91
²íøèé ïåðâèííèé ë³ìôî¿äíèé îðãàí áóðñà (ñóìêà) Ôàáðèö³ó-
ñà (ó ïòàõ³â). Ó ññàâö³â, ó òîìó ÷èñë³ é ó ëþäèíè, ôàáðèö³ºâà ñóìêà
â³äñóòíÿ. Ïðèïóñêàþòü, ùî öþ ôóíêö³þ âèêîíóþòü ê³ñòêîâèé ìî-
çîê, ìèãäàëèíè, ÷åðâîïîä³áíèé â³äðîñòîê (àïåíäèêñ), ãðóïîâ³ ë³ì-
ôàòè÷í³ ôîë³êóëè (ïåéºðîâ³ áëÿøêè), ì³æåï³òåë³àëüí³ ë³ìôîöèòè
³ ò. ³í. Êë³òèíè, ùî ñïåö³àë³çóþòüñÿ â öüîìó ïåðâèííîìó ë³ìôî¿äíî-
ìó îðãàí³, íàçèâàþòüñÿ Â-ë³ìôîöèòàìè. Íèìè êîíòðîëþºòüñÿ àíòè-
ò³ëüíà ä³ÿ, òîáòî âèêîíóºòüñÿ ôóíêö³ÿ ãóìîðàëüíîãî ³ìóí³òåòó.
Çà ³ìóíîëîã³÷íîþ ôóíêö³ºþ Ò-êë³òèíè íåîäíîð³äí³. Äåÿê³ ç íèõ
ïðîäóêóþòü ðå÷îâèíè, íàçâàí³ ìåä³àòîðàìè, àáî ë³ìôîê³íàìè, ÿê³
äàþòü åôåêò ã³ïåð÷óòëèâîñò³ óïîâ³ëüíåíîãî òèïó. ²ñíóþòü Ò-ë³ìôî-
öèòè-ïîì³÷íèêè (õåëïåðè), ùî ñòèìóëþþòü Â-ë³ìôîöèòè, Ò-ë³ìôî-
öèòè-åôåêòîðè, çäàòí³ ðóéíóâàòè ÷óæîð³äíèé àíòèãåí, Ò-ê³ëåðè
(óáèâö³), ÿê³ ðóéíóþòü êë³òèíè-ì³øåí³, Ò-ñóïðåñîðè, ùî ïðèäóøó-
þòü ôóíêö³¿ Â-ë³ìôîöèò³â, Ò-ë³ìôîöèòè, ÿê³ ìàþòü ³ìóíîëîã³÷íó
ïàìÿòü.
ÀÍÒÈÒ²ËÀ
Îñíîâíà ôóíêö³ÿ Â-êë³òèí ïðîäóêö³ÿ àíòèò³ë, ùî º
³ìóíîãëîáóë³íàìè. Ðîçð³çíÿþòü ïÿòü êëàñ³â ³ìóíîãëîáóë³í³â IgA,
IgG, IgM, IgD, IgE, öå ïîä³áí³ çà áóäîâîþ á³ëêè ïëàçìè êðîâ³, àëå
â³äð³çíÿþòüñÿ ìîëåêóëÿðíîþ ìàñîþ, êîíñòàíòîþ ñåäèìåíòàö³¿,
âì³ñòîì âóãëåâîä³â, åëåêòðîôîðåòè÷íîþ ðóõëèâ³ñòþ, ñò³éê³ñòþ äî
ïðîòåîë³çó, á³îëîã³÷íèìè âëàñòèâîñòÿìè (òàáë. 1).
Ñó÷àñí³ óÿâëåííÿ ïðî áóäîâó ìîëåêóëè ³ìóíîãëîáóë³íà ´ðóíòó-
þòüñÿ íà ðÿä³ êëàñè÷íèõ ðîá³ò Ð. Ð. Ïîðòåðà, Ä. Ì. Åäåëüìàíà
³ Äæ. Â. Ôëàéøìàíà (19591962).
Òåïåð ïðèéíÿòà ñõåìà áóäîâè ³ìóíîãëîáóë³íó, â³äïîâ³äíî äî
ÿêî¿ êîæíà ìîëåêóëà âêëþ÷ຠîäíó àáî ê³ëüêà ñòðóêòóðíèõ îäè-
íèöü (ìîíîìåð³â), ÿê³ ñêëàäàþòüñÿ ç äâîõ âàæêèõ (ì. ì. 50 000
77 000) ³ äâîõ ëåãêèõ (ì. ì. 22 000) ëàíöþã³â, òðèì³ðíî çºäíàíèõ
ì³æ ñîáîþ äèñóëüô³äíèìè ì³ñòêàìè.
Ëåãê³, àáî L-ëàíöþãè (â³ä àíãë. light ëåãêèé) ³äåíòè÷í³ ³ º
ñï³ëüíèìè äëÿ âñ³õ êëàñ³â ³ìóíîãëîáóë³í³â, à âàæê³, àáî Í-ëàíöþãè
(â³ä àíãë. heavy âàæêèé) çà ñâîºþ àíòèãåííîþ, ³ìóíîëîã³÷íîþ
³ õ³ì³÷íîþ ñïåöèô³÷í³ñòþ â êîæíîìó êëàñ³ ³ìóíîãëîáóë³í³â ð³çí³.
L-ëàíöþãè çà àíòèãåííèìè âëàñòèâîñòÿìè ïîä³ëÿþòü íà äâà òèïè,
ùî ïîçíà÷àþòüñÿ ÿê χ(êàïïà)-òèï ³ λ(ëÿìáäà)-òèï; ïðè öüîìó
â êîæí³é äàí³é ìîëåêóë³ îáèäâà ëåãê³ ëàíöþãè çàâæäè íàëåæàòü
äî òîãî ñàìîãî òèïó.
Àíòèãåíí³ òèïè Í-ëàíöþã³â ïîçíà÷àþòüñÿ òàêîæ ãðåöüêèìè
áóêâàìè, ùî â³äïîâ³äàþòü ëàòèíñüêîìó ïîçíà÷åííþ òîãî àáî ³í-
øîãî êëàñó ³ìóíîãëîáóë³í³â: γ(ãàìà)-ëàíöþãà äëÿ IgG, α(àëüôà)-
ëàíöþãà äëÿ IgA, µ(ìþ)-ëàíöþãà äëÿ IgM, δ(äåëüòà)-ëàíöþãà äëÿ
IgD, ε(³ïñèëîí)-ëàíöþãà äëÿ IgE.