Namozov A.T. Adabiyotdan testlar 5-11 sinflar
Подождите немного. Документ загружается.
2. «Muxammasida «sahob», «oftob», «hubob», «niqob», «hijob» singari an’anaviy timsollarda
zulmning o‘tkinchiligini aks ettiradigan, yangi ma’no yuklab, she’rga yorug‘ bir badiiy nur kiritishga
erishadi». Ushbu ta‘riflar kimning ijodi haqida aytilgan?
A) Komil B) Zavqiy C) Furqat D) Muqimiy
3. «Yuzingni ko‘rsatib avval» deb boshlanadigan mustaqil muxammas muallifini aniqlang.
A) Furqat B) Zavqiy C) Fitrat D) Hamza
4. Ubaydulla Zavqiy qaysi kasbning ustasi bo‘lgan?
A) xattotlik B) kosibchilik C) temirchlik D) kulolchilik
5. Zavqiyning qaysi muxammasida yor Layliga qiyos qilinadi?
A) Qilding B) Zamona kimniki C) Muncha ko‘p D) Ajab ermas
6. Zavqiy 17-18 yoshlarida qaysi madrasalarda tahsil olgan?
A) Qo‘qon madrasasi, Madrasayi oliy B) Hokim oyim, Qo‘qon madrasasi C) Hokim oyim, Madrasayi
oliy D) Madrasayi oliy, Madrasayi Chalpak
7. Otasi kosib, o‘zi ham vaqtida shu kasb bilan ro‘zg‘or tebratgan adibni aniqlang.
A) Zavqiy B) Fitrat C) Muqimiy D) Abdulla Qodiriy
8. Zavqiy qaysi she’rida 46 nafar baloxo‘rni fosh etgan?
A) Muncha ko‘p B) Savdo ahli C) Hajvi ahli rasta D) Zamona kimniki
9. Zavqiyning «Yuzingni ko‘rsatib avval» deb boshlanadigan muxammasi qanday asosda yaratilgan?
A) taxmis muxammasi B) taqlid C) taxminiy D) mustaqil
10. Derlar birov ulug‘, birining past taqdiri,
Biri to‘q-u biri och, balolarning sobiri. Ushbu misralar bilan boshlanadigan muxammasda Zavqiy
nimani ko‘zda tutgan?
A) Nafs insonlarni xor-u zor qiladi. B) Umidvor oshiq ma‘shuqasi hech kimga vafo qilmagani haqida
C) Odamlar taqdir oldida o‘zlarini ojiz deb bilmasligi kerak. D) Odamlarning xor bo‘layotgani, inson
qadrining toptalayotgani uni qattiq g‘amga botirganligi.
11. Zavqiyning muxammas janrida bitilgan asarini belgilang?
A) Zamona kimniki B) Qilding C) Ajab ermas D) A, B va C
12. Zavqiyning lirik ijodida alohida o‘rin tutgan muxammasini aniqlang.
A) Ajab ermas B) Qilding C) Zamona kimniki D) Muncha ko‘p
13. Xoh kosib, xoh dehqon qayga borsa bag‘ri qon,
Holo har yerda suxan sharmanda-yu rasvoniki. Misradagi holo so‘zining lug‘aviy ma’nosini aniqlang.
A) zamona B) xola C) hozir, shu payt D) uyning to‘ri
14. 1890- yillarda Zavqiyning hayotida qanday tashvishli voqealar yuz berdi?
A) otasi vafot etdi B) ikki ukasi vafot etdi C) umr yo‘ldoshi ko‘r bo‘lib qoldi D) A, B, C
15. Zavqiyning qaysi g‘azali matla‘sida «Og‘izni yumib, ko‘zni kattaroq ochish kerak»ligi
ta’kidlanadi?
A) «Ahli dil bo‘lma, zamonning boyi bo‘l, bazzozi bo‘l» matla‘li g‘azalida B) «Sabo mandin duo
yetkur maning nomehribonimg‘a» matla‘li g‘azalida C) «Kulbam aro ey maxluqo, bir yo‘l xirom
aylab keling» matla‘li g‘azalida D) «Jahonda kamsuxan kim bo‘ldi, asrori nihon bo‘ldi» matla‘li
g‘azalida
Nazariy ma’lumot . Muxammas
1. O‘zbek mumtoz she’riyatida eng faol janr bo‘lgan muxammas necha misralik banddan iborat
bo‘ladi?
A) to‘rtlik B) beshlik C) ikkilik D) oltilik
2. Qaysi qatorda muxammasning qofiyalanishi noto‘g‘ri berilgan?
A) a-a-a-a-a B) b-b-b-b-a C) v-v-v-a-a D) v-v-v-v-a
3. Boshqa biror shoir g‘azalidan ta’sirlanish, unga ergashish, unga o‘xshatma qilishga urinish
natijasida yuzaga keladigan asarlar qanday ataladi?
A) tazmin B) mustaqil muxammas C) taxmis D) talmeh
4. Arabcha beshlik ma’nosini anglatadigan janrni aniqlang.
A) muxammas B) musaddas C) murabba D) muashshar
121
5. Muxammaslar necha asosda yoziladi?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 2
6. Shoirning ta’bi istagi, ilhomi natijasida yuzaga keladigan muxammaslar qanday ataladi?
A) taqlidiy muxammaslar B) taxmisli muxammaslar C) mustaqil muxammaslar D) A, B, C
7. Taxmis haqida bildirilgan fikrlarning qaysi biri to‘g‘ri?
A) Taxmis bog‘lash shoirning ilhomi, ta’bidan kelib chiqadi. B) Boshqa shoirlarga o‘xshatma qilishga
urinish asosida yoziladi. C) Muxammasning boshlanishi shoirga tegishli bo‘lmaydi. D) Taxmis olti
yo‘llik band tartibida yoziladi.
2-DARS. MA'RIFATCHILIK ADABIYOTI (davomi). JADID ADABIYOTI. (51-102-betlar)
Reja:
1. Zokirjon Xolmuhammad o'g'li Furqat.
2. O'zbek jadid adabiyoti.
3. Abdirauf Fitrat.
4. Nazariy ma'lumot. Adabiy asar qahramoni.
5. Hamza Hakimzoda Niyoziy.
6. Nazariy ma'lumot. Dramatik tur.
Zokirjon Xolmuhammad o'g'li Furqat
1. O‘zbek mumtoz adabiyotidagi eng yaxshi an’analarni davom ettirish bilan birga, o‘zbek adabiyoti
rivojini yangi bosqichga ko‘targan mashhur shoir va publitsistni aniqlang.
A) Zavqiy B) Furqat C) Fitrat D) Cho‘lpon
2. Sakkiz yoshida Farididdin Attorning «Mantiq ut-tayr» dostonini yod oladi, sal o‘tib, Navoiy
asarlarini o‘qishga tutinadi. Ushbu iste’dodli shoirni aniqlang.
A) Furqat B) Abdulla Qodiriy C) Zavqiy D) Cho‘lpon
3. Shartli ravishda «Furqatnoma» deb nomlanadigan nasriy asarida Furqat quyidagi baytlardan qaysi
birini to‘qqiz yoshida yozganini qayd etadi?
A) Ba’zilar holim ko‘rib majnun dedi,
Bilmaganlar o‘xshatur hushyorg‘a.
B) Tushti savdoyi judolig‘ boshima,
Yurmisham rasvo bo‘lib bozorg‘a.
C) Bo‘lib shul asr hikmat ahli hadsiz,
Fatonat ahli donishmand adadsiz.
D) Mening maktabaro buldur murodim,
Xatimdek chiqsa imloyi savodim.
4. Furqat 1870- yilda Qur’on qiroatini kimdan o‘rganadi?
A) Muhammad Olimdan B) Ashur Muhammaddan C) Mirzo Buxoriydan D) To‘g‘ri javob yo‘q
5. Furqat 1871-1872- yillarda arab tilini kimdan o‘rganib, madrasa ta’limiga tayyorgarlik ko‘radi?
A) Muhammad Olimd B) Ashur Muhammad C) Poshshoxo‘ja eshonD) Mirzo Buxoriy
6. Zamon ahli shu boisdan taxallus Furqatiy derlar:
Necha yildur bir oshubi zamonidin adashganman. Qaysi adabiyotshunos olim ushbu baytlarga
asoslanib Zokirjonning «Furqat» taxallusini qo‘llash sababini izohlagan?
A) N.Abdulhamid B) V.Rahmonov C) N.Karimov D) U.Normatov
7. «Chor darvesh» va «Nuh manzar» asarlarini fors tilidan o‘zbekchaga o‘girgan adibni aniqlang.
A) Fitrat B) Furqat C) Cho‘lpon D) Muqimiy
8. Mirzalik, xattotlik qilgan, hatto turmush taqozosi bilan choy do‘koni ochib kun kechirgan shoir
qaysi qatorda to’g’ri berilgan?
A) Abdulla Qodiriy B) Zavqiy C) Muqimiy D) Furqat
9. Furqat «Turkiston viloyatining gazetasi» muharriri Nikolay Ostroumov bilan qayerda tanishadi?
A) Samarqand B) Qo‘qon C) Toshkent D) Istanbul
10. Istanbulda yozilgan «Sabog‘a xitob» she‘ri necha misradan iborat?
122
A) 280 B) 250 C) 230 D) 240
11. Zokirjon Xolmuhammad o‘g‘lining taxallus tanlashida «Alloh jamolidan judolikni ko‘zda tutgan»
deya fikr bildirgan shaxsni aniqlang.
A) V.Rahmonov B) N.Abduhakim C) N.Ostroumov D) H.A’zam
12. Furqatning N.Ostroumov bilan tanishuvidan keyin «Turkiston viloyatining gazeti»da chop etilgan
she’rlarini aniqlang.
A) Gimnaziya, Ilm xosiyati B) Akt majlisi xususida, Suvorov C) Nag‘ma bazmi xususida, Vistavka
D) Barcha javoblar to‘g‘ri
13. Furqat xat orqali tanishgan Samarqandlik savdogar va etnograf olimni aniqlang.
A) Hoji A’zam B) Zavqiy C) Mirzo Buxoriy D) N.Ostroumov
14. Furqat nechanchi yilgacha «Turkiston viloyatining gazeti» bilan aloqada bo‘lgan?
A) 1909- yilgacha B) 1905- yilgacha C) 1907- yilgacha D) 1906- yilgacha
15. Lirik asarlarida Lutfiy, Navoiy, Fuzuliy, Bobur, Mashrab, Ogahiy kabilarning tajribasiga
suyangan holda o‘zbek lirikasining ifoda imkoniyatlarini kengaytirgan ijodkorni aniqlang.
A) Zavqiy B) Furqat C) Fitrat D) Muqimiy
16. Muqimiy Furqatning lirik merosidagi qaysi g‘azaliga taxmis bog‘lagan?
A) Qosido ayg‘il o‘shal dildorg‘a B) Ikkimiz C) Ko‘zlaring D) O‘lturg‘usi
17. Furqat qaysi g‘azalida o‘z muhabbati miqyosini buyuk Mansur Xalloj holatiga tenglashtiradi?
A) Qosido, ayg‘il o‘shal dildorg‘a B) Muncha zolim bo‘lmish ul xunrez tarso ko‘zlaring C) Ikkimiz
D) Ne jafolar chekmadim bir bevafo dildor uchun
18. Qaysi ijodkor g‘azalida yorni tasvirlashda Yusuf alayhissalom ham tilga olib, uning husnini, shirin
so‘zligi yorga qiyoslanadi va «hamma to‘g‘rida» Yusuf misriydan ham ortiq ekanini bildiradi?
A) Mashrab B) Zavqiy C) Furqat D) Muqimiy
19. «… ul vaqtlarda Rusiya xalqidin biror odamni bozorda ko‘rsam qochib yiroqdin o‘tib ketar edim.
Hatto o‘rus birla so‘zlashgan odamni yomon ko‘rar edim». Ushbu tarjimai hol muallifi kim?
A) Cho‘lpon B) A.Qodiriy C) Fitrat D) Furqat
O'zbek jadid adabiyoti
1. Turkistonda jadidchilik harakatiga qaysi asrga kelib asos solindi?
A) XX asr boshlarida B) XX asr o‘rtalarida C) XIX asrning ikkinchi yarmida D) XIX asrning
o‘rtalarida
2. Turkistonda ma’rifatchilik qarashlari shakllana boshlangan davrni toping.
A) XX asr boshlarida B) XX asr o‘rtalarida C) XIX asrning ikkinchi yarmida D) XIX asr o‘rtalarida
3. Turkistonda yangi usuldagi jadid maktablari qachon ochila boshlangan?
A) XX asr boshlarida B) XIX asr o‘rtalarida C) XIX asrning 70- yillarida D) XIX asrning 90- yillarida
4. O‘zbek matbuotining rivojlanishida bir qadar imkon yaratgan Rossiyada qabul qilingan so‘z va
matbuot erkinligi haqidagi Manifest qachon qabul qilingan?
A) 1910- yil B) 1906- yil C) 1905- yil D) 1917- yil
5. O‘zbek tilidagi birinchi gazeta nechanchi yilda chop etilgan va u qanday nomlangan?
A) 1905- yildan «Sadoyi Farg‘ona» B) 1914-1915- yillarda «Sadoyi Turkiston» C) 1913- yilda
«Oyna» D) 1870- yilda «Turkiston viloyatining gazeti»
Abdurauf Fitrat
1. «Hindistonda bir farangi ila buxorolik bir mudarrisning bir necha masalalar hamda usuli jadid
xususida qilgan munozarasi» («Munozara») kabi asarlari bilan zamonning dolzarb muammolarini
yoritgan, xalqni ma’rifat va ziyoga chorlagan adibni aniqlang.
A) Fitrat B) Abdulla Qodiriy C) Behbudiy D) Avloniy
2. Quyidagi adiblardan qaysi biri «Milliy uyg‘onish davri jarchisi va yalovbardori» degan nom olgan?
A) Munavvar Qori B) Behbudiy C) Hamza D) Fitrat
3. Tangri, shayton, malak, Odamato bilan bo‘lib o‘tgan o‘tkir munozara, bahslar orqali xalq uchun
nihoyatda muhim bo‘lgan Vatan erki, shaxs erkinligi muammolari badiiy gavdalantirilgan asar va
uning muallifini aniqlang.
123
A) Dante «Ilohiy komediya» B) Fitrat «Qiyomat» C) Erkin Vohidov «Ruhlar isyoni» D) Fitrat
«Shaytonning tangriga isyoni»
4. «Qayg‘u tutunlari ichra yog‘dusiz qolgan ko‘zlaring u yosh yomg‘irlarin nechuk to‘kadur? Zulm
zanjirlari bilan bog‘langan qo‘llaring nechun har yonga uzatiladur, nima tilaysan?» Ushbu jumlalar
muallifini aniqlang.
A) Avloniy B) Behbudiy C) Cho‘lpon D) Fitrat
5. Fitratning qaysi she’ri inson ruhiyatidagi cheksiz tamannolarini, iztirob va evrilishlarni yoritishga
bag‘ishlangan?
A) Kim deyay seni B) Nega bo‘yla C) Shoir D) Yana yondim
6. «Mamlakat va millat erki uchun kurash» qaysi shoir she’rlarining yetakchi g‘oyasi hisoblanadi?
A) Furqat B) Fitrat C) Cho‘lpon D) Avloniy
7. «… zamondosh va davradosh adiblardan farqli o‘laroq asarlarida arab, fors so‘zlarini imkon qadar
kamroq qo‘llashga urindi. Fikr, hissiyot tushunchalarini asosan, turkiy so‘zlar bilan ifodalashga
harakat qildi». Ushbu jumlalarda qaysi adib nazarda tutilgan?
A) Navoiy B) Zamaxshariy C) Fitrat D) Muqimiy
8. O‘zbek she’riyatiga faol ravishda barmoq vaznini olib kirgan shoirni aniqlang.
A) Cho‘lpon B) Avloniy C) Fitrat D) G‘.G‘ulom
9. O‘zbek she’riyatidagi qaysi vazn XX asrning 20-30- yillarida she’rni hayotga yaqinlashtirishda
yetakchi vazn hisoblagan?
A) aruz B) barmoq C) sarbast D) oq she’r
10. Jahon talabi mezonlariga javob beradigan dramalar yaratgan o’zbek dramaturgini aniqlang.
A) Behbudiy B) Cho‘lpon C) Hamza D) Fitrat
11. O’tgan asrning 20- yillarida Hindiston hayotida yuz bergan voqealar asos qilib olingan dramani
aniqlang.
A) Chin sevish B) Arslon C) Hind ixtilochilari D) Zaharli hayot yoxud Ishq qurbonlari
12. Vatanini bosqinchilardan ozod qilishni hayotning bosh mazmuni deb bilgan Rahimbaxsh va
sevgilisi Dilnovoz qaysi asar qahramonlari?
A) Chin sevish B) Arslon C) Hind ixtilochilari D) Abulfayzxon
13. Qaysi qatordagi asarning g‘oyaviy, badiiy maqsadi zo‘ravonlik, o‘zgalarni qullarcha itoatda
tutush, taxt va mansab dunyosi barcha razilliklar manbaidir degan muammoni yoritishga qaratilgan?
A) M.Shayxzoda «Mirzo Ulug‘bek» B) O.Yoqubov «Ulug‘bek xazinasi» C) Fitrat «Abulfayzxon» D)
Oybek «Navoiy»
14. «Abulfayzxon» tragediyasida Fitratning qanday g‘oyalari ilgari surilgan?
A) taxt va mansab dunyosi barcha razilliklarning manbai degan muammoni yoritmaslik B) Buxoro
amirligidagi dehqonlarning og‘ir hayoti va qismati muammolari C) zo‘rovonlik va o‘zgalarni
qullarcha itoatda tutishni qoralamaslik D) zulm va zo‘rovonlik asosiga qurilgan, bu yo‘lda
istibdodning hech qanday manfurligidan qaytmaydigan tuzumini fosh etish
15. «Abulfayzxon» dramasidagi «Eng qop-qora saodat - sensan» deyilgan fikr kimga nisbatan
aytilgan?
A) Rahimbiyga B) Ibrohimga C) Abulfayzxonga D) Ulfatga
16. «Abulfayzxon» tragediyasidagi uchraydigan «podsholik qon bilan sug‘oriladigan og‘ochdir»
degan so‘zlar kimning tilidan aytilgan?
A) Farhod otaliq B) Davlat C) Ulfat D) qozi Nizom
17. Fitratning «Abulfayzxon» tragediyasidagi to‘qima obrazlarni aniqlang.
A) Davlat, qozi Nizom, B) Davlat, Ulfat, Nodirshoh C) Nodirshoh, Ulfat, Hakimbiy D) qozi Nizom,
Farhod Otaliq, Ibrohimbiy
18. Buyuk ingliz dramaturgi Shekspir tajribalarining ta’siri sifatida ruh timsolidagi obrazlar yaratishni
boshlab bergan adibni aniqlang.
A) M.Shayxzoda B) Abdulla Oripov C) Fitrat D) E.Vohidov
19. Fitrat «Abulfayzxon» tragediyasida shaxs va jamiyataro munosabat masalasidagi o‘z idealini
qaysi obrazga ko‘proq singdirgan?
A) Abulfayzxon B) Rahimbiy C) Hakimbiy D) Ibrohimbiy
124
20. XVII asr Buxoro hayotidan olib yozilgan, tarixiy haqiqatga asoslangan birinchi tarixiy tragediyani
aniqlang.
A) Abulfayzxon B) Arslon C) Maysaraning ishi D) Padarkush
21. O‘zbek publitsistikasining tamal toshini qo‘ygan adibni aniqlang.
A) Abdulla Qodiriy B) Avloniy C) Cho‘lpon D) Fitrat
22. Fitratning «Abulfayzxon» tragediyasida asar g‘oyasining cho‘qqisi, falsafiy mushohadalar
zimmasiga qo‘yilgan obrazni aniqlang.
A) Xayol B) Ibrohimbiy C) Hakimbiy D) Abulfayzxon
23. «Fors shoiri Umar Xayyom», «Firdavsiy zamoni va muhiti», «Mashrab» singari ilmiy tadqiqot
maqolalarining muallifini aniqlang.
A) Cho‘lpon B) Avloniy C) Munavvarqori D) Fitrat
24. Qaysi qatorda Fitratning maqolalari to‘g‘ri ko‘rsatilgan?
A) Ahmad Yassaviy, Tilimiz, O‘zbek shoiri Turdi B) Firdavsiy zamoni va muhiti, Hibatul haqoyiq,
Munozara C) Shoir, Mashrab, Aruz haqida D) She’r va shoirlik, Hind ixtilochilari, Ahmad Yassaviy
25. Fitratning shahar dumasida saylov o‘tkazilish munosabati bilan yozilgan maqolasini aniqlang.
A) Sharq siyosati B) Musulmonlar, g‘ofil qolmang C) Turkistonda ruslar D) Muxtoriyat
26. Hali hikoyachilik janr sifatida yetarlicha to‘liq shakllanib ulgurmagan bir paytda «Qiyomat»
singari asari bilan bu janrning qaror topishiga katta hissa qo‘shgan adibni ko‘rsating.
A) Ch.Aytmatov B) A.Qahhor C) Fitrat D) Qodiriy
27. Fitratning sho‘ro mafkurasi zug‘umining ta’siri tufayli cheklanishlarga uchragan maqolalarini
aniqlang.
A) She’r va shoirlik, Ahmad Yassaviy B) O‘zbek shoiri Turdi, Mashrab C) Farhod va Shirin
to‘g‘risida, Muxtoriyat D) Ahmad Yassaviy, Ahmad Yassaviy maktabi shoirlari to‘g‘risida
tekshirishlar
Nazariy ma’lumot. Adabiy asar qahramoni
1. Badiiy adabiyotda aks ettirilgan inson obrazining muqobili sifatida ishlatiluvchi so'zni aniqlang.
A) adabiy obraz deyiladi. B) shaxs deyladi. C) qahramon deb ataladi. D) xarakter deyiladi.
2. «Qahramon» tushunchasining adabiyotda yana qanday muqobili uchraydi?
A) personaj B) detal C) xarakter D) tip
Hamza Hakimzoda Niyoziy
1. «Tajimon» gazetasi kim tamonidan chop etilgan?
A) Hamza B) Ismoilbek Gasprali C) Cho‘lpon D) Fitrat
2. «Tarjimon» gazetasi qayerda nashr etilgan?
A) Orenburg B) Qohira C) Boqchasaroy (Qrim) D) Samarqand
3. Uning otasi 16 yoshida Buxoraga borib, «xalq do‘xturi» bo‘lib qaytgan, o‘zbek va fors tillarini
bilgan, shu tillardagi diniy va dunyoviy adabiyotdan xabardor kishi edi. Ushbu ta’rif qaysi shoirning
otasiga tegishli?
A) Hamza B) Muqimiy C) Furqat D) Fitrat
4. Hamzaning qaysi komediyasi o‘zbek dramaturgiyasining eng yuksak namunalaridan biri sifatida
uzoq vaqt, nafaqat mamlakatimiz, balki xorijiy teatrlarning ham e’tiborini o‘ziga jalb etib kelgan.
Yuqoridagi fikr qaysi asar haqida bormoqda?
A) Zaharli hayot yohud Ish qurbonlari B) Maysaraning ishi C) Tobutdan tovush D) Paranji sirlari
5. … Abdulla To‘qmulin bilan uchrashganini shunday izohlaydi: «Ul … yuz sahifadan ortiqroq eski
usuldagi she’riy yozishmalarimni ko‘rib, tarbiyalashga kirishdi». Ushbu fikr kim haqida?
A) Fitrat B) Furqat C) Muqimiy D) Hamza
6. «Ul … yuz sahifadan ortiqroq eski usuldagi she’riy yozishmalarimni ko‘rib, tarbiyalashga kirishdi»
- deb yozgan edi, Hamza o‘zining tajimayi holida «she’riy yozishmalari»ni kimga ko‘rsatgani
ta’kidlanadi?
A) Abdulla To‘qmullin B) Munavvar qori C) Saidnosir Mirjalilov D) Muqimiy
125
7. Hamza «eski podsholar turmushidan bir havosiz operalik ro‘mon» bugungi til bilan aytsak, libretto
yozgan. Ushbu asarning nomini aniqlang.
A) Rabochiy B) Muxtoriyat yoki avtonomiya C) Burungi saylovlar D) Haqiqat kimda
8. 1910- yilda qaysi adib Toshkentning qashqar mahallasida birinchi marta jadid maktabini ochadi?
A) Furqat B) Cho‘lpon C) Hamza D) Fitrat
9. «G‘ayrat» kutubxonasi qaysi shoir tomonidan tashkil etilgan?
A) Hamza B) Fitrat C) Cho‘lpon D) Furqat
10. «Yengil adabiyot», «O‘qish kitobi», «Qiroat kitobi» asarlari muallifini aniqlang.
A) Abdulla Qodiriy B) Cho‘lpon C) Fitrat D) Hamza
11. Hamza qachon «O‘zbekiston xalq yozuvchisi» unvoniga sazovor bo’ldi?
A) 1929- yilB) 1926- yil C) 1924- yil D) 1918- yil
12. «Shundoq qolurmu», «Istibdod qurbonlari», «Loshmon fojiasi» asarlari muallifini aniqlang.
A) Behbudiy B) Avloniy C) Fitrat D) Hamza
13. Hamzaning 1905-1914- yillarga oid qo‘lyozma devonida qanday janrlardagi she’rlari jamlangan?
A) g‘azal, muxammas, murabba, masnaviy B) ruboiy, muxammas, musaddas, g‘azal C) g‘azal,
ruboiy, muashshar, masnaviy D) g‘azal, muxammas, musaddas, masnaviy
14. Hamza 1905-1914- yillarga oid qo‘lyozma devonida qanday taxallusdan foydalangan?
A) Nihoniy B) Niyoziy C) Ovsar D) Dumbul
15. Hamzaning 1915-1917- yillarda yozgan she’rlari jamlangan «Milliy ashulalar uchun milliy
she’rlar majmuasi» nechata to‘plam holida e’lon qilingan?
A) 6 ta B) 9 ta C) 8 ta D) 10 ta
16. Behbudiy qaysi asari bilan yangi san’at turiga asos solib, ko‘plab shoir va yozuvchilarning
dramaturgiyaga kirib kelishiga sababchi bo‘ldi?
A) Maorif B) Padarkush C) Buxoroda usuli jadid D) Ehtiyoji millat
17. Chiqdi haq uchun achig‘larimiz!
Qaroga yopishib sarig‘larimiz!
Qadimning rasmini tutib sunnat,
Bid’at o‘ldi hama qilig‘larimiz!.. Hamzaning ushbu she’ri birinchi marta qaysi gazetada chop etilgan?
A) Sadoyi Turkiston B) Sadoyi Farg‘ona C) Tarjimon D) Qizil bayroq
18. Quyidagi asarlardan qaysilari Hamza qalamiga mansub?
A) Ishchilar hayoti, Burungi saylovlar, Juvonboz B) Maysaraning ishi, Baxtsiz kuyov, Zaharli hayot
C) Tuhmatchilar jazosi, Loshmon fojiasi, Burungi saylovlar D) O‘ch, Padarkush, Paranji sirlari
19. O‘zbek yozuvchilaridan qaysi biri «O‘zbek sovet adabiyoti va teatrining asoschisi» degan nom
olgan?
A) Behbudiy B) Fitrat C) Cho‘lpon D) Hamza
20. Hamzaning 20- yillar dramaturgiya sohasidagi to‘rt qismdan iborat asarini toping.
A) Eshonlikka xiyonat B) Farg‘ona fojialari C) Burungi saylovlar D) El quzg‘unlari
21. Topsunmi taraqqiy yana bizlarda kamolat,
Ketsunmi taassuf elidan bug‘zu g‘adorat? Ushbu baytdagi «bug‘zu» so‘zining ma’nosini toping.
A) kek, dushmanlik B) bo‘g‘iz, halqum C) aldamchilik, xiyonatkorlik D) A va B
22. Sotti Husayinning aytishicha, shoir «eski qayg‘uli kuylarni jonlantirish uchun» yangi yo‘llar
qidirgan, yangi ashulalar uchun «xushchaqchaq xalq kuylari» ni tanlagan. Uning shunday yo‘l bilan
yozgan she’rlari «tor doiradagi o‘quvchilar o‘rtasidagina emas, ashulachilar o‘rtasida ham tarqala
boshlagan». Ushbu ta’rif qaysi adib haqida?
A) Fitrat B) Cho‘lpon C) Hamza D) Avloniy
23. Hamzaning bu she’ri «Sadoyi Turkiston» gazetasining 1914- yil 15-iyul sonida bosilgan
bo‘lishiga qaramay, muallif ismi tushib qolganligi sababli u Hamzaning birorta to‘plamiga
kiritilmagan. Yuqorida fikr Hamzaning qaysi she’ri haqida?
A) Ko‘zni oching, qardoshlar B) Millat deganlarning oqar ko‘z yoshi C) Yig‘la, Turkiston D)
Vatandoshlarima xitoba
24. Hamzaning «Vatandoshlarima xitoba» she’ri qanday misralar bilan boshlanadi?
A) Ey, ahli vatan! Bosdi seni muncha g‘afolat,
126
G‘arq ayladi muncha seni daryoyi jaholat?
B) Tushdi sening boshing uza har zillat-u razolat,
Boq! Holingga nelar bo‘lar, gar bo‘lsa basorat.
C) Qoplab keliyur millatingga zulmat-u g‘orat,
Inson sifating vor esa tur, ayla jasorat!
D) To‘g‘ri javob yo‘q.
25. Qaysi adabiyotshunos «Vatandoshlarima xitoba» she’ri Hamza qalamiga mansub ekanligini
aniqlagan?
A) Begali Qosimov B) Boybo‘ta Do‘stqorayev C) Yusuf Sultonov D) Laziz Qayumov
26. Hamza she’rlarida «g‘orat» so‘zi uchraydi. Ushbu so‘zning lug`aviy ma’nosini aniqlang.
A) zolimlik B) ko‘z ochiqligi C) barbod qilish D) tubanlik
27. Hamzaning «Muhtarama onalarimiza xitob» she’ri nechanchi yilda yozilgan?
A) 1918- yilda B) 1927- yilda C) 1917- yilda D) 1914- yilda
28. Siz edingiz millati chin rahbari,
Turmush-u insonni butun sarvari,
Koni hidoyat biza siz edingiz,
Tarbiya dunyosini payg‘ambari. Yuqoridagi she’riy parcha Hamzaning qaysi she’ridan olingan?
A) Muhtarama onalarimiza xitob B) O‘zbek xotin-qizlariga C) Ozod xotin-qizlar qo‘shig‘i D)
Vatandoshlarima xitoba
29. Hamzaning Muhammadsharif So‘fizoda qalamiga mansub «O‘qing onalar» she’riga bog‘lagan
nazirasi qanday nomlanadi?
A) Vatandoshlarima xitoba B) Muhtarama onalarimiza xitob C) O‘zbek xotin-qizlariga D) Ozod
xotin-qizlar qo‘shig‘i
30. Hamzaning «Muhtarama onalarimiza xitob» she’ri kimning qaysi she’riga nazira tarzida yozilgan?
A) Furqatning «Sabog‘a xitob» she’ri B) Zavqiyning «Zamona kimniki» she’ri C) Muhammadsharif
So‘fizodaning «O‘qing onalar» she’ri D) To‘g‘ri javob yo‘q.
31. Jadid adabiyoti mahsuli bo‘lgan «Topmadim» radifli g‘azal muallifini ko‘rsating.
A) Abdulla Qodiriy B) Cho‘lpon C) Fitrat D) Hamza
32. Hamza Saidnosir Mirjalilovdan olgan xati tufayli, milliy ozodlik yo‘lida katta g‘alaba qo‘lga
kiritilganini eshitib bir she’r yozadi. O‘sha she’r berilgan javobni aniqlang.
A) Turkiston muxtoriyatina B) Ko‘zni oching, qardoshlar C) Millat deganlarning oqar ko‘z yoshi D)
Vatandoshlarima xitoba
33. Hamzaning bu komediyasi mamlakatimiz teatrlaridagina emas, ayni paytda Polsha, Bolgariya kabi
xorijiy mamlakatlar teatrlarida ham katta muaffaqiyat bilan sahnalashtirildi. Yuqoridagi fikr
Hamzaning qaysi asari haqida bormoqda?
A) Zaharli hayot B) Maysaraning ishi C) Boy ila xizmatchi D) Rabochiy
34. Hamza o‘zining qaysi asarini «Turkiston maishatidan olingan qiz-kuyov fojiasi» deb atagan?
A) Paranji sirlari B) Maysaraning ishi C) Zaharli hayot yoxud Ishq qurbonlari D) Tuhmatchilar jazosi
35. Hamza qaysi asarida ma’rifatli insonning «jaholat va g‘aflat zindoni»dagi fojiali taqdirini
tasvirlagan?
A) Paranji sirlari B) Maysaraning ishi C) Tuhmatchilar jazosi D) Zaharli hayot yoxud Ishq qurbonlari
36. «Yangi saodat» qissasi muallifini aniqlang.
A) Abdulla Qodiriy B) Cho‘lpon C) Hamza D) Fitrat
37. «Maysaraning ishi» dramasida, «dehqonlar turmushidan olingan» uch pardali komediyada, voqea
go‘yo qayerda bo‘lib o‘tadi?
A) Farg‘onaning So‘x shahrida B) Farg‘onaning Marg‘ilon shahrida C) Jizzaxning Baxmal shahrida
D) Toshkentning Chirchiq shahrida
38. Yigirma olti yoshli cho‘pon va o‘n olti yoshli Oyxon qaysi asar qahramonlari?
A) Paranji sirlari B) Maysaraning ishi C) Padarkush D) Zaharli hayot yoxud Ishq qurbonlari
39. Sovet davri adabiyotshunoslari tomonidan «Oktabrning kuychisi va jarchisi» deb talqin etilgan
adibni ko‘rsating.
A) Furqat B) Fitrat C) Hamza D) Abdulla Qodiriy
127
Nazariy ma’lumot. Dramatik tur
1. Dramaning qanday ko‘rinishlari mavjud?
A) lirik drama B) ertak drama C) fantastik drama D) A, B va C
3-DARS. JADID ADABIYOTI (davomi). (104-145-betlar)
Reja:
1. Abdulla Qodiriy.
2. Nazariy ma 'lumot. Badiiy asar poetikasi haqida tushuncha.
3. Abdulhamid Sulaymon o'g'li Cho'lpon.
4. Nazariy ma'lumot. Badiiy adabiyotning vazifalari.
Abdulla Qodiriy
1. Oybek qaysi ijodkorni «tug‘ma epik yozuvchi, keng ko‘lamdagi master, yuksak ma’nodagi realist
san’atkor» deya ta’riflaydi?
A) Abdulla Qodiriy B) Cho‘lpon C) G‘.G‘ulom D) Furqat
2. «A.Qodiriy… yangi davr adabiyoti, Yevropa adabiyoti gazi bilan o‘lchaganda ham to‘laqonli
asarlar yozgan, o‘zbek romanchligini boshlab bergan ulkan adibdir». Ushbu ta’rif Qodiriyga kim
tomonidan berilgan?
A) Abdulla Oripov B) A.Qahhor C) Erkin Vohidov D) Oybek
3. Oiladagi moddiy muhtojlik tufayli bir oz kechikib, 9-10 yoshlarida maktabga borgan adibimizni
aniqlang.
A) Cho‘lpon B) Oybek C) Abdulla Qodiriy D) G‘.G‘ulom
4. «Sadoyi Turkiston» gazetasining 1914- yil 1-aprel sonida uning «Yangi masjid va maktab»
sarlavhali xabari bosilgan. Yuqoridagi fikrlar qaysi adib to‘g‘risida?
A) Fitrat B) Hamza C) Cho‘lpon D) Qodiriy
5. «To‘y», «Millatimga», «Ahvolimiz» she’rlari kimning qalamiga mansub?
A) Abdulla Qodiriy B) Cho‘lpon C) Fitrat D) Hamza
6. «Yozuvchi bu asarda voqealar ustida muhokama qilmaydi, tushuntirmaydi, isbot qilmaydi, balki
obrazlar bilan ko‘rsatadi. Bu hikoyada ham foydasiz odatlarni qoralaydigan ma’lum «axloq», «ibrat»
bor, lekin bu axloq turtib chiqmaydi». Oybek tomonidan berilgan ushbu ta’rif Qodiriyning qaysi asari
haqida?
A) Juvonboz B) Uloqda C) Kalvak Maxzumning xotira daftaridan D) Toshpo‘lat tajang nima deydir?
7. Qodiriyning qaysi hikoyasi faqat uning yutug‘i bo‘lib qolmay, Oktabr to‘ntarishigacha bo‘lgan
o‘zbek adabiyotidagi realizmning cho‘qqisi, realistik hikoyaning eng yaxshi, yetuk namunasi
hisoblanadi?
A) Juvonboz B) Uloqda C) Kalvak Maxzumning xotira daftaridan D) Toshpo‘lat tajang nima deydir?
8. Qodiriy 1919- yil qaysi gazetaga muharrir bo‘lib tayinlanadi?
A) Ro‘sta B) Ishtirokiyun C) Oziq ishlari D) Qizil bayroq
9. O‘zbekistonda yangi tipdagi matbuotning tug‘ilishi va shakllanishiga benihoya katta xizmat qilgan,
ayniqsa, «Mushtum» jurnalining tug‘ilishi va oyoqqa turishda katta jonbozlik ko‘rsatgan adibni
ko‘rsating.
A) Fitrat B) Cho‘lpon C) Hamza D) Abdulla Qodiriy
10. Qaysi adib matbuot, jurnalistika sohasidagi bilim va malakasini oshirish maqsadida 1924-1925-
yillarda Moskvadagi oliy adabiyot institutida ta’lim oldi?
A) Fitrat B) Cho‘lpon C) Hamza D) A.Qodiriy
11. «1818- yil yodgori», «O‘tgan kunlar» tanqidi ustida ba’zi izohlar» maqolalari kimga tegishli?
A) Abdulla Qodiriy B) Cho‘lpon C) Hamza D) Fitrat
12. 1926- yili «Mushtum» jurnalida bosilgan «Yig‘indi gaplar» hajviyasi kimning qalamiga mansub?
A) G‘.G‘ulom B) A.Qodiriy C) A.Qahhor D) Cho‘lpon
13. Qodiriyni yozuvchi sifatida ilk bor elga tanitgan asarlarini ko‘rsating.
128
A) O‘tgan kunlar, Mehrobdan chayon B) Kalvak Maxzumning xotira daftaridan, Toshpo‘lat tajang
nima deydir? C) Uloqda, Baxtsiz kuyov D) A va C
14. Qodiriyning qaysi asarida «Odamzotning aqli yetmaydur», «Bachi ma’ni?» boblari uchraydi?
A) Yig‘indi gaplar B) Obid ketmon C) Toshpo‘lat tajang nima deydir? D) Kalvak Maxzumning xotira
daftaridan
15. «Qishloqqa yuzingni o‘gir», «Qishloqqa qopingni o’gir» boblari Qodiriyning qaysi asarida
mavjud?
A) Kalvak Maxzumning xotira daftaridan B) Obid ketmon C) Yig‘indi gaplar D) Toshpo‘lat tajang
nima deydir?
16. Qodiriyning hajviy asarlarida uchraydigan «Odamzod farzandining g‘aribi» kim?
A) Kalvak Maxzum B) Toshpo‘lat tajang C) Salim so‘tak D) Solih Maxdum
17. «O‘tgan kunlar» romanidan parchalar 1922- yilda qaysi jurnalda bosilgan?
A) «Oyna» jurnalida B) To‘g‘ri javob yo‘q C) «Inqilob» jurnalida D) «Kommunist yo‘ldoshi»
jurnalida
18. Qodiriyning «O‘tkan kunlar» romani qaysi tanqidchi tomonidan zararli asar deb baholangan?
A) M.Sheverdin B) Sotti Husayn C) Ozod Sharofiddinov D) A.Qahhor
19. Nihoyat, roman haqidagi haqiqat XX asrning 60-80- yillariga kelib yuzaga chiqa boshladi. Ammo
hamon bu asar haqidagi haqiqat to‘laligicha kashf etilgani yo‘q. Roman xususida bahslar, tekshirishlar
davom etmoqda. Gap qaysi roman haqida bormoqda?
A) Mehrobdan chayon B) O‘tkan kunlar C) Kecha va kunduz D) B va C
20. «Mehrobdan chayon» romani ilk bor qachon va qayerda bosilib chiqqan?
A) 1928- yil fevral, Samarqandda B) 1929- yil mart, Toshkentda C) 1928- yil may, Buxoroda D)
1929- yil mart, Samarqandda
21. 1926- yili Qodiriy boshiga tushgan savdolar qog‘ozga tushirilsa, zo‘r fojeiy asar paydo bo‘lishi
mumkin edi. Go‘yo muallif o‘z boshidan kechirgan voqealarni o‘tgan asrga ko‘chirib saroydagi
munshiylar orasidagi mojarolarga o‘rab, o‘zgacha ko‘rinishda gavdalantirayotganday tuyuladi. Ushbu
jumlada Qodiriyning qaysi asari nazarda tutilgan?
A) Mehrobdan chayon B) O‘tkan kunlar C) Obid ketmon D) A va B
22. Qodiriy oqlanganidan keyin, uning asarlari qachondan boshlab xalqqa tarqatila boshlandi?
A) 1957- yildan B) 1958- yildan C) 1959- yildan D) 1956- yildan
23. «Ishq da’vosi avom o‘ylaganicha vasl emas – hajrdir. Zero, vasl ishq o‘tini so‘ndiruvchi, hajr esa
kamolotga erishtiruvchidir». «Mehrobdan chayon» romanidan olingan ushbu fikrlar kimga tegishli?
A) Ra’noga B) Solih Maxdumga C) Anvarga D) Sultonaliga
24. Qaysi adib «Mehrobdan chayon»dagi Solih Maxdum obraziga quyidagi tarifni beradi? «…
asardagi hamma personajlar orasidan eng jonli, eng yorqin, eng tipik figura».
A) A.Qahhor B) G‘.G‘ulom C) O.Sharafiddinov D) Oybek
25. Oybek tomonidan berilgan ushbu ta’rif «Merobdan chayon» romanidagi qaysi personajga tegishli?
«…asardagi hamma personajlar orasida eng jonli, eng yorqin, eng tipik figura».
A) Ra’no B) Solih Maxdum C) Anvar D) Sultonali
26. «Anvar va Ra’noning tuprog‘i bir joydan olingan… ikkisi ham kam taom». «Mehrobdan chayon»
romanidan olingan yuqoridagi jumla kimga tegishli?
A) Mulla Abdurahmon B) Sultonali C) Solih Maxdum D) Nigor oyim
27. Xudoyoroxon tarixi «Mehrobdan chayon» romanining qaysi bobida berilgan?
A) Qirq qizlar B) Nozik C) Xayrul – umuri avsatuho D) Zulm o‘chog‘i
28. Yengil kulgi, hazil-mutoyiba zamiridagi keskin drama, ziddiyatlarni ochish, quvnoq tarzdagi
ifodaning mungli, og‘ir fojiiy ohang bilan almanishinishi – bunday sehrli san’at «Mehrobdan chayon»
romanining qaysi boblarida alohida kuch bilan namayon bo‘lgan?
A) Zulm o‘chog‘i B) Nozik C) B va D D) Qirq qizlar
29. «Mehrobdan chayon» romanidagi qaysi qahramon o‘zini «onhazratning otgan o‘qlari» deb biladi?
A) Gulshan B) Roziya oyim C) Nozik D) Nigor oyim
129
30. Qaysi asar hayot haqiqatini orttirmay va kamsitmay, o‘z holicha, jamiyki qarralari, tovlanishlari
bilan gavdalantirgan, xarakterlar olamini o‘ziga xos ohanglar, bo‘yoqlar vositasida kashf etib bergan
o‘xshashi yo‘q badiiy obida hisoblanadi?
A) O‘tkan kunlar B) Mehrobdan chayon C) Qutlug‘ qon D) Kecha va kunduz
31. Qodiriyning hikoyalari berilgan qatorni toping.
A) Uloqda, Kalvak Maxzumning xotira daftaridan B) Jinlar bazmi, Toshpo‘lat tajang nima deydir? C)
Yig‘indi gaplar, Baxtsiz kuyov D) Uloqda, Jinlar bazmi
32. Qodiriyning qaysi asari Behbudiyning «Padarkush» dramasiga taqlidan yozilgan?
A) Juvonboz B) Baxtsiz kuyov C) Uloqda D) Toshpo‘lat tajang nima diydir?
33. Qodiriy qaysi jurnalning tug‘ilishi va oyoqqa turishida katta jonbozlik ko‘rsatgan?
A) Sadoi Turkiston B) Qizil bayroq C) Mushtum D) Inqilob
34. Qodiriyning hayotdagi muhum tadbirlarni, yangiliklarni olqishlab, qo‘llab-quvvatlovchi, tashviq
etivchi maqolalari berilgan qatorni aniqlang.
A) Ulug‘ ayyom, Matbuot kuni B) 1818- yil yodgori, Otam ham bolshevik C) Bizda teatr ishining
borishi, Ulug‘ ayyom D) Yig‘indi gaplar, Matbuot kuni
35. «Xayrul-umuri avsatuho» bobi qaysi asarda uchraydi?
A) Mehrodan chayon B) O‘tkan kunlar C) Baxtsiz kuyov D) Toshpo‘lat tajang nima deydir?
36. Qodiriyning «O‘tkan kunlar» romanida qanday tasvir usuli yetakchilik qiladi?
A) tahliliy-psixologik B) hajviy-yumoristik C) tarixiy-an’anaviy D) liro-romantik
37. Qodiriyning 1926- yilda «Mushtum» jurnalida bosilgan asarini toping.
A) Juvonboz B) Uloqda C) Yig‘indi gaplar D) Toshpo‘lat tajang nima deydir?
Nazariy ma’lumot. Badiiy asar poetikasi haqida tushuncha
1. Poetika so‘zining ma’nosini aniqlang.
A) sirli-sehrli B) yangi, zamonoviy C) san’at, badiiyat D) g‘oya, tushuncha
Abdulhamid Sulaymon o'g'li Cho'lpon
1. Adabiyotshunoslar hozirgi kunda Cho‘lponning tug‘ilgan vaqtini nechanchi yil deb belgilamoqda?
A) 1897- yil B) 1898- yil C) 1899- yil D) 1896- yil
2. Qaysi ijodkorning otasi «Rasvo» taxallusi bilan hajviy she’rlar yozgan?
A) Fitrat B) G‘.G‘ulom C) Cho‘lpon D) Qodiriy
3. Qaysi adib Turkiston Muxtoriyat Hukmatining «Ozod turk bayrami» deb ataluvchi madhiya
yaratgan?
A) Niyoziy B) Fitrat C) Furqat D) Cho‘lpon
4. Cho‘lponning hikoyalari qaysi qatorda berilgan?
A) Qurboni jaholat, Do‘xtur Muhammadyor B) Yozg‘uchilarimizga, Adabiyot nadur C) Qarovul
uyqusi, Mushtumzo‘r D) Yana uylanaman, Hujum
5. Cho‘lponning V.Yan bilan hamkorlikda yozgan pyesasi qaysi qatorda berilgan?
A) Uzunquloq bobo B) Hujum C) O‘rtoq Qarshiboyev D) Novvoy qiz
6. Qaysi ijodkor ustozlari izidan borib, ijodining dastlabki davridayoq dramaturgiyaga murojaat etgan,
hatto «Turon» teatrida direktor, Moskvadagi o‘zbek drama studiyasida esa adabiy emakdosh bo‘lib
xizmat qilgan?
A) Hamza B) Fitrat C) Cho‘lpon D) Behbudiy
7. Cho‘lpon qalamiga mansub «Yorqinoy» dramasining ilk nusxasi qachon yozilgan?
A) 1926- yilda B) 1923- yilda C) 1921- yilda D) 1920- yilda
8. Quyidagi asarlarning qaysilari Cho‘lpon tamonidan tarjima qilingan?
1. N.V.Gogol «Tergovchi» 2. Tolstoy «Kazaklar» 3. Pushkin «Boris Godunov» 4. K.Fedin «Ilk
sevinchlar» 5. Shekspir «Hamlet» 6. X.Deryayev «Qismat» 7. L.Andreyev «Osilgan yetti kishining
hikoyasi»
A) 1, 2, 3, 4 B) 3, 4, 5, 6 C) 1, 3, 5, 7 D) 1, 3, 5, 6
9. Cho‘lponning qaysi she’ri Toshkentdagi O‘lka o‘zbek bilim yurti o‘qituvchilarining iltimosi bilan
shoirning lirik tarjimayi holi sifatida yozilgan?
130