Шымуковiч С.Ф. Курс лекцый. Гiсторыя Беларусi. Частка I

Подождите немного. Документ загружается.

Шварн не здолеў замацавацца ў Наваградку і быў выгнаны

пляменнікам Міндоўга Трайдзенем (вялікі князь у 1270-1283 гг.). Ён

здолеў кансалідаваць землі, стабілізаваць унутрыпалітычную

сітуацыю, адбіць крыжацкія і руска-татарскія напады. У 1277г. ён

адбіў напады манголаў і галіцкіх князёў пад Гародняй і Слонімам, а ў

1279,г. крыжакі атрымалі ад Трайдзеня спусташальнае паражэнне

пад Ашэрадам (Курляндыя). Трайдэн нават дамогся перадачы

княству новага крыжацкага замка Дынабурга (сучасны Даўгаўпілс) на

Заходняй Дзвіне (зараз латвійскі горад Даўгаўпілс). У сярэдзіне

1270-х гг. тэўтонцы жорстка, у крыві, падавілі паўстанне племені

прусаў. Трайдэн прыняў уцекачоў з Прусіі і рассяліў іх у ваколіцах

Гародні і Слоніма.

Пасля смерці Трайдзеня летапісы дзесяць год не згадваюць

вялікіх літоўскіх князёў. Новы перыяд узмацнення і пашырэння

межаў княства, станаўлення дзяржаўнасці звязаны з князем Віценем

(вялікі князь у 1293-1316гг.).

Новаму князю адразу прыйшлося сутыкнуцца з сепаратысцкімі

памкненнямі ўнутры дзяржавы і шматлікімі ворагамі звонку. У

1294г. ён жорстка задушыў мяцеж жамойцкіх феадалаў, што

схіляліся да саюза з крыжакамі. Скарыстаўшы супярэчнасці паміж

Лівонскім ордэнам і Рыжскім арцыбіскупствам, заключыў з апошнім

мірны дагавор (1298г.). Дзякуючы падтрымцы рыжскага арцыбіскупа

здолеў адбіць у тым жа годзе напад крыжакоў на Жамойцію.

Паўторны напад крыжакоў у 1305г. таксама быў з поспехам адбіты.

У 1307г. Віцень ліквідаваў пагрозу захопу крыжакамі Полацка, у

выніку чаго Полацкая зямля канчаткова была далучана да ВкЛ. З

мясцовым баярствам было заключана пагадненне – “ряд”, згодна

якому Полацкае княства ў ВкЛ атрымала вялікія аўтаномныя правы.

Складваўся федэратыўны тып дзяржавы – калі розныя яе часткі мелі

розныя правы і розную ступень падпарадкавання цэнтральнай уладзе.

У выніку напружанай барацьбы з палякамі (паходы і сутычкі

1293, 1296, 1306, 1307гг.) да дзяржавы ў 1315г. была далучана

Берасцейская зямля. Так, акрамя асноўнага дабравольна-дагаворнага

шляху ўваходжання славянскіх зямель у склад дзяржавы быў яшчэ і

шлях звароту зямель, захопленных ваяўнічымі суседзямі. У тым жа

1315г. Віцень здзейсніў карны паход супраць тэўтонцаў з вялікім

войскам. Гэта была помста за асаду рыцарамі Наваградка і разарэнне

яго ваколіц годам раней (1314г.). Тады дзякуючы выключным

здольнасцям Давыда Гарадзенскага, які ўзначаліў абарону сталіцы,

Навагрудак быў выратаваны.

Стараста гарадзенскі Давыд быў сынам выгнанага князя

нальшанскага Даўмонта, які ўдзельнічаў у змове супраць Міндоўга.

Тым не менш, Давыд не помсціў за бацьку, не выступіў супраць

вялікакняскай улады, не ўдзельнічаў у змовах, а ў гадзіны небяспекі

для краіны рашуча падтрымаў Віценя (пасля і Гедыміна) і выступаў

супраць заваёўнікаў-крыжакоў. Ужо ў 1318г. ён здзейсніў

самастойны паход у Прусію на тэўтонцаў. У 1322 і 1323гг. ён

дапамог Пскову, што быў асаджаны лівонцамі. У наступным годзе –

1324 – разграміў рыцараў пад час удалага паходу на Мазовію. Давыд

не ведаў ні воднага паражэння. Але пад час паходу ў нямецкую

зямлю Брандэнбург (пад Берлін) у 1326г. ён загінуў ад кінжала

здрадніка – купленага крыжакамі польскага рыцара Андрэя.

Віцень пашырыў тэрыторыю княства, з поспехам адбіў напады

ваяўнічых суседзяў і падавіў сепаратысцкія памкненні жамойцкіх

феадалаў. Ва ўнутранай палітыцы Віцень абапіраўся на беларускія

землі і беларускіх феадалаў. Віценю так сама прыпісваюць увядзенне

асабістага герба “Пагоня” (сярэбраны вершнік на шчыце чырвонага

колеру), які сімвалізаваў абарону дзяржавы ад заваёўнікаў

(дзяржаўным герб стаў з 1384г.). Менавіта ў гэты час склалася

асноўная павіннасць феадалаў княства – пагоня – вайсковая справа па

абароне дзяржавы ад нападаў.

Пры пераемніку Віценя Гедыміне (вялікі князь у 1316-1341гг.)

асноўныя напрамкі ўнутранай і знешняй палітыкі не змяніліся. Гэты

кіраўнік называў сябе князем літоўцаў і рускіх і працягваў палітыку

збірання славянскіх зямель. Ажаніўшы сына Альгерда на Марыі,

адзінай дачцэ віцебскага князя Яраслава, пасля смерці апошняга

далучыў Віцебск з княствам да дзяржавы (1320г.), але з віцебскім

баярствам таксама быў заключаны дагавор, дзе ўтрымліваліся вялікія

правы горада і тэрыторыі на самакіраванне. У 1320-1330-я гг. былі

далучаны Мінская і Турава-Пінская землі, а так сама рэшткі

Берасцейскай зямлі. Большая частка сучаснай Беларусі ўвайшла ў

склад славяна-балцкай дзяржавы – Вялікага княства Літоўскага.

Межы княства значна пашырыліся, роля Наваградчыны ў княстве

знізілася, таму Гедымін у 1323г. перанес сталіцу на новае месца – у

крывіцкае пасяленне Крывы горад на Віліі, цэнтр адной з валасцей

былога Полацкага княства. Новая сталіца – Вільня стала палітычным,

культурным, эканамічным і рэлігійным цэтрам беларускіх зямель і

захоўвала гэты статус на працягу некалькіх стагоддзяў – да пачатку

XXст.

Каб пазбавіць крыжакоў падставы для нападаў (пашырэнне

хрысціянства сярод язычнікаў) Гедымін паспрабаваў ахрысціць у

каталіцтва жамойтаў і літоўцаў, якія яшчэ былі пераважна

язычнікамі, але гэта выклікала незадавальненне як сярод саміх

паганцаў, так і сярод праваслаўнага насельніцтва княства. Таму князь

пайшоў іншым шляхам. Ен усталяваў саюзніцкія адносіны з польскім

каралем, мазавецкім князем, з Ноўгарадам. Сканцатраваўшы сілы, ён

нанёс некалькі сакрушальных паражэнняў Тэўтонскаму ордэну і

Брандэнбургу (гл. Давыда Гарадзенскага). Сам Гедымін кіраваў

войскам у пераможнай бітве на рацэ Акмяне (1331г.).

Ва ўнутранай палітыцы Гедымін дамагаўся адзінства дзяржавы,

прасякаў любыя праявы сепаратызму з боку жамойцкіх старэйшын.

На заходніх акраінах будаваў мураваныя замкі, у тым ліку ў Вільні

(башня Гедыміна), Троках, Крэве, Лідзе і інш. У гарады запрашаў

рамеснікаў, гандляроў і адукаваных людзей з еўрапейскіх краін. У

адносінах да хрысціянскай царквы прытрымліваўся нейтралітэту.

Дазваляў будаўніцтва як праваслаўных, так і каталіцкіх храмаў.

Падчас росту супярэчнасцяў з Масквой (за ўплыў на Пскоў і

Ноўгарад) заснаваў самастойную Літоўска-Наваградскую

праваслаўную мітраполію з цэнтрам ў Навагрудку (1316г.).

Менавіта пры Гедыміне ВкЛ сфарміравалася як феадальная

манархія, дзе князь валодаў паўнатой заканадаўчай, выканаўчай,

судовай, ваеннай улады. Пры гэтым дзяржаўнай мовай з’яўлялася

старабеларуская, аснова прававых нормаў – так сама нормы

старабеларускага права. Гедымін стаў раданачальнікам дынастыі

Гедымінавічаў – правячай у ВкЛ, з яе пайшлі знакамітыя беларускія і

рускія княскія роды а так сама каралеўская дынастыя ў Польшчы –

Ягеллоны.

Яшчэ пры жыцці Гедымін падзяліў дзяржаву паміж сынамі,

паставіўшы вялікім князем Яўнута (кіраваў у 1341-1345 гг.). Але

апошні, мабыць, не вызначаўся ні ваеннымі, ні палітычнымі

талентамі і быў змешчаны Альгердам і Кейстутам і высланы ў

Заслаўскае княства. Менавіта гэтыя два браты сталі суправіцелямі ў

ВкЛ. Альгерд (вялікі князь у 1345-1377 гг.) больш займаўся ўсходняй

і паўдневай палітыкай, меў вялікі ўплыў на беларускіх землях і таму

быў прызнаны галоўным з братоў, а Кейстут (забіты ў 1382г.

пляменнікам Ягайлай) – абапіраўся на Жамойцію (сталіца яго –

Трокі) і займаўся барацьбой з крыжакамі.

Альгерд далучыў да ВкЛ Беларускае Падняпроў’е: 1340-я гг.

Чарнігава-Северскае княства, 1358г. – Мсціслаў, 1355г. – Бранск з

землямі, вялікі ўплыў Альгерд меў на смаленскія справы. Пры гэтым

ён сутыкнуўся з інтарэсамі мангола-татарскіх ханаў. У 1362г. на рацэ

Сінія Воды адбылася бітва войска ВкЛ з татарамі, апошнія былі ў

шчэнт разбітыя. Да ВкЛ былі далучаны Кіеў і Падолле (паўдневая і

цэнтральная Ўкраіна). У вострай барацьбе з Польшай Альгерд адняў

у апошняй Валынь. Альгерду не пашанцавала далучыць да ВкЛ

Пскоў і паслабіць Маскоўскае княства. Тры паходы на Маскву (1368,

1370, 1372 гг.) скончыліся безвынікова. Больш паспяховай была

барацьба супраць крыжацкай навалы. У адказ на крыжацкія напады, ў

1345-1382гг. беларуска-літоўскае воўска зрабіла каля 30 паходаў на

тэўтонцаў і каля 10 паходаў на Лівонію.

Ад двух шлюбаў – з віцебскай княжной Марыяў і Цвярской

Ульянай Альгерд меў 12 сыноў і 9 дачок. Найбольш вядомымі былі

Андрэй Полацкі (1325-1399гг.), старэйшы сын ад першага шлюба і

Ягайла (жыў да 1434г.) – старэйшы ад другога шлюба.

Пад час княжання Альгерда тэрыторыя дзяржавы пашыралася

больш чым удвая, беларускія землі складалі каля 9/10, а беларускае

насельніцтва – 8/10. Менавіта гэта вызначыла пануючы стан

старабеларускай мовы і культуры ў княстве, больш таго Альгерд і ўсе

Альгердавічы, акрамя таго, што карысталіся беларускай мовай, былі

праваслаўнага веравызнання (да 1386г.).

Абазначыліся асноўныя шляхі далучэння славянскіх зямель да

ВкЛ. Гэта:

 дабравольна-дагаварны шлях, асноўны прыклад –

далучэнне Полацкага княства згодна “ряда” – дагавора 1307г.,

далучаная тэрыторыя атрымлівала значныя правы на самакіраванне;

 далучэнне праз шлюб, асноўны прыклад – Віцебскае

княства. Далучана да ВкЛ як пасаг Марыі Віцебскай, жонкі Альгерда

ў 1320г. Княства так сама мела значныя правы на самакіраванне

згодна асобнага дагавора;

 далучэнне зямель праз адваяванне іх у іншаземных

захопнікаў, прыклады – часткова Берасцейская зямля (1315г.) і

Валынь (1377г.), адбітыя ў Польшы і Кіеў з Падоллем (1362г.),

адваяваныя ў мангола-татар;

 вядома, выкарыстоўвалі і іншыя шляхі – згодна

старажытнаму вымарачнаму праву – тэрыторыі адыходзілі да

вялікага князя калі не заставалася прамых нашчадкаў у яе

ўладальнікаў, не грэбавалі і прамым захопам. Але асноўнымі былі

першыя тры шляхі.

Такім чынам, стварэнне новай дзяржавы ў Еўропе працягвалася

больш стагоддзя. Пачаўся гэты працэс у сярэдзіне XIIIст. і

закончыўся ў другой палове XIVст. Афіцыйная назва дзяржавы –

Вялікае княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае падкрэслівала

шматнацыянальны характар дзяржавы. Значыцца быў гістарычны

сэнс ў тым, каб у межах адной дзяржавы аб’ядналіся розныя па

этнічнаму паходжанню, мове і рэлігійным вераванням народы. Аднак

створаная Альгердам моцная праваслаўная дзяржава не была

патрэбна на Ватыкану, ні Польшы, на крыжакам, ні Маскве, што сама

пратэндавала на ролю збіральніцы ўсходнеславянскіх земляў.

Менавіта гэтыя абставіны вырашылі далейшы лёс дзяржавы.

Асноўныя накірункі развіцця ВкЛ у 70-я гг. XIV – XVHст.

Пасля смерці Альгерда ў ВкЛ пачалася дынастычная барацьба

(1370-1390-я гг.), падстава да яе – вялікім князем стаў сын ад другога

брака – Ягайла (вялікі князь у 1377-1392 гг.), а Андрэя Полацкага –

старэйшага і самага здольнага з братоў – абыйшлі. Галоўнымі

ўдзельнікамі барацьбы былі Ягайла, Андрэй, Кейстут і Вітаўт, а так

сама іншыя Альгердавічы і Гедымінавічы.

Андрэй Полацкі адразу быў выгнаны за межы краіны. Ён да

канца свайго жыцця выступаў супраць Ягайлы. Дзеля гэтага стаў

саюзнікам Дзімітрыя Данскога, маскоўскага князя (раней з ім ваяваў).

Дапамог апошняму атрымаць перамогі над ханам Мамаем у 1378г. на

рацэ Вожы і ў 1380г. на Кулікоўскім полі (рака Дон). Пры гэтым,

палачане адмовіліся прыняць навязанага ім новага князя, першага

паплечніка і брата Ягайлы – Скіргайлу.

Супраць Ягайлы выступіў і Кейстут, бо родны пляменнік

падгаварваў крыжакоў ваяваць уладанні дзядзькі. Кейстут пазбавіў

Ягайлу княскага трона ў 1381г., але зрабіў памылку, пакінуўшы

пляменніка на свабодзе. Апошні сабраў войска і ў наступным 1382г.

захапіў Кейстута разам з сынам Вітаўтам. У Крэўскім замке Кейстута

задушылі, Вітаўт з дапамогай жонкі ўцек да крыжакоў, дзе пачаў

збіраць незадаволеных Ягайлам феадалаў ВкЛ. У гэтых складаных

абставінах Ягайла згадзіўся прыняць Вітаўта ў ВкЛ пры ўмове

вяртання Вітаўту спадчыны Кейстута, а так сама перадачы Гародні і

Бярэсця, Вітаўт прызнаваў Ягайлу вялікім князем.

Перад Ягайлай стаяла два напрамкі развіцця знешняй палітыкі,

галоўнай мэтай была барацьба з крыжакамі. Першы напрамак – саюз

з Масквой, шлюб з дачкой Дзімітрыя Данскога і перадача ўсходніх

зямель ВкЛ Маскоўскаму княству, ці другі напрамак – саюз з

Польшчай, шлюб з Ядзвігай, адзінай дачкой памёршага польскага

караля, пераход ў каталіцтва і вярхоўная ўлада над аб’яднанымі ў

адну дзяржаву каталіцкімі Польшчай і ахрышчоным у каталіцтва

Вялікім княствам Літоўскім. Зразумела, Ягайла выбірае апошні шлях.

У 1385г. у Крэўскім замку была заключана дзяржаўная вунія

Каралеўства Польскага і Вялікага княства Літоўскага. Ягайла быў

ахрышчоны ў каталіцтва і абвешчаны каралем польскім і вялікім

князем літоўскім пад іменем Уладзіслаў II. Пачалося хуткае

акаталічванне язычніцкай Літвы і Жамойціі. Яшчэ больш паскорыўся

гэты працэс пасля выдання Ягайлай прывілеяў 1387г. Згодна з гэтымі

дакументамі ў Вільні заснована каталіцкае біскупста, а феадалы, што

прынімалі каталіцтва, атрымлівалі неабмежавальныя правы

валодання сваімі вотчынамі, да того яны вызваляліся ад шэрагу

дзяржаўных павіннасцяў. На праваслаўных феадалаў “рускага”

паходжання гэтыя ўмовы не распаўсюджваліся. Але трэба было

ўлічыць значную перавагу апошніх і ступень іх незадаволенасці

ўмовамі Крэўскай уніі і яе наступствамі. Гэтым скарыстаўся Вітаўт,

які ў 1388г. выступіў супраць улады Ягайлы-Уладзіслава ў ВкЛ.

У выніку ўпартай барацьбы было заключана Востраўскае пагадненне

(5 жніўня 1392г.) аб падзеле ўлады. Па ўмовах пагаднення, ВкЛ

аднаўляла дзяржаўную незалежнасць, Вітаўт станавіўся князем

літоўскім (рэальна вялікі князь у 1392-1430 гг.), Ягайла намінальна

захоўваў тытул найвялікшага князя Літоўскага, але ўплыву на справы

княства амаль не меў, ён застаўся толькі каралём Польшчы (1386-

1434 гг.).

Вітаўт працягваў палітыку Гедыміна і Альгерда на ўзмацненне

дзяржавы і пашырэнне яе межаў. Па сутнасці, была распрацавана

праграма стварэння Руска-Літоўскага каралеўства. Да гэтага

дабавілася яшчэ адна мэта – пазбавіць польскіх феадалаў уплыву на

справы ў княстве. У паплечнікі былі абраныя ўнутры дзяржавы –

беларускія праваслаўныя феадалы, звонку – Ордэн і частка татар пад

кіраўніцтвам Тахтамыша.

У 1385г. Вітаўт усталяваў кантроль над Смаленскам, а ў

1398г. – над Ноўгарадам і тады ж быў заключаны саюз з Ордэнам

(Салінскае пагадненне 1398г.). Унутры дзяржавы Вітаўт пазбавіў

улады некаторых удзельных князёў, што варожа да яго адносіліся.

Гэта значна ўмацавала княства. Але ўсё хутка скончылася. У бітве на

рацэ Ворскле супраць татар мурзы Едзігея войска ВкЛ пацярпела

цяжкую паразу, быў забіты Андрэй Полацкі, а Вітаўт ледзь паспеў

уцячы.

Пасля гэтай цяжкай паразы значна пагоршылася

знешнепалітычнае становішча княства. Ад ВкЛ адпалі Смаленск і

Ноўгарад, перайшлі ў палітычнае наступленне на княства палякі. У

1401г. паміж ВкЛ і Польшчай заключана Віленска-Радамская ўнія.

Яе ўмовы:

 дзяржавы павінны дзейнічаць разам супраць знешніх

ворагаў;

 палякі абавязваліся не выбіраць караля без згоды феадалаў

ВкЛ;

 пацвярджаліся правы Вітаўта на самастойнае кіраванне ў

ВкЛ, але прызнаваліся спадчынныя правы Ягайлы (захоўваў тытул

найвышэйшага літоўскага князя) ці яго нашчадкаў на Вялікае княства

Літоўскае.

Унія юрыдычна замацавала саюз раўнапраўных дзяржаў,

галоўная мэта саюза – барацьба з нямецкай агрэсіяй. Вітаўту давялося

ўнесці значныя карэктыроўкі ў план стварэння руска-літоўскага

каралеўства, але адмаўляцца ад яго ён не стаў. У 1404г. Смаленск

канчаткова быў далучаны да княства. Не пашанцавала звярнуць

Ноўгарад, дзе замацаваліся прыхільнікі незалежнасці, да тагож на

Ноўгарад пратандавала Масква.

У 1408г. пад час вайны з Масквой на рацэ Вугра было

заключана пагадненне аб мяжы паміж дзяржавамі. Яна была

ўстаноўлена па Вугрэ, прыкладна за 200 кіламетраў да Масквы.

Значна абвастрыліся адносіна з крыжакамі, якія ўжо

кантралявалі Жамойцію і зноў нападалі на землі ВкЛ і Польскае

Каралеўства. Калі ў 1409г. у Жамойціі пачалося паўстанне супраць

крыжакоў, яго падтрымаў Вітаўт. Пачалася Вялікая вайна 1409-

1411,гг. ВкЛ і Польшчы супраць Ордэна. На нарадзе ў Брэсце ў

снежні 1409г. было вырашана даць Ордэну генеральную бітву.

15 ліпеня 1410г. пад Грунвальдам аб’яднанае войска ВкЛ і Польшчы

ўшчэнт разбіла армію Тэўтонскага ордэна (у склад апошняй

уваходзілі дабравольцы з усёй Еўропы). Загінула амаль ўсё

кіраўніцтва Ордэна на чале з вялікім маршалам Фрыдрыхам фон

Валенрадам і вялікім комтурам Куно фон Ліхтэнштэйнам. Гэта бітва

была самая вялікая ў сярэневякрвай Еўропе. Паводле звестак, толькі

крыжакі страцілі 40 тыс. забітымі і 15 тыс. палоннымі. Але Ордэн

здолеў арганізаваць абарону сталіцы – Мальбарка, таму ваенныя

дзеянні зацягнуліся да 1411г. Згодна з умовамі Тарунскага міра

1411,г.:

 Жамойція перадавалася ва ўладанне Вітаўту;

 Ордэн выплачваў значную грашовую кантрыбуцыю;

 Ордэн вяртаў саюзнікам захопленыя пад час першых

месяцаў вайны гарады і тэрыторыі.

Галоўнае наступства Вялікай вайны і Грунвальдскай бітвы –

гэта спыненне агрэсіі крыжакоў на ўсход. Перамогу саюзнікі

замацавалі падпісаннем Гарадзельскай уніі 1413,г. У 3-х граматах

пералічваліся наступныя ўмовы ўніі:

 47 польскіх феадалаў падаравалі свае гербы 47 феадалам-

католікам ВкЛ;

 феадалы Польшчы і ВкЛ узаемна абавязаліся не выбіраць

кіраўнікоў дзяржаў без згоды адзін аднаго;

 феадалы-католікі ВкЛ, што прымалі польскія гербы, мелі

права свабодна распараджацца маёмасцю ў сваіх маёнтках;

 у ВкЛ ўводзіўся новы адміністратыўны падзел і новыя

пасады – ваяводы і кашталяна ў Вільні, Троках і інш. гарадах;

 на дзяржаўныя пасады ў ВкЛ (і ў склад Паны-рада)

прызначаліся толькі феадалы-католікі;

 каталіцкай царкве і каталіцкім установам ў ВкЛ

гарантаваліся значныя ільготы і перавагі;

 прадугледжвалася скліканне агульных сеймаў феадалаў

Польшчы і ВкЛ;

 абвяшчалася зліцце ВкЛ і Польшчы пры захаванні

адасобленасці ўлады вялікага князя і караля.

У большасці палажэнняў Гарадзельскі прывілей 1413,г. быў

толькі дэкларацыяй, мэта якой – супакоіць Рым пасля разгрому

Тэўтонскага ордэна. Але палажэнні аб дыскрымінацыі праваслаўнага

насельніцтва княства ў будучым маглі паспрыяць росту ўнутранных

супярэчнасцей у краіне.

У 1416г. Вітаўт дамогся аднаўлення асобнай для ВкЛ

праваслаўнай мітраполіі, не падпарадкаванай Маскве. Мітрапалітам

быў абраны выдатны культурны і рэлігійны дзеяч Рыгор Цамблак.

Наогул, пры Вітаўце праваслаўныя князі ўваходзілі ў склад Рады,

займалі дзяржаўныя пасады ў княстве. Спрыяльна для Вітаўта

склаліся адносіны з Масквой. Яшчэ ў 1391г. ён выдаў дачку Соф’ю

за Васіля I Дзмітрыевіча (сына Дзмітрыя Данскога). Пасля смерці

мужа Соф’я стала рэгентшай пры малалетнім сыне і ў 1427г.

прыняла пратэктарат бацькі. Маскоўскае вялікае княства стала

васальным у дачыненні да Вітаўта. Спрыяльныя адносіны былі і з

татарамі. Скарыстаўшы міжусобіцы ў Зататой Ардзе, ён

падпарадкаваў княству Прычарнамор’е. Да канца жыцця Вітаўт не

пакінуў мары аб літоўска-рускім каралеўстве. У 1429 і 1430гг. ён

двойчы спрабаваў атрымаць каралеўскую карону і тытул караля ад

Папы рымскага, але польскія феадалы падманам выкрадалі атрыбуты

каралеўскай улады.

Такім чынам, Вітаўт дамагаўся самастойнасці ВкЛ, дасягнуў

значных поспехаў у гэтым напрамку, але вымушаны быў пайсці на

цесны саюз з Польшчай, якая скарыстала саюз у сваіх інтарэсах. Ва

ўнутранай палітыке ён спалучаў інтарэсы як каталіцкіх, так і

праваслаўных феадалаў. Знешнія пагрозы былі ліквідаваныя, Вялікае

княства было самай магутнай дзяржавай на ўсходнеславянскіх