Óêðà¿íà, âèìàãàþòü, ùîá äåðæàâíèé ³íñïåêòîðàò, ç îäíîãî áîêó,
áóâ ïðàâîþ ðóêîþ é î÷èìà âèùî¿ öåíòðàëüíî¿ âëàäè, à ç äðóãîãî
áîêó, â³í íå ïîâèíåí çóïèíÿòèñÿ ïåðåä í³ÿêèìè ì³ðàìè, àáè
âðÿòóâàòè íàøó àðì³þ â³ä ðîçïàäó é äåìîðàë³çàö³¿. ×åðåç óñþ
ïðàöþ îðãàí³â ³íñïåêòóðè ïîâèííî ïðîõîäèòè ÷åðâîíîþ íèòêîþ:
ïåðåìîãà óêðà¿íñüêî¿ íàðîäíüî¿ àð쳿 íàä âîðîãàìè ðåñïóáë³êè,
çâ³äê³ëÿ á âîíè íå ïðèéøëè é õòî á âîíè íå áóëè – çà âñÿêó
ö³íó.
Çàâäàííÿ äåðæàâíîãî ³íñïåêòîðàòó… ñòåæèòè çà ñâîº÷àñíèì
³ òî÷íèì âèêîíàííÿì âñ³õ íàêàç³â öåíòðàëüíî¿ â³éñüêîâî¿
âëàäè, ïåðåñòåðåãàòè é â ïí³ âèíèùóâàòè äåìàãîã³÷í³ñòü,
ñàáîòàæ, ðîçïóñòó, ïèÿöòâî, ìàðîäåðñòâî, ãðàá³æíèöòâî
òà íåäáàëå â³äíîøåííÿ äî ñëóæáè, à òàêîæ çà òèì, ùîá íå
áóëî ãîñïîäàðñüêèõ çëîâæèâàíü â ÷àñòèíàõ òà â ³íñòèòóö³ÿõ.
Ïðî âîðîæèé òà íåïåâíèé åëåìåíò ³íñïåêòîðè ñâîº÷àñíî
ïîâ³äîìëÿþòü â³äïîâ³äíèõ ìóøòðîâàíèõ íà÷àëüíèê³â, à â
êðàéíüîìó âèïàäêó âîðîæèé ³ íåïåâíèé åëåìåíò ³íñïåêòîð
ìîæå íåãàéíî óñóíóòè ç àð쳿, ð³âíî÷àñíî ïîâ³äîìëÿþ÷è ïðî
öå â³äïîâ³äíå íà÷àëüñòâî, ïðàâèòåëüñòâî ³ ãîëîâíîãî îòàìàíà,
à êîëè ïðàâèòåëüñòâî ³ ãîëîâíèé îòàìàí íå çíàéäóòü ïîâàæíî¿
ïðè÷èíè äî óñóíåííÿ, ³íñïåêòîð ïîïàäຠï³ä â³äïîâ³äàëüí³ñòü ïî
çàêîíó ïðî íàäçâè÷àéí³ ñóäè… Êîìàíäíèé ñêëàä âåäå îïåðàòèâí³
òà àäì³í³ñòðàòèâí³ ñïðàâè ñàìîñò³éíî, àëå ç â³äîìà ³íñïåêòîð³â;
³íñïåêòîðè æ íå ìàþòü ïðàâà âòðó÷àòèñÿ â ö³ ñïðàâè”
333
.
Ö³ëêîì î÷åâèäíèì º òå, ùî ïîøòîâõîì äëÿ âïðîâàäæåííÿ
äåðæàâíî¿ ³íñïåêòóðè ó â³éñüêó ÓÍÐ ñòàëè ÷èñëåíí³ çàêîëîòè
ïðîòè ãîëîâíîãî îòàìàíà, çîêðåìà çàêîëîò Â.Îñê³ëêà, çðàçêîì
æå – ³íñòèòóò ïîë³òè÷íèõ êîì³ñàð³â â á³ëüøîâèöüêèõ â³éñüêàõ,
à ãîëîâíîþ ìåòîþ – ïîñèëåííÿ âëàäè Ñ.Ïåòëþðè. Ðàçîì ç òèì,
³íñòèòóò äåðæàâíèõ ³íñïåêòîð³â, ïðàâà ³ ïîâíîâàæåííÿ ÿêèõ
íåâäîâç³ ùå á³ëüø ðîçøèðèëèñÿ, â óêðà¿íñüêîìó â³éñüêó áóâ
çóñòð³íóòèé ç íåïðèõîâàíèì íåâäîâîëåííÿì.  çàãàëüíèõ ðèñàõ
ï³äñòàâè òàêîãî íåñïðèéíÿòòÿ çìàëþâàâ ². Ìàçåïà, ÿêèé ç öüîãî
ïðèâîäó çàçíà÷àâ: “ ñàì³é àð쳿, âëàñíå ñåðåä äåêîãî ç âèùîãî
ñòàðøèíñòâà, ³íñòèòóò â³éñüêîâî¿ ³íñïåêòóðè â³ä ñàìîãî ïî÷àòêó
çóñòð³â íåïðèõèëüíå é íàâ³òü âîðîæå â³äíîøåííÿ. ³éñüêîâà
³íñïåêòóðà, ùî ñêëàäàëàñÿ íå ç âèùèõ ðàíã â³éñüêîâèõ, çà÷³ïàëà
àìá³ö³þ äåÿêèõ âèùèõ ñòàðøèí óêðà¿íñüêî¿ àð쳿. Ïðèãàäóþ,
íàéá³ëüøå íàð³êàíü ç áîêó â³éñüêîâèõ áóëî íà òå, ùî ³íñòèòóò
äåðæàâíèõ ³íñïåêòîð³â áóâ çàâåäåíèé ëèøå â àð쳿, òîä³ ÿê