Foreign Service Institute. Polish Familiarization and Short-term Training
Подождите немного. Документ загружается.
MOŻNA,
WARTO, TRZEBA + /NF/N/T/VE
The set
of
można,
warto,
trzeba + /NF/N"/VE
form
is
a handy
and
easy
way
to
say
all
kinds
of
things.
1.
Look
at
some sampIes:
Można
to
kupić.
Warto
to
kupić.
Trzeba
to
kupić.
2.
Nie
można
tego
kupić.
Nie
warto
tego
kupować.
Nie trzeba tego
kupować.
3.
Czy
można
to
kupić?
Czy
warto
to
kupić?
Czy
trzeba
to
kupić?
4.
Gdzie
można
to
kupić?
Gdzie
warto
to
kupić?
Gdzie trzeba
to
kupować?
One can buy it.
It's worth buying.
One should buy it.
One cannot
buy
it.
It's not worth buying.
One should not
buy
it.
Can one buy it?
Is it worth buying?
Should
one
buy
it?
Where can one buy it?
Where is
it
worth buying?
Where
should
one buy it?
If
you
just
add
będzie,
you
will
get
the future tense:
Gdzie
można
będzie
to
kupić?
Gdzie
warto
będzie
to
kupić?
Gdzie trzeba
będzie
to
kupić?
Add
było,
and
you
will
get
the
past tense:
Gdzie
można
było
to
kupić?
Gdzie
warto
było
to
kupić?
Gdzie trzeba
było
to
kupić?
168
BARDZIEJ
-
WI~CEJ
80th
words bardziej
and
więcej
mean
"more
".
Bardziej
is
used
with
qualifiers, adjectives
and
adverbs
as
well
as
with
verbs
expressing emotions
or
subjective statements (to like,
to
prefer,
to
/ove,
to
envy,
etc.).
For examp/e:
Ten
film
jest bardziej
interesujący.
This film is more interesting.
Kraków podoba mi
się
dużo
bardziej od Warszawy.
I like Kraków
much
more than Warsaw.
Barbara jest bardziej elegancka od Katarzyny.
Barbara is more elegant than Katherine.
Więcej
is
used when ta/king
about
quantity
and
with
most verbs:
For examp/e:
Będzie
trochę więcej
niż
kilo,
może
być?
It will
be
alittle
more than a kilo, OK?
Pan
Kowalski pracuje
dużo
więcej
niż
pan
Zieliński.
Mr.
Kowalski works much more
than
Mr.
Zieliński.
On czyta
dużo
więcej
ode mnie.
He reads much more than I do.
169
bardzo
very
dobrze
well
źle
badly
dużo
much
mało
little
Dziś
on
się
lepiej czuje.
Dziś
on
się
gorzej czuje.
On
ma
mniej pracy
niż
ja.
Ona
ma
więcej
pracy
niż
ja.
bardziej
najbardziej
more
most
lepiej najlepiej
better best (adv.)
gorzej
najgorzej
worse
worst
(adv.)
więcej
najwięcej
more
most
mniej najmniej
less least
Today he is feeling better.
Today he is feeling worse.
He has less work than I
do.
She has more work than I
do.
JAKI-JAKA-JAKIE
Jaki
- jaka - jakie
may
a/so be used
as
a
complimentary
or
derogatory comment.
Jaki
miły
konsul!
Jaka dobra
koleżanka!
Jakie
ładne
banany!
Jaki
niemiły
konsul!
Jaka straszna pogoda!
What a nice consul!
What a good colleague!
What nice bananas!
What
an
unpleasant consul!
What
awful
weather!
170
GEIT/NG THE
FEEL
OF/T:
,.
Practice responding
to
greetings:
Dzień
dobry panu/pani,
co
nowego?
Nic specjalnego,
dziękuję,
dużo
pracy. A u pana/pani?
Dawno pana/pani u
nas
nie
było.
Czy
wszystko w
porządku?
Tak, u mnie wszystko w
porządku,
dziękuję;
a u pani?
Witamy serdecznie,
co
słychać?
Wszystko dobrze,
dziękujemy
... A
co
u
państwa?
Kłaniam
się.
Co
u
państwa
nowego?
Nic nowego,
dużo
pracy,
mało
czasu.
Co
się
z
panem/panią
dzieje?
Chorował/a
pan/i?
(What has been happening with you? )
Dzień
dobry
państwu.
Nie,
dziękuję,
u mnie wszystko dobrze.
2.
Practice explaining
that
you
or
someone
else
was/was
not
sick:
Nie, nie
chorowałem/łam.
Trochę
jestem
tylko
zmęczony/a.
Ale
proszę
uważać.
Teraz
wszędzie
grypa.
(But
be
careful.)
Tak,
rzeczywiście
trochę
chorowałem/łam.
Miałem/am
grypę.
Nic dziwnego. Tak zimno!
(Small wonder. It's
so
cold.)
Żona
chorowała
trochę.
Ale
już
dobrze.
Niech pan
też
uważa.
Z
grypą
nie ma
żartów.
(Better not
kid
with the fiu.)
171
Mąż
trochę
chorował,
ale
już
dobrze
się
czuje.
No
to
dzięki
Bogu.
Pani
niech
też
uważa.
Dzieci nam
trochę
chorowały.
(children)
Ale
już
wszystko dobrze?
Nie, mój szef
chorował,
ja nie.
Ale
panli
miała
dużo
pracy, prawda?
3.
Practice asking
about
things
you
want
to
purchase:
Co
panli ma
dziś
dobrego?
Pomidory, bardzo
ładne.
Co
można
dziś
dostać
dobrego?
Banany,
sałatę,
grejpfruty, ser kielecki.
(cheese "Kielce style")
Ser
kielecki? Nie
wiem
co
to
jest.
Czy
można
zobaczyć?
Oczywiście,
proszę
spróbować,
jaki dobry.
(to
try, to sample)
Co
panli ma
tam
na lewo?
Śledzie
marynowane.
Warto
kupić.
Mam
już
tylko
dwa
słoiki.
(herring)
Rzeczywiście,
bardzo dobre.
Jak
to
jeść?
Bardzo dobre na
zakąskę.
Czy
ma
pan jeszcze Ementaler?
Niestety
już
nie, ale mam
Goudę.
Też
bardzo dobra.
Może
panli
ma nektaryny?
Mam,
ale nie bardzo
ładne.
Radzę
raczej brzoskwinie.
(peaches)
172
4.
Practice asking the merchant
for
advice:
Co
warto
kupić
na
zakąskę?
Grzybki marynowane, kawior, sardynki.
Czy
to
można
jeść
na
zimno?
Oczywiście.
Tylko na zimno.
Czy
to
trzeba
jeść
na
gorąco?
(hot)
Można
i
na
zimno i
na
gorąco.
Te
banany bardzo
ładne,
ale drogie. Nie wiem czy
warto.
I
warto
i trzeba. Witaminy,
proszę
pana/pani.
Czy
jest
może
chałwa?
Dzisiaj
już
nie mam, ale
jutro
będzie.
Jakie
są
te
grzyby?
Bardzo smaczne.
Warto
kupić.
Nie
będzie
pan/i
żałować.
(You
won't
regret
it.)
5.
Practice asking
about
prices:
Ile kosztuje
kilo
pomidorów?
Tylko 8
200
złotych.
Ile
kosztują
pomarańcze?
(oranges)
Dla pana/pani 9 000
złotych.
Ile kosztuje kawior?
Dwanaście
tysięcy
100 gramów.
Ile kosztuje
kiełbasa?
16200
złotych
kilo.
Ile
kosztują
grejpfruty?
13
000
złotych
kilo.
173
Dziesięć
tysięcy
za
kilo
suszonych grzybów?
Ależ
skąd!
Za
100 gramów.
Więc
ile
to
kosztuje razem?
Kilo
pomidorów
8
200,
2
grejpfruty
11
400,
chałwa
7 600, razem
27
200
złotych.
Więc
ile
płacę
za
wszystko?
Już
liczę.
Kilo
pomidorów
6
500,
kilo
nektaryn
16
000,
kiełbasa
23
600,
razem
czterdzieści
sześć
sto, niech
będzie
równe
czterdzieści
sześć.
(even)
6.
Practice alittle bargaining:
7 800
złotych?
To
bardzo drogo.
Drogo? Wcale niedrogo, no ale dobrze, dla pani 7500.
12000
złotych?
To nie jest tanio.
Może
nie
tanio,
ale bardzo dobre.
Warto
kupić.
Dobrze,
wezmę,
ale
za
sześć
tysięcy.
Co
robić,
dla
takiej dobrej klientki, niech
będzie
sześć.
Trzynaście
tysięcy
sześćset?
Wezmę,
ale
płacę
tylko
trzynaście.
Zgoda,
dla
pana/pani
trzynaście.
To ile
płacę?
Chwileczkę.
11
100, 2 290,
32
500,
razem
65
890, niech
będzie
65
800,
dobrze?
4
tysiące
złotych
za
słoik
marmolady? To
naprawdę
bardzo
drogo!
Drogo? Dla Amerykanki?
Dwadzieścia
tysięcy
litr?
To bardzo drogo.
To wcale
niedrogo
i
naprawdę
warto
kupić.
Czternaście
tysięcy
ile? To strasznie
dużo!
Dużo?
Za
takie
nektaryny?
174
7.
Practice saying
what
you
will have:
Więc
wezmę
kilo
pomidorów, grzybki i
trochę
tej
kiełbasy.
Bardzo
proszę.
Dziękuję,
dziś
wezmę
tylko
pomidory.
A
może
i
sałatę?
Niech pan/i zobaczy, jaka
ładna
i
świeża.
Dobrze,
kilo
bananów i jeden
grejpfrut,
proszę.
A
może
jednak
te
grzybki?
Mam
już
tylko
jeden
słoik.
To
wezmę
pół
kilo pomidorów,
jedną
sałatę
i
trzy
banany.
A
może
jednak grejpfruty? Bardzo smaczne. Soczyste.
(juicy)
8.
Practice using
można,
warto,
and
trzeba:
Czy
można
w
Polsce
kupić
dolary?
Naturalnie,
że
można.
I
kupić
i
sprzedać.
Czy
warto
iść
na
ten film?
Nie
tylko
warto, ale trzeba.
Doskonały
film!
Czy
trzeba
zmieniać
dolary w banku?
Nie,
można
w
każdym
kantorze wymiany.
Gdzie
można
dobrze
zjeść?
W hotelu
"Victoria",
ale
tam
drogo.
Gdzie
warto
iść
na obiad?
Na
przykład
do
nowej greckiej restauracji. Polecam!
Czy
mleko polskie trzeba
gotować?
(boil)
Koniecznie trzeba
gotować,
bo
nie jest pasteryzowane.
175
Kiedy
można
zobaczyć
ten
film?
Nawet
jutro,
w kinie "Wars".
Kiedy
warto
jechać
na
giełdę
samochodową?
Chyba w
sobotę
rano.
Kiedy trzeba
ubierać
się
wieczorowo
w
Polsce?
(wear
evening
clothesJ
Na
przykład
na
premierę
do
Teatru Wielkiego.
Ile trzeba
płacić
za
dobry
hotel?
Bardzo
dużo,
nawet
ponad 100
dolarów
za
dobę.
Ile gazet
warto
czytać
w Polsce?
(newspapersJ
To
zależy.
W Warszawie
dwie:
Gazetę
i
Życie
Warszawy.
Ile trzeba
kupić
suszonych
grzybów
na
barszcz?
(driedJ
Tylko kilka.
(justafewJ
176
Sezam supermarket in the city center of Warsaw
Photo: urbanlegend/Monika
Date: 5 July 2008
cc-by-sa-2.0
PUTTING ITTOGETHER:
Proceed
as
in
previous units.
Va
ria n ts
P:
Dzień
dobry
panu. Dawno pana u
nas
nie
było.
Chorował
pan?
A:
Dzień
dobry. Tak, niestety
dawno
mnie nie
było.
Trochę
chorowałem.
P:
Co
za
miła
niespodzianka! Dawno pani nie
widziałam.
Chorowała
pani?
A:
Dzień
dobry
pani. Nie, nie
chorowałam,
dziękuję.
Czasu
mało.
P:
Jak
to
miło
panią
znowu
zobaczyć!
Co
u pani
słychać?
A:
Dziękuję,
u mnie wszystko w
porządku.
A u pana?
P:
O,
pani Hamilton.
Jak
miło.
Co
nowego?
A: Nic specjalnie nowego,
dziękuję.
Mało
czasu,
dużo
pracy.
P:
Wiem, pan bardzo
dużo
pracuje. Ale
jeść
też
trzeba. U mnie tyle
witamin,
niech
pan zobaczy: banany, grejpfruty, mandarynki, pomidory, nawet
sałata.
A:
Sałata?
Czy
można
zobaczyć?
P:
No
tak,
pracować
trzeba, ale i
jeść
trzeba. Zima teraz,
wie
pan. Trzeba
jeść
dużo
witamin.
Proszę
jakie
ładne
pomidory. I
ser
kielecki mam, specjalnie dla pani.
Delikates.
A:
Ser
kielecki? Nie wiem,
co
to
jest.
Czy
można
zobaczyć?
177