Бiрыла М.В. Беларуская антрапанiмiя. Уласныя iмёны, iмёны-мянушкi, iмёны па бацьку, прозвiшчы

Подождите немного. Документ загружается.

Абрам

(12).

Аврам:

Лврам

Федец

Коленііковіічы

1528 б. Гр., У. 91; у Попісе 1567 г.

Аврам

Андреевач

Бе-

лаковач Навагр. п., 816,

Аврам

Букраба

б. Бр., 1190,

Аврам

Курадовскай

Пін. п., 1206,

Аврам

Левковач Слон.

п.,

845,

Аврам

Пажковскпй Мін. п., 1231;

Аврам

Васаль-

ееыч

Пыгор

1578 м Маг., НЮМ

XXXII

237, ковалю

Авраму

1695 Маг., НЮМ X 80,

Аврама

Канёва

1746

Маг., НЮМ XXX 286: А б р а м: ва

Ухвале

1528 г.

Абрам

Мвашковт б. Ваўк., 96,

Абрам

Мартновач

Лід. дв., 32,

Абрам

Мпкутевыч Ашм. дв., 26; У Пісцовай

кнізе Пін. і Кл." 1552 г.

Абрам

Нвановпч з. Пін., 24,

Абрам

Юдытовыч

св. Кл., 395; у Попісе 1567 г.

Абрам

Мелешко

Слон. л., 851,

Абрам

Тарасовач

Мін. п?, 1224;

Абрам

Крыштонёвнк

1746 с. Віц. в., ЙЮМ XIX 170,

Абрам

Вадзяніж

1764 с. Ульск. м-ка, НЮМ

XXII

433.

Ва

Ухвале

і Попісе

Абрам

адзначана на Падляшшы і ў

Літве (45),

Обрам

— у Літве (1),

Ябрам

— па Пад-

ляшшы (3). СБП:

Аўрамаў,

Аўраменка,

Аўрамцаў,

Аўрамчык,

Абрамаў,

АбрамовІч, Абраменка, Абрамёня,

Абрамцаў, Абрамчанка, Абрамчык, Абрамўк, Абрам-

чўк, па якіх можна рэканструяваць 9 форм і ва-

рыянтаў форм імені

Авраам:

Аўрам,

Аўрамец,

Аўрам-

чык,

Абрам,

Абрамец,

Абрамка,

Абрамчык,

Абрамук,

Абрамчук.

Суіснаванне побач з

Аврам

варыянта з зыч-

ным

[6]

Абрам

вядома не толькі ў беларусаў, але і ў

рускіх (СВІЛ, Мілейк., 392) і ва ўкраінцаў (СВІЛ).

Трэба думаць, што ў Беларусі і на Украіне гэты другІ

варыянт атрымаў значнае пашырэнне не без уплыву

польскай мовы. Але, відаць, асабліва для Расіі, нельга

адмаўляць і самастойнага ўзнікнення яго ў працэсе

асваення традыцыйна-царкоўнай формы, гэтак, як з'яві-

ліся варыянты Аввакум —

Абакум.

Руск.

Аврам,

Абрам,

устар.

Аврамай

(СВІЛ), укр.

Аврам,

Оврам,

Абрам

(СВІЛ).

[АГАПМЙ] СБП:

Агапаў,

Гапёеў, Гапіёвіч, Гапёенка,

Гапіёнка, па якіх можна рэканструяваць 2 формы імені

Агаппй: Агап,

Гапей.

Форма на

[-ей]—Агапей

усходнесла-

вянскі

варыянт традыцыйна-царкоўнай формы на [-нй].

Акрамя Беларусі, яна адзначана ў

Расіі—Агафей

(Мі-

лейк., 390) і на Украіне ў фанетычным варыянце Ага-

пій (СВІЛ). Ва ўсходняй частцы Беларусі з'явіўся ва-

рыянт формы

Агапей

без пачатковага [а] —

Гапей,

які

там набыў правы афіцыйнай формы. Параўн., напрык-

лад, Міхаіл Гапеевіч Булахаў— беларускі лінгвіст (па-

ходзіць з Магілёўшчыны). Рэканструяваная па СБП

форма

Агап

з'яўляецца другой усходнеславянскай фор-

май,

якая ўзнікла ў выніку адпадзення [-нй] {гл. стар.

14—15). Вядома яна і ў рускай мове (СВІЛ).

АГАФОН Зарэгістравана ў

XVI—XVIII

стст. 28 ра-

зоў у варыянтах

Лгапон

(10),

Огапон

(2),

Гапон

(16).

Агапон:

Лгапон

Бутовач 1578 м. Маг., НЮМ

XXXII

169,

Агапон

Мшштшшч

1610 Маг., НЮМ VIII 300, Ага-

пон Нвановш

Смык

1689 Маг\, НЮМ VI 35,

Агапона

Базя 1739 Маг., НЮМ XIV 189.

Огапон:

Огапона

Есковыча

1578 м. Маг., НЮМ

XXXII

102,

Огапона

Хаевача

1582 Мін. п., АВК

XXXVI

252.

Гапон

— пера-

важна ва ўсходняй частцы Беларусі:

Гапон

Носовач

1528 Навагр. з-к, У 37,

Гапон

Деніісовцч

1567 Навагр.

п.,

П. 827,

Гапон

Хроловыч

1577 м. Маг., НЮМ XXX 123,

Гапон

Градковпч

1594 Маг., ЙЮМ VIII 225,

Гапон

Ара-

стовыч

1614 Арш. п., НЮМ

XXVIII

168,

Гапон

Федоровач

Тулея Данец 1630 Маг., НЮМ VIII 432, ён жа

Агапона

Донца

там жа 434,

Гапон

Базевач 1746 Маг., НЮМ XXX

240,

Гапон

Галапуз 1776 Маг., НЮМ

XVII

164. СБП:

Агафбнаў, Агафбненка, Гапбн, Гапонаў, Гапанбвіч, Га-

поненка,

Гапанёнак, Гапончык, Гапбнік, Гапбнька, Га-

панюк,

па якіх можна рэканструяваць 6 форм і варыян-

таў форм імені

Агафон: Агафон,

Гапон,

Гапончык,

Гапо-

нік,

Гапонька,

Гапанюк. Такім чынам, у Беларусі па

помніках зафіксавана форма

Агапон,

Огапон

з заменай

[ф] на [п], а па СБП рэканструявана форма

Агафон.

Ад

першай

у выніку адпадзення пачатковага [а] ўзнік новы

варыянт—Гапон, які, па сведчанню помнікаў, ужываўся

шырэй,

чым варыянт з пачатковым галосным. Аб гэтым

жа гаворыць І лік прозвішчаў, утвораных ад аднаго і

другога. Руск.

Агафон

(СВІЛ), укр.

Агафон,

Агапоп

—

афіцыйныя

формы,

Гапон

— размоўн. (СВІЛ).

АГГЕЙ Зарэгістравана ў

XVI—XVIII

стст. 4 разы ў

варыянтах

Агей,

Огей:

Агею

Кравцу 1684 Маг., МЮМ II

116,

Агей

Паповыч

1726 Чач? ст„ НЮМ

XXVIII

59;

Огей

Малодовпч

1567 Навагр. п., П. 832,

Огею

Пшенку 1690

Маг., НЮМ VII 36. СБП: Агёй,

Агёеў,

Агіёвіч, Агёенка,

Агёйка, Агёйчык, па якіх можна рэканструяваць 3 формы

імені

Аггей;

Агей,

Агейка,

Агейчык.

Імя

Аггей

захавала

сваю форму ва

ўсіх

усходнеславянскіх мовах, але фанем-

ная

структура яго ў кожнай з моў перажыла пэўныя

змены:

бел. Леей,

Огей,

руск'

Лггей

(СВІЛ),

Агей

(Мі-

лейк.,

390), укр.

Огей,

Огій,

Егей, Егея,

Овгей,

Івгей,

Йовгей (СВІЛ, Грынч').

АДАМ Імя, прынятае гтраваслаўнай і кагаліцкай

царквой.

У Польшчы ўжываецца з XIV ст., папулярнае

аж

да апошняга часу (Быстр. Кн., 97 — 98)." Зарэгістра-

вана

ў XVI і XVIII стст. 20 разоў у форме

Адам

(з іх у

XVIII ст. толькі 1 раз):

Лдам

Бейнаровт 1528 Навагр.

з-к,

У. 35, у Попісе 1567 г.

Адам

Войно

Бр. п., 1198,

Адам

Зькглпчовскпй Навагр. п., 833,

Адам

Кгіінбут

Вас. хар.,

783,

Адам

Матеевыч Ясколд Ваўк. л., 873,

Адам

Мыко-

лаевігч Ейсамонт Гр. п., 690,

Адам

Матеевыч Рад. хар.,

787,

Адам

Олшевскай Ашм. п,, 586,

Адам

Руцшй Мін.

п.,

1223,

Адам

Цыбелевыч

Астр. хар., 792;

Адамом

Марха-

чом 1590 Мін. п„ АВК

XXXVI

401,

Адама

Лопаты 1714

Віц., НЮМ XXII 176. Ва Ухвале 1528 і Попісе 1567 г.

Адам

адзначана на Падляшшы каля 120 разоў, у Літве і

Жмудзі — каля 90 разоў. СБП: Адамаў, Адамовіч, Ада-

міч, Адамёнак, Адамец, Адамцэвіч, Адамкёвіч, Адамчык,

Адамёйка, Адамушка, Адамчўк, Адась, Адаська, Ада-

шэнка,

Адашкін, Адашкевіч, Адашчык, Адашчўк, Ада-

міцкі,

па якіх можна рэканструяваць 13 форм і варыян-

таў форм імені

Адам: Адам,

Адамец,

Адамка,

Адамчык,

Адамейка, Адамушка, Адамчук,

Адась,

Адаська,

?Адах

ці

Адаш,

Адашка,

Адашчык,

Адашчук. Руск.

Адам

(СВІЛ),

укр.

Адам,

Одам,

Ядам, памяншальнае

Адась

(СВІЛ,

Грынч.)-

[АЗА] СБП: Азёвіч, Азанбвіч, Азончык, Азбенка, Азб-

лін,

Азёма, Азёмша, Азўка, па якіх можна рэканструя-

ваць

8 форм і варыянтаў форм імені Аза: Аза,

Азон,

Азончык,

Азой, Азоля,

Азёма,

Азёмша,

Азука. 3 упэўне-

насцю

можна гаварыць, аднак, толькі аб рэканструкцыі

Аза, усе астатнія формы патрабуюць далейшага вывучэ'н-

ня

і, відавочна, некаторыя атрымаюць ^больш дакладнае

тлумачэнне.

АЗАРНЯ Зарэгістравана ў

XVI—XVII

стст. 9 разоў

у Магілёве і Аршанскім павеце ў варыянтах

Азар,

Озар:

Азаром

1614 Арш. п., НЮМ

XXVIII

164,

Азаром

Товка-

чом 1630 Арш. п., НЮМ VIII 43,

Азар

Говорушка

1645

Арш. п., НЮМ ХХШ 450,

Азару

Ключнііку 1681 Маг.,

НЮМ

I 130;

Озар

Семеновыч

1588 Маг., НЮМ VII 417:

СБП:

Азараў, Азарбвіч, Азарэвіч, Азаранка, Азаранкаў,

Азарэнка,

Азаронак, Азарка, Азаркёвіч, Азарчанка, па

якіх

можна

рэканструяваць

формы

імені

Азарыя; Азар,

Азарка.

Форма

без

канцавога

[-ня]—Азар,

Озар

усходне-

славянскі

варыянт

традыцыйна-царкоўнай

формы

(гл.'

стар.

14—15).

Руск.

афіцыйная

форма

Азарая

(СВІЛ),

укр.

афіцыйная

форма

Азарій

(СВІЛ).

АКНЛА

Зарэгістравана

ў XVI—XVIII стст. 9 разоў

{пераважна

ў Магілёве) у варыянтах Акула (4), Окула

(5):

Акулою Кошкнначом 1578 м? Маг., НЮМ XXXII 22,

Акула

Авсеев Медвед 1683 Маг., НЮМ II 5, Акула Жук

1722 Маг., НЮМ XII 373, Акула Арцемовііч 1746 Маг.,

НЮМ

XXX 297; Окула Богдановыч 1528 б. Ваўк., У. 96,

Окула Васалевыч 1577 м. Маг., НЮМ XXXII 231, Окула

Козорезов 1584 Маг., ЙЮМ VII 347, Окула 1614 АршТ

п.,

НЮМ

XXVIII 175. СБП: Акўла, Акўлаў, Акўліч, Аку-

лбвіч,

Акулёвіч, Акўленка, Акўлінка, Акулёнак, Акўлка,

Акўлік,

Акулінскі, па якіх

можна

рэканструяваць

3 фор-

мы

імені

Акала: Акула, Акулка, Акулік.

Форма

з [у] ад-

паведна

[н]—Окул

адзначана

і ў

помніках

рускай

мовы

(Мірасл.,

392).

АЛЕКСАНДР

Імя,

прынятае

праваслаўнай і ката-

ліцкай

царквой.

Польскае

Аіекзапёег вядома з XIV ст.

(Быстр.

Кн., 105—107).

Зарэгістравана

ў XVI—XVIII ст.

28 разоў у варыянтах Александр (8), Олександр (1),

Александро {15), Олександро (3), Александер (1).

Александр: ва Ухвале 1528 г. Александр Ждановыч

6. Астр., 88, Александр Меньковач

Навагр.

з-к, 34, Алек-

сандр Совтовпч б. Вас, 87; у

Попісе

1567 г. Александр

СПНЯК Ашм. п., 581, Александр Яновш Гр. п., 675; Алек-

сандром Шпаковычем 1652

Пол.,

НЮМ

V 293, Александр

Бонач

1664 Віц., НЮМ XXI 319, Алексапдра Халеевнча

1691 Маг., ЙЮМ VIII 12, Александр

Горонан

1746

Маг.,

НЮМ

XXX 287. Ва Ухвале і

Попісе

Александр ад-

значана

ў Літве і Жмудзі 18 разоў, а на

Падляшшы

—

разы.

Александро: ва Ухвале 1528 г. Александро

Андрушковач б. Астр., 88, Александро Венцковпч б. Ваўк.,

97,

Александро Сігняковііч Ашм. дв., 22; у

Попісе

1567 г.

Александро Вагановсшй Ваўк. п., 459, Александро Вой-

теховпч АшмТ п., 580, Александро Грпдцч

Навагр.

п.,

818,

Александро Жннев Ваўк. п., 870, Александро Кучук

Бр.

іп.,

1190, Александро

Сыдоровыч

Бокей Астр. хар., 791.

Александер: Александер

Грыгоревііч

Воронец 1663 дв.

Мсцісл.

іп.,

НЮМ

XXIV

440.

Ва Ухвале і

Попісе

Александро

адзначана

ў Літве і ЖмудзІ 16 разоў; Александер — на

Падляшшы

9, у Літве І Жмудзі

—3.

Памяншальныя

формы:

Олехно (21), Алес (1), Олех (1), Санюк (1).

0 л е хно: ва Ухвале 1528 г. Олехно Андреевпч Ашм. дв,,

25,

Олехно Гойко з. Бр., 101, Олехно Жабка Островскіій

Навагр.

з-к, 34, Олсхно Гуіцана Пол. з-ля, 194, Олехно

Дашковыч б.

Еэук.,

95, Олехно Нвашкорлія б. Астр., 88,

Олехно Коршун Віц. з-ля, 197, Олехно Радіівоновпч б.

Кл.,

190. Ва Ухвале і

Пояісе

Олехно

адзначана

ў Літве

раз, на Валыні — 8, на

Падляшшы

— 2, Алехно — у

Жмудзі

1 раз. А л е с: Алес Радзевілч 1746 Маг., НЮМ

XXX 285. Олех: Олех Шпрейковач 1528 б. Гір., У. 93, а

на

Падляшшы

ва Ухвале і

Попісе

— 3

разы.

Санюк:

Санюком а Мшюком Кошелевачаміі 1582 Мін

ІП.,

АВК

XXXVI

343. СБП: Аляксандраў, АлександровІч, Аляк-

санкін,

Алёсь, Алёсіч, Алёсенка, АлёсІк, Алёська, Аля-

сюк,

Аляхно, Аляхнэвіч, Аліхёвіч, Альковіч, Лесь,

ЛёсІн,

Лёсік,

Лёська,

Лясько,

Лясюк,

Санаў,

Санін,

Санёц,

Санцэвіч,

Санька,

Санькб,

СанковІч,

СанкёвІч,

СанікёвІч,

Санюк,

Санюкбвіч,

Санчўк,

Санюта,

Сашанбк,

Сашкб,

Сашчанка,

Сашанькін,

па якіх

можна

рзканструяваць

форм

імені

Александр: Аляксандр, Аляксанка, Алесь,

Алесік, Алеська, Алясюк, Аляхно, Алік, Алько, Лесь, Ле-

сік,

Леська, Лясько, Лясюк, Сан, Санец, Санька, Санько,

Санко, Санік, Санюк, Санчук,

Санюта,

Саша, Сашко, Са-

шанька.

Такім

чынам,

у БеларусІ

адзначана

дзве

формы

поўнага

імені,

адна з якіх супадае з

традыцыйна-цар-

коўнай

формай

Александр, а другая ўзнікла ў сувязі з

неабходнасцю

паз'бегнуць збегу зычных [ндр] у

канцы

слова

— Александро.

Гэтыя

формы,

як сведчаць

матэ-

рыялы

Ухвалы і

Попісу,

былі вядучымі ў Літве І Жму-

дзі,

у той'час як на

Падляшшы

пераважна

ўжывалася

польская

форма

імені

Александер.

Руск.

Александр, а ў

помніках

—

яшчэ

Олександр

(СВІЛ,

Мірасл.),

укр.

Олександр, Олександро, Лександра, Лександро, Олек-

сандер, Ксандер, Санько

(СВІЛ,

Грынч.)'.

АЛЕКСЕЙ

Імя,

прынятае

праваслаўнай і

каталіцкай

царквой,

польск.

Аіекву. У

Польшчы

вядома з XVI ст.

(Быстр.

Кн., 107—109).

Зарэгістравана

ў XVI — XVIII

стст.

89 разоў у варыянтах Алексей (36), Олексей (16),

Олексый (1), Алекса (2), Олекса (4), Алекшей (8),

Алекашй

(1), Олекшый (3), Алекшы (7), Олекшы (9),

Алекша (1), Олекша (1). Алексей: ва Ухвале 1528 г.

Алексей Раг. слуга

путны,

191, Алексей Залетелый б.

Слон.,

98, Ллексей Зонкевм

Навагр.

з-к, 32, Алексей

СМОЛЬНЯНПН

б.

Пін.,

189; у

Попісе

1567 г. Алексей Андре-

евііч

Навагр.

п., 835, Алексей Грыневач Ашм. п., 590,

Алексей Понюковііч Гр. п., 681; Алексей Шавров 1623 с.

Віц.

в., НЮМ XXI 79, Алгксеем Сцебутом 1676 Пол.,

НЮМ

V 354, Алексей Трушков 1684 Маг., НЮМ II 83,

Алексей Судзёнок 1717 с. Віц. в., НЮМ XXIV 189, Алек-

сей Махаёнок 1751 Віц., НЮМ XVIII 398, Алексей Канд-

рыка 1764 Віц., НЮМ XIX 187, Алексей Пакуса 1764 с.

Ульск.

м-ка, НЮМ XXII 433, Алексей Машко 1771 Пол.,

НЮМ

VI 382. Олексей: Олексей Зенковпч Пол. з-ля,

193,

Олексей Мвановыч б. Ваўк., 96, Олексей Острейко-

выч б.

Мсцісл.

тт., 199, Олексей Мураішшныч 1577 м.

Маг.,

НЮМ XXXII 226, Олексей Ходневач 1646 с. Арш.

п.,

НЮМ XXIV 370, Олексей Цыплш 1670 с. Віц. в.,

НЮМ

XXI 84. Ва Ухвале і

Попісе

Алексей адзначана ў

Літве

і Жмудзі 8 разоў, Олексей — у Літве і на Пад-

ляшшы

— 4, Олекснй — у Літве 1. А лекса: Алекса Бе-

лянка

1643 с. Арш. п.\ НЮМ XXIV 360, Алекса Савчанок

1717 с. Віц. в.,

МЮМ

XXIV 190. Олекса: Олекса Рома-

новнч 1567

Брасл.

п., П. 638, 3 разы на

Падляшшы;

Ва

У»вале І

Попісе

за межамі Бела'русі зарэтістраваны

іншыя

формы

(не адзначаныя ў Беларусі): Алек-

ше й — у Жмудзі 8 разоў, Алекшый, Олекшай — на Пад-

ляшшы

4, Алекшп — на

Падляшшы

6і ў ЛІтве 1 раз,

Олекшы — на

Падляшшы

8 разоў, у Літве 1, Алекша —

у Літве 1 раз.

Памяншальныя

формы:

Олеша

(1), Олеш-

ко

(3), Алехно (1), Олехно (52) параўн. Александр.

Олеша:

Олеша

ІІротогшнш 1528 б.

Мсцісл.,

У. 198,

Олешко: Олешко з Воцн 1528

Навагр.

з-к, У. 36,

Олешко

Гордеевыч

1528 б. Гр., У. 93, Олешко Манюке-

вач

1567

Навагр.

п., П. 818. СБП: Аляксёеў, Алексяёвіч,

Алексіёвіч,

Аляксёенка, Алексяёнак,

Аляксёйчык,

Алекся-

юк,

Алёкса, Алёкса, Алёксін, Алёксіч, Аляксюк, Алексю-

тбвіч,

Алёхаў, Алёхін, Алёхна, Аляхнб, Аляхнбвіч, Алё-

шын,

Алішэвіч, Алёшчанка, Алёшчанка, Лёша, па якіх

можна

рэканструяваць 14

форм

імені Алексвй: Аляксей,

Аляксейчык, Алексяюк, Алекса, Алёкса, Аляксюк, Аляк-

сюта,

Алёха, Алёхяа, Аляхно, Алёша, Алёшка, Алешка,

Лёша.

Царкоўнаславянская

форма

Алексай на ўсходне-

славянскай

глебе пераўтварылася ў форму на [-ей] —

Алексей, або ў форму на [-а] — Алекса. У Літве і Жму-

дзі,

як сведчыць

матэрыял,

звычайна ўжываліся ўсходне-

славянскія

формы, у якіх некаторы раз у выніку мазу-

рэння

замест [с] вымаўляецца [ш] — Ллексей,

Олексей,

Алекшей, а на Падляшшы — польскія формы Алекшы,

Олекшы.

У помніках рускай пісьменнасці адзначана

Алексей,

Олексей

(Мірасл., Мілейк., 390, 392), сучасная

афіцыйная

форма

Алексей

і радзей Алексай (СВІЛ), укр.

афіцыйная

форма

Олексій,

размоўн.

Олекса,

ОлексІйко,

Олешко

(СВІЛ, Грынч.).

[АЛйМ]СБП:

Алімаў.

[АЛНПЙЙ]

СБП: Аліпаў, па якім можна рэканструя-

ваць форму Аліп.

АЛФНЙ

Зарэгістравана ў

XVI—XVIII

стст. 2 разы ў

варыяінтах Авпей,

Овпей:

Авпей

Ждановт

Лопатыч

1577

Маі\,

НЮМ

XXXII

41, ён жа

Овпей

Ждановыч

Лопате-

НІІЧ там жа 52. Названыя формы на ўсходнеславянскай

глебе атрымалі канцавое [-ей] замест [-нй], характэрнага

для царкоўнаславянскай формы, і разам з тым перажылі

шэраг фанетычных змен: [л] царкоўнаславянскай формы

змянілася

ў [в], а {ф]—у [п]. Руск.

Алфей,

Алфнй

(СВІЛ),

укр.

Алфей,

Алфій

(СВІЛ).

АМВРОСНЙ

правасл., АМБРОЖЕЙ каталіцк.,

польск.

АтЬгогу.

У Польшчы сустракаецца з XVI ст.

(Быстр.

Кн., 111—112). Зарэгістравана ў XVI ст. 18 ра-

зоў у варыянтах

Амброжей

(15),

Амброжый

(3). Амб-

р ож е й: у ПопІсе 1567 г.

Амброжей

Войтковпч Ашм. п.,

593,

Амброжей

Кореевпч

Ваўк. п., 858

Амброжей

МПКО-

лаевач

Вйсмм.онтоеш

Гр. п., 694,

Амброжей

Юхновцч

Сурымонтовач

Мін. п., 1217; на Падляшшы— 10, у Літве

Жмудзі — 60.

Амброжпй:

у Попісе 1567 г.

Амбро-

жпй

Алпзаровпч

Слон'. п., 845,

Амброжпй

Мартыновт

Ашм. п., 592,

Амброжпя

Немчыновача

Ваўк. п., 857; на

Падляшшы

—2. Ва

Ухвале

і Попісе яшчэ адзначаны:

Амброжа

на Падляшшы — 3,

Амброс

у Жмудзі — 16, у

Літве —7,

Амрос

(1),

Ямброжей

(1)—у Літве. СБП:

Амбражэй, Амбражэівіч, Амбружэвіч, Амбражэйчык,

Амбражўк, Абражйй, Абражэеў, Абражэвіч, Амбрбсаў,

Амбрусёвіч, Абрасімаў, Аблажэй, па якіх ^можна рэкан-

струяваць 9 форм і варыянтаў форм

(

імені

Амвросіій:

Амбражэй,

Амбражэйчык,

Амброж(ы),

Амбражук,

Абра-

жэй,А6раж(ы),

Аброж(ы),

Амброс,

Абрасім.

Заканамер-

най

усходнеславянскай формай, відаць, трэба лічыць

Амбросей,

Омбросей

— форму на [-ей] з заменай [в] на [б],

як

і ў выпадках Аввакум : Абакум,

Аврам

Абрам,

Але та-

кая

форма ў абследаваных помнгках не засведчана. Ад-

сутнічае яна і ў наяўных у аўтара матэрыялах і працах

па

рускай і ўкраінскай антрапаніміі. Зарэгістравана, ад-

нак,

другая магчымая для імён на [-нй] усходнеславян-

ская

форма без канцавога [-нй]—

Лмброс,

Омброс.

Праў-

да, па помніках вырысоўваецца парадаксальны малюнак:

формы

Амброс,

Омброс

адэначаны толькІ за межамі Бе-

ларусі — у Жмудзі і Літве, а на тэрыторыі Беларусі —

гібрыдная форма

Амброжей,

якая шырока прадстаўлена

таксама ў Літве, ЖмудзІ і на Падляшшы. Гэта форма

спалучае ў сабе польскую форму

Амброж(п)

і ўсходне-

славянскае [-ей]. Блізкая да яе і форма

Амброжпй.

Рэ-

канструкцыя імён па СБП пацвярджае шырокае быта-

ванне

ў Беларусі формы

Амбражэй

і разам з тым свед-

чыць,

што ўжывалася і форма

Амброс,

хоць у помніках

апошняя

не сустракаецца. Нязвыклая для беларускай

мовы група зычных [мвр] часцей за ўсё выступае ў выгля-

дзе групы

[мбр],

але ўнекаторых формах яна яшчэ траціць

.[м] і набываевыгляд[бр]—Абражэй,

Аброж(ы)

ці [бл] —

Аблажэй.

Звяртае на сябе

ўвагу

рэканструяваная форма

Абрасім,

якая адзначана і ў помніках рускай мовы,—06-

росам

(Мілейк.). ВІдаць, з'явілася яна па ўзору імён, што

заканчваюцца на [-нм], тыпу грэч.

Анфым,

Герасам,

Евдо-

кам,

Неронпм,

Нпкодам,

ОНПСПМ,

Трофіім,

лац. Максам,

Харыспм,

перс.

Акепсам,

Вадым,

ст.-яўр Ноахым,

Серафнм,

якіх у алфавітным спіску святых, што ўпамінаюцца ў ме-

сяцаслове праваслаўнага царкоўнага календара, наліч-

ваецца каля 20. Прычынай утварэння гэтай формы,

магчыма, паслужыла ўяўная непаўнацэннасць формы

Абрас,

Аброс,

якая ўспрымалася як усечаная форма,

скажам, такога тыпу, як ОНПС(ПМ),

Герас(іім)

і інш. Ва

ўкраінскай мове вядомы формы

Амрос,

Амрось,

Омрос,

Омрось

(Грынч.),

Амвросій,

Амбросій,

Амбрось

(СВІЛ).

АМОС ЗарэгІстравана ў XVI і XVIII стст. 2 разы:

Амос

Волк 1567 Мін. п., П. 1219,

Амос

Жук 1764 с. Ульск.

м-ка, НЮМ

XXII

429. СБП: Амос, Амбсаў, Амосенка,

Амасёнак, па якіх можна рэканструяваць Імя

Амос.

АНАННЯ Зарэгістравана ў XVI —XVIII стст. 10 ра-

зоў пераважна ва ўсходняй частцы Беларусі ў варыян-

тах

Ананая

(2),

Онанця

(3),Анання (2),Ананя (\),Анан

(I),

Анань

(1):

Ананая

Йвашень 1646 с. Арш. п., НЮМ

XXIV,

374,

Ананая

Чырок

1704, Чач. ст., НЮМ

XXVIII

20;

ОНПНПЯ

Родпоновыч

1578 м. Маг., НЮМ

XXXII

91; Анан-

нюМалачевпча 1582 Мін. п., АВК

XXXVI

187, Лнання

Слепнёв

1670 с. Віц. в., НЮМ XXI 86;

Ананя

Семеновач

1583 Маг., НЮМУП340;

Анана

Матвеевііч 1614 Арш. п.,

НЮМ

XXVIII

169;

Анан

Раковач 1614 Арш. п., НЮМ

XXVIII

173;

Анань

Дзеляков 1670 Віц. п., НЮМ XXI 182.

Памяншальная

форма:

Оношко

(1):

Оношко

Андре-

евііч

4528

б. Ваўк. п., У. 97. СБП: Ананьеў, Ананёвіч,

Ананіч, Ананенка, Ананька, Ананчанка, Ананчўк, Анаш-

ка,

Анашкёвіч, Аношка, Аношчанка, Анёха, Анюшкёвіч,

па

якіх можна рэканструяваць 8 форм і варыянтаў форм

імені Ананая:

Ананый,

Анан(ь), Ананька, Ананчук,

Анашка,

Аношка,

Анёха,

Анюшка,

У помніках беларус-

кай

пісьменнасці адлюстравана і сама царкоўнаславян-

ская

форма на [-ня]—Анашя,

Онаніія

і яе варыянты, што

ўзніклі фанетычным шляхам:

Анання

з гіпатэтычнай

формы

Ананья,

якая вядома ў помніках рускай мовы —

Онанья

(Мілейк.), у выніку падаўжэння зычнага [н], а

Ананя

— пасля сцяжэння [нн], хоць магчыма і Іншым

шляхам:

Ананіія

—

Анан

— Анан-я. Па СБП рэканструя-

вана форма Ананій, якая, відаць, успрымалася як цар-

коўнаславянская

форма на [-нй], а таму яна падзяліла

лёс гэтых форм, што на ўсходнеславянскай глебе замя-

нілі [-нй] на [-ей] ці страцілі [-нй] зусім. У такім разе

можна дапусціць існаванне формы

Ананей,

якая ў пом-

нікахрускай мовы і зафіксавана—Онаней (Мілейк., 392),

а зафіксаваныя ў беларускіх помніках формы Анан,

Анань

трэба лічыць усходнеславянскім варыянтам поў-

най

формы Імені, а не памяншальнай формай, утвора-

най

шляхам усячэння асновы. У рускай мове, акрамя

названых форм,—Ананый,

Анашя

(СВІЛ), ва ўкраін-

скай

мове — Ананій,

Анань

(СВІЛ), Анан, Ананечко,

Ананцьо,

Ананьо

(Грынч.).

[АНАСТАСЙЙ] СБП: 'Анасёнка, Анбсік, па якіх мо-

жна рэканструяваць 2 формы ІменІ

Анастасай:

Анос,

Аносік.

АНДРЕЙ

Зарэгістравана ў

XVI—XVIII

стст. 339 ра-

зоў у варыянтах

Андрей

(330),

Ондрей

(8),

Андрея

(1).

Анд р е й: ва

Ухвале

1528 г.

Андрей

Мвановш б. Кл., 190,

Андрей

Каспаровыч

Ашм. дв., 25,

Андрей

Лавршовш

Лід. дв., 31,

Андрей

Макулііч Навагр. з-к, 33,

Андрей

Перфуревыч

б. Вас, 87, у Попісе 1567 г.

Андрей

Бутрц-

мовпч

Навагр. п., 832,

Андрей

Войтеховыч

Суглоба

Ашм.

п.,

577,

Андрей

Глебовач

Дежа

Вас. хар., 775,

Андрей

Да-

шлловыч Гр. п., 702, Андрей Зубцовач

Слон.

п., 841, Ан-

дрей

Кмііта

Пін. п., 1211, Андрей Коншце Мін. гт., 1222,

Андрей Семеновач Кобыз Ваўк. п., 865, Андрей Сушке-

вач

Бр п., 1196, Андрей Федяевш Рэч. п., 1234; Андрея

Лошука

1582 Мін. п., АВК

XXXVI

321, Андрей Овсянык

Кмііта

1593 Віц., НЮМ I 336, Андрей Шека 1623 с Віц.

в.,

НЮМ

XXI 79, Андрей Пішоворонок 1642

Пол.

в.,

НЮМ

XXII

316, Андрей Дзенысов Тын 1646 Арш. п., НЮМ

XXIV 372, Андрей Арцем 1670 Віц. в., НЮМ XXI 81,

Андрей Козловыч 1652

Пол.,

НЮМУ

253,

Андрей

Буката

1717

с. Віц. в., НЮМ XXIV 188, Андрей Глухой 1730 с.

Пол.,

НЮМ II 329, Андрей Котленок 1764 с

Ульск.

м-ка,

НЮМ

XXII 432, Андрей Калуга 1772 Віц.,

НЮМ

XIX 211.

Ва

Ухвале і

Вопісе

Андрей

адзначана

на

Падляшшы

420

разоў, а ў Літве і Жмудзі —380. Ондрей: Ондрей

Матфеевыч

1577 м. Маг.,

НЮМ

XXXII 201, Ондрей Веков

1630

Віц., НЮМ II 232. А ндрея: Андрея Петрашевыч

1528

б.

Слон.,

У. 98.

Памяншальныя

формы:

Андрейко

(5),

Андрушко (1), Андраш (1), Андрус, Андрюс (5),

Андрос (4), Анрос (1). Андрейко: у

Попісе

1567 г.

Андрейко

Всячановііч. Гр. п., 680, Андрейка Станаславо-

впча

Слон.

п., 849; у Літве

—3.

Андрушко: Андрушко

Матеевпч

1528 б. Ваўк., У. 97

ва Ухвале і

Попісе

ў Лі-

тве

—16,

на

Падляшшы

—1.

А нд р у

с,

А нд р ю с: Анд-

рюс Нестеровач 1580 Маг., ШОМ VII 322; ва Ухвале і

Попісе

ў Літве

—4.

А н д р о с: Андрос Авхымовач 1578 м.

Маг.,

МЮМ XXXII 212, Андроса Сопроновііча там жа,

66,

Анр о с: Анроса Грынцовыча 1582 Мін. п., АВК

XXXVI

187. За

межамі

БеларусІ

ва Ухвале і

Попісе

ад-

значаны

іншыя

формы:

Андрух, Андрыс на Пад-

ляшшы,

Андрош, Андруш, Андрым у Літве, Андруліс

Жмудзі.

СБП: Андрэеў,

Андрэенка,

Андрэйкаў,

Анд-

рэйчык,

Андрэйчыкаў,

Андрэйцаў,

Андрыёвіч,

Андры-

ёнка,

Андраюк,

Андрыюк,

Андрыяш,

Андрыяшка,

Анд-

рыянец,

Андрўк, Андрўс,

Андрусяк,

Андруховіч, Андрўш,

Андрўшын,

Андрушэвіч,

Андрушэнка,

АндрушкёвІч,

Анд-

рўшчанка,

Андрэйкавёц,

Андрыёўскі, па

якіх

можна

рэ-

канструяваць

форм

варыянтаў

^форм

ІменІ

Андрей:

Андрэй, Андрэйка, Андрэйчык, Андрэец, Андраюк, Анд-

рыюк,

Андрыяшка, Андрыянец, Андрук, Андрус, Андру-

сяк,

Андруха, Андруш, Андруша, Андрушка.

Поўная

фор-

ма

імені

ва ўсходніх

славян

захавалася

традыцыйна-

царкоўнай

форме.

Ва

ўкраІнскай

мове

адзначаны

фор-