Проблемы балтийской археологии
«wrodzoną»). Przy takim rozumieniu formuły omawianej kultury, pojedyncze
wiązane z nią społeczności juŜ u samego zarania przekraczają Wisłę
(osadnictwo z obszaru Kotliny Warszawskiej) i po krótkim czasie
rozpoczynają penetrację obszaru NiŜu w międzyrzeczu Odry i Wisły,
sięgającą w incydentalnych przypadkach (np. Drezdenko stan. b.n.) prawego
brzegu Odry, o czym dobitnie świadczy omówiona niŜej, dość znaczna, pula
źródeł ceramicznych.
Analiza źródeł ceramicznych.
Na obszarze objętym opracowaniem
zarejestrowano dotychczas 54 stanowiska wiązane z osadnictwem
społeczności klasycznej kultury niemeńskiej (rycina 1). W 39 przypadkach był
to jedyny typ ceramiki niemeńskiej na stanowiskach, zaś w 15 zarejestrowano
dodatkowo materiały niemeńskie o charakterze linińskim. NaleŜy nadmienić,
iŜ tylko na 10 stanowiskach materiały pochodzą z badań wykopaliskowych
(np. Korzecznik 6/7, Lipa 5, Broszęcin 14) [21; 22], resztę zbioru pozyskano
w trakcie prospekcji terenowej. W konsekwencji, prezentowana, na rycinie 1,
mapa moŜe w przypadku niektórych obszarów odzwierciedlać aktualny stan
rozpoznania powierzchniowego, nie zaś faktyczną strukturę osadnictwa, w
innych zaś wskazywać na wyraźną nadreprezentatywność osadnictwa
niemeńskiego (np. Kujawy). Wynika to głównie z faktu nierównomiernego
rozpoznania powierzchniowego regionów wchodzących w obręb
opracowywanego terytorium, np. bardzo dobry stan prospekcji terenowej
obszaru Pojezierza Gostynińskiego, czy – głównie – Kujaw w stosunku do
reszty terenu. W przypadku Kujaw naleŜy ponadto dodać, Ŝe większa część
naniesionych punktów osadniczych wiąŜe się z pojedynczymi fragmentami
ceramiki niemeńskiej (klasyfikowanej głównie na podstawie technologii), co
moŜe błędnie wskazywać na wyjątkowo silną penetrację tego obszaru przez
rzeczone społeczności [3; 6].
Technologia.
Na wszystkich stanowiskach pozyskano ogółem 702
fragmenty ceramiki naczyniowej jednoznacznie wiązanej z kulturą niemeńską.
Z tej puli 80 fragmentów (11%) wykonane było w technologii dającej się ująć
w systemie J.Czebreszuka, stworzonym dla opisu technologii ceramiki
późnoneolitycznej i wczesnobrązowej, rozszerzonym przez P.Makarowicza
[2, S.11-44; 20, S.78-88] (tabela 1): 2 fragmenty (0,3%) wykonano w
technologii tzw. «wczesnosznurowej» (grupa technologiczna D), 9
fragmentów (1,4%) w technologii wiązanej z kulturą amfor kulistych (grupa
technologiczna H – toŜsama z grupą technologiczną III wg M.Szmyt) [23,
S.10-49] zaś 69 fragmentów (9,3%) w technologii wczesnobrązowej [grupa
technologiczna J (wiodąca grupa technologiczna dla niŜowych materiałów
wczesnobrązowych) – 52 fragmenty (7%), grupa technologiczna K (tzw.
«delikatna») – 2 fragmenty (0,3%) i grupa technologiczna L – 15 fragmentów
(2%)] (tabela 1). Zdecydowana większość pozyskanego materiału
ceramicznego (622 fragmenty – 89%) wykonana została jednak w
technologii, zdecydowanie odbiegającej od znanych na NiŜu standardów i
tym samym nie dającej się opisać przy pomocy wypracowanych dla tego
obszaru schematów. W celu jej klasyfikacji wydzielono grupę technologiczną