121
Ðîçä³ë V²²²
•
ÒÓÐÁÎÒÀ ÏÐÎ ÎѲÒÓ
äëÿ ãåòüìàíà ó ñò³íàõ àêàäå쳿 ó 1704 ð.
746
, à òàêîæ ³íø³, ÿê³ òîãî æ
ðîêó ñëóõàâ ². Ìàçåïà íà ùîì³ñÿ÷íèõ äèñïóòàõ
747
. Êð³ì öüîãî, íà-
â÷àëüíà ïðàöÿ âì³ùóº òåêñò ââåäåííÿ â óí³âåðñàëüíó ô³ëîñîô³þ, âè-
ãîëîøåíèé 9 æîâòíÿ 1704 ð. Â. Ëîìèêîâñüêèì ïåðåä êåðìàíè÷åì
Óêðà¿íè
748
.
Çà âåëèê³ çàñëóãè ãåòüìàíà â ðîçáóäîâ³-ñòàíîâëåíí³ àêàäå쳿 ó ¿¿
ñò³íàõ âèíèêëà ³äåÿ íàçèâàòèñÿ ç 1704 ð. «Academia Mohilo-Maze-
piana»
749
. Âäÿ÷íà ïðîôåñóðà ïðèñâÿòèëà ïàòðîíó íàâ÷àëüíîãî çàêëàäó
ðÿä òâîð³â. 3 ëèïíÿ 1705 ð. ². Ìàçåïà äèâèâñÿ â àêàäå쳿 âèñòàâó
«Âîëîäèìèð» *, ÿêó ï³äãîòóâàëè äëÿ íüîãî ñïóäå¿. Òåêñò äðàìè íàïè-
ñàâ Ò. Ïðîêîïîâè÷. Àâòîð çàçíà÷àâ ó ïðîëîç³, ùî òåìó âçÿâ íå âèïàä-
êîâî, áî Óêðà¿íà – «ä³ì Âîëîäèìèðà», à ñëóõà÷³ «öå æ áî Âîëîäèìè-
ðîâ³ ä³òè, íàðîäæåí³ â³ä íüîãî ñâÿòèì õðåùåííÿì»
750
. Äàë³ äðàìàòóðã
ïîð³âíÿâ ä³ÿëüí³ñòü ÿñíîâåëüìîæíîãî êòèòîðà ç õðåñòèòåëåì Ðóñ³, áî
². Ìàçåï³ «çâåäåííÿ â³ò÷èçíè ö³º¿ Âîëîäèìèðîâî¿ ï³ñëÿ öàðÿ º â³ä Áîãà
âðó÷åíå»
751
. À â³äòàê, çàçíà÷àâ Ô. Ïðîêîïîâè÷, «³äó÷è Âîëîäèìèðîâè-
ìè, ð³âíèìè éîìó ïåðåìîãàìè, ð³âíèì ïðî Ðóñü äáàííÿì, ëèöå éîãî,
ÿê áàòüê³âñüêå ñèí, íà òîá³ ïîêàçóº»
752
. «Îòîæ,– çâåðòàâñÿ àâòîð äî
ãåòüìàíà,– öå çîáðàæåííÿ ïðèéìè â³ä íàñ, ÿê éîãî âåëèêèé íàñòóï-
íèê, çàì³ñòü ïðèâ³òàííÿ; çðè ñåáå ñàìîãî ó Âîëîäèìèð³, çðè ó âèäî-
âèù³ öüîìó, ÿê ó äçåðêàë³, ñâîþ õîðîáð³ñòü, ñâîþ ñëàâó, ñâ³é ñîþç
ëþáîâ³ ç ìîíàðøèì ñåðöåì, ñâîº ïðàâäèâå äîáðîëþá’ÿ, ñâî¿ ùèð³ äî
ïðàâîñëàâíî¿ àïîñòîëüñüêî¿ ºäèíî¿ öåðêâè êàòîëèöüêî¿ â³ðè íàøî¿
ðåâí³ñòü òà äáàííÿ»
753
.
Îñîáà ãåòüìàíà âãàäóºòüñÿ ³ ó äðàì³ ïðåôåêòà àêàäåì¿¿
754
Ë. Ãîð-
êè «Éîñèô Ïàòð³àðõà», äå â òåêñò³ òâîðó º ìàëþíîê òàíöþ ç àíîãðà-
ìîþ ³ìåí³ é òèòóëó ². Ìàçåïè Jo(annes) M(azepa) D(ux) S(upremus)
755
.
Ó çì³ñò³ òâîðó éäåòüñÿ ïðî ñòðàæäàííÿ á³áë³éíîãî Éîñèôà (éîãî ïî-
êîõàëà âåðåäëèâà äðóæèíà ºãèïåòñüêîãî âåëüìîæ³ Ïàíòåôð³ÿ), íàìà-
ãàííÿ çãóáèòè ãåðîÿ çà íåïîñòóïëèâ³ñòü. Íà äóìêó äîñë³äíèö³ Ì. Àíä-
ðóùåíêî, äðàìà íàòÿêຠíà ïî䳿 1708 ð.
756
, êîëè Â. Êî÷óáåé òà ². ²ñêðà
äàâàëè ñâ³ä÷åííÿ ïðîòè ãåòüìàíà ³ ¿õ çà öå ñòðàòèëè. Ãåíåðàëüíèé ñóääÿ,
ïåðåêîíàâøèñü ó ìàðíîñò³ ñâ ñïðàâè, âèïðàâäîâóâàâñÿ òèì, ùî éîãî
ï³äáèëà íà äîíîñ äðóæèíà, ÿêà â òàêèé ñïîñ³á ïðàãíóëà ïîìñòèòèñÿ çà
êîõàííÿ Ìîòð³ äî ãåòüìàíà. Îòæå, öèì òâîðîì Ë. Ãîðêà âèïðàâäîâóº 䳿
². Ìàçåïè ÿê ëþäèíè, ÿêà âèêîíóº íà çåìë³ Áîæó ì³ñ³þ. Îïòèì³ñòè÷íèì
çàâåðøåííÿì äðàìè – Éîñèô ñòຠöàðåì ªãèïòó – àâòîð í³áè ïðîðî-
êóº ãåòüìàíó øëÿõ ó íåçàëåæí³ âîëîäàð³. Ìîæëèâî, Ë. Ãîðêà áóâ ïî-
* Ïîâíà íàçâà: «Âëàäèìåð, âñ³õ ñëîâåíîðîñèéñêèõ ñòðàí êíÿçü è ïîâåëèòåëü, îò
íåâ³ðèÿ òüìè âî âåëèêèé ñâ³ò ºâàíãåëüñêèé äóõîì ñâÿòèì ïðèâåäåí â ë³òî îò ðîæäåñ-
òâà Õðèñòîâà 988, íèí³ æå â ïðåñëàâíîé Ìîãèëî-Ìàçåïîâèàíñêîé Êèåâñêîé, ïðèâ³òñò-
âóþùîé ÿñíîâåëüìîæíîãî ºãî öàðñêîãî ïðåñâ³òëîãî âåëè÷åñòâà âîéñêà çàïîðîçêîãî
îáîèõ ñòðàí Äí³ïðà, ãåòüìàíà è ñëàâíîãî ÷èíó ñâÿòîãî Àíäðåÿ-Àïîñòîëà, êàâàëåðà
Èîàííà Ìàçåïó, ïðåâåëèêîãî ñâîºãî êòèòîðà, íà ïîçîð ðîñèéñêîìó ðîäó îò áëàãîðîä-
íèõ ðîñèéñêèõ ñèíîâ, äîáð³ çäº âîñïèòóºìèõ, ä³éñòâèºì ºæå îò ïîåòîâ íàðèöàåòñÿ
òðàãåäîêîìåäèÿ, ë³òà Ãîñïîäíÿ 1705, èþëÿ 3 äíÿ, ïîêàçàííûé».