nationibus, quae trans Rhonum incolerent, legati ad Caesarem mitteren-tur».
90
Там же. IV, 10, 4: «Quarum pars magna a feris barbarisque nationibus incolitur, ex quibus sunt, qui piscibus atque ovis avium
vi-vere existimantur».
91
Там же. IV, 16, 17; ср.: VI, 16, 1.
92
С. Julii Caesaris Commentarii. Lipsiae, 1910. Vol. 3: Commentarius de bello alexandrino (Далее: Caesar Bell.
Alexandrinurn). 7, 3: «Cum et natio eorum et natura cognoscatur, optissimum esse hoc genus ad proditionem, nemo dubitare
potest».
93
C. Sallusti Crispi Bellum Catilinae Bellum Jugurthinum orationes et epistulae ex historiis excerptae. Leipzig; Berlin 1909
(Далее-Sallust. Bell. Catil.). 2, 2; Titi Livii Ab urbe condita. Liber XXL Leipzig, 1880 (Далее: Livius). XXXVIII, 17, 3; 42, 1:
M. Vitruvi, Pollionis De architectura libri decem. Berolini, 1880 (Далее- Vitr Pollio). VI, 1, 7; 1, 9; 1, 10; 1, 12; Annaei Senecae
turn rhetoris turn philosophie Opera omnia, ab Andrea Shotto castigata. Geneve, 1626 (Далее: Annaeus Seneca maior).
Suasoriarum II, 7; M. Vel-lei Paterculi Historiae romanae quae supersunt. Londini, 1718 (Далее: Velleius Paterculus). II.
40, 1; 90. 1.
94
Cicero In Vorrem II, 4, 112: «neque tarn barbari lingua et natione illi quam tu natura et moribus».
162
95
Caesar Bell. Gall. I, 53, 4.
98
M. Terenti Varronis De lingua latina quae supersunt. Lipsiae, 1910 (Далее: Varro Ling.). 9, 52, § 93: «In nominibus emendis,
si natione alter est melior...pluris»; Engelke K. Quae ratio intercedat inter Vergilii Georgica et Varronis Rerum rusticarum libros.
Blan-kenburgus, 1912 (Далее: Varro Rer. rust.), lib II, 10, 4: «non omnis apta natio ad pecuriam, quod neque Bastulus neque
Turdulus ido-nei Galli oppositissimi maxime ad iumenta».
97
Velleius Paterculus I, 3, 1: «Marobodus, genere nobilis, corpore praevalens, animo ferox, nationo magis ralione quam
barbarus», и далее: «gente sua»; ср.: II, 19, 3; 108, 2.
98
Valerius Maximus cum selectis variorum observations et nova re-censione A. Thysii. Lugduni, 1660 (Далее: Valerius
Maximus). II, 10, 6: «servus publicus natione Cimbern», «gentis suae (C
;
*nb-ricae)» и «ab uno eius nationis».
99
Livius 21, 46, 10.
100
Vitr. Pollio 9, 2, 1.
101
См., напр.: Cornelius Nepos. Texte Latin. Paris, 1910 (Далее: Ne-pos). Datam I, 1; Rufii Ephesii de vesicae renumque
medicamen-tis De partibus corporis humani. De utero et muliebri pudendo. Parisiis, 1554 (Далее: Quint. Ruf. Curt.). Ill, 6, 1;
13, 2; VII, 4; Plinius Nat. hist. VIII, 57; XI, 33; XXI, 83; XXII, 109, 116; XXIV, 32; XXIV, 91: «natio Ephesius» (речь идет об
одном человеке); см. также Meister К. Lateinisch-griechischen Eigennamen. Leipzig; Berlin, 1916. Hf. 1: Altitalische und
romische Eigennamen. S. 115.
102
Velleius Paterculus II, 98, 1: «omnibus eius gentis nationibus»; ср.: Там же. II, 110, 3; Quint. Curt. Ruf. IV, 12, 7:
«pedites his plurim gentium non inmixtos, sed suae cuiusque nationis iunxerat copias»- см.; Там же. V, 26; VI, 3, 10; 0 «natio»
как «пароде» см.: Там же. VI, 6, 9; VI, 6, 36; VIII, 5, 8; IX, 4, 20, отличие «gens» от «natio» см.: Там же. IX, 4, 24:
«validissimo Indorum gentcs erant et bellum inpigre parabant ducemque ex natione Sudracarum spectate virtutis
elegerunt.»; точно так же у Плиния: Plinius Nat. hist. V, 37; VI, 191; ср.: M. Fabii Quintiliani De Insti-tutione oratoria libri
duadecim innumeris locis emendati ex recen-sione Ulrichi Obrechti. Strassburg, 1698 (Далее: Quintilian Do inst. orat.).
XI, 2, 50: «vel Mithridates, cui duas et viginti linguas, quod nationibus imperabat, traditur notas fuisse»; следует важное
указание, что отдельные «nationes» говорили на собственных языках: Там же. XI, 3, 87: «In tanta per omnes gentes
nationesque linguae diversitate»; Juvcnalis Decimus Junius. Satires. Paris, 1921 (Далее: Juvenal). I, 3, 100: «natio
comoedia est».
103
Cicero In Vorrem II, 1, 82.
104
Cicero In Vorrem II, 5, 49; ср.: II, 4, 108; 4, 109; 5, 76; 5, 188,
105
Cicero' De lego agraria II, 39: «hoc capito; ..., omnes gentis, nationes, provincias, regna X virum dicione iudicio potestati que
per-missa et condonata esse dico».
106
Там же. II, 98: «ut sub vestrum ius, iurisdicionem, potestatem, urbis, nationes, provincias, liberos, populos, regem
terrarum...»; см. также: Cicero De domo sua ad pontifices 75, 89, 147; ср.: Cicero Pro L. Flacco 99: «non iudicatis in hac causa
de exteris nationibus, non do sociis: de vobis et de vestra re publica iudicatis».
107
См. вышеприведенные примеры.
108
Boetticher G. Locsicon Taciteum. Berolini, 1830. S. 218-220.
109
Tac. Germ. II: «ita nationis nomen, non gentis evaluisse paulatim.
163
6*
ut omnes primum a victore ob metum, mox etiam a se ipsis in-vento nomine German! vocarentur»; см. также: Norden E.
Die germanische Urgeschichte in Tacitus' Germania. Leipzig, 1920. S. 314-315; Heller H. I. Beitrage zur Kritik und
Erklarung der Taciteischen Werko//Philologus. Berlin, 1892. Bd. 51 (N. F. Bd. 5). S. 340-342.
110
Norden E. Die germanische Urgeschichte... S. 315, Ab. 2; Francis E. Ethnos und Demos. Soziologische Beitrage
zur Volkstheorie. Berlin, 1965. S. 70-71.
111
Schulten A. Die peregrinen Gaugemeinden des ro'mischen Reiches //Bheinische Museum fur Philologie. 1895. (N. F.
Bd. 50). S. 553; Wenskus R. Stammesbildung und Verfassung. Das Werden der fruhmittelalterlichen gentes. Koln;
Graz, 1961. S. 46.
112
Q. Septimi Florentis Tertulliani Opera omnia. Heidelberg, 1609 (Далее: Tertullian). De spectaculus 6, 11, 29; De
idololatria 10, 15, 21; Ad nationes I, 14; II, 12; ср.: I, 17; 2, 12; 2, 17; De baptis-mo 5, 13; De pudicitia 17; De anima 50;
Adv. Judaeos 1, p. 701, 15; 7, p. 713, 24; 9, p. 724, 25; 11, p. 732, 25; 14, p. 739, 25; 741, 12; Adv. Marc. 2, 26, p. 732, 9;
3, 7, p. 387, 2.
113
Tertullian Adv. Marc. 3, 20, p. 411, 4; 3, 20, p. 412, 21.
114
Tertullian Adv. Marc. 4, 25, p. 505, 21; ср.: 5, 17, p. 633, 24: «In novissimum diebus effundam de meo spiritu in
omnem carnem, id est, et in Nationes». ,
115
Af. El. 49, 7: «Siththan taet ta gelamp, taet monega teoda Cristes gelcafan onfengon, ta wurdon monega seonothas