Смалянчук А. Гісторыя Беларусі найноўшага часу ў дакументах і матэрыялах

Подождите немного. Документ загружается.

пэўны час яе часткi нават захапiлi мястэчка Плешчанiцы. Барысаўскi

гарнiзон марнеў ад дэзерцiрства, а кавалерыйскi аддзел Барысаўскага

ваеннага камiсарыята дэзерцiраваў у поўным складзе. За iм накiравалася

каля 50% барысаўскiх мiлiцыянтаў.

Барысаўскi павет не быў у гэтым сэнсе выключэннем. У Iгуменскiм

дзейнiчаў партызанскi аддзел, якi налiчваў 3 тысячы чалавек, меў дзве

6-дзюймовых гарматы i 160 снарадаў.

Iснавалi i iншыя, меншыя па колькасцi «банды». У Барысаўскiм

павеце дзейнiчаў аддзел капiтана Караткевiча, да 800 чалавек, у Мiнскiм

– Коласа – 100 чалавек, у Iгуменскiм павеце Арлова – да 500 чалавек

[…]

Першая палова 1921 г. вызначалася надзвычайнай актыўнасцю

партызанаў, якая нават перавышала актыўнасць «бандаў», што

дзейнiчалi на Беларусi ў 1919-1920 г. Старшыня ЧК БССР,

устрывожаны ростам гэтай актыўнасцi, у кожнай зводцы даносiў пра

ўзмацненне «бандытызму». «Несмотря на принимаемые решительные

меры по борьбе с бандитизмом, который в Белоруссии сильно развит,

таковой с каждым днем все усиливается», – пiсаў ён у сакавiку 1921

г.48. «Бандитизм в Белоруссии принял колоссальные размеры», –

даносiў ён 26 красавiка 49. З iм былi згодныя начальнiкi нiжэйшага

ўзроўню. «В общем, – дакладаў у сваёй сводцы за красавiк-травень 1921

г. загадчык Бабруйскага Палiтбюро, – бандитизм развит по всему уезду,

нет тех волостей, где бы его не было» […]

Партызанскi рух на Беларусi ў 1921 г. нiколi б не дасягнуў такiх

памераў, калi б ён не абапiраўся на падтрымку мясцовага сялянскага

насельнiцтва. Гэтая падтрымка не была чыста маральнай цi пасiўнай.

Сяляне трымалi з партызанамi сувязь, паведамлялi пра дзейнасць

чырвоных частак, хавалi ў сябе байцоў партызанскiх аддзелаў,

забяспечвалi iх зброяй i харчам, а таксама самi бралi ўдзел у дыверсiях i

баявых аперацыях […]

Не менш значным было i тое, што сяляне добра бачылi рознiцу

памiж чырвонымi часткамi i аддзеламi партызанаў. Калi першыя

дазвалялi сабе рабаўнiцтва i гвалт, то другiя, як ужо згадвалася,

атрымалi катэгарычную забарону «чапаць» сялянскую гаспадарку.

Вiдавочна, што гэтая забарона практычна не парушалася, ды i дзiўна

было б, калi б сяляне, з якiх у асноўным складалiся «банды», пачалi б

рабаваць сваiх. У вынiку, як пiсаў той самы старшыня ЧК Ротэнберг,

«отношение крестьян к бандитам очень хорошее, к красноармейцам –

враждебное».

Бальшавiкi хутка зразумелi, у якой ступенi поспехi партызанаў

залежаць ад падтрымкi мясцовага насельнiцтва. Усе свае сiлы яны

скiравалi на тое, каб пазбавiць «бандытаў» сацыяльнай базы. Але замест

таго, каб палепшыць матэрыяльнае становiшча сялянства i змянiць

гэтым яго стаўленне да савецкай улады, бальшавiкi зноў звярнулiся да

«чырвонага» тэрору. Адным з першых крокаў у гэтым кiрунку было

ўтварэнне губернскiх камiсiяў па барацьбе з бандытызмам

(«губкомбанд»), якiя мелi надзвычай шырокiя паўнамоцтвы.

«Приказания и распоряжения губкомбанд, – гаварылася ў спецыяльнай

iнструкцыi, – не могут быть приостановлены в действии на местах

распоряжением местных органов власти, каковые могут лишь в случае

несогласия с таковыми обжаловать их в следующую по инстанции

комиссию». Камiсii па барацьбе з бандытызмам падпарадкоўвалiся

толькi УЧК.

Iнструкцыя вызначала таксама i асноўныя метады працы камiсiяў.

Яна рэкамендавала «... широкое применение выселения за пределы

фронта семей бандитов и прочего населения, скомпрометированного

содействием бандитов».

[…] згодна з загадам Бабруйскага камбанда, растраляць маглi за

неданясенне. Даносы наогул былi зробленыя абавязкам усiх лаяльных

грамадзян, нават калi даносiць трэба было на свайго суседа цi сябра.

«Каждому гражданину, знающему, у кого есть оружие или где оно

спрятано, – гаварылася ў загадзе №2 Бабруйскай камбанды, – вменяется

в обязанность сообщить об этом военному командованию или органам

ЧК». А што чакала тых, хто хаваў у сябе зброю i на каго быў абавязаны

данесцi сусед па вёсцы? Загад №2 дае недвухсэнсоўны адказ на гэтае

пытанне: «Жители по истечение трехдневного срока, не сдавшие

оружия, по обнаружению такового у них, будут считаться врагами

трудящихся и расстреливаться без суда и следствия, семьи их

выселяться за пределы Белорусии, имущество конфисковываться и

распределяться советами между честными гражданами».

[…] Шляхам крывавага, бязлiтаснага тэрору бальшавiкi здолелi

пераламiць сiтуацыю на сваю карысць. У другой палове 1921 г.

партызанскi рух зменшыўся. Гэта не значыць, аднак, што ён зусім

пайшоў на спад. Яшчэ вельмi доўгi час становiшча на Беларусi было для

бальшавiкоў неспакойным i яны захоўвалi тут Заходнi фронт да 1924 г.

Як пiсалi потым савецкiя гiсторыкi, «командующему фронтом еще не

раз приходилось разрабатывать и проводить военные операции по

ликвидации в Западной Белоруссии эссеро-кулацких мятежей и

уничтожению бесчинствующих белогвардейских банд, подстрекаемых и

поддерживаемых белополяками»

[…] … хоць антыбальшавiцкая барацьба ў Беларусi i не мела шансу

на канчатковую перамогу, бо сiлы былi вельмi няроўныя, яна была

важным фактарам, якi вызначыў вынiкi савецка-польскай вайны.

Кірыл Маль. Антыбальшавiцкi рух y Беларусi (1919–1921) /

Беларускі гістарычны агляд. – Т. 6. – Сш. 1-2 (10-11), снежань 1999. –

С. 49-71

ПЫТАННІ І ЗАДАННІ.

1. Чаго дамагаўся Беларускі нацыянальны камітэт?

2. Якія праблемы і слабасці назіраліся ў беларускім

нацыянальным руху напярэдадні Першага Усебеларускага

кангрэсу?

3. Прааналізуйце з дапамогай дакументаў працэс фармавання

Саветаў рабочых, салдацкіх і сялянскіх дэпутатаў. Патлумачце

сутнасць колькасных паказчыкаў, у прыватнасці, долі

беларусаў у Саветах. Як гэта ўплывала на беларускі край?

4. Ахарактарызуйце ўмовы ў якіх адбываўся Першы

Усебеларускі Кангрэс і дайце яму сваю ацэнку. Чым ён

з’яўляўся ў гісторыі беларускага народа?

5. Патлумачце чаму нацыянальныя дзеячы, якія сабраліся на

Першы Усебеларускі Кангрэс не прызнавалі ўладу

Аблвыканкамзаха, які прадстаўляў савецкую ўладу ў краі?

6. Прааналізуйце ўрыўкі з савецкага друку і адкажыце, што

ставілася ў віну беларускім арганізацыям і Першаму

Усебеларускаму кангрэсу? Выкажыце свае меркаванні

адносна стаўлення да разумення тэрміна “народ” беларускімі

нацыянальнымі дзеячамі і бальшавіцкімі ўладамі.

7. Прааналізуйце Устаўныя граматы Выканаўчага Камітэту Рады

Ўсебеларускага Зьезду. Што абвяшчала кожная з іх?

8. Чым апраўдвалі нямецкія ўлады сваю адмову прызнаць БНР?

Выкажыце свае меркаванні наконт думкі А.Сідарэвіча, што

калі б беларусы паспяшаліся хаця б на некалькі дзён, то маглі

дабіцца прызнання ўласнай дзяржаўнасці.

9. Як ацэньвалі беларускія нацыянальныя дзеячы ўсталяванне ў

Беларусі бальшавіцкага рэжыму, іх мірныя дамовы і

тэрытарыяльнае ўладкаванне БССР?

10. Што з’яўлялася прычынамі ўтварэння БССР? .

11. Ахарактарызуйце прычыны антыбальшавіцкага супраціву на

беларускіх землях?

Тэма 2. Беларусь у міжваенны час. 1920-1939

Савецкая Беларусь: ад “беларусізацыі” да Курапатаў

33. Адвечным шляхам. Фрагменты эсэ Ігната Абдзіраловіча

Вільня, 1921 г.

[...] Ваганьне паміж Захадам і Ўсходам і шчырая няпрыхільнасьць

ні да аднаго, ні да другога зьяўляецца асноўнаю адзнакаю гісторыі

беларускага народу [...]

Мы, беларусы, вагаліся паміж двума культурнымі тыпамі, ня

ведаючы, да якога прылучыцца. Нам падабалася ўсходняя прастата,

шчырасьць, адпаведнасьць выгляду нутранай сутнасьці, якія

вызначаюць чалавека Ўсходу.

[...] Заходняе цьвярозае пачуцьцё здавалася нам зусім адпаведным

да сапраўдных абставін жыцьця. З гэтага пачуцьця выплывае зах.-

эўрапэйская цярпімасьць да розных кірункаў людзкай думкі і яе

праяваў, з гэтага вынікае і тое вельмі прыемнае асабістае захаваньне

заходняга эўрапэйца, якое сваей далікатнасьцю так ад'значае яго ад

простага і грубога Ўсходу.

Дык вось, нам вельмі падабалася і цягнула шчырасьць і

вызначанасьць Усходу, а з другога боку - большая об'ектыўнасьць і

болей чалавечае захаваньне Захаду. Жыцьцё вымагала сінтэзу,

згарманізаваньня абодвых кірункаў, але гэта, як убачым, зрабілася

немагчымым.

Ў сваёй акрэсьленасьці кірунку, нахілу ўсё даводзіць да канчатку,

ўсяму даваць аднолькавую форму Ўсход даходзіць да абсурду. Як

драбніца, вышла і тое, што Ўсход не прызнаваў нас як беларусаў, а

вымагаў ад нас прыняцьця свайго ўсходняга выгляду, які, па ўсходняму

разуменьню, быў абавязковым. «Славянские ручьи сольются в русском

море» - вось як падгрунтовавалася абавязковасьць абмаскаліцца. З

гэтага вынікае гвалт і ўціск нашай індывідуальнасьці, з гэтага -

гвалтоўнае жаданьне адняць наш твар. Яны ня ўцямлялі, што разам з

беларушчынай мы трацім і лепшую частку чалавечнасьці.

Нашага вызваленьня, нашага ратунку ад прымусу Ўсходу мы чакалі

ад Захаду. Ён ішоў да нас з прыемнай усьмешкай на рожавых вуснах, і

мы гістарычна пазнаёміліся з гэтым ласкавым выглядам. Праўда,

нашым бліжэйшым Захадам былі славяне, палякі, і заходнія ўплывы

прынялі ў іх спэцыфічна-славянскія выразы, але ўсё ж гэта быў Захад.

Прынцып ня толькі ня лічыць шэрае чорным, але сьцерагчыся і белае

Канчэўскі Ігнат (1896-1923) – беларускі паэт, публіцыст і мысляр Віленшчыны першай чвэрці ХХ ст.

назваць белым быў прыняты і нашымі суседзямі. І глыбокія народныя

гістарычныя дасьледзіны навучылі нас, што калі заходні чалавек робіць

вам прыемнасьць, дык гэта ня знача, што з яго боку ня будзе

прыкрасьці. [...]

Гэтая рыса Захаду моцна адчувалася ў яго адносінах да нас. Ён

прынёс нам найлепшыя ідэі: гуманістычныя, лібэральныя,

дэмакратычныя, але разам з пекнымі словамі заўсёды зьмяшчаліся гвалт

духоўны і эканамічны, эксплёатацыя, ўціск, зьнявага. Пекныя словы і

благія дзеі неяк дзіўна і незразумела для нас ужываліся ў заходнім

жыцьці.

Ўсход гвалціў нас у імя шырокіх заданьняў: ў імя зьліцьця ўсіх

славянаў, ў імя аб'яднаньня пролетарыяту ўсяго сьвету. І гэта ня толькі

ад'знака маскалёў, а ўсяго Ўсходу наогул [...]. А Захад не такі, Захад

такой абмылкі ня зробіць: ён ведае няздольнасьць, немагчымасьць

рэалізацыі такіх ідэй. Але практычна адносіны да нас Усходу і Захаду

розьняцца толькі ў драбніцах: не па сутнасьці, а толькі па колькасьці,

велічыні. Ўсход адразу захоплівае шмат, Захад – па сваёй далікатнасьці

– меней. Ніводзін эўрапэйскі імпэрыялізм не параўнаецца ў сваіх

замерах і плянах з маскоўскім Інтэрнацыяналам, так сама і Варшава

ніколі ня квапілася на Маскву або Прагу, тады як Масква зусім шчыра ў

сваім славянафільсьцьве хоча валадаць і Прагай, і Варшавай, і

Белградам, і Софіяй.

[...] Ўласным коштам – мільёнамі сьмерцяў, хваробы, нуды служылі

мы чужацкім мэсыянізмам. Не на гэтай падставе збудуем нашу

будучыню.

Трэба шукаць на другіх шляхох.

Трэба пазнаць, дзеля чаго сучаснае жыцьцё нашых суседзяў

прыняло такія сьціскаючыя, гвалтаўнічыя, бяздушныя формы [...]

Формы жыцьця нам не накідаюцца, мы самі творым іх, мы самі, ў

часе патрэбы, надзявалі нашы ланцугі, але тады яны былі неабходнымі:

стварылі сямью, гаспадарства, суд, касьцёл, партыю; гэта стварылі мы

самі; шмат чаго ўжо сьціскае, душыць нашу вольнасьць, але створаныя

формы маюць сілу вялікай жыцьцёвасьці. Заместа таго, каб служыць

чалавеку ў яго жыцьцёвых патрэбах, форма сядае яму на шыю, пачынае

кіраваць чалавекам, заціскаючы сваей уладай праўдзівае чалавечае

жыцьцё.

[...] Мода прымушае быць соцыялістым ці роялістым, гледзячы па

настрою масы. Працівіцца модзе – небясьпечна, за гэта можна страціць

галаву. Толькі адзінкі, вышэйшыя за масы, адважваюцца, ў часы

рэвалюцыяў і наагул масавага псыхозу, заставацца самі сабой. Ці ж

можна было рызыкаваць пры трэцяй Імпэрыі быць камуністым, а пры

камуне – прыхільнікам імпэрыі?

[...] Сучаснае грамадзянства, разьбітае на клясы, хоча зьдзейсьніць

свой соцыяльны ідэал палітычным шляхам, г.зн. захапіўшы ў свае рукі

ўладу, або маючы на яе значны ўплыў. Грунтуючыся на нейкай клясе,

кожная партыя мусіць правадзіць думкі, карысныя для гэтае клясы.

Партыя заўсёды кажа аб «рэальнай палітыцы», аб тым, што ў палітыцы

няма сэнтыментаў, кажа аб канечнасьці «заднаважаньня» інтарэсаў па іх

сапраўднай грамадзянскай вазе. Гэта знача, што справа заўсёды

канчаецца тым, што чыя «вага» – большая, ў каго матар'яльная сіла –

вялікшая, той усім і круціць. Праўда, кожная партыя мае харошую

праграму, якая пачынаецца словамі аб дабры ўсяго народу, дзе

спамінаецца аб лепшых чалавечых ідэалах, але аб істоце харошых слоў

трэба разважаць па дзеле [...]

Няздольнасьць соцыяльнай працы ў палітычнай форме датычыцца

ўсіх партыяў, стоячых на клясавым грунце. Карысна-клясавая ад'знака

характарызуе ня толькі буржуазна-дэмакратычныя партыі, але й

соцыялістычныя. Прызнаць палітычную няздольнасьць соцыялізму тым

горай, што да апошніх часоў соцыялізм быў адзінаю касулькаю, адзінай

надзеяй на магчымасьць лепшай будучыны. Соцыялістычныя мучанікі

сваёй крывёй, сваім бязрадасным, ахвярным жыцьцём без сьвятла і

асабістага шчасьця рабілі, здавалася, фундамэнт сонечнай будучыны.

[...]

І шмат паўстаўшых сталі сапраўднымі мучанікамі. На крывавым

шляху соцыялістычнага мучаніцтва лятуцелі не аб захапленьні ўлады,

не аб дыктатуры штыха і кулямёта, а аб звальненьні чалавечага духу, аб

праменнасьці жыцьця для ўсіх зьняважаных і пакрыўджаных.

Так было да тэй пары, пакуль соцыялістыя не пашлі на палітычную

працу ў буржуазным, клясавым гаспадарстве. Пачынаючы ад Маркса,

згасьлі вялікія жаданьні і лятункі аб вольным чалавеку. Заместа

«утопіяў» высунулася «навучная» ідэя захапленьня палітычнага

апарату, каб сілком вясьці масы ў соцыялістычны рай. Натхнёнасьць

соцыялізму зьнікла, замянілася пустой, буржуазнага характару,

крыважорнай дактрынаю: Маркс спусьціў соцыялізм з «утапічнага

неба» ўроўнь звычайнай дэмакратычнай партыі, якая марыць аб

захапленьні ўлады, зьмяніўшы сьвятую справу чалавечага вызваленьня

на дасягненьне клясавай перамогі. [...] кожны, хто ведае сучасныя

адносіны, павінен прызнаць, што з учарайшага раба выходзіць

найлепшы рабаўладца. [...] Марксістыя адкажуць, што ў ідэале

захапленьня ўлады і дыктатуры ёсьць адсутнасьць прыгнечаных, бо

ўладаром павінны быць усе прыгнечаныя, усе працуючыя. Направер

выходзіць ня так. Як толькі выяўляецца элемэнт улады, яна заўсёды

застанецца ў руках невялікай групы: такая ўжо істота ўлады. Марксізм

лічыць магчымым даць уладу толькі пролетарыяту, ну, а сялянства

павінна цярпець яго, хоць і «працоўную», дыктатуру. Знача, ўжо рабы і

ўладары ёсьць; і прыклад камуністычнага досьледу Расеі сьведчыць,

што працоўныя ўладары могуць быць вельмі жорсткія і несправядлівыя

да сваіх працуючых рабоў.

Сур'ёзна казаць аб розьніцы паміж соцыялізмам і камунізмам,

ведама, ня можна, бо ў іх адзін слуп - марксізм і дактрына захапленьня

ўлады. [...]

[...] Ніхто з сучасных сьвядомых грамадзян, калі ён не адтрымлівае

значнай урадавай падмогі, шчыра ня пойдзе бараніць афіцыяльных

перакананьняў, ніхто ня пойдзе паміраць за гукі дэмакратычнай

марсэльезы ці соцыялістычнага інтэрнацыяналу. Так тыя, што пачыналі

шумлівай палітычнай бутафорыяй, вывярнулі шубу шэрсьцю ўверх. Іх

сучасная, гінучая сіла апіраецца пакуль на народнай цемнаце і

несьвядомасьці, на прыхільнасьці да гучных незразумелых формул-

заклінаньняў [...]

«...мы стары сьвет

зруйнуем

Да аснаваньня... А затым

Мы наш, мы новы сьвет

збудуем.

Хто быў нічым, той будзе

ўсім»

так пяюць сучасныя актывістыя – прыхільнікі ІІІ Інтэрнацыяналу. Іх

досьлед зроблены. Ад старой Расеі не засталося і каменя на камені.

Грунт жыцьця стаў новым, але чаму ж у дэталях жыцьцё так прыкра

падобна да старога? Чаму трудавая павіннасьць падобна да паншчыны,

сучасныя адміністратары да старых гараднічых, чаму адкрыта кажуць:

«Не абманеш – не паедзеш», чаму ў працоўнай рэспубліцы ніхто

літаральна ня мае магчымасьці жыць з уласнай працы, а павінен шукаць

непрацоўнага заробку: ў спэкуляцыі, хабарніцтве і іншым, што

забаронена законамі? Чаму гэта дэталі жыцьця так зьдзекуюцца з яго,

калі зьменена самая аснова?

Абдзіраловіч І. Адвечным шляхам: дасьледзіны беларускага

сьветагляду / Прадм. С.Дубаўца. – Мн., 1993. – С. 9, 14-15, 18, 20-21,

23, 30-33, 37-38

34. Рэзалюцыя V Рэчыцкага павятовага з’езда саветаў аб адабрэнні

перахода ад харчразвёрсткі да харчпадатку і мерапрыемствах у

галіне кааперацыі. 22 мая 1921 г.

Заслушав доклад упродкомиссара и усвоив значение продналога и

продразверстки, съезд признает:

1. Продразверстка и методы ее выполнения являлись для

производителя (крестьянина) чрезвычайно тяжелыми. При проведении

разверстки зачастую не считались с имеющимися изменениями и с

положением того или иного производителя. А самое главное, некоторые

агенты и продотряды, не выполняя инструкций и распоряжений Центра,

тормозили дело проведения разверстки, что ставило крестьянство в

некоторых случаях в оппозицию к Советской власти.

2. Продразверстка имела и другие отрицательные стороны, из

которых самая главная, что продразверстка сокращала посевную

площадь, не давая понять крестьянину, чем он может распоряжаться из

своих продуктов.

3. Съезд, учитывая сущность продразверстки и ее недостатки,

признает, что разверстка диктовалась необходимостью военного

времени.

4. Положительная сторона продналога заключается в том, что он,

давая возможность производителю свободно распоряжаться своими

излишками, создает стимул к поднятию и развитию сельского

хозяйства.

5. Продналог по своему размеру меньше продразверстки, а самое

главное, что продналог по мере усиления снабжения товарами через

кооперативы будет сокращаться.

6. Съезд, приветствуя переход от продразверстки к продналогу,

обязывает всех граждан уезда и предлагает уисполкому в указанные

сроки безусловно выполнить продналог. Для проведения продналога

предлагается уисполкому не посылать продотряды. Применять методы

принуждения только в том случае, если продналог не выполнен в срок

или получен отказ выполнить.

7. При взимании продналога предложить упродкому обратить

внимание на количество сдаваемого продукта, на его сохранение,

подобрав штат честных хозяйственных работников.

8. В связи с переходом от продразверстки к продналогу съезд

считает, что вопросы об открытии м[ельни]ц, о снятии мельничного

контроля, о помольных фунтах, о маслобойках должны быть

пересмотрены в плоскости открытия всех кустарных и крестьянских

мельниц, снятия контролеров и перехода к налоговой системе. Съезд

предлагает делегатам на губсъезд поставить там эти вопросы, отстаивая

их разрешение в положительном смысле. До разрешения этих вопросов

на губсъезде предлагается исполкому и всем волисполкомам не

нарушать существующей системы.

9. Съезд отмечает, что декрет от 20 марта о кооперации, ставящий

задачу только распределения продуктов, являлся единственно

возможным при проведении продразверстки, имел свои положительные

результаты, кооперировав все население.

10. При переходе от разверстки к налогу в связи с объявлением

свободной кооперации и вольным распоряжением излишками,

оставшимися от продналога, съезд обращает особое внимание

уисполкома на то, чтобы продукты не попадали в руки спекулянтам, а

попадали в руки государства путем обмена через кооперацию. Для

недопущения такого явления необходимо кооперативам на местах

проявить максимум самодеятельности и инициативы по заготовке

предметов сельскохозяйственного обихода и кустарного производства.

А по мере укрепления аппарата кооперации организовывать кустарные

и сельскохозяйственные производства, делая это в интересах

государства и в контакте с государственными хозяйственными

органами.

История Беларуси в документах и материалах / Авт.сост.

И.Н.Кузнецов, В.Г.Мазец. – Минск, 2000. – С. 398-399

35. Аб стане паласы адчужэння і чыгуначных службаў участка. З

паведамленняў АДПУ Мінскага чыгуначнага вузла за 15 сакавіка –

15 красавіка 1922 г.

Настроение крестьянского населения полосы отчуждения прежнее,

по прежнему циркулируют слухи о неизбежности новой гражданской

войны, в которую будут вовлечены все державы Мира дабы победить

Сов. Россию […] В связи с этим общее настроение крестьянского

населения выжидательно-подавленное. Сильное недовольство крестьян

выливается на почве сдачи продналога сена […] Недовольны также

предполагающимся продналогом льна ибо крестьяне за всю посевную

площадь земли заплатили продналог зерном и другими продуктами

теперь же тем крестьянам, которые засевали лён на оплаченной уже

земле приходится платить за каждую квадратную сажень засеянную

льном ползолотника. Страшно высокие цены на лесные материалы не

позволяют крестьянам обновить свои жилые и надворные постройки, а

бедняки зачастую даже не имеют дров для отопления своих хат

вследствии чего раздаётся масса нареканий на Сов. власть […]

Настроение и отношение к Сов. власти и компартии сельской

интеллигенции по прежнему отрицательное […]

Духовенство за последнее время ведёт сильную демагогию среди

крестьянства на почве изъятия из церквей драгоценностей благодаря

чему крестьянство намерено защищать своё церковное достояние дабы

не осрамить своей православной веры […]

[…] Многие железнодорожники изъявляют готовность стать в ряды

Красной армии, но большая половина с нетерпением ждёт перемены

власти и уничтожения советов, так что общее настроение ж/д рабочих и

служащих выжидательно-подавленное […]

Отношение к Сов. власти ж/д рабочих и служащих не

удовлетворительное, а к компартии даже отрицательное. Центром

внимания ж/д служащих является изъятие драгоценностей из церквей,

которое вызвало среди служащих массы разговоров и мнения

большинства служащих ни в коем случае не допустить изъятия до тех

пор пока от коммунистов не будут изъяты все их золотые и серебряные

вещи […] массы рабочих так настроены, что во время производства

изъятия могут произойти осложнения и даже открытые выступления

[…]

Ответственные как Советские, так и партийные работники

работающие по обслуживанию госграницы систематически пьянствуют

ведя жизнь на широкую ногу чем ещё больше обостряют настроение и

озлобляют против себя крестьянство. По вопросу изъятия ценностей из

церквей крестьянство выносит разные протесты требуя в начале изъятия

золотых вещей и зубов от коммунистов в противном же случае угрожая

всеобщими восстаниями и открытыми выступлениями […]

НАРБ Ф. 4. Воп. 1. Ад.з. 933 Информационные сведения отделов

ОГПУ при железнодорожных узлах, посылаемые в транспортный

отдел ЦК КП(б)Б. – Арк. 2-3, 7, 9

36. Аб утварэнні Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік.

Вытрымка з дамовы прынятай у Маскве на І з’ездзе Саветаў СССР

ад 30 снежня 1922 г.

Российская Социалистическая Федеративная Советская Республика

(РСФСР), Украинская Социалистическая Советская Республика (УССР),

Белорусская Социалистическая Советская Республика (БССР) и

Закавказская Социалистическая Федеративная Советская Республика

(ЗСФСР – Грузия, Азербайджан и Армения) заключают настоящий

Союзный договор об объединении в одно союзное государство – "Союз

Советских Социалистических Республик" – на следующих основаниях.

1. Ведению Союза Советских Социалистических Республик, в лице

его верховных органов, подлежат:

а) представительство Союза в международных сношениях;

б) изменение внешних границ Союза;