102 ÝÊÎÍÎÌÈ×ÅÑÊÈÉ ÆÓÐÍÀË ÂØÝ ¹ 1
2211 --
+=
nnn
rarar
. Ýòî òî, ÷òî ìû îòìåòèëè â ïðîøëîé ëåêöèè â îáùåì âèäå,
íà÷èíàÿ ñ íîìåðà áîëüøåãî, ÷åì p, çíà÷åíèÿ àâòîêîâàðèàöèîííîé ôóíêöèè ïîä÷è-
íÿþòñÿ ðàçíîñòíîìó óðàâíåíèþ. Ñîâîêóïíîñòü òàêèõ ðàçíîñòíûõ óðàâíåíèé äëÿ
çíà÷åíèé àâòîêîððåëÿöèîííîé ôóíêöèè ïðè ðàçëè÷íûõ n íîñèò íàçâàíèå óðàâíå-
íèé Þëà-Óîêåðà (Yule-Walker equations). Ðåøåíèå óðàâíåíèÿ â ñëó÷àå ðàçíûõ ïî
âåëè÷èíå êîðíåé èìååò ñëåäóþùèé âèä:
nn
n
CC )()(
2211
ppr
+= , ãäå
1
p
è
2
p
– õà-
ðàêòåðèñòè÷åñêèå êîðíè. Äëÿ ñîâïàäàþùèõ êîðíåé ðåøåíèå èìååò âèä:
nn
n
tCC )()(
1211
ppr
+= .
Èñõîäÿ èç óñëîâèé ñòàöèîíàðíîñòè, êîðíè ïî ìîäóëþ ìåíüøå 1, ðåøåíèå ðàçíî-
ñòíîãî óðàâíåíèÿ óñòîé÷èâî, ïîýòîìó ýòî âûðàæåíèå çàòóõàþùåå. Åñëè
1
p
è
2
p
–
äåéñòâèòåëüíûå ÷èñëà, òî âñå çàïèñàíî â òåðìèíàõ äåéñòâèòåëüíûõ ÷èñåë. Åñëè
êîðíè êîìïëåêñíûå, òî òîãäà îíè îáÿçàòåëüíî êîìïëåêñíî ñîïðÿæåííûå, è ïîìèìî
ñòåïåíè â êàæäîì èç ñëàãàåìûõ ïîÿâëÿåòñÿ ñîìíîæèòåëü â âèäå êîñèíóñà èëè
ñèíóñà íåêîåãî àðãóìåíòà. Íî õàðàêòåð àñèìïòîòè÷åñêîãî ïîâåäåíèÿ ðåøåíèÿ îò
ýòîãî íå ìåíÿåòñÿ. Âûðàæåíèå â ñòåïåíè n – ýòî ìîäóëü êîìïëåêñíîãî ÷èñëà, è
åñëè îí ìåíüøå 1, òî âñå ðàâíî ýòî áóäóò çàòóõàþùèå ýêñïîíåíòû, íó, ìîæåò
áûòü, óìíîæåííûå íà ñèíóñû è êîñèíóñû. ×òîáû îïðåäåëèòü çíà÷åíèÿ íåîïðåäå-
ëåííûõ êîíñòàíò C
1
è С
2
, íàì íóæíû íà÷àëüíûå óñëîâèÿ. Óæå óïîìèíàâøèåñÿ
«íåñòàíäàðòíûå» óðàâíåíèÿ äëÿ çíà÷åíèé
21
и
rr
ñëóæàò äëÿ èõ îïðåäåëåíèÿ. Ìû
âûðàçèëè
21
и
rr
÷åðåç êîýôôèöèåíòû íàøåãî àâòîðåãðåññèîíîãî óðàâíåíèÿ
21
aa
, . Ïðè÷åì ìû çàìåòèëè, ÷òî îíè âûðàæàþòñÿ íå òàê, êàê âñå îñòàëüíûå çíà-
÷åíèÿ àâòîêîððåëÿöèîííîé ôóíêöèè, êîòîðûå îïðåäåëÿþòñÿ ïðîñòî îáùåé ðåêóð-
ðåíòíîé ñõåìîé, ðàçíîñòíûì óðàâíåíèåì.
Âî ìíîãèõ ó÷åáíèêàõ ïî àíàëèçó âðåìåííûõ ðÿäîâ ïðèâåäåíû ïðèìåðû
ðåàëèçàöèé ïðîöåññîâ AR(2) è ñîîòâåòñòâóþùèå êîððåëîãðàììû. Îäíàêî ïðè ñå-
ãîäíÿøíåé êîìïüþòåðíîé òåõíèêå ãîðàçäî áîëåå ñîäåðæàòåëüíî ïîñòðîèòü ýòè
ïðèìåðû ñàìîìó. Ïîñòðîéòå, íàïðèìåð, â Excel’e ñ ïîìîùüþ äàò÷èêà ïñåâäîñëó-
÷àéíûõ ÷èñåë ðåàëèçàöèþ ïðîöåññà AR(2) è – ïî âûøåïðèâåäåííûì ôîðìóëàì –
çíà÷åíèÿ àâòîêîððåëÿöèîííîé ôóíêöèè. Ïðîâåäèòå ãåíåðàöèþ 10–20 ðåàëèçàöèé,
ïîñëå ÷åãî èçìåíèòå çíà÷åíèÿ ïàðàìåòðîâ
a
1
è
a
2
è ïîâòîðèòå ãåíåðàöèþ ðåàëè-
çàöèé. Îñíîâíîé âûâîä, êîòîðûé ìîæíî ñäåëàòü ïî ðåçóëüòàòàì òàêîãî ìîäåëèðî-
âàíèÿ, ñîñòîèò â òîì, ÷òî ïî ðåàëèçàöèè ñëó÷àéíîãî ïðîöåññà âèçóàëüíî íè÷åãî
íåëüçÿ ñêàçàòü íè î åãî òèïå, íè î ÷èñëåííûõ çíà÷åíèÿõ êîýôôèöèåíòîâ. Åñëè â
êóðñå ýêîíîìåòðèêè, íàïðèìåð ïî ãðàôèêó îñòàòêîâ ðåãðåññèè, ìîæíî áûëî ñäå-
ëàòü êàêîé-òî êà÷åñòâåííûé âûâîä èëè ïðåäïîëîæåíèå î íàëè÷èè àâòîêîððåëÿöèè
èëè ãåòåðîñêåäàñòè÷íîñòè, òî ïðè àíàëèçå âðåìåííûõ ðÿäîâ, êàê ïðàâèëî, ìû ýòîãî
ñäåëàòü íå ìîæåì.
Âåðíåìñÿ ê îáùåìó ñòàöèîíàðíîìó àâòîðåãðåññèîíîìó óðàâíåíèþ
tptptt
XXX
eaa
+++=
--
...
11
.
Íà÷èíàÿ ñ íîìåðà p+1 è äàëüøå àâòîêîððåëÿöèîííàÿ ôóíêöèÿ – ñóììà çàòó-
õàþùèõ ýêñïîíåíò, ìîæåò áûòü óìíîæåííûõ íà ñèíóñû, êîñèíóñû èëè ïîëèíîìû
îò âðåìåíè, íî âñå ðàâíî ýòî çàòóõàþùèå ýêñïîíåíòû. À äëÿ çíà÷åíèÿ ñ èíäåêñà-
ìè îò 1 äî p ïîëó÷àåì ñëåäóþùóþ ñèñòåìó óðàâíåíèé: