144
².Ï. Ïàâëîâ ââàæàâ ðåçóëüòàòè öüîãî äîñë³äó äóæå ïåðåêîí-
ëèâèì ñâ³ä÷åííÿì ³ñíóâàííÿ â ëþäèíîïîä³áíèõ ìàâï ñêëàäí³-
øèõ êîãí³òèâíèõ ôóíêö³é, í³æ ïðîñò³ óìîâí³ ðåôëåêñè.
Îäíàê äîñë³äíèêè íàìàãàëèñÿ çíîâó ³ çíîâó ïðîàíàë³çóâàòè,
íàñê³ëüêè îñìèñëåíèìè áóëè 䳿 ìàâïè ó âîãíåáîð÷³é ñèòóàö³¿.
Ðàôàåëþ ïðîïîíóâàëè ð³çí³ êóõë³ ³ ïîáà÷èëè, ùî â³í âî볺 êî-
ðèñòóâàòèñÿ ò³ëüêè òèì æå ñàìèì êóõëåì, ùî é ó ïåð³îä îñâîºí-
íÿ ö³º¿ îïåðàö³¿. Ñòåðåîòèïí³ñòü éîãî ïîâåä³íêè îñîáëèâî âèÿ-
âèëàñÿ òîä³, êîëè êóõîëü ïðîä³ðÿâèëè ³ çàïðîïîíóâàëè éîìó
ïðîáêè, ïàëè÷êè ³ êóëüêè äëÿ çàòèêàííÿ îòâîðó. Âèÿâèëîñÿ,
ùî Ðàôàåëü íå ïîì³÷ຠîòâîðó, çíîâó ³ çíîâó ï³äíîñèòü êóõîëü
ï³ä êðàí. ³í íå ïîì³òèâ, ùî, êîëè âèïàäêîâî çàêðèâ îòâ³ð äî-
ëîíåþ, òèì÷àñîâî çóïèíèëîñÿ âèò³êàííÿ âîäè, ³ íå ñêîðèñòàâñÿ
öèì ïðèéîìîì. Íå çâåðòàþ÷è óâàãè íà â³äñóòí³ñòü âîäè, â³í
43 ðàçè ïåðåêèäàâ íàä âîãíåì ïîðîæí³é êóõîëü, ïðè öüîìó íå
âèêîðèñòîâóâàâ æîäíî¿ ³ç çàïðîïîíîâàíèõ éîìó çàòè÷îê, õî÷à
ðàí³øå, ï³ä ÷àñ ãðè, ðîáèâ öå íåîäíîðàçîâî.
Íàðåøò³ äîñë³äè ïåðåíåñëè íà îçåðî, ÿùèê ç ïðèíàäîþ ïî-
ì³ñòèëè íà îäèí ïë³ò, à áàê ç âîäîþ íà ³íøèé, çºäíàâøè
ïëîòè ïåðøèì äîñèòü äîâãèì ³ õèòêèì ì³ñòêîì (äèâ. ôîòî íà
ñ. 145). Ðàôàåëü äîêëàâ ìàñó çóñèëü, ùîá ïðèíåñòè âîäó ç áàêà,
çàì³ñòü òîãî ùîá çà÷åðïíóòè â³äðàçó ïðÿìî ç ïëîòó. Öå îñòàòî÷-
íî ïåðåêîíàëî äîñë³äíèê³â ó íåçäàòíîñò³ ìàâïè äî ðîçóì³ííÿ
ñóòòºâèõ çâÿçê³â ì³æ åëåìåíòàìè äàíî¿ ïðîáëåìíî¿ ñèòóàö³¿.
Íà ¿õíþ äóìêó, ó âñ³õ ïðîâåäåíèõ äîñë³äàõ ó øèìïàíçå íå áóëî
â³äñóòíº ðîçóì³ííÿ çíà÷åííÿ çàâäàííÿ, ³ ¿õíÿ ïîâåä³íêà ´ðóí-
òóâàëàñÿ íàñàìïåðåä íà îð³ºíòîâíî-äîñë³äíèöüêèõ ïðîáàõ, à ïî-
ò³ì íà çàêð³ïëåíí³ çâÿçê³â â³ä âèïàäêîâî äîñÿãíóòîãî êîðèñ-
íîãî ðåçóëüòàòó.
Ïðîòå ï³ä´ðóíòÿ äëÿ òàêîãî âèñíîâêó, ìàáóòü, íå áóëî. Çîê-
ðåìà, íà çí³ìêó âèäíî, ùî ïëîòè (ñêîð³øå, ïëàòôîðìè) áóëè
ðîçòàøîâàí³ äîñèòü âèñîêî íàä âîäîþ, òîìó øèìïàíçå, ÿêèé
ïîáîþºòüñÿ âîäè, âîë³â ë³ïøå ïåðåáðàòèñÿ íà ñóñ³äí³é ïë³ò, í³æ
ðèçèêóâàòè îïèíèòèñÿ ó âîä³, íàìàãàþ÷èñü çà÷åðïíóòè ¿¿ ç ïëàò-
ôîðìè. Íå âèêëþ÷åíî, ùî öåé ñïîñ³á âèð³øåííÿ áóâ õàðàêòåð-
íèé ò³ëüêè äëÿ êîíêðåòíî¿ ìàâïè, à íå äëÿ øèìïàíçå ÿê âèäó.
Ô³ðñîâ â³äòâîðèâ äîñë³ä ç ãàñ³ííÿì âîãíþ äëÿ ô³ëüìó ×è
äóìàþòü òâàðèíè?. Êîëè â áàêó íå âèÿâèëîñÿ âîäè, ç øèìïàí-
çå Êàðîë³íîþ òðàïèëàñü ³ñòåðèêà: âîíà ðâàëà íà ñîá³ âîëîññÿ,