Namozov A.T. Adabiyotdan testlar 5-11 sinflar
Подождите немного. Документ загружается.
20. Beshikdagi nolasidanoq ishq dardi sezilib turgan qahramonni aniqlang.
A) Farhod B) Layli C) Majnun D) Bahrom
Nazariy ma’lumot. Tasavvuf va adabiyot
1. Shariat imonning po‘sti bo‘lsa, tariqat uning…
A) mag‘zi B) kamoloti C) zohiri D) fitrati
2. Tasavvuf ta’limoti qanday g‘oyalarni ilgari suradi?
A) moddiy istaklardan voz kechish B) haqiqat ilmga bog‘lanish C) butun insoniyatga yaxshilikni
tavsiya etish D) A, B va C
3. Ilk so‘fiyni aniqlang.
A) Kushayniy B) Faxriddin Roziy C) G‘azzoliy D) Kufalik Abu Xishom
4. Tasavvufning asosini nima tashkil qiladi?
A) dunyoning yaratilishi haqidagi fikr B) pir va murid munosabati C) ilohiy ishq D) A va B
5. “Ishq o‘zligidan halos bo‘lib, sevgiling sifatlari bilan yashamoqdir”. Ushbu ta’rif muallifini aniqlang.
A) Abu Hoshim B) G‘azzoliy C) Mo‘yiddin ibn Arabiy D) Mansur Xalloj
6. Tariqat nima?
A) insonni allohga olib boradigan yo‘l B) shariat qonun qoidalariga amal qilish C) alloh ishqi bilan
yashash D) A va B
Muhammad Solih
1. Muhammad Solihning bobosi Amir Shohmalik kimning tarbiyachisi edi?
A) Bobur B) Amir Husayn C) Mirzo Ulug‘bek D) Shayboniyxon
2. Muhammad Solihning “Shayboniynoma” dostonida qaysi davr hayoti aks etgan?
A) XV-XVII sarlar B) XV-XVI asrlar C) XIV-XVI asrlar D) XIV-XVII asrlar
3. “Shayboniynoma” dostonida Temuriylar timsoli qanday ifodalangan?
A) aysh-ishratga berilgan, aql-hushi o‘zida emas B) tangrining yerdagi soyasi C) ota va o‘g‘il
orasidagi ziddiyatlar D) A va C
4. Muhammad Solihning “Shayboniynoma”si qanday doston hisoblanadi?
A) kitobiy doston B) qahramonlik dostoni C) tarixiy doston D) Ava B
5. “Shayboniynoma”ning hajmi qancha misrani tashkil qiladi?
A) 9 ming misraga yaqin B) 8 ming C) 7 ming D) 6 ming
6. “Shayboniynoma” dostoni qancha bobdan iborat?
A) 73 B) 75 C) 76 D) 77
7. Mumtoz an’anaga ko‘ra dostonlar qanday boshlanadi?
A) hamd, munojot va so‘z ta’rifi bilan B) qasd, na’t, munojot C) hamd, na’t va munojot bilan D)
hamd, munojot bilan
8. Muhammad Solih “Shayboniynoma” dostonida Shayboniyxon timsolini ideallashtirib, uni kimga
tenglashtiradi?
A) tangrining yerdagi soyasiga B) Iskandar va xalifa Haydarga C) ilm-fanda o‘z davrining Ibn
Sinosiga D) A, B, C
Nazariy ma’lumot .Mumtoz adabiyotimizning asosiy xususiyatlari
1. Mumtoz adabiyotda ma’noni boyitish va ta’sir kuchini oshirish uchun nimalardan foydalaniladi?
A) badiiy tasvirdan B) badiiy san’atlardan C) dialog va paliloglardan D) A va B
2. Mumtoz adabiyotimizda g‘azallarning asosini nima tashkil qiladi?
A) ishq B) falsafiylik C) tasavvuf D) A, B, C
3. Aruz so‘ziga to’g’ri izoh berilgan javobni aniqlang.
A) arabcha “ustun” B) Arabistondagi vodiy nomi C) arabcha uch D) A, B
4. Vasl so‘zining ma’nosini aniqlang.
A) yetishish B) ko‘rish C) jamol D) dahan
5. Rubobim tori ikkidir biri quvnoq biri mahzun... Ushbu misra muallifini aniqlang.
A) Ogahiy B) E. Vohidov C) Munis D) Fuzuliy
101
6. Aruz vaznida yopiq bo‘g‘inni qaysi unlilar ifodalaydi?
A) a, e, u B) o, e, o‘ C) o‘ ,u, o D) a, o, e
7. Segona nima?
A) sedana B) kunjut C) uchlik D) bilim
8. Mumtoz she’riyatda ma’shuqa bilan bog‘liq ko‘plab tashbehlar qo‘llangan. “Sarv”- yorning
bo‘yiga, “sumbul”- yorning sochiga, “la’l”- yorning labiga tashbeh qilinadi. Yorning qosh va
kipriklariga qo‘llangan tashbehni aniqlang.
A) qilich, xanjar B) yoy, o‘q C) yoy, qilich D) qilich, kamon
9. Aruz vazni qanday qonuniyatga asoslangan?
A) she’rdagi misralar bo‘g‘inlarining umumiy miqdoriga B) qofiya va intonatsiya bilan birikkan
misralarning muayyan tartibda takrorlanishiga C) hijolarning uzun-qisqaligiga va ochiq-yopiqligiga
D) B, C
10. Aruz so‘zi qanday so‘zdan olingan va qanday ma’noni anglatadi?
A) arabcha “aruz” so’zidan olingan bo’lib, “ustun” ma’nosinni anglatadi B) arabcha so‘z bo‘lib,
“Aruz” ataladigan vodiy nomi C) forscha “bo‘lak” D) A, B javoblar to‘g‘ri
11. Aruz vaznida undosh bilan tugagan so‘zdan so‘ng unli bilan boshlanadigan so‘z kelganda, oldingi
undoshning keyingi unliga qo‘shib olinishi …
A) imola deb ataladi B) vasl deb ataladi C) madd deb ataladi D) zihof deb ataladi
Xoja
1. “Shoh va gado” dostonining muallifini aniqlang.
A) Xoja B) Ubaydullaxon C) Badriddin Hiloliy D) Hasanxoja Nisoriy
2. Xojaning ota- bobolari haqida kimning qaysi asarida batafsil ma’lumot berilgan?
A) Xoja “Maqsad ul-atvor” B) Hasanxoja Nisoriy “Muzakkiri ahbob” C) Bahodirxon “Bahodiri
soniy” D) To‘g‘ri javob yo‘q
3. Xoja 1529- yili kim tomonidan shayxulislom etib tayinlangan?
A) Shayboniyxon B) Ubaydullaxon C) Kistan Qaro D) Muhammad Muhsin Mirzo
4. Xojaning “Maqsad ul-atvor” asari qaysi asarga nazira shaklida yozilgan?
A) Navoiy “Xamsa”sidagi “Farhod va Shirin” dostoniga B) Navoiy “Xamsa”sidagi “Hayrat-ul abror”
dostoniga C) Ganjaviy “Xamsa”sidagi “Haft paykar” dostoniga D) Ganjaviy “Xamsa”sidagi “Maxzan
ul-asror” dostoniga
5. Boburga yuborilgan Xojaning qaysi she’ri unga maqbul bo‘lib maqtagani qayd etiladi?
A) “Kunduzi avqotim sening hajringda nolon kechadur ”deb boshlanuvchi g‘azalida B) “Lutf aylab
oxir Hirida shayxulislom ettilar” deb boshlanuvchi g‘azalida C) “Qo‘ying yig‘layki ushbu kun sevar
yorimdin ayrildim” deb boshlanuvchi g‘azalida D) “Voy yuz ming voykim dildordin ayrildim” deb
boshlanuvchi g‘azalida
6. Xoja o‘zining “Gulzor” nomli asari kimga bag‘ishlab yozilgan?
A) Ubaydullaxonga B) Husayn Boyqaroga C) Temur Sultonga D) Kistan Qaroga
7. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi sharqshunoslik instituti qo‘lyozmalar fondida
Xojaning qaysi asarlari saqlanib qolgan?
A) “Miftoh ul-adl”, “Gulzor” B) “Miftoh ul- adl”, C) “Muzakkiri ahbob”, “Gulzor” D) “Muzakkiri
ahbob”, “Maqsad ul- atvor”
8. Xojaning “Miftoh ul- adl” asari kimga bag‘ishlab yozilgan?
A) Kistan Qaroga B) Shayboniyxonga C) Temur Sultonga D) Ubaydullaxonga
9. Xojaning Boburga yuborgan maktubi kimning qaysi asarida qayt etilgan?
A) Xoja “Miftoh ul-adl” B) Xoja “Gulzor” C) Hasanxo‘ja Nisoriy “Muzakkiri ahbob” D) Xoja
“Maqsad ul- atvor”
10. Qaysi adib Bahoviddin Naqshband qabri yonida dafn qilingan?
A) Abdurahmon Jomiy B) Xoja C) Badriddin Hiloliy D) So‘fi Olloyor
11. Hasanxoja Nisoriyning qaysi asari 1993- yilda Ismoil Bekjon tomonidan forschadan o‘zbekchaga
tarjima qilinib, “Meros” nashriyotida chop qilindi?
A) “Maxzan-ul asror” B) “Mubayyin” C) “Miftoh ul-adl” D) “Muzakkiri ahbob”
102
12. “Kunduz avqotim sening hajringda nolon kechadur,
Kecha ham zulfing kabi holim parishon kechadur” deb boshlanuvchi g‘azal kimning qalamiga
mansub?
A) Shayboniyxon B) Xoja C) Bobur D) Lutfiy
13. Hasanxo‘ja Nisoriyning 1566- yilda yozgan “Muzakkiri ahbob” asarida qancha ijodkor haqida
ma’lumot berilgan?
A) 200 B) 290 C) 293 D) 300 ga yaqin
Mumtoz hikoya
1. Payg‘ambarlar, yarim tarixiy – yarim afsonaviy shaxslar va ular hayoti bilan bog‘liq qisqa ixcham
lavhalar nima deb ataladi?
A) hikoyat B) doston C) mumtoz hikoya D) afsona
2. Mumtoz hikoyaning birinchi belgisini aniqlang.
A) ibratliligi B) tasodifiyligi C) ilohiyligi D) tugalligi
3. Tugal mazmunga ega bo‘lish mumtoz hikoyaning nechanchi belgisi sanaladi?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
4. Mumtoz hikoyada she’riy parcha bo‘lishi shart emasligi uning nechanchi belgisi sanaladi?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Zahiriddin Muhammad Bobur
1. To‘zib erdi navkari Boburning,
Erib erdi jigari Boburning. Ushbu baytda qanday she’riy san’at qo‘llangan?
A) tarse’ B) jonlantirish C) istiora D) o‘xshatish
2. Boburning bizgacha yetib kelmagan asarlari qaysi qatorda to‘g‘ri berilgan?
A) “Chorgoh”, “Mubayyin ul-zakot” B) “Chorgoh”, “Harb ishi” C) “Harb ishi”, “Musiqa ilmi” D)
“Chorgoh”, “Volidiya”
3. Boburning tarjima asari qaysi qatorda berilgan?
A) “Zafarnoma” B) “Volidiya” C) “Tuhfat ul-afkor ” D) “Fihi ma fihi”
4. “Aksar yalangoyoq yurar edim, yalangoyoq ko‘p yurganimdin oyoqlarim andoq bo‘lib edikim, tog‘
va tosh tafovut qilmas erdi”. Ushbu tarjimai hol muallifini aniqlang.
A) Ahmad Tanbal B) Bobur C) Yalangto‘shbiy D) Shayboniyxon
5. Boburning soliq ishlariga bag‘ishlab yozgan asarini aniqlang?
A) “Vaqfiya” B) “Muxtasar” C) “Mubayyin al-zakot” D) “Harb ishi”
6. 1526- yilning 12-dekabrda Bobur hayotida qanday voqea sodir bo‘ldi?
A) onasidan ayrildi B) zaharlandi C) Hindistonni qo‘lga kiritdi D) Samarqandni qo‘lga kiritdi
7. Xo‘ja Ahror Valiyning Bobur tomonidan she’riy yo’lda tarjima qilingan asari qanday nomlanadi?
A) “Volidiya” B) “Hiloliya” C) “Voqeanoma” D) “Hidoya”
6-DARS. UYG‘ONISH DAVRI O‘ZBEK ADABIYOTI (davomi). XONLIKLAR DAVRI O‘ZBEK
ADABIYOTI. (263-314-betlar)
Reja:
1. Bobur lirikasi.
2.“Boburnoma”.
3. XVII asrdan XIX asrning birinchi yarmigacha bo‘lgan davrdagi adabiyot.
4. Turdi Farog‘iy.
5. Boborahim Mashrab.
6. Ma’naviy san’atlar.
Bobur lirikasi
1. Boburning nechta devoni bor?
A) 2 ta B) 3 ta C) 4 ta D) 1 ta
103
2. Boburning bizgacha yetib kelgan she’rlarining soni qancha?
A) 219 ta B) 300 dan ortiq C) 400 dan ortiq D) 360 ga yaqin
3. Boburning bizgacha nechta g‘azal va nechta ruboiysi yetib kelgan?
A) 119 ta g‘azal, 230 ta ruboiy B) 230 ta g‘azal, 109 ta ruboiy C) 231 ta g‘azal, 169 ta ruboiy D) 119
ta g‘azal, 231 ta ruboiy
4. Bobur qaysi janrlarda barakali ijod qilgan?
A) tuyuq, qit’a, muammo, muashshah B) muashshah, qit’a, ruboiy, fard C) tuyuq, qit’a, muammo,
fard, masnaviy D) g‘azal, ruboiy, muashshah, tuyuq
5. “Sochining savdosi tushdi boshima boshtin yana,
Tiyra bo‘ldi ro‘zg‘orim ul qaro qoshtin yana” deb boshlanuvchi g‘azal muallifini aniqlang.
A) Lutfiy B) Navoiy C) Bobur D) Munis
6. “Vaqoye’” nomi bilan yuritilgan mashhur asar qaysi qatorda to’g’ri berilgan?
A) “Gulzor” B) “Humoyunnoma” C) “Badoye’-ul vaqoye’” D) “Boburnoma”
7. “Boburnoma” asarida qaysi shaharlar haqida ma’lumot berilgan?
A) Xuroson, Qobul, Qandahor, G‘azna, Hindiston B) Xorazm, Farg‘ona, Axsi, O‘sh C) Samarqand,
Andijon, Farg‘ona, Dehli D) Dehli, Kalkutta, Qobul, G‘azna
8. “Bobur-fe’li sajiyasiga ko‘ra Sezarga qaraganda sevishga arzigulikdir” Ushbu tarif muallifini
aniqlang.
A) Annet Bevirijxonim B) Eduard Xolding C) Pavel de Kurteyn D) Javohirla’l Neru
9. Bobur devonidan qancha ruboiy o‘rin olgan?
A) 175 ta B) 200 ta C) 231ta D) 185 ta
10. Bobur lirikasida qaysi janr yetakchi mavqega ega?
A) g‘azal, tuyuq B) ruboiy, qit’a C) g‘azal, ruboiy D) tuyuq, fard
11. Bobur so‘zning jilvasini, tovlanish xususiyatini juda yaxshi his etgan uning aynan ushbu xususiyat
bo‘rtib turgan asarlaridan birini ko‘rsating.
A) “Yana” radifli g‘azali B) “Qoldimu” radifli g‘azali C) “Topmadim” radifli g‘azali D) A va B
12. Bobur ruboiylarining bosh fazilati nimada?
A) So‘zlarning tiniq, ifoda yorqinligi B) So‘zlar ommabop, manzaraga boy. C) Iztiroblar ifodalangan.
D) Tilning soddaligida.
13. “ Tole’ yo‘qi jonimg‘a balolig‘ bo‘ldi,
Har ishniki ayladim, xatolig‘ bo‘ldi.
O‘z yerni qo‘yib, Hind sori yuzlandim,
Yo rab, netayin ne yuz qarolig‘ bo‘ldi.” Ushbu ruboiyda Boburning qanday holati ifodalangan?
A) “Hind sori ”borishni “xatolig‘”, “yuz qarolig‘” deb hisoblaydi. B) Hech bir yurt uning uchun o‘z
yurti Turkistondek bo‘lolmaydi. C) Odamlar orasidagi munosabatlar haqida yozgan. D) A, B
14. Mashhur insonlardan qaysi biri ham Temurbekka, ham Chig‘atoyga qarindosh hisoblanadi?
A) Navoiy B) Lutfiy C) Husayn Boyqaro D) Bobur
15. Boburning jahon ovorasi bo‘lib yurishlariga nima sabab bo‘ladi?
A) Olloh B) taqdir C) mulozimlari D) yaqin do‘stlari
16. Bobur asarlaridagi yashil va ko‘klam ma’nolarini ifodalovchi so‘z qaysi qatorda to‘g‘ri berilgan?
A) sabzu xurram B) lolarix C) maqdur D) archi
17. She’riyatda gul so‘zi yana qanday so‘z bilan yonma –yon qo‘llaniladi?
A) lab B) yuz C) soch D) dahan
18. Bobur asarlarida qo‘llangan yuz o‘girish ma’nosini bildiruvchi so‘z qaysi qatorda to‘g‘ri berilgan?
A) rad B) nafy qilish C) arsu rixi rad D) ravon
19. Bobur asarlarida qo‘llangan qaysi so‘z sariq yuz ma’nosini ifodalaydi?
A) mustag‘roq B) gulgun C) rixi rad D) sard
20. Maqdur so‘zining lug‘aviy ma’nosini aniqlang.
A) imkon, kuch-qudrat B) sherik, suhbatdosh C) habib, yor D) zamon, koshona
21. Mumtoz adabiyotda yorning og‘zi qanday tasvirlanadi?
A) juda kichik ko‘rib bo‘lmas holatda B) g‘unchasifat C) bol tomuvchi buloq sifatida D) A va B
22. “Raftori-yu qaddig‘a ravonim sadqa
104
Bir boqishig‘a ikki jahonim sadqa” Ushbu she’riy baytda “sadqa” so‘zi qanday she’riy san’atni
yuzaga keltirgan?
A) raviy B) qofiya C) radif D) husni ta’lil
23. Boburning “Xazon yaprog‘i yanglig‘ gul yuzing hajrida sarg‘ardim” deb boshlanuvchi g‘azalida
qanday holat ifodalangan?
A) hijron B) armon C) visol oni D) visol sog‘inchi
24. Boburning “G‘urbatda ul oy hajri meni pir qilibtur” deb boshlanuvchi g‘azali necha baytdan
iborat?
A) 5 bayt B) 6 bayt C) 8 bayt D) 10 bayt
“Boburnoma”
1. Boburning qaysi asari turk nasri taraqqiyotiga katta ta’sir ko‘rsatdi?
A) “Harb ishi” B) “Muxtasar” C) “Boburnoma” D) “Xatti Boburiy”
2. Bobur Navoiy ijodiga “Boburnoma”da qanday munosabat bildiradi?
A) Bobur Navoiyning asarlari haqida ayrim tanqidiy fikrlar aytib uning shaxsiga baho berib olamni
tavre’ fard va jarida o‘tkardi. B) Bobur Navoiy haqida so‘z yuritganda uni “Ilm ahliga murabbiydir”-
deb ta’riflaydi C) Bobur Navoiy ijodiga 2 xil munosabatda bo‘ladi: turkiycha aytgan she’rlarini
maqtaydi, “Mezon ul-avzon” asari haqida ayrim tanqidiy fikrlar bildiradi. D) A, B
3. Bobur “Boburnoma”ning nechanchi yil voqealarida Navoiy bilan xat yozishganini keltirib o‘tadi?
A) 1494- yil B) 1496-1497- yil C) 1500-1501- yil D) 1505- yil
4. Boburning harbiy yurishlarida haqida yozilgan asarni aniqlang.
A) “Boburnoma” B) “Harbiy hiylalar” C) “Muxtasar” D) “Harb ishi”
5. “Boburnoma”da Bobur Navoiy ijodi va shaxsiyatiga qanday baho bergan?
A) “Alisherbek naziri yo‘q kishi edi . Turkiy til birla to she’r aytibdurlar . Hech kim oncha ko‘p va
xo‘p aytqon emas .” B) “Alisherbek naziri yo‘q kishi edi, mizoji nozik bila mashhurdir” C) “…Yana
musiqada yaxshi nimalar bog‘labdur . Yaxshi naqshlari va yaxshi peshvorlari bor ” D“Ilm va hunar
ahliga murabbiydir va naziri yo‘q kishi edi.”
6. “Boburnoma”dastlab qanday nom bilan atalgan?
A) “Voqeati Boburiy” B) “Voqeanoma” C) “Tuzuki Boburiy” yoki “Boburiya” D) “Vaqoye”
7. “Boburnoma” da muallif shaxsi qanday aks etganligi matndan keltirilgan misollar yordamida
ko‘rsating ?
A) “Tangri taolo bu nav’ saodatni bizga nasib qilibdur va mundog‘ davlatni bizga qariyib aylabdur”
B) “Bizni ehtiromimiz ul sorilar bormoqqa behad va bag‘oyatdir Hindistonishlari ham bir na’v somon
topib keladi … Ul viloyatlarning latofatlarini kishi nechuk unutqay ..Bu fursatda bir qovun keltirib
yerdilar, kesib yegach g‘arib ta’sir qildi, tamom yig‘lab yedim..” C) “Tangri inoyati bilan Farg‘ona
viloyatida 12 yoshida podshoh bo‘lgani”
D) A va B
8. Boburning “Boburnoma ” asarida qaysi davr oralig‘i hikoya qilingan?
A) 1483-1530- yillar B) 1526-1530- yillar C) 1528-1530- yillar D) 1494-1530- yillar
9. Bobur “Boburnoma”sida qaysi shohlar haqida ma’lumot bergan?
A) Husayn Ubay, Sulton Mahmud, Husayn Boyqaro, Shayboniyxon, Muzaffar Mirzo, Umarshayx B)
Husayn Boyqaro, Shayboniyxon, Sulton Mahmud, Muhammad Solih, Sulton Ahmad, Umarshayx,
Muzaffar Mirzo C) Husayn Boyqaro, Shayboniyxon, Sulton Mahmud, Badiuzzamon, Umarshayx,
Muzaffar Mirzo, Sulton Ahmad D) Husayn Boyqaro, Shayboniyxon, Sulton Mahmud,
Ko‘chkinchixon, Abdulazizxon
10. “Boburnoma” 1586- yil qaysi tilga tarjima qilingan?
A) urdu tilida B) arab tilida C) fors tilida D) hind tilida
11. “Boburnoma” da adabiyot va san’at arboblaridan kimlar haqida ma’lumot berilgan?
A) Kamoliddin Binoiy, Behzod, Muhammad Solih, Alisher Navoiy, Mirak Naqqosh, Husayn Udiy va
boshqalar haqida B) Alisher Navoiy, Kamoliddin Binoiy, Ibn Sino, Mahmud Koshg‘ariy C) A, D D)
Alisher Navoiy, Behzod, Pahlavon Mahmud, Ahmad Yassaviy
12. Bobur Navoiyning turmush tarzi haqida “Boburnoma”da qanday ma’lumot bergan?
105
A) “Alisherbek mizoji nozikligi bila mashhurdir” B) “Alisherbekdek murabbiy va muqavviy ma’lum
emaskim, hargiz paydo bo‘lmish bo‘lgay” C) O‘g‘il va qizi yo‘q D) “O‘g‘il va qizi yo‘q olamni tavre
fard vujurida o‘tkardi”
XVII asrdan XIX asrning birinchi yarmigacha bo‘lgan adabiyot
1. Adabiyotda xonliklar davri o‘zbek adabiyoti qaysi davrlar oralig‘ini o‘z ichiga oladi?
A) XV-XIX asrlar B) XVI asrdan XIX asrning I yarmi C) XVII asrdan XIX asrning I yarmigacha D)
XVIII asrdan XIX asrning I yarmigacha
2. Qo‘qonga bostirib borib mashhur shoira Nodirabegimni farzand-u nabiralari bilan hammaning
ko‘zi o‘ngida vahshiylarcha qatl ettirgan amir nomi qaysi qatorda to‘g‘ri berilgan?
A) Buxoro amiri Muhammad Rahimxon B) Xiva xoni Abulg‘ozi Bahodirxon C) Ming urug‘idan
bo‘lgan Shoxruhbiy D) Buxoro amiri Nasrulloxon
3. Xiva xoni Abulg‘ozi Bahodirxonning qaysi asarlari “Boburnoma”dan keyingi o‘zbek adabiyotidaga
eng noyob hodisa bo‘lib kirib kelgan?
A) “Ansob us-Salotin”, “Shajarayi-tarokima ” B) “Muntahab ut-tavorix”, “Shajarai-turk” C)
“Shajarai-turk”, “Shajarai-tarokima” D) “Shajarai-turk”, “Shohnomai-nusratpayom”
4. Abulg‘ozi Bahodirxonning qaysi fazilati bilan Boburdan keyingi ikkinchi hukmdor shaxs deb
ta’riflaymiz?
A) yozgan ikki buyuk asari uchun B) har jihatdan yetuk inson, tadbirkor podshoh, tengsiz olim va
sarkarda bo‘lgani uchun C) o‘zi tirik va soppa-sog‘ ekanligida taxtini o‘g‘liga topshirgani uchun D)
davlat boshqaruvidagi ishlari uchun
5. Saroy adabiyoti va so‘fiylik adabiyoti qaysi davr adabiyotining tarkibiy qismlari hisoblanadi?
A) mustamlakachilik davri adabiyoti B) xonliklar davri o‘zbek adabiyoti C) uyg‘onish davri o‘zbek
adabiyoti D) islom ta’siri davridagi turkiy adabiyoti
6. XVIII asrda Xivada Munis va Ogahiy qanday asarini yaratdi?
A) “Firdavs ul-iqbol”, “Baxt bog‘i”, “Riyoz ud -davla”, “Natoyij ul-fikr” B) “Natoyij ul-fikr”,
“Gulshani davlat”, “Iqboli Fuzuliy” C) “Firdavs ul-iqbol”, “Baxt bog‘i”, “Riyoz ud-davla”, “Zubdat
ut-tavorix”
D) A, B
7. Qo‘qon xonligida Hakimxon To‘raning qaysi asari yaratilgan?
A) “Shohnomai nusratpoyon” B) “Muntahab ut-tavorix” C) “Tarixi Abulfayzxon” D) “Natoyij ul-
fikr”
8. Dastlab ayol ijodkorlarning faoliyati qaysi adabiy muhitda, muayyan ijodiy sharoitning
yaratilishiga bog‘liq bo‘lgan?
A) Xiva xonligi adabiy muhiti B) Qo‘qon xonligi adabiy muhiti C) Buxoro amirligi D) A, B
9. Samarqandda XVII asr boshlarida yaratilgan Mutribiyning qaysi kitobida XVI- XVII asrlarda
Samarqand va Buxoroda yashagan 320 dan ortiq ijodkor haqida ma’lumot keltirilgan?
A) “Tazkirat ush-shuaro” B) “Muzakkir ul-as’hob” C) “Tuhfat ul- ahbob” D) “Majmuai shoiron”
10. Qaysi tazkirada 160 ta shoir haqida ma’lumot berilgan?
A) “Majmuai shoiron” B) “Muzakkir ul-as’hob” C) “Tazkirat ush-shuaro” D) “Tuhfat ul-ahbob”
11. Buxoro va Qo‘qonda yashagan 145 ta shoir haqida ma’lumot keltirilgan tazkirani ko’rsating.
A) “Tuhfat ul-ahbob” B) “Majmuai shuaro” C) “Tazkirat ush-shuaro” D) “Majolis un-nafois”
12. 1821- yilda Fazliy Namangoniyning “Majmuai shoiron” tazkirasida kimlar haqida ma’lumot
berilgan?
A) Buxoro va Qo‘qonda yashagan 145 ta shoir haqida B) Qo‘qon xoni Amir Umarxon saroyi
atrofidagi 101 ta shoirning she’rlari ular haqidagi ixcham ma’lumot bilan birgalikda berilgan C) XVII
asrda Samarqand va Buxoroda yashagan 320 dan ortiq ijodkor haqida ma’lumot berilgan D) XVII
asrda Markaziy Osiyo va Eronda yashagan shoirlar haqida ma’lumot berilgan
13. Xalq kitoblari orasidagi “Nasri Xamsai benazir” asarini muallifi qaysi qatorda to’g’ri berilgan?
A) Sobir Sayqaliy B) Navoiy C) Umar Boqiy D) Qori Rahmatulloh Vozeh
14. Umar Boqiy Navoiyning qaysi dostonlariga o‘zgartirish kiritadi?
106
A) “Majolis un-nafois” va “Farhod va Shirin”ga B) “Farhod va Shirin” va “Sab’ayi Sayyor”ga C)
“Saddi Iskandariy” va “Layli va Majnun”ga D) “Mezon ul-avzon” va “Lison ut-tayr”
15. Navoiy dostonlariga o‘zgartirish kiritgan Umar Boqiy o’z dostonlarini qanday nom bilan atagan?
A) “Qissai Farhod va Shirin” va “Haft avrang” B) “Qissai Farhod va Shirin” va “ Qissai haft manzarai
Bahrom” C) “Yetti sayyora” va “Qissai Layli va Majnun” D) “Haft avrang” va “Yetti sayyora”
Turdi Farog‘iy
1. Turdi Farog‘iy qachon, qaysi xonlik davrida yashagan?
A) 1640- yillarda tug‘ilib, XVII asrda Buxoroda, Ashtarxoniy hukmdorlaridan Nodir Muhammad va
uning o‘g‘illari hukmronligi davrida B) 1644- yillarda tug‘ilib, Buxoroda Subxonqulixon davrida
yashagan C) 1699-1700- yillarda tug‘ilib Buxoroda Nodir Muhammad davrida D) Tug‘ilgan yili aniq
emas, Buxoroda Abdulazizxon davrida yashagan
2. Turdining XVII asarning 80- yillardan keyingi hayoti qanday kechgan?
A) ijod bilan shug‘ullangan B) sayohat qilgan C) Ashtarxoniylar saroyida yashagan D) darbadarlikda,
xor-zorlikda yashab, Subxonqulixonni hajv qiluvchi asarlar yaratgan.
3. Turdi Farog‘iyning o‘zbek adabiyotida qoldirgan merosining hajmi qanchani tashkil qiladi?
A) hajmi 440 misralik 18 ta she’r, 5 ta muxammas, 1 ta fard B) hajmi 434 misralik 18 ta she’r, 12 tasi
g‘azal, 5 ta muxammas, 1ta fard C) hajmi 432 misralik 18 ta she’r, 11 ta g‘azal, 5 ta muxammas, 2ta
fard D) hajmi 434 misralik 18 ta she’r, 11 ta g‘azal, 5 ta muxammas, 2 ta fard
4. Tor ko‘ngullik beklar, man-man demang, kenglik qiling,
To‘qson ikki bovli o‘zbak yurtidur, tenglik qiling. Ushbu misralar muallifini aniqlang.
A) Sakkokiy B) Atoyi C) Navoiy D) Turdi Farog‘iy
5. Turdi shaxsi haqida ma’lumot beruvchi g‘azalini aniqlang.
A) “Burun” B) “Turdiman” C) A, B D) “Ayladim”
6. “Yod mandin kim berur: yaxshi zamonlar ko‘rdiman” muxammasining muallifi qaysi qatorda
to’g’ri berilgan?
A) Mashrab B) Ogahiy C) Muqumiy D) Turdi
7. “Yod mandin kim bo‘lur yaxshi zamonlar ko‘rdiman”Ushbu muxammas hajmi qanchani tahskil
etadi?
A) 14 band, 60 satrlik B) 12 band, 60 satr C) 10 band, 50 satr D) 12 band, 50 satr
Boborahim Mashrab
1. Arabchada “ichimlik ichiladigan joy” va “fe’l, xulq, odat, tabiat” ma’nolarini beruvchi taxallus
kimga berilgan?
A) Turdi B) Mullavali o‘g‘li Boborahim C) Umar Boqiy D) Qori Rahmatullo
2. Mashrab devonlari berilgan qatorni ko’rsating.
A) “Mabdai nur”, “Devoni Mashrab” B) “Eshoni Shoh Mashrab”, “Devonai Mashrab” C) “Mabdai
Nur” va muxlislari tomonidan yaratilgan devon
D) A, B va C
3. Ey mening nozik nihol, oromijonim qaydasan?
Bu ko‘ngil bo‘stonida g‘uncha dahonim qaydasan? Ushbu bayt muallifini aniqlang.
A) Lutfiy B) Navoiy C) Mashrab D) Jomiy
4. “Qalandar bo‘l!” radifli g‘azal muallifi qaysi qarorda to’g’ri berilgan?
A) Turdi B) Ogahiy C) Munis D) Mashrab
5. “Aytay senga dard-u alamim, ofati jonim, fikr ayla o‘zungga“ deb boshlanuvchi mustazodda
kimning holati tasvirlanadi?
A) Muqimiy B) Munis C) Mashrab D) Turdi
6. Mazkur bayt Mashrabning qaysi mustazodidan olingan?
Boshimga agar keltirsa balo, sabr etadurman,
Sendin kecharim yo‘q,
Qaydin kechayin, ko‘nglimda to‘ladur senga mehrim,
Men oshiqi shaydo.
107
A) “Bul hasta vujudim meni o‘rtadi butkul, ul zulfi parishon” B) “Ne g‘urbatlarni chektim, charx
bebunyod dastingdan” C) “Aytay senga dard-u alamim, ofati jonim, fikr ayla o‘zingga” D) “Va’da
qildi bir kelay deb, ko‘zga uyqu kelmadi”
7. 1691- yilda Mashrab 20 yillik safariga kim bilan boradi?
A) Ofoqxo‘ja bilan B) Pirmat Setoriy bilan C) yolg‘iz o’zi D) muxlislaridan biri bilan
8. “Mabdayi nur” asari muallifini aniqlang.
A) Ogahiy B) Nodira C) Amiriy D) Mashrab
9. Mashrab Makkaga kim bilan borishni xohlaydi?
A) Yor B) Boda C) Olloh D) A, B
10. Mashrabning qaysi g‘azali “ishq mazhabi”ga bag‘ishlangan?
A) “O‘rtar” B) “Qaydasan” C) “Chidayolmas” D) “Ayrilmisham”
11. Kimning timsoli insonning ruhiy hurligini cheklashga qaratilgan aqidalarga qarshi isyon, erkin
fikrlilik ramzi bo‘lib qoldi?
A) Mashrab B) Ibrohim Adham C) Mansur Xalloj D) Pirmat Setoriy
12. Mashrab g‘azallarida uchraydigan xok so‘zining lug‘aviy ma’nosini aniqlang.
A) ruhiyat B) tuproq C) qabr D) olloh
13. Soqiy – manam, sog‘ar manam, ore, manam, manam, manam. Ushbu misralar muallifini aniqlang.
A) Majzub Namangoniy B) Mashrab C) Ogahiy D) Mirzo G‘olib
14. “Jahr” so‘zining lug‘aviy ma’nosini aniqlang.
A) zulm qilmoq, ozor yetkazmoq B) baland ovoz bilan zikr qilmoq C) hayr-sadaqa yig‘iladigan idish
D) yig‘layotgan ko‘zlar
15. Qalandarlikning to‘rt amalidan biri bo‘lgan kam gaplik tasavvufda qaday atalgan?
A) sir po‘sht B) zahrno‘sh C) faromush D) xomush
16. “Illo fato illo Ali, yo sayf-u illo zulfiqor, har baloye pesht oyad, daf kun parverdigor!” so‘zlari
qalandarlarning qaysi kiyimiga yozilgan?
A) shokilali sallasiga B) chiltoriga C) shaydoiy uchi burama do‘ppiga D) kamarga
17. Qalandarlar olib yurishi kerak bo‘lgan buyumlarni belgilang.
A) kashkul, matbag‘, rido, kisvat B) rido, matbag‘ C) kashkul, matbag‘, rido D) kashkul, kisvat
18. Bulbulday kim faryod etarman,
Ishq daftarin bunyod etarman.
Ko‘ngillarim men shod etarman,
19. Yorga yetar kun bormi yoronlar. Ushbu she’r tuzilishiga ko‘ra qanday ataladi?
A)mustazod B) musaddas C) murabba’ D) muhammas
20. “Ne g‘urbatlarni chektim, charx bebunyod dastingdan” deb boshlanuvchi musaddas muallifini
ko’rsating.
A) Turdi B) Ogahiy C) Munis D) Mashrab
21. Taqvo so‘zining lug‘aviy ma’nosini aniqlang.
A) dindorlik B) hokisorlik C) kambag‘allik D) zohidlik
22. Kim bir kechada shohona libosini darveshlik jandasiga almashtirib, ollohni izlab yo’lga tushadi?
A) Mansur Xalloj B) Ibrohim Adham C) Mashrab D) Pirmat Setoriy
Nazariy ma’lumot. Ma’naviy san’atlar
1. “Ilmi bade”ning ikkinchi nomi qaysi qarorda to’g’ri berilgan?
A) “Badoye us-sun” B) “Badoye us-sanoye ” C) “Ilmi qofiya ”D) “Lafziy”
2. Ma’no jihatdan o‘zaro zidlik, qarama-qarshi so‘z, fikr, rang va ma’nolarni qaysi san’at turida
uchratamiz?
A) talmeh B) tarse’ C) tazod D) tanosub
3. Mazkur baytda ma’naviy san’atning qaysi turi mavjud?
Zohid, menga bir shishada may, senga namozing
Ming taqvini bir kosai mayga sota qoldim.
A) talmeh, tazod B) tazod, tajnis C) tanosub, tajnis D) tazod, tanosub
4. Baytda ma’no jihatidan bir-biriga yaqin so‘zlarning bir-birini taqozo etib kelishi qanday ataladi?
108
A) tajnis B) tanosib C) tazod D) tarse’
5. Quyidagi baytda qanday ma’naviy san’atlar qo‘llangan?
Vahdat mayini piri mug‘on ilkidin ichtim
Mansuri kibi boshimi dorg‘a tuta qoldim
A) tazod, tanosib, tarse’ B) tazod, tanosib, talmeh C) tarse’, tanosib, tajnis D) tazod, talmeh, tardi-aks
6. “Badoye’ us-sanoye” qaysi she’r ilmning ikkinchi nomi sanaladi?
A) lafziy B) ilmi qofiya C) ilmi aruz D) ilmi bade’
7. She’riy shaklga xos san’at qanday nomlanadi?
A) ma’naviy B) sun C) bade’ D) lafziy
8. She’rdagi vaznni tekshirish qaysi she’r ilmiga xos?
A) ilmi bade’ B) ilmi aruz C) lafziy D) ilmi qofiya
7-DARS. XONLIKLAR DAVRI O‘ZBEK ADABIYOTI (davomi).(314-358-betlar)
Reja:
1. Gulxaniy.
2. Hajviyot.
3. Shermuhammad Munis.
4. Amiriy.
5. Jahon Otin Uvaysiy.
6. Nodira.
Gulxaniy
1. Gulxaniy otasining vafotidan keyin kimning tarbiyasida qolgan?
A) Mir Said B) Yusuf Hamadoniy C) Xudoyqul Bahodirxon D) Shahobiddin Xiyoboniy
2. Gulxaniy xon saroyida qanday martabada faoliyat ko‘rsatgan?
A) o‘t yoquvchi B) hattotlik C) sipohiylik D) miroblik
3. Gulxaniydan bizgacha yetib kelgan ilmiy meros qaysi qatorda to‘g‘ri berilgan?
A) 12 ta g‘azal, qasida, “Zarbulmasal” B) devon, “Zarbulmasal”, hikmatlar C) qasida, doston,
“Zarbulmasal” D) ruboiy, qasida, “Zarbulmasal”
4. Gulxaniyning “Ko‘ngil ozurdadir dunyog‘a arzi ehtiyoj etmas” radifli g‘azali qaysi yo‘nalishda
bitilgan?
A) ishqiy B) tasavvufiy C) yakpora D) diniy
5. Gulxaniyning qaysi g‘azalida dunyoga qo‘l siltagan, uning notantiligidan ko‘ngli ozor chekkan
yo‘lovchi hajviyasi ifodalangan?
A) “Ko‘ngil ozurdadir dunyoga arzi ehtiyoj etmas” deb boshlanuvchi g‘azalida B) “Ne g‘urbatlarni
chektim, charx bebunyod dastingdan” deb boshlanuvchi g‘azalida C) “Lola ko‘ksidek bag‘rim
tahbatah qaro qonlar” deb boshlanuvchi g‘azalida D) “Davlating borida bordin ahli olam oshno” deb
boshlanuvchi g‘azalida
6. “Dili vayronadin, jono, tavaqqu qilma dog‘ingni” Ushbu misradagi tavaqqu so‘zining ma’nosini
aniqlang.
A) ahd qilmoq B) yolvormoq C) umid qilish D) kechib ketmoq
7. Gulxaniy asarlarida qaysi lahjaga mansub so‘zlar ko‘proq uchraydi?
A) qipchoq B) qarluq C) o‘g‘uz D) qarluq va o‘g‘uz
8. Gulxaniy qaysi g‘azali maqta’sida dardiga iloj etmagan Iso nafasli ma’shuqadan bir oz yozg‘iradi?
A) “Lab uyur takallumg‘a, zulfini parishon qil” B) “Ko‘ngul ozurdadir dunyog‘a arzi ehtiyoj etmas”
C) “Ne g‘urbatlarni chektim, charx bebunyod dastingdan” D) “Nega muncha siyohdur kokul”
9. Gulxaniy qaysi ijodkor faoliyatidan ta’sirlangan holda ijod qilgan?
A) Turdi Farog‘iy B) Lutfiy C) Munis D) Fuzuliy
10. “Zarbulmasal” qanday yo‘sinda yozilgan?
A) hikoya ichida hikoya B) hikoya ichida rivoyat C) masal ichida hikoya D) hikoya ichida matal
11. “Zarbulmasal”dagi badiiy obrazlar necha qismga bo‘lingan?
109
A) 5 B) 2 C) 3 D) 4
12. “Zarbulmasal”da qaysi turdagi jonzotlar obrazlar sifatida ishtirok etgan?
A) hayvonlar va qushlar B) hayvon va hasharotlar, odamlar C) hasharotlar, hayvonlar, qushlar D)
qushlar, hayvonlar va hasharotlar, odamlar
13. Quyida berilgan hikoyalardan qaysilari “Zarbulmasal”da uchraydi?
A) “Toshbaqa bilan chayon”, “Maymun bilan Najjor”, “Bo‘z to‘quvchi” B) “Maymun bilan najjor”,
“Tuya bilan bo‘taloq”, “Toshbaqa bilan chayon” C) “Tuya bilan bo‘taloq”, “Shayx San’on”, “Ko‘rlar
va fil” D) “Ko‘rlar va fil”, “Tuya bilan bo‘taloq”, “Toshbaqa bilan chayon”
14. “Zarbulmasal”dagi masallar nimalar tilidan hikoya qilinadi?
A) hayvonlar, qushlar B) hasharotlar C) insonlar D) donishmandlar
15. “Zarbulmasal”da “yomon otga yo‘l bitsa, yonida to‘siq boylamas, yomon yerga mol bitsa, yoniga
qushni qo‘ndirmas” maqolini qaysi qush tomonidan aytilgan?
A) Boyo‘g‘li B) Kulangir C) Turumtoy D) Yapaloqqush
16. Gulxaniy qaysi tillarda ijod qilgan?
A) arab, o‘zbek B) arab, fors-tojik C) fors-tojik, o‘zbek D) arab, o‘zbek, fors-tojik
17. Muhammad Sharif yana qanday taxallusda ijod qilgan?
A) “xolis” B) “ziyrak” C) “jur’at” D) “foniy”
18. “Farg‘ona mulkida chordevor noyob ekanini arz qilib o‘tib edik,
Agar Movarounnahr tabiatidin xohlasang har qancha chordevor desang beray, balki xisht devor
solayin” “Zarbulmasal”dagi ushbu jumla qaysi qahromonga tigishli?
A) Boyo‘g‘li B) Kordon C) Ko‘rqush D) Turumtoy
Hajviyot
1. “Quda bo‘ldik, judo bo‘ldik” degan so‘zga yo‘qmiz” degan fikr “Zarbulmasal”da qaysi qush
tomonidan aytilgan?
A) Yapaloqqush B) Boyo‘g‘li C) Ko‘rqush D) Kordon
Shermuhammad Munis
1. Munis qaysi hukmdor davrida bosh miroblik lavozimini egallagan?
A) Avazbiy inoq B) Muhammad Rahimxon I C) Eltuzarxon D) Olloqulixon
2. Munisning pedagogikaga oid risolasini ko‘rsating.
A) “Firdavs ul-iqbol” B) “Munis ul-ushshoq” C) “Savodi ta’lim” D) “Ravzat us-safo”
3. Munisning tarixiy asarini belgilang?
A) “Ravzat us-safo” B) “Savodi ta’lim” C) “Munis ul-ushshoq” D) “Firdavs ul-iqbol”
4. Munis qaysi asarni o‘zbek tiliga tarjima qilgan?
A) “Ravzat us-safo” B) “Kalila va Dimna” C) “Qobusnoma” D) A, C
5. Munis qaysi janrda sermahsul ijod qilgan?
A) ruboiy B) g‘azal C) qasida D) tuyuq
6. Munisning qaysi g‘azalida shoirning shukronasi, ko‘tarinki kayfiyati, farahbaxsh holati
ifodalangan?
A) “Istading, ey dil, ko‘zini, joning kerakmasmu sanga” B) “Qaysi gulning men kibi bir andalibi zori
bor” C) “Kulbam sari jononim kelmasmu ekin ayo” D) “Uzoringda nure ayondur ayon”
7. Munis qaysi hukmdorlarga bag‘ishlab qasida bitgan?
A) Avazbiy inoq, Muhammad Rahimxon I, Olloqulixon B) Avazbiy inoq, I C) Etuzar, Olloqulixon ,
Avazbiy, Muhammad Rahimxon D) Olloqulixon, Muhammad Rahimxon I, Avazbiy
8. Munis so‘zining ma’nosini aniqlang.
A) jasur, qo‘rqmas B) odil, dono C) shafqatli, rahmdil D) do‘st, o‘rtoq
9. Xorazmda yashab ijod etgan taniqli shoir, mohir tarixchi, epchil siyosatchi, tarjimonni ko‘rsating.
A) Komil Xorazmiy B) Feruz C) Ogahiy D) Munis
10. Qaysi laylivash parining Majnuni bor men telbadek,
Qaysi Majnunning meningdek bir pari ruxsori bor. Ushbu baytda qanday san’at qo‘llangan?
A) savolu javob B) talmeh C) tanosub D) tajnis
110