Польский язык: учеб. пособ. для студентов филологических факультетов

Подождите немного. Документ загружается.

A para białych orłów, jakby wyczuwając, iż są dla tego ludu świętymi ptakami,

zaprawiała spokojnie swe młode pisklęta do lotu.

Komentarz do tekstu

siedlisko жилище, очаг łańcuch цепь

siedziba син. к siedlisko malowniczy живописный

dobytek имущество; скот bezwiednie безотчетно

na czele во главе wzbić się взвиться

skóra шкура szpony когти

oszczep копье kwilenie писк, щебет

bawoli буйволиный porwać схватить

połyskiwać сверкать wspiąć поднять, вздыбить

zgrzebny холщовый łagodnie мягко

sprzęt утварь cugle поводья

ubezpieczać охранять godło эмблема, символ

wędrować странствовать zgodа согласие

niepowstrzymany неудержимый wyżywić прокормить

torować прокладывать wiec вече, совет

dorodny статный, красивый dziedzina владение, область

szczery прямодушный rozkaz приказ

pogodny спокойный, безмятежный dudnić греметь, стучать

wstęgа лента wysmukły стройный

nim прежде чем

INNA WERSJA BAŚNI O SMOKU I KRAKUSIE

Na wzgórzu w Krakowie stoi zamek. Pod zamkiem głęboka jama, a w niej

kryjówka smoka. Płacze na brzegu siwa staruszka, porwał jej potwór wnuka

pastuszka. Płacząc szukają bracia nad wodą: porwał smok straszny siostryczkę

młodą. Bydło ryczy, ucieka z pastwisk. A wszędzie lament: Kto nas obroni? Smok

zieje ogniem i wszystkich goni. Żył wtedy dzielny Krak. Ludzie go proszą: – Ocal nas

Kraku! Głowę masz mądrą i serce mężne. Rozmyślał Krak nocą… do rana. Wymyślił

sposób: zabił barana. Zabił barana, wypchał go siarką. Gdy smok z pieczary

wyszedł o świcie, Krak mu barana podrzucił skrycie. Nażarł się potwór, siarko go

pali. Bije ogonem, biegnie do fali. Wiślaną wodę pije i pije… Pękł! Nie ma smoka!

Potwór nie żyje! I został królem junak z junaków. Lud swój ocalil, zbudował Kraków.

(wg Stefanii Szuchowej)

Komentarz do tekstu

kryjówka укрытие, потайное место potwór чудовище

smok дракон pastwisko пастбище

wszędzie везде lament стоны, причитания

dzielny зд. храбрый siarka сера

wypchać набить внутренности ogon хвост

fala волна Wiślana woda вода Вислы

pękł лопнул junak z junaków зд. лучший из лучших

O TRĘBACZU Z WIEŻY MARIACKIEJ

Dzień letni, skwarny. Upał ciągle wzrastał. Strażnicy krakowscy nie strzegli dziś

miasta. Wszyscy zasnęli w cieniu murów twardym snem. A tu do miasta zbliżają się

Tatarzy. Chcą bogaty Kraków spalić i zrabować.

I co teraz będzie? Kto ludzi ostrzeże? Ale oto trębacz wschodzi na Mariacką

wieżę, żeby zagrać hejnał.

Dostrzegł Tatarów na koniach. – Trzeba zawiadomić miasto o napaści!

I z całej siły zaczął grać hejnał za hejnałem, aby ostrzec ludzi w mieście.

Obudzili się strażnicy, pobici Tatarzy musieli uciekać.

A trąbka wciąż grała swój hejnał dopóty, póki nie umilkła przerwana w pół nuty.

– Zwycięstwo! Gdzie trębacz? Sprowadzić go z wieży!

– Lecz trębacz już nie żył. Dosięgła go strzała Tatarzyna. Dlatego trąbka

przerwała swą melodię.

– Już teraz wiemy, dlaczego melodia hejnału nagle się urywa. Tak pozostało do

dzisiaj na pamiątkę tej chwili, gdy trębacz zagrał swój ostatni hejnał.

Komentarz do tekstu

upał жара zrabować ограбить

mury стены hejnał сигнал

wieża Mariacka Мариацкая башня dopóty, póki до тех пор, пока

zwycięstwo победа na pamiątkę в память

BOŻE NARODZENIE

Większość Polaków wyznaje wiarę katolicką, dlatego Boże Narodzenie jest

najbardziej ulubionym w Polsce świętem religijnym. Obchodzenie tego święta składa

się z mnóstwa pięknych tradycji i obrządków kościelnych.

Dzień przed Bożym Narodzeniem, 24-ty grudnia, nazywa się Wigilia. W

centrum tego dnia jest rodzinna kolacja wigilijna, przy której według dawnej tradycji

dzieli się opłatkiem – świętym chlebem kościelnym. Na stole koniecznie muszą być

karp w galarecie, barszcz i pierożki z grzybami. Jedno miejsce przy stole od dawna

zostawiano dla ubogiego, bezdomnego, podróżnego – kogokolwiek, kto nie ma

gdzie i z kim spędzić święto. Pobożni ludzie wierzyli, że przybycie takiego gościa

niesie w dom błogosławieństwo i szczęście. Członkowie rodziny wymieniają

prezenty i życzenia zdrowia, miłości, pokoju i wszystkiego najlepszego.

Nabożeństwo w dzień Bożego Narodzenia nazywa się pasterką – w pamięć

pasterzy biblijnych, którzy złożyli ukłony Dzieciątku Jezusowi. Jak i w innych krajach

Europy, koniecznym atrybutem Białych Świątek jest ozdobiona choinka. Za to

kolęda jest starym obyczajem słowiańskim. Podczas jej kolędnicy chodzą po

domach, śpiewaniem wysławiają Chrystusa i przyjmują poczęstunek od gospodarzy.

Komentarz do tekstu

większość большинство nabożeństwo богослужение

wyznawać исповедовать (религию) pasterz пастух

obchodzenie празднование złożyć ukłony поклониться

według по, согласно choinka елка

karp w galarecie заливной карп poczęstunek угощение

pierożki вареники gospodarz хозяин

WESOŁYCH ŚWIĄT

Włodzimierz Melzacki

Wesołych Świąt!

Bez martwień,

z barszczem, z grzybami, z karpiem,

z gościem, co niesie szczęście!

Czeka nań przecież miejsce.

Wesołych Świąt!

A w Święta

niech się snuje kolęda.

I gałązki świerkowe

niech Wam pachną na zdrowie.

Wesołych Świąt!

A z Gwiazdką –

pod świeczek łuną jasną –

życzcie sobie – najwięcej:

zwykłego, ludzkiego szczęścia!

Komentarz do tekstu

martwienie огорчение gałązka ветка

nań = na niego świerk ель

przecież ведь zwykły обычный, простой

snuć się сновать; бродить ludzki человеческий

WIELKANOCNE ŚWIĘTA

Święta Wielkanocne obchodzi się na wiosnę (w marcu lub kwietniu). Święcone

jajko jest symbolem tego święta jako symbol życia, ciepła i wielkiej miłości. Na stole

wielkanocnym zawsze dużo jedzenia: różne kiełbasy, chleby, placki i, oczywiście,

pisanki. Jest taki zwyczaj jak tradycyjne ozdobienie stołu zielenią (owies) i

chorągiewką, barankiem z cukru. Rodzice dla dzieci robią zabawę w “zajączki”

(dzieci szukają pisanek i prezentów w trawie).

Palmowa Niedziela

* * *

Pisanki, pisanki, jajka malowane,

nie ma Wielkanocy bez barwnych pisanek.

Pisanki, pisanki, jajka kolorowe,

na nich malowane bajki pisankowe.

Na jednej kogucik, a na drugiej słońce,

Śmieją się na trzeciej laleczki tańczące.

Na czwartej kwiateczki, a na piątej gwiazdki,

na każdej pisance piękne opowiastki.

Komentarz do tekstu

obchodzić праздновать ozdobienie украшение

święcony освященный chorągiеwka хоругвь (флажок)

placek пирог pisanka крашеное яйцо

barwny цветной, разноцветный opowiastka сказка

11 LISTOPADA – DZIEŃ NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI

Przez 150 lat Polska była pod zaborami trzech mocarstw: Austrii, Niemiec i

Rosji. Przez cały ten okres Polacy dążyli do odzyskania niepodległości. Dowodem

tego były powstania zbrojne: kościuszkowskie (1794), listopadowe (1830),

styczniowe (1863), ponadto pomoc wojska polskiego udzielana Napoleonowi,

cezarowi Francji, z którego polityką Polacy wiązali nadzieję na odzyskanie wolności.

Dopiero I wojna światowa stworzyła warunki sprzyjające wywalczenia wolności.

Nie przyszło to łatwo. Trzeba było stoczyć wiele walk z okupacyjnymi oddziałami

austriackimi, rosyjskimi i niemieckimi. Potrzebny był wielki wysiłek, aby nie tylko kraj

wyzwolić, ale objąć i utrzymać w nim władze.

Tego zadania podjął się Józef Piłsudski. Już następnego dnia po powrocie z

więzienia w Magdeburgu 10 listopada 1918 r. objął stanowisko naczelnika państwa,

jeszcze wprawdzie bez ustalonych granic, ale już wyzwolonego spod obcej

przemocy. I ten właśnie dzień – 11 listopada 1918 r. stał się świętem narodowym.

W Warzszawie w centrum miasta na wielkim placu znajduje się pomnik Grób

Nieznanego Żołnierza. Tu w urnach umieszczona została ziemia zebrana z miejsc,

gdzie rozgrywały się najważniejsze bitwy o wolność Ojczyzny. Przed Grobem

zawsze stoi warta. Tutaj odbywają się wszystkie uroczystości państwowe, rocznice

wielkich wydarzeń historycznych. Delegacje obcych państw rozpoczynają swoją

wizytę od złożenia wieńca na Grobie Nieznanego Żołnierza. Jest to wyraz czci

oddawanej tym, którzy polegli za wolność Polski. Szczególnie uroczyście odbywa

się ceremonia złożenia wieńców w Dniu Zmarłych (2 listopada) i w Dniu

Niepodległości Polski.

Komentarz do tekstu

być pod zaborami находиться под

гнетом, властью

obca przemoc здесь «из-под чужой

власти, гнета»

więzienie тюрьма stanowisko должность, пост

dążyć стремиться ustalony установившийся

zbrojny организованный warta почетный караул

dopiero только dowód доказательство

stoczyć walkę сражаться wyraz czci оказание чести

wysiłek усилие szczególnie особенно

KONSTYTUCJA TRZECIEGO MAJA

Szła wojna z Turcją, którą rozpoczęła carska Rosja w sojuszu z Austrią.

Przeciwnikiem tej wojny była koalicja europejska, do której przyłączyły się Prusy.

Polska zawarła z Prusami przymierze (1790), uwalniając się spod zależności od

Rosji. W tych warunkach zwołano sejm. Ten czteroletni sejm przystąpił do prac nad

Konstytucją. Głównym współtwórcą Konstytucji był marszałek litewski Ignacy

Potocki. Czynny udział w tym dziele brał sam król Stanisław August. Duży wkład

wniósł również ksiądz Hugo Kołłątaj.

Ogłoszenie Konstytucji ustalono na dzień 3 maja 1791 r. Tego dnia od

wczesnego rana na plac Zamkowy ciągnięły tłumy mieszkańców stolicy. Za

sztandarami szłi rzemieślnicy. Przed Zamkiem Królewskim dla ubezpieczenia

stanęło wojsko. Po wejściu króla na salę rozpoczęły się obrady. Mówiono o

niebezpieczeństwie grożącym Polsce i potrzebie reformy. Po odczytaniu ustawy

rozpoczęły się burzliwe dyskusje. Przedłużające się debaty przerwały

zniecierpliwione głośne okrzyki zwolenników Konstytucji: Wiwat król! Wiwat

Konstytucja! Okrzyki te podchwycił dwudziestotysięczny tłum przed Zamkiem.

W tej podniecającej atmosferze, pełnej patriotycznego uniesienia, ustawa

została jednomyślnie przyjęta, a król ją zaprzysiągł. Następnie wezwał posłów, aby

udali się do katedry św. Jana dla złożenia przysięgi. W drodze towarzyszyły im

rzesze mieszkańców, a marszałków – Stanisława Małachowskiego i Kazimierza

Sapiehę – niesiono na ramionach.

Uchwalenie Konstytucji wymagało od szlachty dobrowolnego wyrzeczenia się

wielu tradycyjnych przywilejów i praw dla dobra ogółu! Wprawdzie nie zniesiono

pańszczyzny, ale chłopów wzięto pod opiekę prawa i rządu. W zakresie spraw

politycznych Konstytucja scalała państwo polskie i litewskie, znosiła liberum veto i

wolną elekcję króla.

Konstytucja Trzeciego Maja była pierwszą konstytucją w Europie. Na pamiątkę

ogłoszenia konstytucji ustanowiono, że dzień 3 maja będzie świętem narodowym.

Konstytucja Trzeczego Maja pozostała symbolem odrodzenia narodu.

Komentarz do tekstu

warunek условие odrodzenie возрождение

współtwórca один из создателей wczesny ранний

tłum толпа obrady заседание

zniecierpliwiony нетерпеливый zwolennik сторонник

ramiona плечи wyrzeczenie зд. отказ

rząd правительство, власть brać czynny udział принимать ак-

тивное участие

PRZESZŁOŚĆ POLSKI W PIEŚNI – MAZUREK DĄBROWSKIEGO

“Nie każda pieśń może być hymnem, tak jak nie każdy człowiek jest

bohaterem,” – tak pisał Stanisław Hadyna.

Po ostatnim rozbiorze Polska została wymazana z mapy Europy. Jednak

Polacy nigdy się z tym faktem nie pogodzili. Nadzieje budziły Legiony

Dąbrowskiego, które rodziły się na ziemi włoskiej przy boku Napoleona.

Wielkim zwolennikiem Legionów i przyjacielem Dąbrowskiego był Józef

Wybicki. Skazany zaocznie przez władze pruskie na karę śmierci, wyemigrował do

Paryża. I oto przyjechał do małego miasteczka Regio Emilia, gdzie miał się odbyć

uroczysty przegląd Legii. Był ważnym gościem z Paryża. W olbrzymiej sali, jak

opisuje Stanisław Hadyna, zgromadziła się starszyzna z młodszymi dowódcami

wojskowymi. Czekano na jego przemówienie. Miał plan przemówienia zapisany na

kartce, którą włożył do kieszeni. Dobrze to pamiętał. Miał mówić o Legionach, o

Bonapartem, o wierności, honorze. Już go wywołano. Sięgnął po kartkę. To nie była

kartka z planem przemówienia. To była kartka ze słowami pieśni, którą dla Legionów

ułożył podczas nocy. Za oknem maszerowali żołnierze, śpiewając jakąś piosenkę. I

naraz błysnęła myśl. Obywatele! Żołnierze! Zamiast przemówienia zaśpiewał głośno:

Jeszcze Polska nie zginęła,

póki my żyjemy,

co nam obca przemoc wzięła,

szablą odbierzemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski,

z ziemi włoskiej do Polski!

Za twoim przewodem

złączym się z narodem…

Wszyscy zerwali się, stanęli na baczność, choć nikt im nie kazał. A on śpiewał

dalej…

Teraz już wszyscy podchwycili refren: “Marsz, marsz, Dąbrowski…”

Wzruszony Dąbrowski podszedł i uścisnął dłoń przyjacielowi.

Józef Wybicki w ciągu jednej nocy zdziałał więcej niż w ciągu całego życia.

Niejedna pieśń, opera zostanie zapomniana – tej piosenki nie zapomni już nikt.

Wkrótce zdobyła międzynarodowy rozgłos. Pojawiły się liczne przekłady na

języki angielski, bułgarski, francuzski, czeski, rosyjski. Na melodię Mazurka powstało

wiele hymnów i pieśni słowiańskich.

Komentarz do tekstu

bochater герой pogodzić się согласиться

rozbiór Polski раздел Польши włoski итальянский

zwolennik сторонник kara śmierci смертельная казнь

uroczysty торжественный olbrzymi огромный

dowódcy командиры honor честь

obca przemoc чужая власть złączyć się соединиться

stać na baczność встать навытяжку,

смирно

wzruszony взволнованный

KRAKÓW

O pochodzeniu imienia i początkach dawniej stolicy polskiej opowiada ludowa

legenda. Według niej miasto zostało założone na wzgórzu Wawel, gdzie śmiały a

chytry Krak zwyciężył strasznego smoka. Od imienia Kraka miasto nazwano

Krakowem.

Od dwunastego do siedemnastego wieku miasto było stolicą i rezydencją

monarchów polskich. W wieku czternastym Kraków pięknie rozbudowano. W roku

1364 założono tam jedną z najstarszych uczelni w Europie – Uniwersytet

Jagielloński.

W wieku szesnastym Kraków staje się centrum polskiego renesansu. Na dwór

krakowski przyjeżdżają słynni włoscy architekci i rzeźbiarze. Gotycki zamek na

Wawelu a również inne stare gmachy przebuduje się w stylu renesansowym.

Obecny Kraków jest jednym z najpiękniejszych miast Europy – prastarym a

zarazem nowoczesnym. Sercem dawnego Krakowa jest Wawel. Co dzień tysiące

turystów oglądają zamek królewski, gdzie się znajdują cenne zbiory dzieł sztuki,

oraz katedrę gotycką z grobami monarchów polskich i wybitnych obywateli tego

kraju. Na Rynku Starego Miasta mieścią się najciekawsze zabytki – gotycki gmach

ratusza, Sukiennice (hale targowe), Kościół Mariacki z wielkim ołtarzem Wita

Stwosza, oraz pomnik Adama Mickiewicza z piedestałem ozdobionym postaciami

bohaterów z utworów poety. Na Starym Mieście warto obejrzeć także fragmenty

średniowiecznych murów obronnych oraz Planty – wspaniały park, założony na

miejscu nie zachowanej części murów.

Dziś Kraków liczy ponad 740 tysięcy mieszkańców. To duma każdego Polaka,

jest bo nie tylko bezcennym muzeum, lecz także wielkim centrum przemysłowym i

kulturalnym.

Komentarz do tekstu

pochodzenie происхождение wybitny выдающийся

według согласно obywatel гражданин

zwyciężyć победить hala targowa крытый рынок

smok дракон ozdobić украсить

budować строить postać фигура

rzeźbiarz скульптор bohater герой, персонаж

nowoczesny современный warto стоит

sztuka искусство mur obronny крепостная стена

katedra кафедральный собор zachować сохранить

duma гордость

CZĘSTOCHOWA

Klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie istnieje już ponad 600 lat

(ufundowany w 1382 r.). Stał się głównym centrum życia religijnego w Polsce ze

względu na znany już na całym świecie obraz Matki Boskiej Częstochowskiej –

„Czarnej Madonny”. Sprzed tego obrazu przed wiekami wyruszali królowie I hetmani

na pola bitew I wracali z podziękowaniem za odniesione zwycięstwa. W 1655 r.

klasztor został oblężony przez wojska szwedzkie. Bronił go ksiądz Augustyn

Kordecki. Obrona ta zasłynęła jako cud sprawiony za pośrednictwem Matki Boskiej.

W zbiorach klasztoru znajduje się wiele pamiątek, drogocennych I skromnych,

otaczanych jednakową troskliwością. Można zobaczyć monstracje ofiarowane przez

króla Zygmunta I i papieża Jana XXII, szkatułę, którą miał w niewoli carskiej

Tadeusz Kościuszko, pióro Henryka Sienkiewicza, urny z prochami pomordowanych

i drut kolczasty z obozów koncentracyjnych, krzyże Virtuti Militari – najwyższe

odznaczenia za obronę kraju, i Złotą Różę – dar Jana Pawła II.

Corocznie z całej Polski i innych krajów wyruszają pielgrzymki, aby przed

obrazem Matki Boskiej pomodlić się o lepszą przyszłość, o zdrowie dla siebie i

najbliższych.

Jasna Góra dla Polaków – to jako Wawel dla Krakowa i Zamek Królewski w

Warszawie.

Komentarz do tekstu

istnieć существовать wyruszać отправляться, двигаться

ze względu в связи podziękowanie благодарность

ksiądz ксёндз (католический свя-

щеннослужитель)

prochy pomordowanych прах убитых

otaczany охраняемый troskliwość забота

ofiarowany подаренный cud чудо

drut kolczasty колючая проволока obozy koncentracyjne концлагеря

corocznie ежегодно przyszłość будущее

WARSZAWSKIE TEATRY

Plac Teatralny to jedno z najpiękniejszych miejsc w Warszawie. Na jego

północnej stronie znajduje się niewielki, barwny skwer, na którym wznosi się ku

niebu pomnik Bohaterów Warszawy – Nike. Południową część placu zamyka

monumentalny klasyczny gmach Teatru Wielkiego, wschodnią i zachodnią – domy

mieszkalne. Ich szczęśliwi mieszkańcy mogą na co dzień cieszyć się pięknem, które

stworzyli wielcy artyści.

Gmach Teatru Wielkiego, dzieło słynnego włoskiego architekta Antonia

Corazziego [Koracjego] został wzniesiony w roku 1833 (tysiąc osiemset trzydziestym

trzecim). Od tego czasu po dzień dzisiejszy mieści się w nim warszawska opera i

balet. Również w roku 1833 znalazł w nim swą stałą siedzibę najstarszy polski teatr

– Teatr Narodowy. Został on założony z inicjatywy króla Stanisława Augusta w roku

1765 (tysiąc siedemset sześćdziesiątym piątym).

Rok 1765 (tysiąc siedemset sześćdziesiąty piąty) jest wielką datą w dziejach

teatru polskiego, nowo powstały teatr był bowiem pierwszym stałym, zawodowym

teatrem publicznym, a aktorzy grali w nim wyłącznie w języku polskim. Od roku 1799

(tysiąc siedemset dziewięćdziesiątego dziewiątego) do 1814 (tysiąc osiemset

czternastego) dyrektorem Teatru Narodowego był Wojciech Bogusławski, świetny

dramatopisarz, a także znakomity aktor, reżyser i pedagog. Wojciecha Bogu-

sławskiego nazywają Polacy ojcem teatru polskiego.

W roku 1944 (tysiąc dziewięćset czterdziestym czwartym) hitlerowscy okupanci

palą Teatr Wielki. Po wojnie powraca on stopniowo do życia, od roku 1945 (tysiąc

dziewięćset czterdziestego piątego) do 1965 (tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego

piątego). Pierwszy otrzymał salę w odbudowanej części gmachu Teatru Wielkiego

Teatr Narodowy. W 1949 (tysiąc dziewięćset czterdziestym dziewiątym) roku

zainaugurował on swój pierwszy powojenny sezon sztuką Wojciecha

Bogusławskiego „Krakowiacy i Górale".

Na ukończenie odbudowy całego gmachu warszawiacy musieli poczekać jeszcze

16 (szesnaście) lat – do roku 1965 (tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego piątego).

Rok 1965 (tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty piąty) jest ważną i pamiętną datą:

19 (dziewiętnastego) listopada 1965 (tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego piątego)

roku, w dwusetną rocznicę powstania Teatru Narodowego odbyła się inauguracja

działalności Teatru Wielkiego uroczystym przedstawieniem opery „Straszny dwór"

Moniuszki.

Od placu Teatralnego ulicą Senatorską, a następnie Krakowskim Przed-

mieściem można dojść do Pałacu Staszica, który był wzniesiony również przez

Corazziego. Na lewo od Pałacu Staszica znajduje się gmach Teatru Polskiego. Jest

to jeden z młodszych teatrów warszawskich. Został założony przed pierwszą wojną

światową, w 1913 (tysiąc dziewięćset trzynastym) roku, przez wybitnego reżysera

Arnolda Szyfmana, który przez długie lata sprawował w nim funkcję dyrektora.

Arnold Szyfman zgromadził znakomity zespół aktorski, dzięki któremu – wkrótce po

założeniu – Teatr Polski stał się, obok Teatru Narodowego, reprezentacyjną sceną

stolicy. W czasie okupacji Teatr Polski podzielił los pozostałych teatrów

warszawskich: został zniszczony przez okupanta. Niedługo po wyzwoleniu, w 1946

(tysiąc dziewięćset czterdziestym szóstym) roku, Teatr Polski wznawia swą

działalność, zachowując nadal charakter jednej z najświetniejszych scen stolicy.

Idąc od Teatru Polskiego w dół ku Wiśle, dochodzimy do nadwiślańskiego

bulwaru, a bulwarem – do potomka warszawskiej Syreny. Przy bulwarze mieści się

teatr Ateneum. Założył go w roku 1929 (tysiąc dziewięćset dwudziestym dziewiątym)

Stefan Jaracz, znakomity i cieszący się wielką popularnością aktor i społecznik.

Jego teatr rozpoczął swą pracę w tej dzielnicy robotniczej, która była w owym czasie

jedną z uboższych dzielnic Warszawy. Świetny zespół aktorski dawał wybitne

przedstawienia sztuk współczesnych i klasycznych. Większość publiczności

stanowili robotnicy – głównie kolejarze – studenci i postępowa inteligencja.

W 1939 (tysiąc dziewięćset trzydziestym dziewiątym) roku teatr Ateneum został

spalony przez hitlerowców, a Stefan Jaracz, zasłużony dyrektor i aktor, wywieziony

do obozu w Oświęcimiu. Po wojnie, w 1951 (tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym

pierwszym) roku, Ateneum wznowiło swoją działalność, stając się jak dawniej

jednym z najlepszych i najambitniejszych teatrów.

Od Ateneum wiaduktem Poniatowskiego i Alejami Jerozolimskimi można dojść

do Pałacu Kultury i Nauki. Mieści się tam kilka teatrów, z których najciekawszym jest

Teatr Dramatyczny. Powstał on w roku 1955 (tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym

piątym) w wyniku przekształcenia Teatru Domu Wojska Polskiego, który istniał od

1949 (tysiąc dziewięćset czterdziestego dziewiątego) roku. Od początku swego

istnienia Teatr Dramatyczny należy do czołowych scen warszawskich.

Naprzeciwko Pałacu Kultury i Nauki, na parterze jednego z domów handlowych

„Centrum", znajduje się najmłodszy teatr stolicy – Teatr Mały. Jest on filią Teatru

Narodowego, ale występują w nim nie tylko artyści sceny narodowej, ale również

studenci i dyplomanci Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej.

Nie sposób opisać wszystkich teatrów Warszawy. Jest ich wiele, bowiem teatr

od dawna stał się niezbędnym składnikiem życia naszej stolicy.

Komentarz do tekstu

północny северный zawodowy профессиональный

południowy южный wyłącznie исключительно

wschodni восточный sztuka зд. пьеса

zachodni западный działalność деятельность

piękno зд. красота sprawować производить

włoski итальянский los судьба, участь, доля

stały постоянный wybitny известный, выдающийся

siedziba местопребывание, жилище przekształceniе преобразование

bowiem потому что, так как, ведь niezbędny необходимый

ФРАГМЕНТЫ ИЗ ЛИТЕРАТУРНЫХ ПРОИЗВЕДЕНИЙ

JAN KOCHANOWSKI

(1530 - 1584)

Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Scynie niedaleko Radomia; zmarł

nagle w Lublinie w 1584 roku. Wychowywał się w rodzinie ziemiańskiej. Od 1544

studiował w Akademii Krakowskiej, później w Królewcu i Padwie. Wiele podróżował

po Europie, gdzie nawiązał kontakty z przedstawicielami europejskiej literatury i

humanistyki. Po powrocie służył na dworach możnowładców małopolskich. Od około

1563 był dworzaninem i sekretarzem Zygmunta Augusta. Po śmierci króla osiadł na

stale w rodzinnym Czarnolesie, biorąc okazjonalnie udział w życiu publicznym.

Jan Kochanowski został najwybitniejszym twórcą polskiego renesansu. Wielki talent

Kochanowskiego jest summą i najwyższym osiągnięciem polskiego Odrodzenia. Przez

współczesnych nazywany "kochaniem wieku tego", był powszechnie podziwiany i naśladowany.

Dzięki niezwykłemu talentowi Kochanowski zyskał sobie miano twórcy polskiej

poezji oraz najwybitniejszego poety Polski królewskiej.

Komentarz do tekstu

dzięki (czemu? komu?) благодаря

(чему? кому?)

najwybitniejszy (от wybitny) выдающийся

ziemiański помещичий osiągnięcie достижение

podróżować путешествовать nagle неожиданно

możnowładca олигарх; магнат niezwykły необычный, необычайный

Do Magdaleny

Ukaż mi się, Magdaleno, ukaż twarz swoję,

Twarz, która prawie wyraża różą oboję.

Ukaż złoty włos powiewny, ukaż swe oczy,

Gwiazdom równe, które prędki krąg nieba toczy.

Ukaż wdzięczne usta swoje, usta różane,

Pereł pełne, ukaż piersi miernie wydane

I rękę alabastrową, w której zamknione

Serce moje. O głupie, o myśli szalone!

Czego ja pragnę? O co ja, nieszczęsny, stoję?

Patrząc na cię, wszystkę władzą straciłem swoję;

Mowy nie mam, płomień po mnie tajemny chodzi,

W uszu dźwięk, a noc dwoista oczy zachodzi.

Komentarz do tekstu

twarz лицо toczyć зд. окружать

prawie до XVIII в. действительно wdzięczny пленительный; привлекательный

powiewny легкий, воздушный mierny умеренный, средний, небольшой

prędki зд. горячий; горящий szalony безумный

prawie wyraża różą oboję в пер. Л. Мартынова краше обеих … роз – и белой и красной

“Cytaty” Kochanowskiego

Jakoby też rok bez wiosny mieć chcieli,

Którzy chcą, żeby młodzi nie szaleli.