Скворцов М.И., Скворцова А.В. Русско-чувашский словарь

Подождите немного. Документ загружается.

тÿрлен, ÿт ил; рăна зажилă сурăн

тÿрленнĕ

заикăться (наст. -ăюсь, -ăешься,

-ăются)

глаг.

несов.

тЫтăнчăклă калăç

займствование (-я) сущ. сред. йы-

шăнÿ; йышăннй; йЫшăннă пÿлăм;

рÿсские

займствования в чувăшском

языкĕ чăвăш чĕлхИ вЫрăс чĕлхин-

чĕн йЫшăннă сăмахсĕм

займствовать (наст. -вую, -вуешь,

-вуют;

повел.

ф.

-вуй; прич.

страд.

прош.

-вованный)

глаг.

несов. ил, йЫшăн;

кăждый

язык займствует словă из

другйх языкбв кашнИ чĕлхĕ ыттИ

чĕлхесенчен сăмахсем йышăнăть

зайти

(будущ.

зайдÿ, зайдĕшь, зай-

дÿт;

прош.

зашĕл, зашлă,

зашлб,

зашли;

повел.

ф. зайдй; прич.

действ.

прош. зашĕдший;

деепр.

зайдй) глаг.

сов. 1. (ант. вьшти) кĕр; зайтй в дом

пÿртĕ

кăр 2. (син. посетИть)

кĕрсĕ

тух; зайти на минÿтку йăпăртлăхă

кĕрсĕ

тух * сблнце зашлб хĕвел ан-

сă лăрчĕ; зайтй сббку айккинчĕн

çаврăнсă пыр; зашел разговбр калаçÿ

пуçлăнчĕ;

дĕло зашл<5 слйшком да-

лекб ĕç чĕррĕ

кĕрсе

кăйрĕ

закăз (-а) сущ. муж. закăз; ыйт-

нй,

хушни (мĕн те пулин туса па-

ма);

сделать закăз закăз пар, тумă

ыйт; выполнить закăз заказă пур-

нăçлă,

ыйтнине ту; коспбм сшит по

заказу костюмă заказпă çĕлетнĕ

заказăть (будущ. -ажÿ, -ăжешь,

-ăжут; повел. ф. -ажй; прич. страд.

прош. -ăзанный) глаг. сов., что за-

кăз ту; хуш, ыйт; заказать книги по

пбчте

почтăпă кĕнекесем ярсă памă

ыйт

заказнбй прил. явăплă; заказнбе

письмб явăплă çырÿ (почта çав çы-

рушăн уйрăм

йĕркепе

явап тытни)

заказчик (-а) сущ. муж., заказчи-

ца (-ы) жен. закăзçă, закăз паракăн

закалйть

(будущ.

-лю, -лйшь, -лят;

ирич.

страд.

прош.

-лĕнный)

глаг.

сов.

что хĕрт, шăвăр; закалйть сталь

хÿрçă хĕрт 2.

кого-что

(син.

укрепйть)

пиçĕхтер, тĕреклĕт; закалйть тело ÿт-

пĕве

тĕреклет; закалĕнный в бйтвах

боец çапăçусенче пИçĕхнĕ салтăк

закалИться (будущ. -люсь, -лИшь-

ся,

-лятся;

повел.

ф. -лись, -лйтесь;

прич.

действ.

прош. -лйвшийся; де-

епр. -лйвшись)

глаг.

сов. 1. 1 и 2 л.

не

употр.

хĕр, хĕ'ртĕн, шăвăрăн; сталь

закалИлась хÿрçă хĕ'рнĕ 2. (син. ок-

рĕпнуть)

пиç, пиçĕх, тĕреклĕн, çи-

рĕплен; здорбвье закалИлось сЫвлăх

çирĕпленчĕ

зак^т (-а)

сущ.

муж. (ант. восхбд)

хĕвĕл аннй, хĕвĕл ларнИ; пбред за-

катом хĕвел анăс ÿмĕн * на закате

жизни

пÿрнăç

вĕçĕнчĕ

заключаться 1 и 2 л. не употр.

(наст. -ăется, -ăются; прич. действ.

наст. -ăющийся, прош. -ăвшийся)

глаг. несов. 1. (син. состоять, быть)

пул,

пур; трÿдность заключăлась вот

в чем йЫвăрлăх ăкă мĕнрĕ пÿлнă; в

егб словăх заключается

глуббкий

смысл ÿнăн сăмахĕсенчĕ тăрăн пĕл-

т^рĕш пур 2. (син. закăнчиваться, за-

вершăться) вĕçлĕн, пĕт; письмб зак-

лючăлось пожелăнием счЯстья çырÿ

телĕй

суннипĕ вĕçлĕннĕ

заключение (-я) сущ.

сред.

хупÿ;

хупнй,

тытсă хупни; находИться в

заключении тĕрмерĕ лар 2. (син. со-

вершĕние) тă'вăм, тăвÿ; тунй, çи-

рĕплетнй; заключĕние договбра ки-

лĕшÿ'

тунИ 3. (син. вЫвод) пăтăмле-

тÿ'; пĕтĕмлетнй; экспертное заклю-

чение

экспертсĕн пăтĕмлĕтĕвĕ

заключенный

(-ого)

сущ.

муж., за-

ключенная (-ой) жен. тĕрмерИ çын,

тĕрмерĕ ларакăн

заключйтельньш

прил.

(син. послăд-

ний;

ант. начăльный) вĕçлĕв -ĕ;

вĕçри, юлашкИ; заключительные

глăвы

ромăна

ромăнăн юлашкй сы-

пăкĕсем

заключить

(будущ.

-чу, -чйшь, -чăт;

прич. страд. прош. -чĕнный) глаг.

сов. 1.

кого-что

хуп, тытсă хуп, хуп-

сă ларт; заключйть в тюрьму тĕрме-

нĕ хупсă ларт 2. пĕтăмлет, пĕтĕмлетÿ

ту 3. что (син. принять, подписăть)

ту, йЫшăн, çирĕплĕт; заключить

соглашĕние килĕшÿ' ту

закблка (-и) сущ. жен. çÿç тЫт-

кăчĕ

закбн (-а)

сущ.

муж. 1. закбн, сак-

кун (аслă

власть

йышăннă,

пуриншĕн

те тивĕç документ); закбны о тру-

де ĕçлев законĕсем 2. закбн,

йĕрке

(çут

çанталăкри,

обществăри

пулăм-

сен çирĕп çыхăнăвĕ); закбны прирб-

ды çут çантăлăк законĕсĕм

закбнность (-и)

сущ.

жен. закбнлăх,

закбн йĕркИ; соблюдĕние закбннос-

ти закбн

йĕркине

тытсă пыни

закбнный ярил. 1. закбнлă; на за-

кбнном основăнии закбнлă сăлтавпă

(син. обоснбванный) тйвĕçлĕ; за-

дЯть закбнный вопрбс тивĕçлĕ ыйтÿ

пар 3. саккÿнлă (кирлĕ пек йĕрке-

ленĕ);

закбнный брак саккÿнлă мă-

шăрланÿ

законодăтельство (-а) сущ.

сред.

законсем

кăларни

2. законсем, сак-

кунсем;

уголбвное законодăтельство

уголбвлă

законсем

закбнчить

(будущ.

-чу, -чишь, -чат;

прич.

страд.

прош.

-ченный)

глаг.

сов.

(ант. начăть) вĕçле, пĕтер, тусă

çит^р; закбнчить раббту ĕçĕ вĕçлĕ

закбнчиться 1 и 2

л.

не

употр.

(бу-

дущ. -чится, -чатся; ирич. действ.

прош. -чившийся)

глаг.

сов.

(ант.

на-

чăться) вĕçлен, пĕт; спектăкль за-

кбнчился в дбсять часбв спектăкль

вÿнă сехетрĕ вĕçлĕнчĕ

закрытый прил. 1. (син. ограж-

дĕнный)

хÿпă,

хÿпăнчăк;

вИтнĕ;

закрытое пространство хÿпăнчăк,

хÿтлăх 2. (син. недостÿпный)

хÿпă;

закрытое заседăние хÿпă ларÿ; зак-

рытое акционĕрное ббщество акци-

онерсен хÿпă пĕрлешĕвĕ; провестй

закрытое голосовăние хÿпă сасăлăв

ирттер (алă

çĕклесе

мар,

бюллетень-

сем ярса) * закрытый перелбм

шă 'мă шалтă хуçăлнй; при закры-

тых дверях ют çынсене кĕртмĕсĕр,

вă'рттăн; вопрбс закрыт ыйтăвă татсă

пăнă

закрыть (будущ. -рбю, -рбешь,

-рбет, -рбют)

глаг.

сов. 1. что (ант.

открЫть) хуп, питĕр, хупсă хур;

закрыть окнб чÿреченĕ хуп; закрыть

кран

кранă пйтĕр 2. кого-что (син.

покрЫть) вит,

хуплă;

закрьггь лицб

рукăми пите алăпă хуплă 3.

что

(син.

сомкнÿть) хуп; закрыть кнйгу кĕне-

кенĕ

хуп 4. (син. закбнчить) вĕçле,

хуп;

закрыть совещăние канашлăвă

хуп;

магазИн

закрыт на учет мага-

зинă

тавăр шутламă хÿпнă * за-

крыть счет в

бăнке

банкрй счĕтă

пăрахăçлă; закрыть глаза кÿрмăш

пул

закрьггься

(будущ.

-рбюсь, -рбешь-

ся,

-рбется, -рбются; прич. действ.

прош. -рЫвшийся;

деепр.

-рЫвшись)

глаг.

сов. I. (ант. открЫться)

хупăн,

хупăнсă лар; дверь со стÿком за-

крылась ăлăк шалтлатсă хÿпăнчĕ 2.

(син.

заперĕться)

кĕрсĕ

лар,

хупăн-

сă лар; закрыться в кбмнате пÿлĕмрĕ

хупăнсă лар 3.

хÿпăн,

ĕçлеме пăрăх;

магазИн

закрылся на рембнт мага-

зинă

юсамă хÿпнă

закÿска (-и) сущ. жен. çыртмал-

лИ,

çă'мăл çимĕ (вĕри аиат умĕн е

эрех

ĕçсен

çимелли); холбдные закÿ-

ски сйвĕ çимесем

зал

(-а) сущ. муж.;

множ.

зăлы

(-ов) зал; ăктовый зал пухÿ

зăлĕ;

концĕртный зал концĕрт зăлĕ ^.

залезть

(будущ.

-ĕзу, -ĕзешь, -ĕзут;

прич. действ. прош. -ĕзший; деепр.

-ĕзши)

глаг.

сов. 1. на что (син. под-

няться;

ант. слезть) хăпăр, ÿлăх;

хăпарсă кай, улăхсă кай; залезть на

крышу дбма

пÿрт

тăррине улăхсă

кай 2. во что (син. пронйкнуть; ант.

вылезть) кĕр, кĕрсĕ кай; лиса за-

лезла в нбру тйлĕ хăй шăтăкне кĕрсĕ

кăйрĕ

залйв (-а) сущ. муж. залйв, ăвăр,

шыв

аврй; морскбй залив тйнĕс аврй

залйть

(будущ.

залыб, зальĕшь, за-

лыбт; прош. зăлил и залйл, залилă,

зăлило и залйло, множ. зăлили и за-

лили;

прич. страд. прош. зăлитый и

залйтый)

глаг.

сов., что 1. ейÿ' тух,

ейĕвĕ кай, шыв илт^р; река залилă

луга улăхсене шыв йлнĕ 2. (син. ис-

пăчкать) тăк, юхтăр, варалă; ск^-

терть залитă винбм сĕт^л çиттине

эр^х

тăксă варалăнă 3. (син. поту-

шйть) сÿнтер, шыв сап; залИть кос-

тер

водбй

кăвайтă шыв сапсă сÿнтер

4. (син. напблнить) яр, тултăр; за-

лИть в бак машины бензин машИна

бакнĕ

бензИн тултăр

залбг

(-а) сущ. муж. залбг, сак-

лăт,

салÿк (укçа

тавăрассине

пурлăх

парса

шантарни);

отдать автомашйну

в залбг автомашинăнă салукă пар *

залбг успеха çитĕнÿ' нйкĕсĕ

залбг

(-а) сущ. муж. зал<5г (грам-

матикăра—

глагол формисенчен

пĕ-

ри);

действительный залбг тĕп залбг;

страдăтельный залбг тăвăнÿ залбгĕ;

возврăтный залбг таврăнÿ залбгĕ

заложИть (будущ. -ожÿ, -бжишь,

-бжат; ирич.

страд.

прош.

-бженный)

глаг.

сов., что 1. (син. положйть) хур;

хыв;

тыт; заложИть

рÿки

за спину

алăсенĕ

çÿрăм хыçне тыт 2. хыв, ни-

кĕсле, тумă

пуçлă;

заложИть дом

çурт никĕсне хыв; заложИть сад сад

чĕртмб пуçлă 3. (син. запблнить) хур,

тултăр,

пйтĕр,

хуплă;

заложйть окбн-

ный проем кирпичбм чÿречĕ анине

кирпĕчпе пйтĕр 4. хыв, хур, усрамă

хур;

заложйть картбфель в подвăл

çĕр

улминĕ путвалă хур 5. залогă

хыв,

салукă пар; заложить дом пÿртĕ

салукă пар

залбжник

(-а) сущ. муж., залбж-

ница

(-ы) жен. залбжник (укçа

илес

тĕллевпе

е урăх сăлтавпа тыткăн-

ра

тытакан

çын);

террорйсты взяли

залбжника террористсĕм заложникă

ярсă тЫтнă

залп

(-а) сущ. муж. залп (тупă-

пăшалтан

пĕр

харăс пени); дать залп

из орÿдий тупăсемпе залп ту

зăлповый прил.: зăлповый огбнь

залппă

пенй, залп тунй

залпом нареч. 1. стрелЯть зăлпом

залппă

пер, залп ту; 2. пĕр ăстрăмпă,

пĕр тăрÿк, пĕр сывламăсăр; зăлпом

выпить кружку воды куркарй шывă

пĕр сывламăсăр ĕçсĕ яр

замăзать (будущ. -ăжу, -ăжешь,

-ăжут;

повел.

ф. -ăжь)

глаг.

сов., что

(син. закрăсить) сăрлă, сăрласă ларт,

хурăт;

сĕрсе ларт; замăзать нăдпись

на стене стенă çине çырнине хуратсă

хур 2. (син. заделать) питĕр, çыпăç-

тăр,

шăлсă ларт; замăзать

щĕли

полÿ урăй хушăкĕсене шăлсă ларт

замăзка (-и)

сущ.

жен. замăзка (чÿ-

рече хушăкĕсене питĕрмелли

чустă)

замăнчивый

прил.

(син. выгодный),

замăнчиво нареч. илĕртÿ'ллĕ, пай-

тăллă;

заманчивое предложение

илĕртÿ'ллĕ сĕнÿ'

замахнÿться

(будущ.

-нÿсь, -нĕшь-

ся,

-нÿтся;

повел.

ф. -нйсь, -нйтесь;

прич.

действ. прош. -нÿвшийся; де-

епр. -нÿвшись)

глаг.

сов.,

чем

на кого

и без доп. хăмсăр, ăлă çĕкле, çапмă

тăр;

замахнÿться пăлкой патакпă

хăмсăр

заменить (будущ. -енк5, -ĕнишь,

-ĕнят)

глаг.

сов.,

кого-что 1. кем-чем

улăштăр,

ылмаштăр; заменИть

неис-

прăвную деталь юсăвсăр деталĕ

улăштăр 2. вырăнне пул; тетя заме-

нйла емÿ мать йнкĕшĕ ÿншăн ăмă-

шĕ вырăннĕ пÿлнă

замереть (будущ. замрÿ, замрĕшь,

замрут;

прош.

зăмер, замерлă, зăмер-

ло,

множ.

зăмерли;

повел.

ф. замрй;

лрич.

действ.

прош. зăмерший и за-

мĕрший;

деепр.

замерев и зăмерши,

замерши) глаг. сов. 1. хытсă кай,

хытсă тăр, ан тапрăн; замерĕть от

стрăха хăранипе хытсă кай 2. 1 и 2л.

не

употр.

(син. остановиться, прити-

хнуть) чарăнсă лар, шăплăн; рабб-

та замерлă ĕç чарăнсă лăрчĕ; звÿки

зăмерли вдалИ сасăсем инçете кай-

сă шăплăнчĕç

заместйтель (-я) сущ. муж. замес-

тИтель, çум,

çÿмĕ,

пулăшакăнĕ; за-

местйтель дирĕктора дирĕктор çÿмĕ

заметить (будущ. -^чу, -ĕтишь,

-^тят;

повел.

ф.

-ĕть)

глаг.

сов.

кого-

что и с

союзом «что»

(син. увйдеть)

асăрхă,

кур; заметить ошибку йă-

нăшă кур; я заметил, что он устйл

Эпĕ

вăл ывăннинĕ асăрхăрăм 2. кого-

что (син. запбмнить) астусă юл, ас-

рă хăвăр; заметить

нÿжное

место

кйрлĕ

вырăнă астусă юл 3. (син. ска-

зăть)

калă,

сăмăх хуш; замĕтить

кстăти сăмăх май

калă;

Э'то ты вбр-

но заметил! Э 'сĕ кунă тĕ 'рĕс ка-

лăрăн!

замечăние (-я) сущ.

сред.

асăрхат-

тарÿ;

асăрхаттарнй; прăвильное за-

мечăние тĕ'рĕс асăрхаттарÿ; сделать

замечăние за опоздăние на раббту ĕçĕ

юлсă пЫнăшăн асăрхаттăр

замечăтельпый прил. (син. исклю-

чИтельный, прекрăсный), замечă-

тельно

нареч.

чăплă, хÿ'хĕм, пйтĕ лă-

йăх; замечăтельный подăрок чăплă

нарнĕ;

мы замечăтельно провелй вре-

мя эпйр

вăхăтă

пйтĕ лăйăх ирттĕр-

тĕмĕр

зăмок (зăмка) сущ. муж. кермĕн;

средневекбвые зăмки феодăлов вăтăм

ĕмĕрсенчИ феодалсен керменĕсем

замбк (замкă) сущ. муж. çăрă;

амбăрный замбк кĕлĕт çăрИ; англИй-

ский замбк акăлчăн çăрй (алăк çум-

не

çирĕплетекенни);

закрыть дверь на

замбк алăкă çăрапă пйтĕр

зăморозки (-ов) сущ.

множ.;

един.

зăморозок

(-зка)

муж. тăм, шăн; тăм

ÿкнИ;

ÿтренние зăморозки ирхи шăн;

нбчью

были

зăморозки çĕрлĕ тăм

ÿ'кнĕ

замуж нареч.: выйти зăмуж каччă

кай;

взять зăмуж каччă ил

замужняя

прил:.

замÿжняя женщи-

на каччă кăйнă хĕрăрăм

зăнавес (-а) сущ. муж. чаршăв,

кăрă, каррИ; театрăльный зăнавес

теăтр чаршăвĕ; опустйть зăнавес чар-

шавă

хуп

занавĕска (-и)

сущ.

жен. кăрă, кар-

рИ;

окбнная занавĕска чÿрече кар-

рй;

задернуть занавĕску чÿречĕ кар-

рине туртсă ларт

занестй

(будущ.

-есÿ, -есĕшь, -есут;

ирич.

действ.

прош. занĕсший; прич.

страд. прош. -есĕнный;

деепр.

-еся)

глаг.

сов.

кого-что

(син.

достăвить)

кĕртсĕ

пар, çитерсĕ пар; занестй кнй-

гу приЯтелю юлташă

кĕнекĕ

кĕртсĕ

пар 2.

кого-что

илсĕ кай, илсĕ çитĕр;

судьба занеслă егб на сăвер шăпă ăнă

çурçĕрĕ илсĕ çитĕрнĕ 3.

кого-что

(син.

записăть) çырсă

кĕрт,

çырсă хур; за-

нестй в список списокă çырсă

кĕрт

1 и 2

л.

не

употр.

(син. засьшать,

заместй) шăл,

шăлсă

кай, хÿсе кай,

хÿсĕ ларт; дорбгу занеслб снегом çулă

юр хÿсе лăртнă

занимăтельный лрил. (син. интерĕ^

сный), занимăтельно нареч. кă'сăк,

илĕртÿ'ллĕ;

занимăтельные задăчи

кă'сăк задачăсĕм

занимăться (наст. -ăюсь, -ăешься,

-ăются;

повел. ф. -ăйся, -ăйтесь;

прич.

действ.

наст.

-ăющийся, прош.

-ăвшийся;

деепр.

-ăясь) 1.

(син.

учйть-

ся) вĕрĕн, вĕренмĕ çÿрĕ; занимăть-

ся в университете университетрă вĕ-

рĕн 2. чем ту,

ĕçлĕ,

ĕçĕ хÿтшăн; за-

нимăться вышинăнием тĕ 'рĕ тĕрлĕ;

занимăться льЬкным спбртом йĕ'лтĕр

спортне хÿтшăн

зăново

нареч.

(син. вновь) çĕнĕрен,

т^пĕр хут; написăть заявлĕние зано-

во заявление çĕнĕрен çыр

занбза (-ы)

сущ.

жен. шă'рпăк (ÿте

кĕрсе

ларни); вытащить занбзу шăр-

пăкă

кăлăр

занятие (-я)

сущ.

сред.

1. (син. труд,

раббта) ĕç,

ĕç-хĕ'л,

ĕç-пÿç; ĕçленй;

мое любимое занЯтие мăнăн юрăтнă

ĕç;

занЯтия спбртом укреплЯют здо-

рбвье спортă хутшăннй сывлăхă çи-

рĕплетĕт 2. (син. урбк) заняти, вĕре-

нÿ' ĕ'çĕ; лĕкции и практические за-

нЯтия лекцисем татă прăктика за-

нятийĕсем

занять

(будущ. займÿ, займĕшь,

займÿт; прош. зăнял, занялă, зăняло,

множ. зăняли;

повел.

ф.

займй; прич.

действ.

прош.

занявший;

прич.

страд.

прош.

зăнятый;

деепр.

заняв)

глаг.

сов.,

что кивçĕн ил, ыйтсă ил, кивçене

кĕр; занЯть деиьги укçă кивçĕн ил

* не занимăть

нумăй,

Ытлă-çйтлĕ

занЯть

(будущ. займÿ, займĕшь,

займÿт; прош. зăнял, занялă, зăня-

ло,

множ. зăняли;

повел.

ф. займй;

прич.

действ.

прош. занявший; прич.

страд. прош. зăнятый;

деепр.

заняв)

глаг.

сов. 1. что вырнăç, шă'нăç, йЫ-

шăн;

вĕщи

зăняли весь

шкаф

япа-

ласĕм пĕ 'тĕм шкапă йышăнчĕç 2.

(син.

расположиться) вырнăç, йЫ-

шăн;

занЯть место в вагбне вагонрă

вЫрăн йышăнсă хур 3. кого (син. за-

интересовăть) кăсăклантăр; он за-

нят

тблько соббй вăл хăй çинчен

кăнă шухăшлăть 4. кого ĕç хуш, ĕç

пар;

явăçтăр, хутшăнтăр; занЯть де-

тей игрбй ачасенĕ вăййă явăçтăр *

занять пĕрвое место пĕрремĕш вЫ-

рăн йЫшăн (ăмăртура); занЯть гб-

род хуланă ярсă ил; я занят ^пĕ ерç-

м^стĕп, ман вă'хăт çук

заняться

(будущ.

займÿсь, займĕшь-

ся,

займÿтся;

прош.

занялся и занял-

ся,

занялăсь, занялбсь, множ. заня-

лись; иовел. ф. займйсь, займйтесь;

прич.

действ.

прош.

занявшийся; де-

епр.

занявшись)

глаг.

сов.

чем

(син.

приступить)

пуçлă,

пÿçăн,

тЫтăн,

тапрăт;

заняться чтением вуламă

пуçлă;

дети занялись игрой ачасĕм

вылямă

тЫтăнчĕç 2. с кем вĕрĕнт,

вĕренмĕ пÿлăш; занЯться с отстаЮ"-

щими ученцками юлса' пыракăн

шкул ачисенĕ вĕренмĕ пÿлăш

заоднб

нареч.

1. (син. единодÿшно)

пĕрлĕ,

пĕр шÿтлă, пĕр шÿхăшлă; онй

заоднб с ним вĕсĕм унпă пĕр шÿтлă

(син. кстăти) çулă май, ал май,

пĕрех

хут; Поеду в командирбвку, за-

однб и друз^й навещу Командиров-

кăнă каятăп, çулă май тусс^м пат-

нĕ те кĕрсĕ тÿхăп

забчник (-а) сущ. муж., забчница

(-ы) жен. забчник, забчно вбрене-

кĕн

забчный прил. (ант. бчный), забч-

но нареч. за<5чно,

кĕр^т

мар (хушă-

ран

аслă

шкупа

пырса,

ытти

вăхăтра

килте

вĕренсе

пĕлÿ

илмелли);

учйть-

ся забчно кĕрĕт мар йĕркепĕ вĕрĕн

зăпад (-а) çущ. муж. (ант. востбк)

ăнăç, хĕвел ăнăç; на зăпад от гбро-

да

хуларăн анăçаллă; стрăны ЗЯпа-

да

Хĕвĕл ăнăç çĕршывĕсĕм (Хĕвел

анăç Европа

тата

Америка)

зăиадный ^рил. (ант. востбчный)

ăнăç -ĕ; хĕвĕл ăнăç -ĕ; анăçрй, хĕвĕл

анăçĕнчй,

заладный

ветер

анăçрăн

вĕрекĕн çил; Западная Сибирь Хĕвĕл

ăнăç Çĕ'пĕр

запăс

(-а) сущ. муж. 1. запăс, ян-

тă пуррИ; запăс дров янтă вÿтă; дб-

лать запăсы запăс хатĕрлĕ 2. запăс

(мобилизациччен килте пурйнакан

çар

çыннисем); Майбр запăса запасрй

майбр

запаснбй и запăсный лрил. запăс...;

запăслăх, янтăлăх; запаснбс колесб

автомашины автомашинăн запăс

урапй

запасти

(будущ.

-асÿ, -асĕшь, -асут;

прош. -ăс,

-аслă,

-аслб,

множ.

-аслй;

ирич.

действ. прош. -ăсший; прич.

страд.

прош.

-асĕнный; деелр. -ăсши)

глаг.

сов. (син. загот<5вить) запăс ту,

янтăлă,

хатĕрле; запастИ дров нă

зиму хĕл каçмă вутă янтăлă

зăпах (-а) сущ. муж. шă'ршă; за-

пах цветбв чечек шăршй; откÿда-то

донбсится зăпах бензина таçтăн бен-

зйн

шăршй

кĕр^т

запекăпка (-и) сущ. жен. хăпарту;

картбфельная запекăнка çĕр улмй хă-

пăртăвĕ; творбжная запекăнка тă'пăр-

чă хăпăртăвĕ

запереть (будущ. запрÿ, запрĕшь,

запрÿт; прош. зăпер, заперлă, зăпер-

ло,

множ.

зăперли;

повел.

ф. запрй;

прич.

действ.

прош. зăперший; ирич.

страд.

прош.

зăпертый;

деепр.

заперев

и зăперши)

глаг.

сов.

(ант. отпереть)

гштĕр,

питĕрсе ларт, питĕрсе хур;

заперетъ на замбк çăрапă питĕрсĕ"

ларт

запеть

(будущ.

запок5, запоĕшь, за-

гюк5т;

повел.

ф. запбй)

глаг.

сов.

юр-

ласă яр, юрламă пуçлă

записăть (будущ. -ишÿ, -ишешь,

-йшут;

повел.

ф. -ишй)

глаг.

сов. 1.

что çыр, çырсă хур (хут çине); за-

писăть ăдрес в блокнбт адресă блок-

нотă çырсă хур 2. кого-что çыр,

çырсă ил, çыртăр (плĕнка çине); за-

нисăть песню на магнитофбн юррă

магнитофонпă çырсă ил

записаться (будущ. -ишÿсь, -Ише-

шься,

-ишутся; повел. ф. -ишйсь,

-ишйтесь; прич.

действ.

прош.

-исăв-

шийся;

деепр. -исăвшись)

глаг.

сов.

çЫрăн,

кĕр; записăться в библиотĕ-

ку библиотекăнă çЫрăн

записка (-и) сущ. жен. 1. çырÿ,

çырнă хут; сообшйть запиской хут

çырсă

пĕлтер

2. çырÿ; çырнй (хăш-

пĕр

кйларăмсен

ячĕ); ученые запйс-

ки инститÿта инститÿтăн ă'слăлăх çы-

рăвĕсем

записнбй прил:. записиăя книжка

çырÿ кĕнекй, блокнбт

заплăкать (будущ. -ăчу, -ăчешь,

-ăчут;

повел.

ф. -ăчь) глаг. сов. ма-

кăрсă

яр,

йĕрсе

яр; заплăкать от

обиды кÿреннипе макăрсă яр

заплăта (-ы) и заплăтка (-и) сущ.

жен. сăплăк; постăвить заплăтку сăп-

лăк

ларт

заплатйть (будущ. -ачÿ, -ăтишь,

-ăтят)

глаг.сов.

тÿле, тат, тÿлесĕ тат;

заплатйть за покÿпку туяннă тавăр-

шăн тÿлб; заплатйть долг пăрăм тат

заповĕдник (-а) сущ. муж. усрăв,

усрăвлăх, заповедник; леснбй запо-

вĕдник усрăв вăрмăн; архитектÿрный

заповедник архитектÿра усрăвлăхĕ

зăповедь (-и) сущ. жен. зăповедь,

халăл

(тĕн

вĕрентĕвĕн

хушăвĕ); д^-

сять зăповедей христиăнства хрис-

тиăн

тĕ'нĕн вÿнă халăлĕ

запбмнить

(будущ.

-ню, -нишь, -нят)

глаг. сов. (ант. забЫть) астÿ, астусă

юл,

асрă хăвăр; я запбмню ^тот день

надблго ăпĕ çак кунă нумайлăхă ас-

рă хăвăрăп

запбр (-а) сущ. муж. сă'лăп, кĕле,

пйтĕркĕч;

дверь на запбре алăкă

кĕлб

янă

запрăвить

(будущ.

-влю, -вишь, -вят;

повел. ф. запрăвь) глаг. сов. 1. яр,

хуш,

юр, техĕмлет; запрăвить салăт

сметăной салатă хăймапă юр 2. яр,

тултăр;

авăрлă; запрăвить машину

бензИном машинăнă бензИн ярсă

авăрлă

запрбт (-а) сущ. муж. чарÿ; чар-

ни;

наложйть запрĕт чарсă ларт;

снять запрет чарăвă пăрахăçлă

запретйть (будущ. -ещÿ, -етйшь,

-етят; прич.

страд.

прош. -ещĕнный)

глаг. сов., что или с

неопр.

ф. (ант.

разрешить, позвблить) чар, ан хуш,

Ирĕк

ан пар; здесь запрещенб ку-

рйть кунтă туртмă юрамăсть

запрбс (-а)

сущ.

муж. 1. ыйтÿ, ый-

тсă çырнй; послать запрбс ыйтсă

çыр, ыйтУ яр 2. запрбсы (-ов) множ.

ыйтусем,

нушасем; удовлетворЯть

заирбсы населения хăлăх нушисенĕ

тивбçтĕр

запросить (будущ. -ошÿ, -бсишь,

-бсят; прич.

страд.

прош.

-бшенный)

глаг.

сов. 1. кого-что о чем (син. за-

требовать) ыйт, ыйтÿ яр; ыйтсă яр;

запросйть свĕдепия от райбнов ра-

йонсенчен сведенисем ярсă памă ыйт

запрудйть (будущ. -ужÿ, -ÿдишь

и -удйшь, -удят; прич.

страд.

прош.

-ÿженный и -ужĕнный) глаг. сов.,

что

пĕвеле, пÿл, пĕвелесе ларт; зап-

рудить

р^чку

çырманă пĕвелесĕ ларт

запрячь

(будущ.

-ягÿ, -яжĕшь, -ягÿт;

прош. -яг,

-яглă,

-яглб, множ. -яглй;

повел. ф. -ягй; прич. действ. прош.

-ягший;

прич.

страд.

прош.

-яжĕнный;

деепр. -ягши) глаг. сов., кого-что

(ант. распрячь) кÿл; запрячь лбшадь

лашă

кÿл * запрЯчь в раббту ĕçĕ

кÿлĕнтер, ĕç тие

запустйть

(будущ.

-ущÿ, -ÿстишь,

-ÿстят;

прич.

страд.

прош.

-ÿщенный)

глаг.

сов.

что

чем

кого-что

(син.

кйнуть, брбсить) пер, Ывăт, ывăт-

сă яр, вăркăнтăр; хулигЯн запустйл

кăмнсм в окнб ăшкăнчăк кантăкă

чулпă

вăркăнтăрчĕ 2. что тапрăт,

тапратсă яр, ĕçĕ яр; запустйть мо-

тбр моторă тапратсă яр 3. что (син.

засÿнуть) чик, чиксе яр; запустйть

рÿку

в кармăн аллă кĕсьене чиксе

яр 4. кого яр, кăларсă яр; в пруд за-

пустйли малькбв кăрпа пĕвене карп

чĕпписем янă

запустйть

(будущ. -ушÿ, -ÿстишь,

-ÿстят; ирич.

страд.

прош.

-ÿщенный)

глаг. сов. 1. япăхтарсă яр, юхăнтар-

сă яр; хозЯйство совсĕм запущено ху-

çалăхă вуç^х юхăнтарсă янă 2. вăра-

хă яр, ан сипле; запустйть болĕзнь

чирĕ

сиплемесĕр вăрахă яр

запчасти (-ĕй) сущ. множ. (сокр.:

запасные чăсти) запăс пайсĕм; зап-

части к комбăйну комбăйнăн запăс

пайĕсĕм

запятăя (-бй) сущ. жен. запятбй

(чарăну

палли);

тбчка с запятбй пăн-

чăпă

запятбй; расставить в предло-

жĕнии

запятые предложенирĕ запя-

тойсĕм лартсă тух

заработать

(будущ.

-бтаю, -бтаешь,

-бтают) глаг. сов. 1. что ĕçлесĕ ил,

ăçлесĕ туп; он зараббтал пять ты-

сяч рублбй вăл пИлĕк пин тенкĕ

ĕçлесĕ йлнĕ 2. (ант. остановйться)

ĕçлеме

пуçлă,

тапрăн; мотбр зара-

ббтал мотбр ĕçлемĕ пуçлăрĕ

зăработный

прил.:

зăработная плă-

та ĕç

укçй;

погашĕние долгбв по зЯ-

работной плăте ĕç укçИ парăмнĕ тат-

нй

зăработок

(-тка)

сущ.

муж. ĕç

укçй,

тÿпăш,

ĕçлесĕ илнй; мĕсячный зЯ-

работок уйăхрй ĕç укçй

заразить (будущ. -ажÿ, -азИшь,

-азят; прич.

страд.

прош. -ажĕнный)

глаг. сов. 1. кого-что чир ерт, чир-

леттĕр;

пăс, сиенлĕ; заразйть грйп-

пом грипп чйрĕ ерт; вода зараженă

болезнетвбрными микрббами шывă

чир ертекĕн микробсĕм лексĕ си-

енлĕнĕ

2. кого (син. увлĕчь) йлĕрт,

хăпартлантăр; заразйть всех своим

примĕром пурнĕ те хăрпăр тĕслĕхĕпе

хăпартлантăр

заразйться

(будущ.

-ажÿсь, -азйшь-

ся,

-азятся;

прич.

действ.

прош.

-азйв-

шийся;

деепр.

-азйвшись)

глаг.

сов.

чир ерт, чир туп, чирлесĕ кай (ере-

кен

чирпе)

2. (син. воспринять)

илĕн,

хăпартлăн

(çын

тĕслĕхĕпе);

заразйться

ббщим весельем пуринпĕ пĕрлĕ сăвăн

зарăзный прил. (син. инфекцибн-

ный) ерекĕн; зарăзные болĕзни ере-

кен чирсем; зарăзный больнбй ере-

к^н чирпе чирлекĕн

зарăпее

нареч.

малтанăх; прошÿ из-

вестйть зарăнее малтанăх

пĕлтерсе

хумă

ыйтăтăп

заржăветь 1 и 2

л.

не употр. (бу-

дущ. -ăвеет, -ăвеют; прич. страд.

прош. -ăвевший;

деепр.

-ăвев) и зар-

жаветь

(будущ.

-авĕет, -авĕют; прич.

страд.

прош.

-авевший;

деепр.

-авев)

глаг. сов. тÿтăх, тутăхсă лар, тутăх-

сă кай;

всдрб

совсĕм заржавĕло вит-

ре тутăхсăх лăрнă

зарбдыш (-а)

сущ.

муж. тĕ'вĕ, пÿр-

нăç тĕввИ (чĕр чунсен тата вăрăллă

ÿсен-тăрансен); зарбдыши рыб раз-

вивăются в икре пулă тĕввисем вăл-

чарă

аталанăççĕ

зăросль (-и) сущ. жен.\

множ.

зй.-

росли (-ей) чă 'тлăх, çатракă, çăрă

1>ăрмăн;

зăросли орĕшника çăрă шĕ'ш-

кĕлĕх

зарплăта (-ы) сущ. жен. (сокр.: зă-

работная плăта) ĕç укçй, шалÿ; день

выдачи зарплăты шалу пăнă кун; за-

дĕржка зарплăты ĕç укçине вăхăтрă

паманнй

зарубежный

прил.

(син.

загранйчный;

ант. отечественный) ют çĕршЫв -ă;

ют çăршыврй, чИкĕ леш енчй; за-

рубежные стрăны ют çăршывсĕм;

развитне зарубежного турйзма чйкĕ

леш енчИ турйзм аталаннИ

зарубежье (-я) сущ. сред. ют çĕр-

шывсем;

блйжнее зарубĕжье çывăх-

рй ют çĕршывсĕм (ĕлĕк СССР ты-

тăмне

кĕнĕ

республикăсем);

дăльнее

зарубĕжье инçетри ют çершывсем

(ытти

патшалăхсем)

зарЯ

(-И) сущ. жен.;

множ.

збри

(зорь, збрям) шÿçăм, шÿрăм пуç;

ÿтренняя зарЯ шÿрăм пуç; вечĕрняя

заря

каçхй шÿçăм; на заре кăвăк çут-

лă

* от зарй до зарй ир пуçласă каç-

чен;

зарЯ нбвой жизни çĕ'нĕ

пÿрнăç

пуçлăмăшĕ

зарядИть (будущ. -яжÿ, -ядйшь и

-ядишь, -ядят; прич. страд. прош.

-яжĕнный) глаг. сов. 1. авăрлă, пе-

мĕ хатĕрле; зарядить ружье пăшăл

авăрлă

2. авăрлă, ĕçлемă хатĕрле; за-

рядить аккумулятор аккумулятортă

электрИчество каплантăр; зарядИть

фотоаппарăт пленкой фотоаппаратă

плĕнкăпă

авăрлă

зарядка (-и) сущ. жен. зарйдка,

физкультÿра туни; ÿтренняя зарЯд-

ка ирхй зарядка; делать зарядку за-

рядка ту

зăсветло

нареч.

(ант. зăтемно) çу-

тăллă,

тĕ'ттĕм пуличчĕн; мы добра-

лйсь домой засветло эпйр киле тĕ'т-

тĕм пуличчен çИтрĕмĕр

заседăние (-я) сущ.

сред.

ларÿ; рас-

ширенное заседăние ăнлă ларÿ; за-

седание

кабинĕта

минИстров мини-

стрсен кабинĕчĕн лăрăвĕ; вестй за-

седăние ларăвă ертсă пыр

заседатель (-я) сущ. муж. заседă-

тель (судри

ĕçсене

пăхса тухма суй-

ланă çын); присяжный заседăтель

присяжнăй заседăтель

заслбнка (-и) сущ. жен. питлĕх,

кăмакă

пйтлĕхĕ; закрыть печь за-

слбнкой

кăмакă

питлĕхнĕ хуп

заслÿга (-и) сущ. жен. хастăр ĕç,

тавă

тИвĕçлĕ ĕç; он имбет большйе

заслÿги

п^ред

отечеством вăл тăвăн

çĕршЫвшăн хастăр ĕçленипă тавă

тйвĕçлĕ

заслÿженный прил. 1. хисеплĕ, та-

вă тивĕçлĕ; заслÿженный раббтник

культÿры культÿрăн тавă тйвĕçлĕ

ĕçченĕ;

заслÿженный артйст Россйй-

ской Фсдерăции Раççĕй Федерă-

цийĕн

тавă тИвĕçлĕ артйсчĕ 2. тИ-

вĕçлĕ,

саккÿнлă; уйтй на заслÿжен-

ный бтдых тйвĕçлĕ канăвă кай (пен-

сие тухни

çинчен)

засмеяться

(будущ.

-еюсь, -еĕшься,

-ек5тся;

повел. ф -ейся, -ейтесь;

ирич.

действ. прош. -еявшийся; де-

епр. -еявшись) глаг. сов. кулсă яр,

кулмă

тЫтăн;

все дрÿжно засмеялись

пÿрте

пĕр хăрăс кулсă ячĕç

заснуть (будущ. -нÿ, -нĕшь, -нут)

глаг. сов. (ант. проснÿться) çывăр-

сă кай, ыйхă пут; я никăк не мог

заснÿть эпĕ ниепле те çывăрсă ка-

яймăрăм

засбв (-а) сущ. муж. кĕле, сă'лăп;

двернбй засбв ăлăк сă'лăпĕ; ворбта

на засбве хапханă

кĕле

ярсă хÿпнă

застăва (-ы)

сущ.

жен. застăва (чи-

кĕри

хурал отрячĕ, вйл тăракан вы-

рăн);

погранИчная застăва чикĕрй

застăва; застăва поднятă по тревбге

заставăнă тревогăпă çĕклĕнĕ

застăвить

(будущ.

-влю, -вишь, -вят;

повел. ф. застăвь) глаг. сов., кого с

неопр.

ф.

(син.

принÿдить) хуш, пусах-

лă,

хисте; вăйпă тутăр; -тар (-тер);

застăвить детбй читăть ачасенĕ ву-

ламă

хуш, вулаттăр

застегнÿть

(будущ.

-нÿ, -нĕшь, -нÿт;

прич.

страд.

прош.

застĕгнутый)

глаг.

сов. (ант. расстегнÿть) тÿмелĕ, çак-

лăт

(тумтир çекĕлне); застегнÿть

пальтб пальтăвă тÿмеле

застĕнчивый лрил. (син. стеснйтель-

ный),

застенчиво нареч. вăтăнчăк,

имĕнчĕк; застенчиво улыбăться имен-

чĕклĕн кулкалă

застблье (-я) сущ. сред. кĕрекĕ;

обильное застблье тÿлăх кĕрекĕ

застбльный лрил. кĕреке -ĕ; за-

стбльные песни кĕреке юррисем

застрелИть (будущ. -елк5, -елишь,

-елят; прич. страд. прош. -ĕленный)

глаг.

сов. персе вĕлер, персе пăрăх

застрять (будущ. -яну, -янешь,

-янут) глаг. сов.

кĕрсе

лар, лаксă

лар;

машИна застряла в грязИ ма-

шйна пылчăкă лаксă лăрнă; кость

застрЯла в гбрле пырă шă'мă лăрнă

заступйться

(будущ.

-уплкхь, -ÿпишь-

ся,

-ÿпятся; повел. ф. -упись, -упИ-

тесь;

ирич.

действ.

прош. -упйвший-

ся;

деепр.

-упйвшись)

глаг.

сов. (син.

зацепить) хутă кĕр, хÿтĕлĕ, хÿттĕ

ил;

за

негб

некому заступйться ун

хутнĕ

кĕрекен никăм та çук

застыть и застынуть

(будущ.

-ыну,

-Ынешь, -Ынут;

прош.

-ыл, -ыла, -Ыло,

-Ыли;

повел. ф. -Ынь; прич. действ.

прош. -Ывший;

деепр.

-Ыв)

глаг.

сов.

1 и 2

л.

не

употр.

(син. отвердеть)

хыт, хытсă кай, хытсă лар, типсĕ

хыт; цемент застыл цемĕнт хытсă

лăрнă

2. (син. озябнуть) шăн, шăнсă

кай,

шăнсă кÿт,

кÿтсе

кай; дети за-

стыли на ветрÿ ачас^м çилпе шăнсă

кăйнă 3. (син. замерĕть) хытсă кай,

хытсă тăр; застыть от удивлĕния

тĕлĕннипĕ хытсă тăр

зăсуха (-и)

сущ.

жен.

тйпĕ,

шă'рăх,

тйпĕ

çантăлăк; хлебă нострадăли от

засухи тйпĕ çантăлăк тыр-пулă си-

ĕн кÿ'нĕ

засучйть (будущ. -учÿ, -ÿчишь и

-учйшь, -ÿчат; прич. страд. прош.

-ÿченный)

глаг.

сов (син. завернÿть)

тăвăр;

раббтать засучйв рукавă çан-

нă тавăрсă ĕçле

засÿшливый лрил.

тйпĕ,

шă'рăх; за-

сÿшливый климат шă'рăх клймат; за-

сÿшливый год тйпĕ çул

затайть (будущ. -аю, -аишь, -аят;

ирич.

страд.

прош.

-аĕнный)

глаг.

сов.

(син. скрыть) пытăр, ăшрă тыт, ан

пăлăрт; затайть злббу вă'рттăн та-

рăхсă пÿрăн; затаенная мечта пы-

тăнчăк ĕ'мĕт Ф затайть дыхăние сыв-

ламă

чăрăн

зат^м

нареч.

(син. потбм; ант. сна-

чăла)

унтăн,

кайрăн,

варă,

ун хЫç-

çăн;

сначăла покÿшаем, зат^м нач-

нĕм

раббтать малтăн апăт çийĕпĕр,

ун хЫççăн ĕçе пÿçăнăпăр

зăтемно

нареч.

(ант. зăсветло) тĕт-

тĕмле, тул çутăличчен; развĕдчики

вернÿлись зăтемно разведчиксем тул

çутăличчен тăврăнчĕç

заткнÿть

(будущ.

-нÿ, -нĕшь, -нÿт;

прич. страд. прош. зăткнутый) глаг.

сов.,

что 1. (син. закрьггь) пйтĕр, хуп,

мăклă, пăкăлă; заткнÿть бутылку

прббкой кĕленчене пăкăласă ларт 2.

(син.

засÿнуть) чик, хĕстер, чиксе

хур;

заткнÿть топбр за пбяс пурттă

пиçиххй айне хĕст^р Ф заткнÿть рот

çăварне хуп, калаçмă ан пар

затмение (-я) сущ.

сред.

тĕттĕмле-

нÿ', хупланÿ; тĕттĕмленнй, хуплан-

нй;

затмение сблнца хĕвел тĕттĕм-

леннИ * затмĕние в голове ăс-пÿç

анранИ

затб союз (син. однăко) анчăх, ун

вырăнне; вещь дорогăя, затб хорб-

шая

япалй

хăклă,

анчăх лăйăх

затопйть (будущ. -оплкэ, -бпишь,

-бпят; нрич.

страд.

прош.

-бпленный)

глаг. сов., что 1. (син. залйть) шыв

ил,

шыв илтĕр, ейÿ' илтер; луга

затбплены половбдьем ÿлăх-çаранă

ейÿ'

шьгеĕ йлнĕ 2. (син. утопить) пу-

тăр;

затопИть корăбль карапă путăр

затрЯта (-ы) сущ. жен. (син. рас-

хбд;

ант. прИбыль) тăкăк; затраты

произвбдства произвбдство тăкакĕ-

сĕм;

произвестИ затраты тăкаклăн,

тăкăк кăлăр; сокращение затрат тă-

каксене чакарнй

затр^тить (будущ. -ăчу, -ăтишь,

-ăтят; повел. ф. -ăть; лрич. страд.

прош. -ăченный) глаг. сов., что на

кого-что

(син. израсхбдовать) тăкак-

лă,

тăкăк кăлăр; затратить мнбго де-

нег на стройтельство дбма çурт ларт-

мă укçă нумăй тăкаклă

затылок

(-лка)

сущ. муж. ĕнсе;

сдвйнуть шапку на затылок çĕлĕке

ĕнсе çине кайсă ларт

затянÿть (будущ. -янÿ, -янешь,

-янут)

глаг.

сов.

1. кого-что (син. за-

вязăть) çыхсă ларт, туртсă çых; за-

тянÿть пбяс потÿже пиçиххине хы-

тăрăх туртсă çых 2. 1 и 2

л.

не

употр.

(син. засосăть) туртсă кĕрт, çăт, пу-

тăр; нас чуть не затянÿло в трясйну

эпир

пÿтлăх çăтасрăн арăн

çă'лăн-

тăмăр 3. (ант. покрЫть) вит,

хуплă,

хупласă ил; небо затянÿло тÿчами

тÿпенĕ пĕлĕтсĕм хупласă йлнĕ 4. что

и с чем (син. замедлить; ант. ускб-

рить) вăрахă яр, тăссă яр; затянÿть

раббту ĕçĕ вăрахă яр * затянÿть пбс-

ню к5рă юрласă яр; затянÿть в спор

тавлашăвă хутшăнтăр

затянÿться

(будущ.

-янусь, -янешь-

ся,

-янутся;

повел.

ф.

-янйсь, -янешь-

ся;

ирич.

действ.

прош. -янÿвшийся;

деепр. -янÿвшись) глаг. сов. 1. (син.

завязăться) çыхăн, çыхăнсă лар,

пурăн,

туртăнсă лар; ÿзел тÿго за-

тянÿлся тĕ'вĕ пурансă лăрнă 2. 7 и

2 л. не употр. (син. покрЫться) вИ-

тĕн,

хуплăн, хуплансă лар; пруд за-

тянÿлся рЯской пĕвене шапă

пăттй

пуссă йлнĕ 3. 1 и 2

л.

не

употр.

(син.

продлиться) вăрахă кай, вăрăмă

кай;

тăсăлсă кай; переговбры затя-

нÿлись калаçусĕм вăрахă кăйрĕç 4.

туртсă ил, ĕмсе ил; затянÿться си-

гаретой сигаретăнă ĕмсе ил

заÿтреня (-и) сущ. жен. (ант. ве-

черня) ирхй кĕ'лă (православи чир-

кĕвĕнче)

захватйть (будущ. -ачÿ, -ăтишь,

-ăтят; прич.

страд.

прош. -ăченный)

глаг.

сов.,

кого-что

1. (син. взять, заб-

рăть)

ил, ярсă тыт, ярсă ил; зах-

ватйть горсть орехов пĕр Ывăç мă'-

йăр ил 2. (син. овладеть) ярсă ил,

çĕнсе ил; захватйть чужÿю терри-

тбрию

ют çĕрĕ ярсă ил 3. пĕрле ил,

илсе кай; захватйть збнтик на слÿ-

чай дождя çÿмăр çă'вĕ тесе збнтик

илсе тух 4. (син. увлечь) кăсăклан-

тăр,

кăмăлă çăвăр; кнИга захватила

менЯ кĕнеке манă кăсăклантăрчĕ *

дух захватнло сывлăш пÿ 'лĕнчĕ

(хумханнăран е сивĕ çапнăран)

захворЯть

(будущ.

-ăю, -ăешь, -ăют)

глаг.

сов. (син. заболеть; ант. вЫздо-

роветь) чирле, чирлесе кай; он про-