝÇ ßñç³÷³-

ÏáõÙÁ, ù³ÝÇ ¹»é Ñ³Û»ñÁ ß³ñáõÝ³ÏáõÙ »Ý åÝ¹»É 1915Ã.-Ç ó»Õ³ë-

å³ÝáõÃÛ³Ý ÷³ëïÁ ¨ ·ñ³í³Í å³Ñ»É ²¹ñµ»ç³ÝÇ ï³ñ³ÍùÁ:

§Ø»Ýù ã»Ýù Ï³ñáÕ Ù»Ý³Ï ÃáÕÝ»É Ù»ñ ³¹ñµ»ç³ÝóÇ »Õµ³ÛñÝ»-

ñÇÝ¦, - ³ë»É ¿ñ Ý³: ²¹ñµ»ç³ÝÇ Ý³Ë³·³Ñ ÆÉÑ³Ù ²ÉÇ¨Ç êï³Ù-

355

µáõÉÇ ·³·³Ã³ÅáÕáíÇÝ ãÙ³ëÝ³Ïó»ÉÁ ÝáõÛÝå»ë ³Û¹ ß³Ýï³ÅÇ

Ù³ñï³í³ñáõÃÛ³Ý ÙÇ Ù³ëÝ ¿ñ:

²ÛëåÇëáí, ·Éáµ³É ³ßË³ñÑ³ù³Õ³ù³Ï³Ý ï»Õ³ß³ñÅ»ñÇ

å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ ÂáõñùÇ³Ý ÷áñÓáõÙ ¿ Çñ ï»ÕÁ ·ïÝ»É ï³ñ³Í³ßñ-

ç³ÝáõÙ` Ó·ï»Éáí ·»ñÇßËáÕ ¹»ñ³Ï³ï³ñáõÙ áõÝ»Ý³É ¨ Ù³ùëÇÙ³É

ã³÷áí û·ï³·áñÍ»É Ýßí³Í Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñÁ Çñ ³½·³ÛÇÝ ß³ÑÇ

Ñ³Ù³ñ: ²Ûë ³éáõÙáí ÎáíÏ³ëÁ ¹³éÝáõÙ ¿ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇ, ÇÝã-

å»ë Ý³¨ ·Éáµ³É Ë³Õ³óáÕÝ»ñÇ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáÝ:

ÂáõñùÇ³Ý ÁÝïñ»É ¿ §³ÏïÇíáõÃÛ³Ý Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝ¦ ª ÷áñÓ»-

Éáí í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛ³Ý ï³Ï ³éÝ»É ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇ ·áñÍÁÝÃ³ó-

Ý»ñÁ, ÇÝãå»ë Ý³¨ ³Ýíï³Ý· ¹³ñÓÝ»É Çñ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÁ ÝáñÙ³É

Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ Ñ³ëï³ï»Éáí Ñ³ñ¨³ÝÝ»ñÇ Ñ»ï: ²Ûë ³éáõ-

Ùáí Ýñ³ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï»Ýïñá-

ÝáõÙ ¿ Ý³¨ Ð³Û³ëï³ÝÁ: ê³Ï³ÛÝ ÂáõñùÇ³ÛÇ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõ-

ÝÁ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Ý¹»å Ã»¨ »ÝÃ³ñÏí»É ¿ áñáß ³ñï³ùáõëï

§ÏáëÙ»ïÇÏ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ¦ ÙÝáõÙ ¿ ÝáõÛÝÁ: ÂáõõñùÇ³Ý ß³-

ñáõÝ³ÏáõÙ ¿ ûñ³Ï³ñ·áõÙ å³Ñ»É Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý Ï³ñ·³íáñÙ³Ý

Ñ³ñóáõÙ Çñ ³é³ç ù³ß³Í Ý³Ë³å³ÛÙ³ÝÝ»ñÁ.

1 – å³ßïáÝ³å»ë ³Ùñ³·ñ»É 1921Ã.-ÇÝ Î³ñëÇ å³ÛÙ³Ý³·-

ñáí Ýßí³Í ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÁ (³Ûë Ñ³ñóáõÙ Ýñ³Ýù Ñ³Ù³·áñÍ³Ïó»Éáõ

»Ý èáõë³ëï³ÝÇ Ñ»ï):

2 – ã»½áù³óÝ»É Ð³Ûáó ò»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ×³Ý³ãÙ³Ý ·áñÍÁÝ-

Ã³óÁ (÷áñÓ»Éáí Ñ³Ï³¹ñ»É Ð³Û³ëï³ÝÁ ¨ ê÷ÛáõéùÁ, ÇÝãå»ë Ý³¨

÷áË³¹ñ»Éáí Ñ³ñóÇ ùÝÝ³ñÏáõÙÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý áÉáñïÇó ³ÛÉª

å³ïÙ³Ï³Ý Ñ³ñÃáõÃÛáõÝ):

3 – å³ÛÙ³Ý³íáñ»É Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ

Ï³ñ·³íáñáõÙÁ Ñ³Û - ³¹ñµ»ç³Ý³Ï³Ý µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ËÃ³Ý-

Ù³Ùµ (û·ï³·áñÍ»Éáí éáõë-³Ù»ñÇÏÛ³Ý Ùñó³ÏóáõÃÛáõÝÁª ³ßË³-

ï»Éáí Ùßï³å»ë Ý»ñ·ñ³íí³Í ÉÇÝ»É µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù»ç áõÕ-

Õ³ÏÇ Ï³Ù ³ÝáõÕÕ³ÏÇ Ó¨³ã³÷áí):

356

Èñ³óáõÙ

ºñµ å³ïñ³ëï ¿ñ ëáõÛÝ Ñá¹í³ÍÁ, ³åñÇÉÇ 22-Ç ÉáõÛë 23 ·Çß»-

ñÁ ³ßË³ñÑÇ µ³½Ù³ÃÇí Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñáí ï³ñ³Íí»ó Þí»Û-

ó³ñÇ³ÛÇ ÙÇçÝáñ¹áõÃÛ³Ùµ ëïáñ³·ñí³Í Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý Ñ³Ù³-

ï»Õ Ñ³Ûï³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ, áñáí ÏáÕÙ»ñÁ å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃÛáõÝ

¿ÇÝ Ñ³ÛïÝáõÙ Ï³ñ·³íáñ»É »ñÏÏáÕÙ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ³é³Ýó

áñ¨¿ Ý³Ë³å³ÛÙ³ÝÇ: ´³½Ù³ÃÇí »ñÏñÝ»ñ, ºØ-Á ¨ ²ØÜ-Á áÕçáõ-

Ý»óÇÝ ¨ Çñ»Ýó ³ç³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ñ³ÛïÝ»óÇÝ ³Ûë ·áñÍÁÝÃ³óÇÝ:

²ØÝ-Ç Ý³Ë³·³Ñ ´³ñ³ù úµ³Ù³Ý Çñ ³åñÇÉÇ 24-Ç áõÕ»ñÓáõÙ

ãû·ï³·áñÍ»ó §ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛáõÝ¦ »½ñÁ, ÷áË³ñÇÝ»Éáí ³ÛÝ

§Ø»Í »Õ»éÝ¦ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛ³Ùµ: êáõÛÝ Ñ³Ûï³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ

ÙÇ³Ýß³Ý³Ï ãÁÝ¹áõÝí»ó Ã»' ÂáõñùÇ³ÛáõÙ, Ã»' Ð³Û³ëï³ÝáõÙ: ²å-

ñÇÉÇ 27-ÇÝ ï»ÕÇ áõÝ»ó³Í ÂáõñùÇ³ÛÇ ²²Ê ÝÇëïáõÙ í»ñ³Ñ³ë-

ï³ïí»ó, áñ Ð³Ûáó ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ×³Ý³ãÙ³ÝÁ

ËáãÁÝ¹áï»Éáõ ç³Ýù»ñÁ ÙÝáõÙ »Ý »ñÏñÇ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ûñ³-

Ï³ñ·áõÙ: ØÇ¨ÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï ÂáõñùÇ³ÛÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý ¨ ½ÇÝíá-

ñ³Ï³Ý µ³ñÓñ³ëïÇ×³Ý å³ßïáÝÛ³Ý»ñÝ Çñ»Ýó Ñ³Ûï³ñ³ñáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñáõÙ ß³ñáõÝ³ÏáõÙ »Ý åÝ¹»É, áñ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ»ï ë³ÑÙ³ÝÁ

ãÇ µ³óíÇ, ÙÇÝã¨ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ½áñù»ñÁ ¹áõñë ãµ»ñí»Ý §³¹ñµ»ç³-

Ý³Ï³Ý ·ñ³íÛ³É ï³ñ³ÍùÝ»ñÇó¦: ²åñÇÉÇ 25-ÇÝ ï»ÕÇ áõÝ»ó³í

Ý³¨ ÐÐ ²Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ËáñÑñ¹Ç ÝÇëïÁ: ÐÐ Ý³Ë³·³Ñ ê.

ê³ñ·ëÛ³ÝÁ Ñ³í³ëïÇ³óñ»É ¿, áñ ß³ñáõÝ³Ï»Éáõ ¿ ³é³Ýó Ý³Ë³-

å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇ ¨ áÕç³ÙÇï Å³ÙÏ»ïáõÙ Ï³ñ·³íáñ»É Ñ³Û-Ãáõñù³-

Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñ ÃáõÛÉ ãÇ ï³ ß³ÕÏ³å»É Ñ³Û-Ãáõñù³-

Ï³Ý Ñ³ßï»óÙ³Ý ³Û¹ ·áñÍÁÝÃ³óÁ ¨ ÈÔÐ ÑÇÙÝ³ËÝ¹ñÇ Ï³ñ·³íá-

ñáõÙÁ, áñ ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ËÝ¹ÇñÁ áñ¨¿ Ï»ñå Ï³ëÏ³ÍÇ ï³Ï ãÇ

¹ñí»Éáõ: ä³ßïáÝ³Ï³Ý ºñ¨³ÝÁ Ñ³í³ëïÇ³óñ»É ¿ Ý³¨, áñ µ³-

Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µáí³Ý¹³ÏáõÃÛáõÝÁ ãÇ Ñ³Ù³å³ï³ëË³ÝáõÙ

Ãáõñù³Ï³Ý §ê³µ³Ñ¦ Ã»ñÃáõÙ Ññ³å³ñ³Ïí³Í ³ÛÝ ï»Õ»Ï³ï-

íáõÃÛ³ÝÁ, Áëï áñÇ §×³Ý³å³ñÑ³ÛÇÝ ù³ñï»½¦ ÷³ëï³ÃÕÃÇ

ÑÇÙùáõÙ ÁÝÏ³Í »Ý 5 Ï»ï»ñ` Î³ñëÇ å³ÛÙ³Ý³·ñÇ ×³Ý³ãáõÙÁ,

ë³ÑÙ³ÝÇ ¨ ¹Çí³Ý³·Çï³Ï³Ý Ý»ñÏ³Û³óáõóãáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³óáõ-

ÙÁ, å³ïÙ³µ³ÝÝ»ñÇ Ñ³ÝÓÝ³ÅáÕáíÇ ëï»ÕÍáõÙÁ ¨ §×³Ý³å³ñ-

357

Ñ³ÛÇÝ ù³ñï»½Ç¦ í³í»ñ³óáõÙÁ »ñÏáõ »ñÏñÝ»ñÇ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÝ»-

ñÇ ÏáÕÙÇó (§ÂáõñùÇ³Ý ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ Ë³µ»Éáõ ¿ ÇÝùÝ Çñ»Ý¦.

Ñ³ñó³½ñáõÛó ÐÐ ²ñï·áñÍÝ³Ë³ñ³ñ ¾. Ü³Éµ³Ý¹Û³ÝÇ Ñ»ï.-§168

Å³Ù¦, ³åñÇÉÇ 28-29,2009): ²ñÓ³Ý³·ñ»Ýù Ý³¨, áñ º²ÐÎ ØÇÝëÏÇ

ËÙµÇ Ñ³Ù³Ý³Ë³·³ÑÝ»ñÁ Çñ»Ýó Ñ³Ù³ï»Õ ³ëáõÉÇëáõÙ (ºñ¨³Ý,

³åñÇÉÇ 27) Ýß»óÇÝ, áñ Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¨ ÈÔ

Ñ³Ï³Ù³ñïáõÃÛ³Ý Ï³ñ·³íáñáõÙÁ ³é³ÝÓÇÝ ·áñÍÁÝÃ³óÝ»ñ »Ý,

áñáÝù ë³Ï³ÛÝ ÁÝÃ³Ý³Éáõ »Ý ½áõ·³Ñ»é (²ëáõÉÇë` áÕç³ÙÇï ÑáõÛ-

ë»ñÇ Ù³ëÇÝ.-§168 Å³Ù¦, 28-29 ³åñÇÉÇ 2009):

²Ù÷á÷»Éáí Ýß»Ýù, áñ ¹Åí³ñ ¿ Ù»ÏÝ³µ³Ý»É ÙÇ ·áñÍÁÝÃ³ó,

áñÝ ÁÝÃ³ÝáõÙ ¿ ÷³Ï ¨ áñÇ Ñ»ï Ï³åí³Í áñ¨¿ å³ßïáÝ³Ï³Ý

÷³ëï³ÃáõÕÃ, µ³ó³éáõÃÛ³Ùµ Ñ³Ù³ï»Õ Ñ³Ûï³ñ³ñáõÃÛ³Ý, ³-

é³ÛÅÙ ãÇ ·³ÕïÝ³½»ñÍí»É: ´³ó³éí³Í ã¿, áñ ÂáõñùÇ³Ý ³-

å³ÛÙ³ÝÁ µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ûñ³Ï³ñ·Çó, §Ë³Õ³Õ³ñÇ ¨ Ñ³ß-

ï»óÝáÕÇ¦ ÇÙÇç Ó»éùµ»ñ»Éáí, Ï÷áñÓÇ û·ï³·áñÍ»É ³ÛÝ` ³ñ¹»Ý

³é³ÝÓÇÝ Ñ³Û-³¹ñµ»ç³Ý³Ï³Ý Ï³ñ·³íáñÙ³Ý ·áñÍÁÝÃ³óáõÙ:

Ð³Ù»Ý³ÛÝ ¹»åë, ³é³ÛÅÙ ïå³íáñáõÃÛáõÝÝ ³ÛÝåÇëÇÝ ¿, áñ Âáõñ-

ùÇ³Ý ß³Ñ³·ñ·éí³Í ¿ áã ³ÛÝù³Ý Ñ³Û-Ãáõñù³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃ-

ÛáõÝÝ»ñÇ ÉÇ³ñÅ»ù Ï³ñ·³íáñÙ³Ùµ, áñù³Ý µáõÝ µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»-

ñÇ ·áñÍÁÝÃ³óÁ Çñ ß³Ñ»ñÇÝ Í³é³Û»óÝ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí: ÆÝãå»ë

ÏÑ³Ý·áõó³ÉáõÍíÇ ëáõÛÝ Ùï³Ñá·Çã Çñ³íÇ×³ÏÁ, óáõÛó Ïï³Ý Ñ»-

ï³·³ ½³ñ·³óáõÙÝ»ñÁ:

²ÕµÛáõñÝ»ñ ¨ ·ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ

1. ê³ýñ³ëïÛ³Ý è., ÂáõñùÇ³Ý ¨ ÎÇåñáëÛ³Ý ÑÇÙÝ³ËÝ¹ÇñÁ.

§Ø»Í Ë³ÕÇ ¹ñí³·Ý»ñ¦.-21-ñ¹ ¹³ñ, 2006, N2, ¿ç 74-79:

2. Þ³ù³ñÛ³Ý ²., ÂáõñùÇ³ÛÇ ¹»ñÁ §Ø»Í Ø»ñÓ³íáñ ²ñ¨»Éù¦

Ý³Ë³·ÍáõÙ.-Ð³Ýñ³å»ï³Ï³Ý, 2005, N7, ¿ç 29-32:

3. ABD- Iran gerginliği ve Türkiye'ye etkileri.-TESSAM yayınları,

Ankara, 2007.

358

4. Görgülü A., Turkey-Armenia Relations: a vicious circle.-TESEV

publications, Istanbul, 2008.

5. Ð³Û³ëï³Ý-ÂáõñùÇ³. ´³ó Ëáë³ÏóáõÃÛáõÝ.- ºñ¨³Ý, 2005:

6. Ñîâðåìåííàÿ Òóðöèÿ: õðîíèêà ïîëèòè÷åñêîé æèçíè (2002-

2006ã).-Áèøêåê, 2006

7. Ãóðüåâ À., Ê èòîãàì âèçèòà â Ðîññèþ ïðåçèäåíòà Òóðöèè À.

Ãþëÿ.-www.iimes.ru

8. Ãóðüåâ À., Î òóðåöêî-èçðàèëüñêèõ îòíîøåíèÿõ.-

www.iimes.ru

9. Lütem O.,Bilateral Relations between Turkey and Armenia.-Review

of Armenian Studies, ASAM publications, 2008, N17, p. 7-44.

10. Safrastyan R., On Turkey’s new undertaking in South

Caucasus.- www.noravank.am

11. Hafizoglu R., March 29 municipal elections are day to choose

between Turkey’s past and future.-www.trendnews.com

12. Barrack Obama Visit provides condition for opening Turkey-

Armenia border: Turkish Center for int”l Relations and Strategic

Analysis Director.-www.turkishweekly.net

13. Àðóíîâà Ì., Òóðåöêî-èðàíñêèå îòíîøåíèÿ íà ñîâðåìåííîì

ýòàïå.-www.iimes.ru

14. Trumpet J., Neo-Ottomanism.-www.newsbeet.com

15. Çamlibel C., Mulling Nagorno-Karabagh knot.-

www.hurriyet.com.tr

16. Êàðàâàåâ À., Î âîçìîæíîñòè ñîçäàíèÿ îðãàíèçàöèè

ðåãèîíàëüíîãî âçàèìîäåéñòâèÿ íà Þæíîì Êàâêàçå.-www.ia-

centr.ru

17. Çelikpala M., The new battle zone for global hegemony: the

Caucasus.-www.turkishdailynews.com

18. Âûéòè èç çàïàäíîé ãåîïîëèòè÷åñêîé ëîâóøêè: Þæíàÿ

Îñåòèÿ, Êàâêàç, Àðìåíèÿ, Êàðàáàõ, Òóðöèÿ.-www.fondsk.ru

19. Ìàðêåäîíîâ Ñ., Òóðöèÿ âîçâðàùàåòñÿ íà Êàâêàç.-

www.w.3.org/Tr

20. Armenian-Turkish Negotiations: a Cause for Concern.-

www.hairenik.com

359

21. Ìèðêàäûðîâ Ð., Áàêó ïðåäúÿâèë óëüòèìàòóì Àíêàðå.-

www.zerkalo.az

22. Òàðàñîâ Ñ., Âèäåí ëè ñâåò â êîíöå êàðàáàõñêîãî òîííåëÿ.-

www.regnum.ru

23. Øèðîêèé âçãëÿä íà Áîëüøîé Áëèæíèé Âîñòîê.- Ðîññèÿ â

ãëîáàëüíîé ïoëèòèêå, www.globalaffairs.ru

24. Äóáíîâ Â., Êîíòðàïóíêò â òóðåöêîì ìàðøå.-

www.livejournal.com

1. Akçam: Obama should recognize Genocide and Liberate Turks

and Armenians.-www.hairenik.com/weekly

2. Turkey-EU: Cyprus, Sweden and Elections in 2009.-

www.w3.org/Tr

3. Òóðöèÿ ïîìèðèò ÑØÀ ñ Èðàíîì.- www.rbc.ru

4. Laçiner S., Obama should not neglect Turkish Approach.-

www.turkishweekly.net

5. Èç áàñòèîíà â ñòðàíó-òðóáîïðîâîä: âçãëÿä èç Íàãîðíîãî

Êàðàáàõà íà ïåðñïåêòèâó îòêðûòèÿ àðìÿío-òóðåöêîé

ãðàíèöû.- www.regnum.ru

6. Text: Full transcript of Mark Parris interview.-www.hurriyet.com.tr

7. Turkey's Domino Theory.- Washington Post, 21 December,

2008.

Î³Ûù¿ç»ñ

1. www.tbmm.gov.tr

2. www.mfa.gov.tr

3. www.zaman.com.tr

4. www.sabah.com.tr

5. www.radical.com.tr

6. www.milliyet.com.tr

7. www.CNNturk.com

8. www.regnum.ru

9. www.panarmenian.net

10. www.radioliberty.am

360