е) с неизменяемыми словами, которые выступают в предложении в
качестве сказуемого: не варта, не супраць, не трэба, не шкада, не інакш и
т. д.
Но: нельга, няможна.
Ні пишется слитно:
а) со славами, которые без ни не употребляются: ніводны, нішчымны,
нікчэмны, нікудышні;
б) с отрицательными местоимениями и наречиями: ніхто, нішто, ніякі,
нічый, ніадкуль,нікуды;
Примечание.
Если между местоимением и частицей есть предлог, то все слова
пишутся раздельно: ні ў чым, ні на што, ні ў кога;
в) в словах нібы, нібыта.
Во всех остальных случаях ні пишется раздельно.
1.Объясните правописание не (ня) в следующих словах
Непрацаздольнасць, неахайны, нецікава, няшчыра, няўклюда, неруш,
нелюдзімы, ненавідзець, неўпапад, немінуча, неяк, нехта, недзе, недалёт,
недахоп, недаядаць, нязробленае заданне (не зробленае вучнем заданне), не
сустрэць, не зроблена, не ўжываючы, не ціхае, а ветранае надвор'е, не
шкада, не надта, не трэба, не па-летняму, ніхто, нічога, ні ў кога, нізашто,
нідзе, нікчэмны, ніводны, ні капейкі.
2. Напишите не (ня) слитно или раздельно.
(Не)дагледзець дзіця, (не)даўшы нічога, (не)дапоўніць адказ, (не)даехаць
дадому, (не)даглядзеўшы фільм, (не)давыканаць план, (не)даацаніць
небяспеку, (не)дачакаўшыся, (не)дагадзіць гаспадару, (не)дакормліваць
жывёл, (не)дачытаўшы кнігу, (не)здаровіцца, пастаянна (не)дасольваць,
(не)дагнаць лідэра; (не)давяраць людзям, крыху (не)дачуваць,
(не)даказаўшы тэарэму, (не)ацаніўшы якасці, штосьці (не)дагаворваць,
(не)далюбліваць крытыку, (не)дапісаць пісьмо, (не)далічыцца тысячы
рублёў, (не)дараваўшы за хлусню, (не)дамовіцца аб сустрэчы,
(не)дакрануўшыся, (не)даглядзець істотнага, (не)пакоіцца, (не)дабраць балаў,
(не)даехаўшы да мора.
(Не)адрамантаваны майстрам гадзіннік, (не)мнагаводны вадаём, адзнака
(не)выпраўлена, ніколі (не) востраная піла, абсалютна (не)распрацаваная
тэма, яшчэ (не)спілаваны дуб, (не)бяспечная праца, вёльмі (не)багаты
набытак, машына (не)памыта, нічым (не)агароджаны участак,
(не)міласэрныя словы, (не)зацярушаныя снегам мясціны, вельмі
(не)зайздросны лёс, праца (не)зроблена, нікому (не)цікавы даклад,
(не)прымірымыя ворагі, далёка (не)бліскучы адказ, грошы (не)зароблены,
даўно (не)бачаныя краявіды, вельмі (не)прадуманае рашэнне, вельмі
(не)ўраджайны год, кабінеты (не)абсталяваны, (не)пабеленая гаспадаром
печ, (не)перабраная бульба, ніколькі (не)пакрыўджаны хлопчык.