Акт Кревской унии 1385 года

Подождите немного. Документ загружается.

АКТ КРЭУСКАЙ УНII 1385 года

Выдадзены у Крэве 14 жнiуня 1385 года.

Мы, Ягайла, з ласкi Божай (virtute Dei) вялiкi князь Лiтоўскi, Pyci гаспадар (dominus) i

спадкаемец (дзедзiч, у тэксце9- haeres, heres) прыроджаны, абвяшчаем yciм, каму належыць, i

тым, якiя гэты лiст бачыць будуць, тое, пра што нам паведамiлi з боку найяснейшай пaнi, з

Божай ласкi (Е.) (Альжабеты) каралевы

Вугорскай, Польскай, Далмацкай i г.д., шляхетныя

(годныя) i шаноўныя мужы айцец Стэфан, пробашч (dominos praepositum) Ханадзенскi,

Уладзiслау, сын Какаса дэ Каза, каштэлян (castellanum) з Патока, Влодка, падчашы (чашнiк,

pincernam) Кракаускi, Мiкалай, каштэлян 3aвіxocкi i Крыстын (Хрысцiян), дзяржаўца (tutorem)

Kaзiмipcкi. Спачатку тады сказалi, што Ягайла, як асвечаны князь лiтоўскi, выправiў cвaix

паунамоцных паслоу папярэдне да паноў зямян польскiх, а затым да яе каралеўскай вялiкасцi.

Тыя ж паслы, якія да каралеўскай вялiкасцi (maiestatem) былi пасланы, узялi з сабой даверчыя

лiсты ад галоўнага i вярхоўнага пасла яснавяльможнага пана

(князя) Скiргайлы, брата вялiкага

князя Ягайлы, якi з пэўных прычын не мог асабiста з'явiцца да яе каралеўскай вялiкасцi. Паслы

яго, князь Барыс i Ганка, староста (capitaneus) вiленскi, стаўшы перад каралевай Вугорскай,

гэтак, выкладаючы справу гаварылi:

"Многа цэзараў, каралёў i розных князёў пpaгнyлi ўвайсцi у сталыя стасункi сваяцтва з тым

жа вялiкiм князем лiтоўскiм; але Бог усемагутны наканаваў гэта асобе вашай каралеўскай

ягамосцi (вялiкасцi).

Таму, найяснейшая пaнi, споўнi гэтае дабратворнае прадвызначэнне, вазьмi вялiкага князя

Ягайлу за сына i аддай яму у жонкi найбольш каханую дачку сваю, Ядвiгу, каралеву Польскую.

Упэўненыя, што з гэтага саюзу вынiкне хвала Богу, збавенне душам, пашана (гонар) людзям i

памнажэнне каралеуству

(Regni extitisse). Перш як тое, пра што iдзе мова, да адпаведнага

канца дойдзе, вялiкi князь Ягайла з yciмi братамi, яшчэ не ахрышчонымi, а таксама з крэўнымi,

са шляхтай, зямянамi большымi i меншымi, якiя на землях яго жывуць, хоча, зычыць i прагне

прыняць веру каталiцкую святога рымскага Касцёла. Не мaглi схiлiць яго да гэтага, як

настойлiва не дамагалiся, шмат якiя цэзары i розныя князi, бо Бог усемагутны славу гэтую для

вашай каралеўскай

вялiкасцi захаваў. Дзеля несумненнасцi i моцы сказанага абяцае вялiкi

князь Ягайла сабраць (скласцi) i выкарыстаць (выдаць) (ponere et exhibere

) увесь свой скарб

(усе свае скарбы) для вяртання страт, якiя панеслi як Польшча, так i Лiтва, калi толькi каралева

Вугорская дачку сваю, Ядвiгу, каралеву Польскую, шлюбам сямейным злучыць. Вялiкi князь

Ягайла

абяцае суму, умоўленую (памiж) каралевай Вугорскай i князем Аустрыi (et ducem

Austriae), менавiта двойчы сто тысяч фларэнаў, сабраць (скласцi) i выплацiць. Той жа вялiкi

князь Ягайла абяцае i гарантуе ўласнымi сродкамi i стараннем (намаганнем) вярнуць

каралеўству Польскаму ўсе кpai, кiм бы яны ад яго не (былi) адарваны i забраны. Той жа вялiкi

князь Ягайла абяцае вярнуць першасную вольнасць yciм хрысцiянам, у першую чаргу людзям

абодвух полаў з зямлi польскай звычаем вайсковым забраных i пераселеных, i кожны або

кожная будзе мець магчымасць падацца туды, куды захоча. Нарэшце, той жа вялiкi князь

Ягайла абяцае землi свае лiтоўскiя i рускiя на вечныя часы да Кароны каралеўства Польскага

далучыць".

Таму мы, вышэйназваны вялiкi князь Ягайла, на спамянутую пасольскую прапанову,

дадзеную i выказаную ад нашага iмя панам каралеўства Польскага праз вышэйназванага

Скiргайлу, брата нашага улюбёнага, а таксама на паручыцельства, учыненае найяснейшай

каралеве вугорскай Альжабеце упаўнаважанымi, накiраванымi тым жа братам нашым, у

прысутнасцi паслоў пaнi каралевы, як Вугорцаў, так i Палякаў, да нашай высокасцi пасланых,

разам з братамi нашымi, князямi лiтoўcкiмi Скiргайлам, Карыбутам, Вiтаўтам, Лiгвенам, а

таксама ад iмя iншых братоў нашых, прысутных i непрысутных, згаджаемся i абвяшчаем як

вышэйназванай пaнi каралеве, так i спамянутым панам кэралеуства польскага; гэтыя ж

прапановы пасольскiя мы загадалi зацвердзiць нашымi i нашых братоў пячаткaмi i тое ўсе

пацвярджаем. (Quasquidem legationes cum nostri ас fratrum nostrorum praescriptorum sigillorum

praesentium [appensione]

duximus fore ratibcatas et per omnia modis praemissis acrmatas).

Вiшнеўскi9А.Ф., Юхо9А.Я. Гiсторыя дзяржавы i права Беларусi ў дакументах i матэрыялах (са

старажытных гадоў да нашых дзен).9- Мн., 1998.9- С. 34-35.

_________________________________

У гiстарычный лiтаратуры выказваецца думка, што "Акт Крэускай унii 1385 года" з'яуляецца

тыповай фальсiфiкацыяй сярэдневякоуя. /Гл.: Юхо9Я. A. Kapoткi нарыс гiсторыi дзяржавы i права

Беларуси: Вучэбны дапаможнiк. Мн., 1992. С. 84-85. Пераказ дагавора Крэускай унii прыведзены

у кнiзe I.M.9Данiловiча "Скарбнiца грамат..." ("Skarbiec dyplomatow ...". Т.91-2. Wilno, 1860,1862.).

У арыгiнале9- regina, regina, пазней першы выраз закрэслены i той жа рукою напiсана - Е.

Principe, у арыгiнале9- principi.

Augmentum, у арыгiнале9- agmentum.

Reginali, у арыгiнале9- reginalis.

У арыгiнале exibere.

Гэты выраз напiсаны гэтай жа рукою на iнтэрлiнii (fr.interligne9- памiжраддзе).

У арыгiнале гэты цi iншы выраз апушчаны