192
êè¿âñüê³ êîìïîçèòîðè ñòâîðèëè ïîíàä 40 ï³ñåíü ³ ê³ëüêà ïîõ³äíèõ
ìàðø³â. Çà ðîêè â³éíè áóëî íàïèñàíî áëèçüêî 350 ìóçè÷íèõ òâîð³â
ð³çíèõ æàíð³â, çîêðåìà 4 ñèìôîí³¿, 6 îïåð, 11 êâàðòåò³â, êâ³íòåò³â ³ òð³î,
9 êàìåðíèõ òâîð³â, 7 òâîð³â äëÿ ôîðòåï³àíî, 6 ìàðø³â, 7 êàíòàò ³ âåëè-
êèõ âîêàëüíèõ òâîð³â, ïîíàä 130 ï³ñåíü, ðîìàíñ³â òà ³í.
Óìîâè âîºííîãî ÷àñó âèìàãàëè ïåðåáóäîâè
âñüîãî õóäîæíüîãî æèòòÿ, ï³äâèùåíî¿ óâàãè äî
àã³òàö³éíî-ìàñîâèõ ôîðì. Áðèãàäè õóäîæíèê³â
âè¿æäæàëè íà ôðîíò, çàâîäè, ó êîëãîñïè, âåëè àêòèâíó õóäîæíþ ïðî-
ïàãàíäó ³ çáèðàëè ìàòåð³àëè äëÿ ìàéáóòí³õ òâîð³â. Êîðåñïîíäåíòàìè
ôðîíòîâèõ ãàçåò, àâòîðàìè áîéîâèõ ëèñòê³â áóëè Î. Áóäíèêîâ, Ì. Îã-
í³âöåâ, Ï. Ïàðõåò. Áàãàòî õóäîæíèê³â ïðàöþâàëè áåçïîñåðåäíüî ó
â³éñüêîâèõ ÷àñòèíàõ, ó ðåäàêö³ÿõ ôðîíòîâèõ ãàçåò, ç³ çáðîºþ â ðóêàõ
áîðîëèñÿ ïðîòè âîðîãà. Íåëåãêèìè øëÿõàìè â³éíè ïðîéøëè â³äîì³ óê-
ðà¿íñüê³ õóäîæíèêè ². Ìàêîãîí, Ñ. Ãðèãîðºâ, Ñ. ªðæèêîâñüêèé,
Î. Ëþáèìñüêèé òà ìàéáóòí³ ìàéñòðè óêðà¿íñüêîãî îáðàçîòâîð÷îãî ìè-
ñòåöòâà Â. Áîðîäàé, Â. Çàäîðîæíèé, ². Ãóòîðîâ òà ³í. Ñìåðòþ õîðîá-
ðèõ ïîëÿãëè â áîÿõ çà áàòüê³âùèíó ñêóëüïòîðè Á. ²âàíîâ òà Ã. Ïèâîâà-
ðîâ, æèâîïèñö³ Ô. Êëè÷êî, Ï. Ñóäàðèê, Î. Íåñòåðåíêî, ãðàô³êè
Â. Íåðóáåíêî, Ë. Âåðáèöüêèé, Ï. Ãîð³ëèé. Ç óñ³õ æàíð³â îáðàçîòâîð-
÷îãî ìèñòåöòâà â öåé ïåð³îä íàé³íòåíñèâí³øå ðîçâèâàºòüñÿ ãðàô³êà. Òóò
ïåðøå ì³ñöå ïîñ³äàþòü àã³òàö³éí³ âèäè ïëàêàò ³ ñàòèðè÷íèé ìàëþ-
íîê. Ó ñàòèðè÷íèõ æàíðàõ ïðàöþâàëè õóäîæíèêè Ê. Àãí³ò-Ñêëåäçåâñü-
êèé, Â. Ãëèâåíêî, Î. Êîçþðåíêî, Â. Ëèòâèíåíêî. ¯õí³ ñàòèðè÷í³ ïëà-
êàòè íå ëèøå âèêëèêàëè ñì³õ, à é óòâåðäæóâàëè âïåâíåí³ñòü ó ðîçãðîì³
ôàøèçìó.
Äðóãà ñâ³òîâà â³éíà áóëà ñåðéîçíèì åêçàìåíîì äëÿ óêðà¿íñüêî¿ êóëü-
òóðè. ͳêîëè äî òîãî ïåðåä íàóêîþ, îñâ³òîþ, ë³òåðàòóðîþ, ìèñòåöòâîì,
êóëüòîñâ³òí³ìè çàêëàäàìè, ïðåñîþ, ðàä³î íå ñòîÿëè òàê³ ñêëàäí³ é â³äïî-
â³äàëüí³ çàâäàííÿ. ͳêîëè ùå ä³ÿ÷àì êóëüòóðè ³ íàóêè íå äîâîäèëîñÿ
ïðàöþâàòè â òàêèõ òÿæêèõ ³ íåñïðèÿòëèâèõ óìîâàõ, ó ÿê³ ïîñòàâèëà ¿õ
â³éíà. ² ñë³ä çàçíà÷èòè, ùî óêðà¿íñüêà êóëüòóðà ³ ¿¿ òâîðö³ âèÿâèëèñÿ íà
âèñîò³ ñâîãî ïîêëèêàííÿ: âîíè âñå ï³äïîðÿäêóâàëè çàâäàííÿì ðîçãðîìó
âîðîãà.  ñêëàäíèõ óìîâàõ â³éíè êóëüòóðà ñòàëà ìîãóòí³ì çíàðÿääÿì ó
áîðîòüá³ ïðîòè ôàøèçìó òà éîãî ëþäèíîíåíàâèñíèöüêî¿ ³äåîëî㳿.
ÎÁÐÀÇÎÒÂÎÐ×Å
ÌÈÑÒÅÖÒÂÎ